«Θέλω σ’ αυτό το σημείο να τονίσω ότι οι Νέοι Αυτοκινητόδρομοι Αττικής είναι ένα πολύ σημαντικό περιβαλλοντικό έργο.» (Δηλώσεις Γ. Σουφλιά στην παρουσίαση του έργου "Νέοι Αυτοκινητόδρομοι Αττικής" 2/6/2008)
Κάτι τέτοιες δηλώσεις σε κάνουν να αναρωτιέσαι, για πόσο βλάκες μας περνάνε;
Οι νέοι αυτοκινητόδρομοι Αττικής αποτελούν ένα έργο φαραωνικών διαστάσεων. Στο βωμό αυτού του έργου θυσιάζεται ο Υμηττός, o τελευταίος πνεύμονας της Αθήνας, ο οποίος τεμαχίζεται οριζόντια και κάθετα, σκάβεται, ξεκοιλιάζεται και τσιμεντοποιείται.
Οι νέοι αυτοκινητόδρομοι Αττικής θα έχουν συνολικό μήκος 62.355 χλμ. και περιλαμβάνουν:
Τη Δυτική Περιφερειακή Υμηττού, (Κατεχάκη – Λεωφ. Ποσειδώνος),
Τη μεγάλη Σήραγγα Υμηττού (που συνδέει τη Νότια πλευρά του Λεκανοπεδίου με τα Μεσόγεια),
Τον Οδικό Άξονα σύνδεσης Μεσογείων – Ραφήνας,
Τον Οδικό Άξονα Μεσογείων – Αγ. Μαρίνας
Την ολοκλήρωση του Άξονα Σταυρού – Ραφήνας, μέχρι τα Σπάτα,
Την ανακατασκευή και υπογειοποίηση της Λεωφ. Ποσειδώνος,
Το συνδετήριο οδικό τμήμα προς το κέντρο της Αθήνας από τον κόμβο Σακέτα έως την Ούλοφ Πάλμε.
Για την υλοποίηση τους απαιτούνται 87 μεγάλα τεχνικά έργα (σήραγγες, cut & cover, διαβάσεις, ορύγματα, 14 κόμβοι και 9 ημικόμβοι, 9 μεγάλες γέφυρες και βεβαίως οι απαραίτητοι 6 σταθμοί διοδίων). Όσο για το κόστος… φτάνει τα 1,6 δις ευρώ.
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή των νέων αυτοκινητόδρομων στον Υμηττό
Πόσο πράσινο θυσιάζεται για τους νέους αυτοκινητόδρομους;
Οι δρόμοι θα περάσουν από περιοχές του Υμηττού που είναι ενταγμένες στο Δίκτυο Natura 2000, καθώς και από την Α ζώνη προστασίας του Υμηττού (ζώνη απόλυτης προστασίας) και από τη Β ζώνη προστασίας.
Τα επιφανειακά τμήματα του δρόμου και οι κόμβοι θα καταστρέψουν ένα πολύ σημαντικό τμήμα του δάσους. Η καταστροφή όμως δεν σταματά εκεί καθώς εκτεταμένες εκχερσώσεις δασικής βλάστησης απαιτούνται και για την κατασκευή των υπογειοποιημένων τμημάτων του δρόμου (π.χ. για την εγκατάσταση των εργοταξίων, τμήματα cut and cover κοκ)
Η «έξυπνη» «μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων» του ΥΠΕΧΩΔΕ, δεν αναφέρει βέβαια συνολικούς αριθμούς των δασικών εκτάσεων και των χώρων πρασίνου που θα αποψιλωθούν – άλλωστε, αν αυτοί οι αριθμοί αναφερόταν, το μέγεθος της περιβαλλοντικής καταστροφής δεν θα μπορούσε να κρυφτεί.
Από τα λίγα στοιχεία που δίνει η μελέτη του ΥΠΕΧΩΔΕ, χαρακτηριστικά για το μέγεθος της καταστροφής είναι τα εξής:
Οι νέοι αυτοκινητόδρομοι διασχίζουν 118 περιοχές που έχουν κηρυχθεί αναδασωτέες.
Στο «αισθητικό δάσος Καισαριανής» (το οποίο αποτελεί περιοχή Natura) θα κοπούν τουλάχιστον 3.800 δέντρα, καθώς εκεί, σε μια έκταση 127 στρ., θα κατασκευαστεί ο κόμβος Σακέτα.
Για τις ανάγκες των νέων αυτοκινητόδρομων θα καταστραφούν μια σειρά περιαστικά πάρκα, ενώ το σχεδιαζόμενο Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού σχεδόν εξαφανίζεται από το χάρτη.
Αύξηση της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και της θερμοκρασίας του Λεκανοπεδίου
Ο Υμηττός βελτιώνει σημαντικά τις ατμοσφαιρικές συνθήκες στην Αθήνα. Το πράσινο του δάσους συγκρατεί μια σειρά ατμοσφαιρικούς ρύπους (π.χ. αιωρούμενα σωματίδια) που είναι πολύ επικίνδυνοι για την υγεία μας και παράλληλα μετατρέπει το μονοξείδιο και το διοξείδιο του άνθρακα σε οξυγόνο.
Την ίδια στιγμή, ο Υμηττός συμβάλει στη διαμόρφωση του κλίματος της Αθήνας αμβλύνοντας τις ακραίες τιμές της θερμοκρασίας και της υγρασίας. Το δάσος λειτουργεί σαν ένα φυσικό «κλιματιστικό» και έτσι το καλοκαίρι, για παράδειγμα, τα αέρια ρεύματα του λεκανοπεδίου που περνούν μέσα από το δάσος, ψύχονται και επιστρέφουν πιο δροσερά.
Όταν όμως το πράσινο αντικατασταθεί από ασφαλτοστρωμένους δρόμους, τεράστιους κόμβους, δεκάδες χιλιάδες ΙΧ, κοκ. η ατμοσφαιρική ρύπανσή καθώς και η θερμοκρασία της πόλης θα αυξηθούν κατακόρυφα!
Κίνδυνοι για την πανίδα του Υμηττού
Η αποψίλωση ενός μεγάλου τμήματος του βουνού, σημαίνει ότι πολλά ζώα θα χάσουν τον τόπο όπου ζούσαν, έφτιαχναν τις φωλιές τους και έβρισκαν τροφή. Στη συρρίκνωση του βιοτόπου τους, έρχεται να προστεθεί ο θόρυβος από τα ΙΧ, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ρύπανση του εδάφους και των νερών κλπ. Το αποτέλεσμα θα είναι πολλά είδη του Υμηττού να απειληθούν άμεσα με εξαφάνιση.
Άλλες επιπτώσεις
Λόγω έλλειψης χώρου, αναφέρουμε επιγραμματικά ότι οι νέοι αυτοκινητόδρομοι θα επηρεάσουν επίσης τις υπόγειες αποθήκες νερού και τις ρεματιές του Υμηττού, θα αυξήσουν την ξηρασία στο βουνό καθώς και τον κίνδυνο των πυρκαγιών, θα αυξήσουν την ηχορύπανση του λεκανοπεδίου και θα απειλήσουν πολλούς σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους του Υμηττού.
Θα λύσουν οι Νέοι Αυτοκινητόδρομμοι Αττικής το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αθήνας;
Tο ΥΠΕΧΩΔΕ προσπαθεί να βρει συμμάχους στους εκατοντάδες χιλιάδες αγανακτισμένους οδηγούς ΙΧ της Αθήνας, στους οποίους υπόσχεται λιγότερο «μποτιλιάρισμα». Όμως οι νέοι αυτοκινητόδρομοι δεν πρόκειται να λύσουν πραγματικά το κυκλοφοριακό πρόβλημα.
Όσο περισσότεροι αυτοκινητόδρομοι κατασκευάζονται, τόσο περισσότερα είναι και τα αυτοκίνητα που αγοράζονται. Έτσι σύντομα οι δρόμοι «ξαναπήζουν». Συγκεκριμένα στην Αττική κάθε χρόνο αγοράζονται 150.000 επιπλέον οχήματα. Οι νέοι αυτοκινητόδρομοι Αττικής θα βελτιώσουν λοιπόν την κατάσταση στο κέντρο για μερικά χρόνια, αλλά δεν θα λύσουν το πρόβλημα μακροπρόθεσμα, ενώ θα έχουν καταστρέψει τον Υμηττό.
Σύμφωνα με το συγκοινωνιολόγο Πάνο Παπαδάκο:
«Σε παγκόσμια κλίμακα, το κυκλοφοριακό δεν λύνεται με οδικά έργα. Το αποδεικνύει το Λος Αντζελες, που έχει μποτιλιάρισμα παρά το γεγονός ότι διαθέτει πληθώρα αυτοκινητόδρομων με 8 έως και 10 λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση. Το αντιμετώπισε το Λονδίνο πριν από χρόνια, όταν απέρριψε την πρόταση για διαπλάτυνση του Μ-25, του βασικού του δακτυλίου που παραμένει με 3 λωρίδες ανά κατεύθυνση και δεν τις αύξησε σε 5.» (Ελευθεροτυπία 18/2/09)
Εκτός όμως από τη διεθνή εμπειρία, έχει αξία να θυμηθούμε και την «δική μας» Αττική Οδό. Όταν σχεδιαζόταν η Αττική Οδός, η κυβέρνηση διακήρυττε ότι το κέντρο της Αθήνας θα αποσυμφορηθεί. Σήμερα μπορούμε να διαπιστώσουμε πως όχι μόνο το κέντρο δεν αποσυμφορήθηκε, αλλά και η Αττική Οδός αρχίζει να έχει χιλιόμετρα μποτιλιάρισμα σε πολλές από τις εξόδους της.
Ποια είναι λοιπόν η λύση του προβλήματος;
Τη στιγμή που η Αττική έχει κορεστεί από ΙΧ δεν υπάρχει άλλη λύση από την επένδυση στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ). Χρειάζεται δηλαδή επέκταση των λεωφορειόδρομων, (οι οποίοι πρέπει όμως να είναι ελεύθεροι και ταχείας κυκλοφορίας) καθώς και επέκταση του τραμ, του ηλεκτρικού και του μετρό. Την ίδια στιγμή, αυτά τα ΜΜΜ πρέπει να έχουν πυκνά δρομολόγια, επαρκή κάλυψη των νυχτερινών ωρών και βέβαια φτηνά εισιτήρια, έτσι ώστε να είναι πιο συμφέροντα από τη χρήση των ΙΧ. Και επειδή καμία ιδιωτική εταιρία δεν πρόκειται να δημιουργήσει τέτοιου είδους ΜΜΜ, αφού οι ιδιωτικές επιχειρήσεις λειτουργούν με μοναδικό γνώμονα τα κέρδη ή καλύτερα τα υπερκέρδη, αυτά τα ΜΜΜ πρέπει να δημιουργηθούν από το Δημόσιο και να παραμείνουν στο Δημόσιο. Εκτός από τα ΜΜΜ για την άμβλυνση του κυκλοφοριακού προβλήματος, απαιτείται επίσης ένα εκτεταμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων, που να καλύπτει ολόκληρη την πόλη, καθώς και ενθάρρυνση της νέας γενιάς να χρησιμοποιεί το ποδήλατο.
Ο μόνος λόγος για τον οποίο το ΥΠΕΧΩΔΕ επιμένει σήμερα στη δημιουργία νέων τεράστιων αυτοκινητόδρομων είναι για να εξυπηρετήσει τους μεγαλοεργολάβους και τις κατασκευαστικές εταιρίες. Οι ιδιώτες που θα αναλάβουν το έργο θα βγάλουν δισεκατομμύρια, καθώς στους νέους αυτοκινητόδρομους εκτιμάται ότι θα κυκλοφορούν καθημερινά 2 εκ αυτοκίνητα, οι οδηγοί των οποίων θα πληρώνουν διόδια αντίστοιχα σχεδόν με αυτά της Αττικής οδού. Άλλωστε ο ίδιος ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ δηλώνει πως στο διαγωνισμό για την ανάθεση του έργου «τα διόδια αποτελούν βασικό αντικείμενο του ανταγωνισμού». Πρόκειται λοιπόν για μια ακόμα business δισεκατομμυρίων, όπου κερδισμένοι θα είναι οι μεγαλοεργολάβοι, οι μεσάζοντες και οι «κουμπάροι». Μια business δισεκατομμυρίων στο βωμό των οποίων θυσιάζεται το περιβάλλον και η ζωή του καθενός από εμάς, τους απλούς πολίτες.
Οι εργαζόμενοι, η νεολαία και το περιβαλλοντικό κίνημα πρέπει να κινητοποιηθούν άμεσα ενάντια στα σχέδια του ΥΠΕΧΩΔΕ και όλοι μαζί να διεκδικήσουμε:
– Την άμεση απόσυρση του σχεδίου για τους «Νέους Αυτοκινητόδρομους Αττικής»
– Τη δημιουργία ενιαίας ζώνης προστασίας του Υμηττού με απαγόρευση οποιασδήποτε δόμησης, και οποιασδήποτε δημιουργίας ασφαλτοστρωμένων οδικών δικτύων.
– Την ανακήρυξη του Υμηττού σε εθνικό δρυμό.
– Την επέκταση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, τα οποία πρέπει να είναι συχνά, φτηνά και δημόσια.
– Τη δημιουργία εκτεταμένων δικτύων πεζόδρομων και ποδηλατόδρομων σε ολόκληρη την πόλη.
