Στις 29 Σεπτέμβρη παρουσιάστηκε το σχέδιο Τραμπ για ειρήνευση στο Παλαιστινιακό. Στις 13 Οκτώβρη συναντήθηκαν στην Αίγυπτο αντιπροσωπείες 20 χωρών σε μια «ειρηνευτική σύνοδο κορυφής» όπου εγκρίθηκε το σχέδιο. Ο Τραμπ παρουσίασε με τυμπανοκρουσίες το σχέδιο του για ειρήνη στη Μέση Ανατολή «μετά από 3.000 χρόνια» σύμφωνα με τα λόγια του. Οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες στη Γάζα πήραν το δρόμο της επιστροφής στις πόλεις και τα χωριά τους, πάρα πολλοί με τα πόδια αφού δεν έχουν λεφτά να νοικιάσουν φορτηγά για τη μεταφορά τους, ανακουφισμένοι, πανηγυρίζοντας αυτό που ελπίζουν πως αποτελεί το τέλος του βάρβαρου πολέμου που το Ισραήλ εξαπέλυσε εναντίον τους. Στο Ισραήλ ο κόσμος επίσης πανηγυρίζει το τέλος του πολέμου και ειδικά την επιστροφή των ομήρων. Διεθνώς υπάρχει ανακούφιση ότι μπορεί η γενοκτονική πολιτική του Ισραήλ να έχει ανακοπεί.
Όταν σταματά ένας πόλεμος, η Αριστερά δεν μπορεί παρά να το χαιρετίζει. Γιατί πάνω από όλα μετράνε οι ανθρώπινες ζωές. Με αυτό το δεδομένο, ότι δηλαδή η εκεχειρία είναι κάτι θετικό, η Αριστερά έχει στη συνέχεια την ευθύνη να τοποθετηθεί πάνω στην ουσία των προτάσεων και να εκτιμήσει που οδηγούν. Λύνουν τελικά το πρόβλημα – θα έχουμε επιτέλους ειρήνη; Μήπως τελικά είναι μια προσωρινή ανάπαυλα στις εχθροπραξίες που θα οδηγήσουν σε νέους κύκλους αίματος στο μέλλον; Κι αν ισχύει το δεύτερο, με ποιο τρόπο θα μπορούσε να λυθεί το πρόβλημα;
Το σχέδιο Τραμπ
Το σχέδιο του Τραμπ έχει δύο φάσεις. Η πρώτη αφορά το σταμάτημα της ισραηλινής επίθεσης και την απελευθέρωση των ομήρων που κρατά η Χαμάς, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση 250 Παλαιστινίων που εκτίουν βαριές ποινές φυλάκισης και περίπου 1.700 αιχμαλώτων του πολέμου.
Αυτή είναι η εύκολη φάση, παρότι ούτε καν αυτή δεν είναι τόσο απλή αφού το Ισραήλ αρνείται να αφήσει ελεύθερα μερικά από τα φυλακισμένα ηγετικά στελέχη της Παλαιστινιακής αντίστασης, και ιδιαίτερα τον Μαρουάν Μπαργούτι, μια ηρωική μορφή του Παλαιστινιακού αγώνα που συχνά παρομοιάζεται σαν «ο Νέλσον Μαντέλα της Παλαιστίνης». Επίσης το Ισραήλ αρνείται να αφήσει την ανθρωπιστική βοήθεια να ρέει κανονικά, με αφορμή ότι η Παλαιστινιακή πλευρά δεν μπορεί να αποδώσει άμεσα τους ομήρους που είναι νεκροί.
Η δεύτερη φάση όμως είναι απείρως πιο περίπλοκη.
Το σχέδιο του Τραμπ προνοεί (δείτε σχετικά την περιγραφή των όρων από το BBC) ανάμεσα σε άλλα, τους ακόλουθους όρους:
- «Η Γάζα θα από-ριζοσπαστικοποιηθεί», θα μετατραπεί σε μια «ζώνη χωρίς τρομοκρατία ή απειλή προς τους γείτονές της».
- Μετά την ανταλλαγή των ομήρων και των αιχμαλώτων, θα δοθεί αμνηστία σε όσα μέλη της Χαμάς παραδώσουν τα όπλα τους.
- Στη συνέχεια η διακυβέρνηση της Γάζας θα περάσει σε μια «προσωρινή, μεταβατική, τεχνοκρατική, μη-πολιτική Παλαιστινιακή Επιτροπή».
- Την επιτροπή αυτή θα επιτηρεί ένα διεθνές όργανο με το όνομα «Συμβούλιο Ειρήνης» με πρόεδρο τον ίδιο τον Τραμπ.
- Η Παλαιστινιακή Αρχή (που διοικεί τη Δυτική Όχθη χωρίς εκλογές εδώ και περίπου 20 χρόνια) υπό τον πρόεδρο Μαχμούτ Αμπας, θα πρέπει να περάσει μέσα από μια διαδικασία μετασχηματισμού ή αυτό-μεταρρύθμισης (συνοπτικά, να καταργήσει τη γραφειοκρατία, τη διαφθορά και το νεποτισμό, να λειτουργεί στα πρότυπα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας της Δύσης και να δημιουργήσει κατάλληλες συνθήκες και επενδύσεις και οικονομική άνοδο).
- Όταν η ΠΑ ολοκληρώσει την αυτό-μεταρρύθμισή της τότε θα αναλάβει τον έλεγχο της Γάζας.
- Η Χαμάς συμφωνεί να μην έχει κανένα ρόλο στη μελλοντική διακυβέρνηση της Γάζας – ούτε άμεσα, ούτε έμμεσα, ούτε με οποιοδήποτε τρόπο.
- Όλες οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις και τα όπλα θα καταστραφούν και κατασχεθούν. Η Γάζα θα αποστρατικοποιηθεί, υπό την παρακολούθηση διεθνών παρατηρητών.
- Οι ΗΠΑ, μαζί με Άραβες και άλλους συμμάχους τους, θα αναπτύξουν μια προσωρινή «Διεθνή Δύναμη Σταθερότητας» – ΔΔΣ).
- Ο ισραηλινός στρατός θα αποδίδει σταδιακά και τμηματικά εδάφη της Γάζας στην ΔΔΣ μέχρι η Γάζα να απελευθερωθεί από κάθε τρομοκρατική απειλή.
- Όταν γίνουν όλα αυτά στη Γάζα και όταν η ΠΑ ολοκληρώσει την διαδικασία μετασχηματισμού της, τότε «μπορεί να έχουν τελικά δημιουργηθεί οι συνθήκες για ένα ρεαλιστικό οδικό χάρτη προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και ανεξάρτητη κρατική υπόσταση».
Είναι αυτό ρεαλιστικό;
Με άλλα λόγια, η Γάζα θα τεθεί κάτω από την πολιτική κηδεμονία μιας ξένης κυβέρνησης και ενός ξένου στρατού. Ο ισραηλινός στρατός θα αποχωρεί μόνο σταδιακά και εφόσον πληρούνται οι όροι του αφοπλισμού της Χαμάς, της καταστροφής όλων των στρατιωτικών εγκαταστάσεων, της «από-ριζοσπαστικοποίησης» της Γάζας και της αυτό-μεταρρύθμισης της ΠΑ στην Δυτική Όχθη. Η Χαμάς θα παραχωρήσει ολοκληρωτικά την εξουσία και δεν θα έχει καμία ανάμιξη, είτε άμεση είτε έμμεση.
Αν γίνουν όλα αυτά, τότε ίσως δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να ξεκινήσει η συζήτηση για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Ο Νετανιάχου, προτού καλά-καλά «στεγνώσει το μελάνι» από την υπογραφή της συμφωνίας δήλωσε πως δεν θα υπάρξει ποτέ παλαιστινιακό κράτος.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, η Χαμάς δήλωσε πως αρνείται να αφοπλιστεί και να παραιτηθεί από κάθε μορφή εξουσίας όσο συνεχίζεται η κατοχή από το Ισραήλ. Ο δε Τραμπ προειδοποίησε πως αν δεν αφοπλιστεί μόνη της η Χαμάς «θα την αφοπλίσουμε εμείς».
Η πλευρά που έχει κάθε λόγο να σπάσει την εκεχειρία είναι το ισραηλινό καθεστώς, που έχει σαν στόχο την ολοκληρωτική συντριβή της Χαμάς και ψάχνει αφορμές για να συνεχίσει τον πόλεμο με στόχο να διώξει μαζικά τους Παλαιστινίους από τη Γάζα. Αυτό βέβαια θα κοιτάξει να το κάνει αφού πρώτα πάρει τους ομήρους που κρατά η Χαμάς και οι συνεργαζόμενες μ’ αυτήν οργανώσεις – για να μειώσει τις αντιδράσεις στο εσωτερικό.
Εξάλλου είναι πολύ πρόσφατη η τελευταία καταπάτηση της εκεχειρίας που υπογράφτηκε τον Γενάρη που πέρασε (2025) και η οποία κράτησε μόνο 2 μήνες – τον Μάρτη το Ισραήλ ξεκίνησε ξανά και στη συνέχεια κλιμάκωσε ακόμη περισσότερο τον πόλεμο.
Αν όμως πάρουμε υπόψη την υποθετική περίπτωση που τελικά η Χαμάς αποδεχτεί να αφοπλιστεί και να παραιτηθεί από την εξουσία, αυτό που θα έχει εγκαθιδρυθεί στα κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη (Δυτική Όχθη και Γάζα) δεν θα είναι ένα ανεξάρτητο κράτος, θα είναι ένα προτεκτοράτο κάτω από τον ασφυκτικό έλεγχο του Ισραήλ και της Δύσης, κάτω από μια ξένη κυβέρνηση και υπό ένα ξένο στρατό. Αν αυτό ονομάζεται ανεξαρτησία, τότε οι λέξεις έχουν χάσει το νόημά τους – γιατί στην πραγματικότητα θα έχουμε υποτέλεια, εποικισμό και απάρντχαϊντ.
Που σημαίνει πως το πρόβλημα της εθνικής καταπίεσης και της στέρησης δικαιωμάτων του Παλαιστινιακού λαού θα παραμένει άλυτο.
Με άλλα λόγια το πρόβλημα δεν θα έχει λυθεί, θα έχει μόνο αλλάξει πιθανά η μορφή και ο χαρακτήρας του.
Είναι εκεχειρία, δεν είναι ειρήνη
Αυτό που έχει πετύχει ο Τραμπ δεν είναι η ειρήνη και η λύση στο παλαιστινιακό που αποτελεί ανοικτή πληγή εδώ και πάνω από ένα αιώνα. Είναι μια εκεχειρία, που μπορεί να καταρρεύσει εύκολα γιατί η ακροδεξιά κυβέρνηση του Νετανιάχου δεν θέλει στην πραγματικότητα να σταματήσει τη γενοκτονία, θέλει να συνεχίσει μέχρι τέλους, αν ήταν δυνατό να εκδιώξει μαζικά τους Παλαιστίνιους από τη γη τους.
Οι πιο πιθανές επιλογές που θα έχουμε μπροστά μας στην επόμενη περίοδο είναι δύο. Είτε θα καταρρεύσει η εκεχειρία όπως τόσες άλλες φορές στο παρελθόν, είτε αν τελικά εφαρμοστεί το σχέδιο του Τραμπ, δεν θα έχει λυθεί το πρόβλημα της στέρησης των δικαιωμάτων και της εθνικής καταπίεσης των Παλαιστινίων – αυτή θα συνεχίσει αλλά με άλλη μορφή. Το πρόβλημα θα παραμένει άλυτο, εγκυμονώντας νέες συγκρούσεις στο μέλλον.
Αριστερά και καθήκοντα
Πρέπει να είναι καθαρό, μετά από τόσες δεκαετίες: τη βαρβαρότητα και τον επεκτατισμό του Ισραήλ δεν μπορεί να τον σταματήσει ούτε ο Ισλαμισμός, ούτε ο «άξονας της αντίστασης» του Ιράν (που περιλάμβανε το καθεστώς του Άσαντ που όμως κατάρρευσε, τη Χαμάς, την Χεζμπολάχ κλπ) ούτε βέβαια οι ιμπεριαλιστές και ο Τραμπ.
Μόνο η Αριστερά μπορεί. Όμως, ενώ υπάρχουν πολλές χιλιάδες εργαζόμενοι, γυναίκες και νέοι/ες, Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι, που ανήκουν σε κοινές προοδευτικές οργανώσεις στο Ισραήλ που παλεύουν για ειρηνική συνύπαρξη και για ελεύθερη Παλαιστίνη, δεν υπάρχει μια μαζική, ταξική-σοσιαλιστική Αριστερά που να μπορέσει να χτίσει ένα κοινό μέτωπο Ισραηλινών και Παλαιστινίων εργαζομένων που να παλέψει για τα πιο πάνω (δείτε εδώ).
Το χτίσιμο αυτής της Αριστεράς είναι ένα από τα πιο κρίσιμα καθήκοντα στην εποχή που διανύουμε – παράλληλα με τη διαρκή και σκληρή καταδίκη του Ισραήλ και την αμέριστη στήριξη στον αγώνα του Παλαιστινιακού λαού. Και αυτό είναι ένα διεθνές καθήκον – το να χτίσουμε δηλαδή αυτή την ταξική-σοσιαλιστική, επαναστατική, Αριστερά σε όποια χώρα και να βρισκόμαστε. Οι διεργασίες αυτές είναι εξ αντικειμένου διεθνείς και όχι απλά εθνικές – με την έννοια ότι κάθε εθνική εξέλιξη έχει περιφερειακό και διεθνή αντίκτυπο. Αυτό θα αποτελεί μια μεγάλη συμβολή στον αγώνα του Παλαιστινιακού λαού.
