Το σημερινό σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων, με τον πράσινο κάδο για τα σύμμεικτα που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ-χωματερές και τον μπλε για όλα τα ανακυκλώσιμα, είναι πλήρως αποτυχημένο. Με βάση τους σχεδιασμούς του 2010, θα έπρεπε το 2020 να ανακυκλώνονταν το 50% των απορριμμάτων. Σήμερα τα επίσημα στοιχεία κάνουν λόγο για κάτω από 20%, ενώ στην πράξη ανακυκλώνεται πραγματικά ένα ποσοστό κοντά στο 10%.
Το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) προβλέπει περίπου 40 τεράστιες Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) σε όλη τη χώρα. Οι ΜΕΑ θα έχουν βασικό σκοπό να παράγουν απορριμματογενή καύσιμα SRF-RDF (μέσω της συμπίεσης και της αφαίρεσης της υγρασίας από τα σκουπίδια), έτσι ώστε να οδηγούνται προς καύση στις τσιμεντοβιομηχανίες (π.χ. ΑΓΕΤ στον Βόλο, ΤΙΤΑΝ στην Ευκαρπία Θεσσαλονίκης και αλλού) αλλά και σε 4 νέες Μονάδες Καύσης που σχεδιάζεται να δημιουργηθούν, ενώ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να γίνεται καύση και στις ίδιες τις ΜΕΑ. Τα σχέδια αυτά είναι καταστροφικά για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, καθώς η καύση σκουπιδιών απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα ιδιαίτερα επικίνδυνους αέριους ρύπους, που στη συνέχεια καταλήγουν στο νερό και το έδαφος και από εκεί στην τροφική αλυσίδα.
Τα σχέδια της κυβέρνησης για κατασκευή μονάδων καύσης, οι τεράστιες επενδύσεις κλπ, αποκαλύπτουν τον πραγματικό της στόχο. Όσο μεγαλύτερα είναι τα ποσοστά της ανακύκλωσης, τόσο λιγότερα απορρίμματα θα μετατρέπονται σε SRF-RDF προς καύση. Είναι, λοιπόν, ολοφάνερη η υποκρισία της κυβέρνησης όταν αναφέρεται σε στόχους ανακύκλωσης, κομποστοποίησης κλπ, καθώς λειτουργεί ανταγωνιστικά απέναντι στην καύση.
Τι προτείνουμε
Με τα χρήματα που προορίζονται για την κατασκευή μονάδων «ενεργειακής αξιοποίησης», ή αλλιώς καύσης των απορριμμάτων θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης τους, με σεβασμό στο περιβάλλον και προς το συμφέρον των πολιτών, μακριά από τα συμφέροντα του ιδιωτικού κεφαλαίου.
Τα βασικά σημεία αυτού του συστήματος είναι:
- Δραστική μείωση της παραγωγής συσκευασιών και ειδικά πλαστικών μιας χρήσης.
- Διαλογή απορριμμάτων στην πηγή. Αντικατάσταση των μπλε και πράσινων κάδων από ένα σύστημα 4 ή 5 διαφορετικών κάδων για προδιαλογή των απορριμμάτων σε διαφορετικά ρεύματα.
- Τα ξεχωριστά ρεύματα της ανακύκλωσης 1) το χαρτί, 2) τα πλαστικά, 3) τα μέταλλα, 4) το γυαλί, 5) τα οργανικά υλικά (αποφάγια, απόβλητα κήπου κλπ) και 6) τα υπόλοιπα να τοποθετούνται σε χωριστούς κάδους.
- Δημιουργία πράσινων σημείων για τη συγκέντρωση βαριών και επικίνδυνων απορριμμάτων, ηλεκτρικών συσκευών, μπαταριών, συσκευασιών χρωμάτων-φυτοφαρμάκων, φαρμάκων κοκ. (αρκετών σε κάθε Δήμο)
- Η δημιουργία μικρών μονάδων συγκέντρωσης (όχι τεραστίων ΜΕΑ) των προδιαλεγμένων απορριμμάτων όπου τα μεν ανακυκλώσιμα θα δεματοποιούνται και θα πωλούνται στις αντίστοιχες βιομηχανίες (π.χ. τα μέταλλα στις χαλυβουργίες), τα δε οργανικά θα μετατρέπονται σε λίπασμα (κομπόστ) με τη διαδικασία της αερόβιας ζύμωσης.
- Στο βαθμό που υπάρχουν σύμμεικτα απορρίμματα (πάντα υπάρχει ένα ποσοστό λάθους), αυτά θα οδηγούνται σε ταινιόδρομους, όπου εργαζόμενοι θα επιλέγουν τα ανακυκλώσιμα υλικά.
- Σε ότι αφορά το οργανικό τμήμα των απορριμμάτων ο κάθε Δήμος μπορεί να δημιουργήσει μια μονάδα αερόβιας κομποστοποίησης, να αξιοποιήσει το κομπόστ (υψηλής ποιότητας λίπασμα) στα πάρκα και στα παρτέρια του Δήμου ή/και να το διαθέσει προς πώληση.
- Εκπαίδευση της κοινωνίας για τη σημασία της προδιαλογής των απορριμμάτων στην πηγή.
Οι παραπάνω μονάδες απαιτούν φτηνό και απλό μηχανολογικό εξοπλισμό και μπορούν να δημιουργηθούν από τους ίδιους τους Δήμους. Δεν προξενούν κανένα περιβαλλοντικό πρόβλημα και δεν εκπέμπουν οσμές. Μπορούν να αυξήσουν τα έσοδα των Δήμων, να μειώσουν τα δημοτικά τέλη και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.
Η διαχείριση των απορριμμάτων θα πρέπει να γίνεται εξολοκλήρου από το Δήμο, σε συνθήκες διαφάνειας, δηλαδή κάτω από τον έλεγχο των εργαζομένων και της κοινωνίας, με παράλληλη πρόσληψη του αναγκαίου προσωπικού πλήρους και μόνιμης εργασίας.
Πως προχωράμε
Αυτή η πρόταση έρχεται σε σύγκρουση με την πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ (είναι συνέχεια της πολιτικής της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ) που θέλει να επεκτείνει την καύση των απορριμμάτων σε ολόκληρη την Ελλάδα, ιδιωτικοποιεί τα πάντα, μειώνει συνεχώς το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων, πετσοκόβει τους αναγκαίους πόρους από τους Δήμους και δεν προχωρά στις προσλήψεις που χρειάζονται οι Δήμοι για να λειτουργήσουν.
Χρειάζεται επομένως ένα μέτωπο ενάντια στην πολιτική της κυβέρνησης αλλά και στους Δημάρχους και Περιφερειάρχες που μόνο στα λόγια μιλούν ενάντια στην καύση, κυρίως για ψηφοθηρικούς λόγους, κάτι που συνέβη για παράδειγμα και στον Βόλο και στη Δυτική Θεσσαλονίκη, αλλά συμβαίνει και αλλού.
- Χρειάζεται να στηθούν και να στηριχθούν επιτροπές και πρωτοβουλίες σε κάθε περιοχή, που να λειτουργούν πραγματικά δημοκρατικά, χωρίς αποκλεισμούς και καπελώματα.
- Να υπάρξει συντονισμός όλων των συλλογικοτήτων, με ειλικρινή διάθεση για συνεργασία σε ισότιμη βάση
- Η κάθε οργάνωση/συλλογικότητα να έχει πλήρη ελευθερία διακίνησης υλικών, θέσεων και προτάσεων που είναι υπέρ του κινήματος.
- Να γίνει το βήμα του συντονισμού σε πανελλαδικό επίπεδο, με πρώτο στόχο να οριστεί μια Πανελλαδική Ημέρα Δράσης ενάντια στην καύση απορριμμάτων.
