Μερικούς μήνες μετά την απομάκρυνση των γαλλικών στρατευμάτων από τον Νίγηρα, το στρατιωτικό καθεστώς της χώρας διώχνει από τα εδάφη της και τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ, οξύνοντας ακόμη περισσότερο τις σχέσεις του με τις δυτικές δυνάμεις, των οποίων ο Νίγηρας αποτελούσε στο παρελθόν στενό σύμμαχο.
Το πραξικόπημα που εκδηλώθηκε το περασμένο καλοκαίρι στη χώρα, ήταν το τελευταίο μιας σειράς πραξικοπημάτων στη Δυτική Αφρική, μετά τις αντίστοιχες εξελίξεις στο Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο. Οι παραπάνω χώρες, βρίσκονται στη διαδικασία προσέγγισης των αντιπάλων της Δύσης, όπως η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν, επιδιώκοντας τη στρατιωτική, πολιτική και οικονομική συνεργασία με τις τελευταίες. Διώχνουν από τα εδάφη τους τις στρατιωτικές βάσεις των παλιών αποικιοκρατών τους, που υποτίθεται ότι βρίσκονταν εκεί προκειμένου να βοηθήσουν στην καταπολέμηση των ένοπλων ισλαμιστικών ομάδων που ελέγχουν σημαντικές περιοχές των παραπάνω δυτικοαφρικανικών χωρών και στρέφονται στη στρατιωτική βοήθεια της Ρωσίας. Επιπλέον πρόσφατα, η Μπουρκίνα Φάσο, το Μάλι και ο Νίγηρας ανακοίνωσαν τη δημιουργία κοινής στρατιωτικής δύναμης για τον συγκεκριμένο σκοπό.
Εκδίωξη των αμερικανικών στρατευμάτων
Μέσα σε αυτό το γενικό κλίμα, η αφορμή για τη συγκεκριμένη ενέργεια δόθηκε από Αμερικανούς αξιωματούχους που σχολίασαν αρνητικά τις θερμές σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στον Νίγηρα από τη μια μεριά και τη Ρωσία και το Ιράν από την άλλη. Μιλώντας για την απόφαση εκδίωξης των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων από τη χώρα, εκπρόσωπος των ενόπλων δυνάμεων του Νίγηρα δήλωσε:
«Ο Νίγηρας εκφράζει τη λύπη του για την πρόθεση της αμερικανικής αντιπροσωπείας να αρνηθεί στον κυρίαρχο λαό του το δικαίωμα να επιλέξει τους εταίρους και τα είδη των συνεργασιών που μπορούν να τον βοηθήσουν πραγματικά να καταπολεμήσει την τρομοκρατία».
Οι αμερικανικές βάσεις που εκκενώνονται ήταν από τις πιο σημαντικές που διέθεταν οι ΗΠΑ στην Αφρική, ιδιαίτερα η αεροπορική βάση 201, που χρησιμοποιούνταν για επιχειρήσεις ενάντια σε ισλαμιστικές ομάδες σε ολόκληρη την περιοχή Σαχέλ (μια λωρίδα γης που εκτείνεται από τη δυτική στην ανατολική Αφρική και αποτελεί τη μετάβαση από την έρημο Σαχάρα στη Σαβάνα). Η κατασκευή της συγκεκριμένης βάσης κόστισε στις ΗΠΑ 100 εκατομμύρια δολάρια.
Η οικονομική επέλαση της Κίνας στην Αφρική
Το γεγονός ότι μια σειρά χώρες της Δυτικής Αφρικής απομακρύνονται από τη συνεργασία με τις δυτικές δυνάμεις και στρέφονται στο μπλοκ Κίνας – Ρωσίας, είναι ενδεικτικό της παρακμής της Αμερικάνικης υπερδύναμης. Από την άλλη, η Κίνα αναπτύσσει τα τελευταία χρόνια ένα τεράστιο πρόγραμμα επενδύσεων σε υποδομές, χτίζοντας σιδηροδρομικά και οδικά δίκτυα, λιμάνια, αεροδρόμια, κλπ.
Το πρόγραμμα δεν αφορά μόνο τη βόρεια και τη δυτική Αφρική αλλά ολόκληρη την ήπειρο. Τον περασμένο Νοέμβρη το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έκανε την εκτίμηση ότι η επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ανάπτυξη, το εμπόριο και τις επενδύσεις σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι:
«Μια μείωση του ρυθμού ανάπτυξης της Κίνας κατά μία ποσοστιαία μονάδα θα μπορούσε να μειώσει τη μέση ανάπτυξη στην περιοχή κατά περίπου 0,25 ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε ένα χρόνο … Για τις χώρες που εξάγουν πετρέλαιο, όπως η Αγκόλα και η Νιγηρία, η απώλεια θα μπορούσε να είναι 0,5 ποσοστιαίες μονάδες κατά μέσο όρο».
Την ίδια ώρα, υπάρχουν τομείς που δε φαίνεται να επηρεάζονται σοβαρά, καθώς η αναζήτηση ορυκτών που χρησιμοποιούνται στην «πράσινη» βιομηχανία ηλεκτρικών αυτοκινήτων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχουν αυξήσει σημαντικά τις κινεζικές επενδύσεις στην Αφρική. Σύμφωνα με την South China Morning Post, οι αφρικανικές χώρες που εντάσσονται στο πρόγραμμα επενδύσεων «μια ζώνη, ένας δρόμος» (belt and road initiative) είδαν τον περασμένο χρόνο το σύνολο των επενδύσεων να αυξάνεται κατά 114% και τα συμβόλαια με κινεζικές κατασκευαστικές εταιρείες να αυξάνονται κατά 47%.
Στον Νίγηρα συγκεκριμένα, όπου η στρατιωτική κυβέρνηση αμέσως μετά την επικράτησή της το περασμένο καλοκαίρι ξεκίνησε συζητήσεις με τον Κινέζο πρέσβη για την κατασκευή ενός μεγάλου βιομηχανικού πάρκου στην πρωτεύουσα Νιαμέι, η Κίνα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος επενδυτής μετά τη Γαλλία. Η «China National Petroleum Corporation» (CNPC – κρατική εταιρεία πετρελαίου της Κίνας) έχει επενδύσει 4,6 δισεκατομμύρια δολάρια στον πετρελαϊκό τομέα του Νίγηρα, ενώ η «China National Nuclear Corporation» (CNNC – κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας της Κίνας) έχει επενδύσει 480 εκατομμύρια δολάρια στον πυρηνικό τομέα της χώρας (βασικά στην εξόρυξη ουρανίου).
Οι κινέζοι καπιταλιστές βέβαια δεν επενδύουν στην Αφρική γιατί είναι «φιλάνθρωποι» αλλά γιατί θέλουν να αποκτήσουν πρόσβαση στον ορυκτό πλούτο και τα φτηνά εργατικά χέρια της Αφρικής. Ωστόσο μέχρι στιγμής η σχέση αυτή φαίνεται να «ανθίζει», ενώ το δυτικό μπλοκ δείχνει να χάνει όλο και περισσότερο έδαφος σε μια ήπειρο που κάποτε θεωρούσε ούτε λίγο ούτε πολύ ιδιοκτησία του.
Οργή για τη δύση
Τα πραξικοπήματα και οι εκδιώξεις των δυτικών στρατευμάτων που σημειώνονται τους τελευταίους μήνες, σχετίζονται επίσης με τη συσσωρευμένη οργή που υπάρχει σε πλατιά στρώματα των κοινωνιών πολλών αφρικανικών χωρών ενάντια στους δυτικούς αποικιοκράτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα τέλη του 2022 και στις αρχές του 2023, την περίοδο που στη Μπουρκίνα Φάσο εδραιωνόταν το τελευταίο πραξικόπημα, οι εξελίξεις αυτές συνοδεύτηκαν από μαζικές κινητοποιήσεις στις οποίες τα πλήθη στους δρόμους έκαιγαν γαλλικές σημαίες ή τις χρησιμοποιούσε σαν σακούλες σκουπιδιών, ενώ ανέμιζαν τη σημαία της Ρωσίας.
Η οργή αυτή έχει για την ώρα οδηγήσει σημαντικά στρώματα των κοινωνιών πολλών αφρικανικών χωρών στην προσδοκία ότι η ζωή τους θα βελτιωθεί αντικαθιστώντας τους παλιούς αποικιοκράτες με νέους. Στην πραγματικότητα οι επενδύσεις της Κίνας μπορεί να βελτιώσουν μια σειρά πτυχές της καθημερινότητας (σε ό,τι έχει να κάνει με τα έργα υποδομών) αλλά τελικά αυτός που θα ωφεληθεί θα είναι ο ίδιος ο επενδυτής. Κατά τα άλλα η εκμετάλλευση, η καταπάτηση των εργασιακών δικαιωμάτων, η καταστροφή του περιβάλλοντος, θα συνεχιστούν για όσο η οικονομική και πολιτική εξουσία βρίσκεται στα χέρια των μεγάλων επιχειρήσεων, ανεξάρτητα από το αν αυτές είναι ευρωπαϊκές ή κινεζικές.
