Την οριστική κατάργηση του δημόσιου πανεπιστημίου έχει σαν στόχο το νέο σχέδιο νόμου (σ/ν) που παρουσίασε η υπουργός (διάλυσης της) παιδείας Α. Διαμαντοπούλου. Το σ/ν ανατρέπει το δικαίωμα στη δημόσια-δωρεάν εκπαίδευση και μετατρέπει τα ιδρύματα σε ιδιωτικές επιχειρήσεις προς όφελος του ελληνικού και ξένου κεφαλαίου.
Οι 110 σελίδες του σ/ν δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ολοκληρωτική εφαρμογή των συμφωνιών της ΕΕ για την παιδεία (Μπολόνια) με τρόπο που καμιά κυβέρνηση δεν τόλμησε να κάνει ως τώρα. Προφανώς η κυβέρνηση θεωρεί ότι τώρα (μετά την ψήφιση του μεσοπρόθεσμού) είναι ευνοϊκή η στιγμή για να περάσει ότι δεν κατάφεραν οι προκάτοχοί της. Για αυτό και βιάζεται τόσο πολύ.
Σύμφωνα με τη Διαμαντοπούλου το σ/ν θα ψηφιστεί ως τις αρχές Αυγούστου, ώστε να μην υπάρχει περιθώριο για κινητοποιήσεις στην παιδεία καθώς σχολές και σχολεία θα είναι κλειστά. Το φοιτητικό και εκπαιδευτικό κίνημα καλείται από Σεπτέμβρη να δώσει άλλη μια μεγάλη και δύσκολη μάχη. Μια μάχη που δεν αφορά μόνον το ίδιο αλλά το σύνολο της κοινωνίας.
Ας δούμε επιγραμματικά τι περιλαμβάνει το σ/ν. Πάνω σε αυτό το ζήτημα αλλά και στις προτάσεις του «Ξ» για το εκπαιδευτικό κίνημα θα επανέλθουμε με επιπλέον αρθογραφία.
Σπουδές εξπρές…
Οι 4ετείς (5ετείς ή 6ετείς) σπουδές, σε συγκεκριμένα τμήματα, που οδηγούσαν σε ενιαία πτυχία ήταν για χρόνια μια από τις κατακτήσεις που το φοιτητικό κίνημα καταφέρε να προασπίσει με τους αγώνες του. Τα ενιαία πτυχία ουσιαστικά κατοχυρώνουν το ενιαίο γνωστικό αντικείμενο για όλους τους φοιτητές και έτσι όλοι οι απόφοιτοι έχουν τα ίδια εργασιακά δικαιώματα (όσα από αυτά έχουν μείνει!).
Με το νέο σ/ν αναδιαρθρώνεται όλη η δομή των σπουδών στην Ελλάδα με την κατάργηση των ενιαίων 4ετών (ή 5ετών και 6ετών) προπτυχιακών σπουδών. Εφαρμόζεται το μοντέλο των 3 κύκλων σπουδών (προπτυχιακό-μεταπτυχιακό-διδακτορικό) σύμφωνα με την «Μπολόνια». Ο πρώτος κύκλος θα είναι 3ετής και οι επόμενοι δυο μονοετείς ή διετείς. Επίσης ανατρέπεται το ενιαίο και κοινό πτυχίο που χορηγούσαν τα τμήματα και αντικαθίσταται από το σύστημα των ακαδημαϊκών μονάδων, ενώ προβλέπεται και προπαρασκευαστικό έτος σπουδών (σε σχολή, όχι σε τμήμα).
Έτσι, τα πτυχία αυτών των σχολών θα είναι πολλών ταχυτήτων με πολύ περιορισμένο γνωστικό αντικείμενο και οι πτυχιούχοι θα είναι ημικαταρτισμένοι. Με αυτό τον τρόπο ουσιαστικά καταργούνται και τα όποια εργασιακά δικαιώματα εξασφάλιζε το 4ετές (5ετές, 6ετές) ενιαίο πτυχίο, καθιστώντας αυτούς του απόφοιτους αναλώσιμους στα χέρια του εργοδότη.
Πανεπιστήμια – επιχειρήσεις!
Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου εδώ και χρόνια αποτελεί η υποχρηματοδότηση του από τον κρατικό προϋπολογισμό, με αποτέλεσμα πολλά από τα ιδρύματα να μην μπορούν να καλύψουν βασικές ανάγκες, όπως η σίτηση και στέγαση των φοιτητών ή ακόμα και την πληρωμή λογαριασμών της ΔΕΗ, του νερού κλπ.
Πλέον με το νέο νομοσχέδιο αυτό που επιχειρείται είναι η περαιτέρω μείωση της κρατικής χρηματοδότησης. Για να πάρει ένα ίδρυμα πλέον τη χρηματοδότηση από το κράτος θα πρέπει να πληρεί αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις, μέσω της αξιολόγησης, που θα συμφωνούνται μεταξύ του Υπουργείου και του ιδρύματος στο πλαίσιο των 4ετών Αναπτυξιακών Πλάνων και βασικά θα αφορούν την μεγαλύτερη προσαρμογή των ιδρυμάτων στις ανάγκες του ιδιωτικού κεφαλαίου. Όποια ιδρύματα δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτές τις προϋποθέσεις δεν θα λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση, αλλά θα μπορούν να «συνάπτουν συμφωνίες με ιδιωτικούς φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού».
Σύμφωνα με το σ/ν μέσα σε κάθε ίδρυμα ιδρύεται ένα «Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου» με την μορφή Α.Ε.. Αυτό το ΝΠΙΔ θα έχει σαν ευθύνη τη διαχείριση και διάθεση κονδυλίων από οποιαδήποτε πηγή, τη λήψη χρηματοδοτήσεων οποιασδήποτε μορφής, την παροχή εμπορικών υπηρεσιών προς τρίτους, τη «διενέργεια οποιασδήποτε άλλης πράξης με την οποία επιδιώκεται η αύξηση της περιουσίας του Ιδρύματος» (!).
Στις αρμοδιότητές του θα είναι επίσης: η διαχείριση-διάθεση κονδυλίων για τη φύλαξη των ΑΕΙ, τη φοιτητική μέριμνα, τη λειτουργία εστιών και λεσχών, οι προωθητικές ενέργειες συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με φορείς εσωτερικού-εξωτερικού για τη διασύνδεση έρευνας με την παραγωγική διαδικασία (παραγωγή προϊόντων, διεξαγωγή ερευνών), οι οικονομικές συνεργασίες με φορείς – εμπειρογνώμονες, η χρηματοδότηση δράσεων, η παροχή προγραμμάτων (επιμορφωτικών, θερινών, ΔΒΜ κ.ά.), η εμπορία (!) προϊόντων-υπηρεσιών απ’ ευθείας ή μέσω θυγατρικών, η εμπορική εκμετάλλευση προϊόντων πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας, η ίδρυση εταιρειών τεχνολογικής βάσης-έντασης γνώσης (spin off) για την προώθηση ερευνητικών αποτελεσμάτων, η ίδρυση εκδοτικού οίκου, οι αναθέσεις υπηρεσιών, έργων, προμηθειών.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι τα πανεπιστήμια από ιδρύματα με στόχο την εκπαίδευση νέων επιστημόνων και την έρευνα γίνονται ιδιωτικές εταιρίες «εμπορίας προϊόντων και υπηρεσιών» κατάρτισης και έρευνας.
Το πρόγραμμα σπουδών στα χέρια του ιδιωτικού κεφαλαίου
Ο έλεγχος της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και έρευνας από το ιδιωτικό κεφάλαιο θα έχει σαφείς επιπτώσεις στην ποιότητα των σπουδών και τις έρευνας των ιδρυμάτων. Ο ιδιώτης πλέον θα μπορεί από θέση ισχύος να επηρεάσει την ουσία του προγράμματος σπουδών προς όφελος του. Για παράδειγμα μια εταιρία κινητής τηλεφωνίας θα μπορεί να χρηματοδοτήσει το τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πολυτεχνείου και να βάλει προϋποθέσεις για το πρόγραμμα σπουδών. Μέσω της συμφωνίας που θα συνάπτει με το ίδρυμα θα μπορεί να επιβάλλει την ιεράρχιση των στόχων του προς όφελος του ιδιώτη, με το απαραίτητο δωράκι που θα είναι η πολύ φθηνή έρευνα που θα προσφέρεται από το ίδρυμα, αφορολόγητα, χωρίς να χρειάζεται να πληρώσει εξειδικευμένο προσωπικό για να διεξάγει αυτή την έρευνα. Αν αυτό το σενάριο φαντάζει μακρινό ας ρίξουμε μια ματια σε πανεπιστήμια του εξωτερικού όπου οι ιδιώτες λόγω της χρηματοδότησης που δίνουν στα ιδρύματα, «λύνουν και δένουν» στο πρόγραμμα σπουδών.
Σε αυτό το στόχο η κυβέρνηση έχει και ένα άλλο όπλο το οποίο ουσιαστικά θα βοηθήσει στην εφαρμογή του νέου νόμου. Αυτό είναι ο νόμος για την αξιολόγηση που έχει ψηφιστεί από το 2003. Κάθε νόμος που πέρασε από τότε έχει σαφή χαρακτηριστικά που αναφέρονται σε αυτό τον νόμο και ως ένα βαθμό εξαρτώνται από την εφαρμογή αυτού. Ο νόμος για την αξιολόγηση ουσιαστικά συνδέει την χρηματοδότηση των πανεπιστημίων με τους κανόνες της αγοράς και το ξεπούλημα της δημόσια παιδείας. Για παράδειγμα τα πανεπιστήμια της Αγγλίας, που στην πλειοψηφία τους είναι δημόσια, μέσω μιας παρόμοιας διάταξης παραδόθηκαν στους ιδιώτες οι οποίοι, σήμερα, τα εκμετταλεύονται κατά το δοκούν.
Διοίκηση πανεπιστημίων
Με το νέο νομοσχέδιο η διοίκηση του πανεπιστημίου ανατίθεται σε ένα Συμβούλιο 15μελές ή 9μελές ανάλογα με τον αριθμό των καθηγητών πρώτης βαθμίδας. Τα οκτώ ή πέντε εσωτερικά μέλη θα είναι καθηγητές του ιδρύματος, ένα μέλος θα είναι φοιτητής και τα επτά ή τέσσερα μέλη θα είναι εξωτερικά. Ο εκπρόσωπος των φοιτητών θα εκλέγεται από ενιαίο ψηφοδέλτιο και με καθολική ψηφοφορία των ενεργών και μεταπτυχιακών φοιτητών. Τα εξωτερικά μέλη θα πρέπει να έχουν «ευρεία αναγνώριση στην επιστήμη, τα γράμματα, την τέχνη, τον κριτικο στοχασμό…». Οι αρμοδιότητες αυτού του συμβουλίου θα είναι πέρα από την γενική εποπτεία και έλεγχο της λειτουργίας του ιδρύματος, η έγκριση του τακτικού οικονομικού προϋπολογισμού η εκλογή πρύτανη και κοσμητόρων στις σχολές, η διαχείρηση του ασύλου κλπ.
Ουσιαστικά αυτό το 15μελές συμβούλιο θα έχει υπερεξουσίες και θα είναι αυτό το οποίο θα ελέγχει τη λειτουργία του πανεπιστημίου και όλες τις στρατηγικές συμφωνίες που θα συνάπτει το ίδρυμα.
Με αυτό το μέτρο ουσιαστικά στον έλεγχο του ιδρύματος μπαίνουν εξωτερικά μέλη τα οποία θα είναι τεχνοκράτες, manager επιχειρήσεων κλπ που ουσιαστικά θα υπολογίζουν το όφελος του ιδρύματος στο επίπεδο των ισολογισμών, της «καλής εικόνας» προς τα έξω και τη προσέλκυσης ή όχι χρηματοδότησης από ιδιώτες και όχι στο επίπεδο της ποιότητας της εκπαίδευσης που παρέχει.
Για παράδειγμα ένας manager που θα μπει σε αυτό το συμβούλιο θα κρίνει το εκπαιδευτικό έργο με βάση την εισροή χρημάτων στα ταμεία του πανεπιστημίου. Ένα πανεπιστήμιο λοιπόν το οποίο είναι υπερ- εντατικοποιημένο, με ιδιώτες να ελέγχουν την έρευνα προς όφελος τους και με τους φοιτητές να ανταγωνίζονται μεταξύ τους θα είναι το «τέλειο» πανεπιστήμιο.
Δωρεάν συγγράμματα, τέλος…
Από το 2015 καταργείται η δωρεάν διανομή συγγραμμάτων και αυτά θα «δίνονται» μόνο ηλεκτρονικά. Κάθε καθηγητής θα ανεβάζει στο ίντερνετ τα συγγράμματα και τις σημειώσεις που θεωρεί αναγκαία για την εξέταση του μαθήματος και ο φοιτητής θα πρέπει αν θέλει να τα εκτυπώσει.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι φοιτητές θα πληρώνουν πλέον τα βιβλία και τις σημειώσεις που μέχρι σήμερα το κράτος διένειμε δωρεάν με ότι αυτό συνεπάγεται για τα παιδιά των εργαζομένων και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων!
Κατάργηση ασύλου και περιστολή αγώνων!
Για χρόνια το πανεπιστημιακό άσυλο ήταν κόκκινο πανί για τις κυβερνήσεις και δεν ήταν λίγες οι φορές που το άσυλο μπήκε στο στόχαστρο τους. Πολλές φορές έγιναν προσπάθειες για την κατάργησή του μιας και το άσυλο αποτελούσε το θεσμό που επέτρεπε να αναπτυχθούν αγώνες στο χώρο του πανεπιστημίου χωρίς να υπάρχει ο φόβος για εισβολή της αστυνομίας αλλά και προάσπιζε την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και του φοιτητικού συνδικαλισμού. Με βάση το σ/ν υπεύθυνος για το άσυλο είναι ο πλέον ο πρύτανης, ο οποίος θα εκλέγεται από το 15μελές συμβούλιο.
Το σ/ν ουσιαστικά καταργεί το άσυλο και ο διορισμένος από το Συμβούλιο Πρύτανης θα είναι υπεύθυνος για την «ασφάλεια του προσωπικού και της περιουσίας του ιδρύματος», δηλαδή με δική του απόφαση η αστυνομία θα μπαινοβγαίνει ανενόχλητη στα πανεπιστήμια, ενώ υπάρχουν διαρροές ότι η Διαμαντοπούλου είναι υπέρ της «φύλαξης» των πανεπιστημίων από ιδιωτικές εταιρίες σεκιούριτι.
Το άσυλο που σήμερα αποτελεί ένα μεγάλο όπλο στα χέρια των φοιτητών στη διάρκεια των αγώνων τους δεν θα είναι πια όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Πρακτικά αυτά τα μέτρα σημαίνουν πως άσυλο δεν είναι ο χώρος του πανεπιστημίου και άρα οι αγώνες που θα αναπτυχθούν στο χώρο του πανεπιστημίου π.χ. καταλήψεις, πλέον θα είναι υπο την συνεχή απειλή της εισβολής της αστυνομίας.
Η αυταρχικοποίηση της καθημερινότητας των σχολών όμως δεν σταματάει εκεί. Πλέον θεσπίζεται και μια διάταξη για την περιστολή των κινητοποιήσεων στο χώρο του πανεπιστημίου. Αν σε ένα μάθημα ο αριθμός των ωρών διδασκαλίας που πραγματοποιήθηκαν είναι μικρότερος από τα 4/5 του προβλεπόμενου στο Πρόγραμμα Σπουδών τότε θεωρείται πως το μάθημα δεν έχει διδαχθεί και τυχόν εξέταση του θεωρείται άκυρη. Πρόκειται για σαφή προσπάθεια για να σταματήσουν οι καταλήψεις των φοιτητών και οι απεργίες των διδασκόντων και των εργαζομένων στα πανεπιστήμια.
Με βάση το σ/ν ο πρύτανης θα μπορεί να σταματήσει τη λειτουργία του ιδρύματος όποτε κρίνει. Αυτό θα ουσιαστικά σημαίνει πως όποτε ο πρύτανης κρίνει ότι πρέπει το πανεπιστήμιο να κλείνει με lock out για να γλιτώσει από αγώνες φοιτητών και εργαζομένων μέσα σε αυτό, θα το κάνει πλέον νομότυπα. Για να καταλάβουμε τι θα σημάνει αυτό ας δούμε ένα παράδειγμα. Το Δεκέμβρη του 2008 ο Πρύτανης του ΑΠΘ αποφάσισε να κλείσει τις σχολές για να γλιτώσει από αποφάσεις συνελεύσεων που θα αποφασίσουν κατάληψη. Με αυτό τον τρόπο για μια εβδομάδα το πανεπιστήμιο ήταν κλειστό αφαιρώντας το δικαίωμα από τους φοιτητές να αποφασίσουν μέσω των συνελεύσεων τους για το πως θα οργανώσουν τον αγώνα τους.
Μόνος δρόμος ο αγώνας
Ο σκοπός του νομοσχεδίου είναι προφανής! Η διάλυση της δημόσια παιδείας, η παράδοση της στα χέρια του ιδιωτικού κεφαλαίου και η αφαίρεση από τους φοιτητές, το διδακτικό προσωπικό και τους υπόλοιπους εργαζόμενους στο πανεπιστήμιο, της δυνατότητας να μπορούν να αγωνιστούν για την ανατροπή των αντιλαϊκών και αντιεκπαιδευτικών πολιτικών των κυβερνώντων.
Απέναντι σε αυτή την προσπάθεια ανατροπής του δικαιώματος στη δημόσια παιδεία έχουμε μόνο ένα δρόμο, αυτό του αγώνα. Αυτό σημαίνει ότι από τώρα πρέπει όλοι εμείς, οι φοιτητές, οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί και οι εργαζόμενοι συνολικά, να προετοιμαστούμε ώστε το Σεπτέμβρη να δώσουμε μια νέα μεγάλη μάχη με στόχο την ανατροπή του νόμου της Διαμαντοπούλου.
