Άννα Αργυράκη, φοιτήτρια στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Αθηνών
Πριν κάποιες μέρες κυκλοφόρησε στο Facebook μια φωτογραφία από λίστα των υλικών που θα πρέπει να αγοράσουν οι γονείς για τα παιχνίδια των παιδιών τους σε ένα νηπιαγωγείο και προκάλεσε πολλές αντιδράσεις. Ο λόγος ήταν γιατί ακόμα μια φορά φάνηκε το πως ξεκινά ο διαχωρισμός των φύλων από την προσχολική ηλικία, αφού για τα αγόρια οι γονείς καλούνται να αγοράσουν «ότι παιχνίδι τους αρέσει» ενώ για τα κορίτσια πρέπει να αγοράσουν «κουζινικά, πλαστικά φρούτα ή ζωάκια».
***
Στα εκπαιδευτικά εγχειρίδια δεν ορίζονται φυσικά με σαφή τρόπο τα παιχνίδια που θα πρέπει να παίζουν τα παιδιά στην τάξη εκτός από κάποιους βασικούς άξονες που είναι γενικοί και ο καθένας μπορεί να τους ερμηνεύσει και να τους εφαρμόσει όπως θέλει. Το ζήτημα των «αγορίστικων και κοριτσίστικων» παιχνιδιών λοιπόν αφήνεται στην κρίση της/του νηπιαγωγού και είναι στο χέρι της /του το αν θα αφήσει τα παιδιά να χωρίζονται με βάση το φύλο ή θα προσπαθήσει να δείξει σταδιακά ότι μπορούμε να παίζουμε με οποιοδήποτε παιχνίδι και με οποιοδήποτε παιδί ανεξαρτήτως φύλου.
Σε μεγάλο βαθμό όμως, οι νηπιαγωγοί επιτρέπουν αυτούς τους διαχωρισμούς στα παιδιά και όλα τα κοινωνικά στερεότυπα σε σχέση με το φύλο αναπαράγονται μέσα στα νηπιαγωγεία και τα σχολεία.
***
Τα «αγορίστικα» παιχνίδια συνήθως είναι δημιουργικού περιεχομένου (τουβλάκια, παζλ) και συμπληρώνονται με αμάξια , δεινόσαυρους κλπ. Σε αντίθεση, τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια έχουν κυρίως το ρόλο της μαμάς, της νοικοκυράς. Τα παιχνίδια στα οποία συνηθίζουν τα παιδιά στις πρώτες κοινωνικές επαφές τους έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην μετέπειτα ζωή τους και καθορίζουν τον τρόπο που βλέπουν τον εαυτό τους και το άλλο φύλο.
Βλέπουμε κορίτσια να υιοθετούν χαρακτηριστικά συστολής και να παίζουν στα παιχνίδια τους τον ρόλο της μητέρας, σε αντίθεση με τα αγόρια που από πολύ νωρίς υιοθετούν στοιχεία δημιουργικότητας, θάρρους, μπαίνουν στο ρόλο του πολεμιστή αλλά και του δημιουργού. Τα αγόρια μαθαίνουν έτσι να έχουν αυτοπεποίθηση, δυναμισμό ενώ τα κορίτσια να είναι ήσυχα και να μην ενοχλούν.
***
Γίνονται πολλές προσπάθειες για την εκπαίδευση των μελλοντικών νηπιαγωγών και το πως πρέπει να προωθείται η ισότητα στα νηπιαγωγεία και όχι οι διαχωρισμοί με βάση το φύλο, τη φυλή, την οικονομική κατάσταση αλλά ακόμη η θεωρία δεν έχει περάσει στην πράξη στα περισσότερα νηπιαγωγεία.
Για αυτό απαιτείται αλλαγή σε βασικούς τομείς του εκπαιδευτικού συστήματος (αλλαγή παλιών βιβλίων, μεγαλύτερη κρατική χρηματοδότηση, εισαγωγή μαθημάτων για την ισότητα) αλλά και μια ουσιαστική αλλαγή στάσης σε ολόκληρη την κοινωνία. Νοοτροπίες όπως ότι τα αγόρια δεν πειράζει να χτυπήσουν και να σκληραγωγηθούν ή ότι τα αγόρια στην εφηβεία μπορούν να βγαίνουν ως αργά, ενώ τα κορίτσια πρέπει να μεγαλώσουν αρκετά για να το κάνουν και ακόμα και τότε με μεγάλη προσοχή, είναι χαρακτηριστικές των στερεοτύπων που κυριαρχούν γύρω μας.
***
Όταν τα κοινωνικά στερεότυπα σε σχέση με το φύλο αναπαράγονται συνεχώς, με τις γυναίκες να θεωρούνται κατώτερες από τους άντρες, να αμείβονται λιγότερο, να είναι κατά πλειοψηφία θύματα σεξιστικής βίας ή βιασμών, πώς μπορεί αυτό να μην αντανακλάται στα νηπιαγωγεία και στα σχολεία που είναι στην πραγματικότητα μικρογραφίες της κοινωνίας; Για να δούμε ουσιαστική διαφορά, πέρα από τις απαραίτητες παρεμβάσεις στις εκπαιδευτικές μεθόδους, οφείλουμε να παλέψουμε για να αλλάξει η κοινωνία στην οποία ζούμε, να ανατραπεί το σύστημα που βασίζεται στις διακρίσεις και τον σεξισμό προκειμένου να μας έχει διασπασμένους για να μπορεί να μας εκμεταλλεύεται.
