Γιάννης Παπίας
ΣΥΡΙΖΑ Τούμπας, Θεσ/νίκη
Ένα από τα βασικά διακυβεύματα στο 1ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ είναι το ζήτημα της εσωκομματικής δημοκρατίας. Και για πολλά μέλη και του κόμματος αυτό το ζήτημα έχει πρωτεύουσα σημασία. Και όχι άδικα. Το ζήτημα της εσωκομματικής δημοκρατίας δεν έχει να κάνει μόνο με έναν σωστό και δημοκρατικό τρόπο λειτουργίας εντός του κόμματος αλλά επίσης σηματοδοτεί και το μοντέλο της κοινωνίας την οποία οραματιζόμαστε.
Ποιο ήταν το πρόβλημα μέχρι σήμερα
Όλοι αναγνωρίζουμε ότι μέχρι την προηγούμενη συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ υπήρχαν σοβαρά προβλήματα δημοκρατίας. Μέρος του προβλήματος της δημοκρατίας είχε να κάνει με το γεγονός ότι οι συνιστώσες είχαν ένα εξαιρετικά προνομιακό ρόλο και θέση, με εκπροσώπησή τους σε επίπεδο γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ κοκ. Οι «ανένταχτοι», όσοι δηλαδή δεν ανήκαν σε κάποια συνιστώσα, δεν είχαν κανένα τρόπο να εκπροσωπηθούν να μεταφέρουν τις απόψεις τους, δεν μπορούσαν να εκλεγούν στα κεντρικά όργανα του κόμματος κοκ.
Η Συνδιάσκεψη του περασμένου Νοέμβρη έκανε βήματα προς μια θετική κατεύθυνση. Θεσμοθέτησε την έννοια του μέλους, περιόρισε την ισχύ και τα προνόμια των συνιστωσών, θεσμοθέτησε την αντιπροσώπευση και με αυτόν τον τρόπο έδωσε λόγο και βήμα στους «ανένταχτους» (το πιο μαζικό κομμάτι από αυτούς του κόσμου του ΣΥΡΙΖΑ) να εκφραστούν.
Αυτό όμως δεν έλυσε το θέμα των ελλειμμάτων δημοκρατίας στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.
Παρόλα αυτά, τα ζητήματα της δημοκρατίας παραμένουν ανοιχτά!
Όλο το προηγούμενο διάστημα πολλά ερωτηματικά δημιουργήθηκαν σε πολύ κόσμο της βάσης για το κατά πόσο οι δημόσιες θέσεις που εκφράζονται από ηγετικά στελέχη είναι οι συμφωνημένες και αποφασισμένες από όλους. Για παράδειγμα οι δηλώσεις του Γιώργου Σταθάκη. Στο περιοδικό Time για παράδειγμα είχε πει ότι μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ «δεν θα άρει τις φοροαπαλλαγές των εφοπλιστών»! Τέτοιες δηλώσεις θέτουν ευθέως ερωτηματικά που έχουν να κάνουν με την εσωκομματική λειτουργία και με το τι είδους «δημοκρατία» υπάρχει στο κόμμα, αν κάθε στέλεχος της ηγεσίας μπορεί δημόσια να λέει την άποψη του αγνοώντας ή και προκαλώντας τη γνώμη της συντριπτικής πλειοψηφίας των μελών. Το ίδιο ισχύει και για τη δήλωση του ίδιου για «αξιοποίηση του Ελληνικού κατά 1/3 για εμπορευματική χρήση» θέση που είναι αντίθετη από την εκφρασμένη δημόσια θέση του ΣΥΡΙΖΑ.
Την ίδια ώρα παρουσιάζονται δημόσια θέσεις για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την Παραγωγική Ανασυγκρότηση, την ανεργία και για πολλά άλλα θέματα που η βάση μαθαίνει μέσα από τα ΜΜΕ.
Η συζήτηση για συνεργασία με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, τα ταξίδια των προηγούμενων μηνών στο εξωτερικό για συναντήσεις με Σόιμπλε και Αμερικανούς αξιωματούχους, όλα αυτά, δημιουργούν ερωτήματα σε σχέση με τον προσανατολισμό του κόμματος και η απουσία ουσιαστικής συζήτησης στη βάση χτυπάει τα δημοκρατικά αντανακλαστικά του κόσμου του ΣΥΡΙΖΑ.
Συνιστώσες, τάσεις και λίστες
Όλα αυτά δείχνουν ότι το θέμα της δημοκρατίας δεν έχει απλά να κάνει με την αφαίρεση των προνομίων που έχουν οι συνιστώσες, ή με την κατάργησή τους, όπως υποστηρίζει η πλειοψηφία της ηγετικής ομάδας. Στην πραγματικότητα είναι άλλο το ένα και άλλο το άλλο. Μπορούμε κάλλιστα να βρεθούμε σε μία κατάσταση στην οποία να έχουν αποδυναμωθεί ή καταργηθεί οι συνιστώσες και η δημοκρατία αντί να βαθύνει και να διευρυνθεί, να συρρικνωθεί και να περισταλεί και μάλιστα ασφυκτικά.
Εξάλλου τα ειδικά προνόμια των συνιστωσών πλέον δεν υπάρχουν. Ούτε τα «αριστίδην» μέλη στα όργανα, ούτε το δικαίωμα βέτο. Το κάθε μέλος κάθε συνιστώσας μπαίνει στο ΣΥΡΙΖΑ ως άτομο και με τέτοιο τρόπο λειτουργεί.
Με παρόμοιο τρόπο, καμία δημοκρατική εγγύηση ή σεβασμό της βούλησης της βάσης, κλπ, δεν παρέχει η κατάργηση των ξεχωριστών λιστών και των τάσεων. Και σίγουρα καμία σχέση δεν έχει με δημοκρατία η εμμονή της ηγεσίας στην εκλογή του προέδρου του του ΣΥΡΙΖΑ από το συνέδριο αντί από την Κεντρική Επιτροπή.
Η κατοχύρωση των δικαιωμάτων των μειοψηφιών πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτη για εμάς. Γιατί στο τέλος-τέλος τα δικαιώματα των μειοψηφιών είναι αυτά που καθορίζουν και την ποιότητα της δημοκρατίας σε ένα κόμμα.
Ως εκ τούτου αυτό που πρέπει με κάθε τρόπο να διασφαλίσουμε τώρα αλλά και κάθε φορά είναι το δικαίωμα των τάσεων να εκφράζονται με τον τρόπο που αυτές θέλουν. Και το δικαίωμα στην ξεχωριστή λίστα πρέπει να διασφαλιστεί, όχι μόνο τώρα, για την Αριστερή Πλατφόρμα, αλλά και για το μέλλον.
Εξάλλου, οι ομαδοποιήσεις, οι τάσεις, οι ξεχωριστές λίστες υπάρχουν ήδη και δεν αφορούν μόνο στην Αριστερή Πλατφόρμα. Η εμπειρία της Συνδιάσκεψης του Νοέμβρη έδειξε ότι αυτές υπάρχουν επίσημα και καθαρά μια και σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας γινόντουσαν ξεχωριστές συναντήσεις (εκτός από την Πλατφόρμα, η ΑΝΑΣΑ, η ΑΡΕΝ, το ΕΚΜ…) ενώ πριν τις ψηφοφορίες διακινούνταν ξεχωριστές λίστες σταυροδοσίας.
Η κατάργηση των ξεχωριστών λιστών επομένως όχι μόνο δεν θα βοηθήσει στην ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνο δεν θα σταματήσει τους μηχανισμούς αλλά θα τους ισχυροποιήσει πολύ περισσότερο. Γιατί θα αποπολιτικοποιήσει τα χαρακτηριστικά τους και θα τους μετατρέψει καθαρά σε εκλογικούς μηχανισμούς προσώπων.
Για την εκλογή του προέδρου
Στην ίδια λογική των προτάσεων της πλειοψηφίας εμπίπτει και το ζήτημα της εκλογής του προέδρου από το συνέδριο. Η εκλογή όμως του προέδρου από το σώμα των συνέδρων θα σημαίνει ότι πρακτικά, και μέχρι το επόμενο συνέδριο σε 2 ή 3 χρόνια, δεν θα υπάρχει κανένας τρόπος ελέγχου του προέδρου από το κόμμα! Ο πρόεδρος θα είναι πάνω από την Κεντρική Επιτροπή! Εντελώς ανεξέλεγκτος!
Και την ίδια στιγμή που προτείνουν και παλεύουν για κάτι τέτοιο, οι «προεδρικοί» στον ΣΥΡΙΖΑ προσπαθούν να πείσουν ότι όλα όσα προτείνουν είναι για το καλό της δημοκρατίας!
Προσυνεδριακή συζήτηση – χρειάζεται περισσότερος χρόνος
Αυτό το κλίμα που υποθάλπει την κακή εσωκομματική λειτουργία εκφράστηκε και στην περίοδο της προσυνεδριακής συζήτησης. Η οποία ήταν εξαιρετικά περιορισμένη και με τεράστια κείμενα.
Χρειάζεται, για μια ουσιαστική προσυνεδριακή διαδικασία να υπάρχει αρκετός χρόνος ώστε οι συνελεύσεις να έχουν ουσιαστικό περιεχόμενο, να γίνει πραγματική συζήτηση και να βγουν έτσι τα σωστά συμπεράσματα. Μέσα από μια τέτοια διαδικασία πραγματικού εσωκομματικού διαλόγου είναι που η κουβέντα γίνεται επί της ουσίας των κειμένων.
Εκλογές με κάλπη; Δεν είναι στις δικές μας παραδόσεις!
Οι παραδόσεις της Αριστεράς είναι οι μαζικές διαδικασίες. Οι Συνελεύσεις των μελών όπου όλοι μπορούν να τοποθετηθούν, να εκθέσουν τις απόψεις τους, να κριθούν, να ακούσουν και να αλλάξουν άποψη ή να πείσουν. Σε αυτές τις παραδόσεις πρέπει να επιμένουμε.
Η «μυστική ψηφοφορία» με κάλπη για αντιπροσώπους, για εκλογή των οργάνων, του προέδρου κοκ, δεν έχει σχέση με τις παραδόσεις της Αριστεράς. Είναι η παράδοση που έφερε το ΠΑΣΟΚ στην Αριστερά, τη μετέφερε στο ΣΥΝ και από εκεί στο ΣΥΡΙΖΑ. Είναι όμως μια παράδοση που δημιουργήθηκε για να μπορούν να κινητοποιούνται «μηχανισμοί» – άνθρωποι δηλαδή που είναι στα χαρτιά μέλη του κόμματος αλλά δεν συμμετέχουν σε καμιά εσωτερική λειτουργία, δεν συμμετέχουν στη δράση και δεν υπηρετούν πραγματικά πολιτικούς σκοπούς.
Αυτού του είδους η διαδικασία ψηφοφορίας δεν έχει σχέση με την πραγματική δημοκρατική λειτουργία. Η σωστή και δημοκρατική διαδικασία ψηφοφορίας των αντιπροσώπων είναι μέσα από τις γενικές συνελεύσεις. Εκεί που ο καθένας ξέρει τις απόψεις του άλλου, εκεί που ο καθένας αναλαμβάνει την ευθύνη των λόγων και της ψήφου του, εκεί που κανείς δεν μπορεί να κοροϊδέψει κανέναν. Και εκεί που κανένας γραφειοκρατικός «μηχανισμός» δεν μπορεί να κινητοποιηθεί χωρίς να εκτεθεί στα μάτια της βάσης.
Με τον ίδιο τρόπο θα πρέπει να εκλέγονται και τα ενδιάμεσα και τα κεντρικά όργανα. Με τον ίδιο τρόπο είναι σωστό να επιλέγονται και οι υποψήφιοι βουλευτές. Σε κάθε περιοχή να γίνεται ουσιαστική συζήτηση και μέσα από αυτή να προκύπτουν οι άνθρωποι του κινήματος που τους εμπιστεύεται η τοπική οργάνωση του ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο με ένα τέτοιο τρόπο θα μπορέσουμε να ελέγχουμε εμείς τους βουλευτές μας και θα ξεφύγουμε από το παραδοσιακό «σταρ σίστεμ» των βουλευτικών εκλογών.
Ανακλητότητα
Σε όλη αυτή τη διαδικασία πρέπει να υπάρχει και η δυνατότητα ανάκλησης των οργάνων. Αυτοί που εκλέγονται στα όργανα δεν μπορούν να έχουν θητεία με ορίζονται 2ετίας ή 3ετίας και εντωμεταξύ να μην λογοδοτούν στη βάση.
Είναι απαραίτητο, και το νέο καταστατικό δεν το προβλέπει, να βρούμε τρόπους δυνατότητας ανάκλησης των οργάνων αρχίζοντας από τις τοπικές επιτροπές, πηγαίνοντας στις νομαρχιακές, την ΚΕ, μέχρι και στον πρόεδρο του κόμματος. Αυτός είναι και ο μόνος τρόπος ελέγχου της ηγεσίας από τη βάση.
