Στις 10 Απρίλη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου της ΕΕ. Απομένει η έγκριση του από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η ενσωμάτωση όσων αλλαγών προτείνει στις εθνικές νομοθεσίες των κρατών-μελών μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Το διευθυντήριο της καπιταλιστικής ΕΕ θεώρησε την 10η Απρίλη ως μια «ιστορική μέρα». 160 οργανώσεις σε όλη την Ευρώπη που μάχονται, ανάμεσα σε άλλα, και για τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών, συμφωνούν πως ήταν «ιστορική», αλλά επειδή το νέο Σύμφωνο θα σπρώξει την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το άσυλο δεκαετίες πίσω! Στην πραγματικότητα το Σύμφωνο αποτελεί μια ιδεολογική νίκη για την Ακροδεξιά, καθώς υιοθετήθηκε ένα μεγάλο κομμάτι της προγραμματικής της ατζέντας της τελευταίας δεκαετίας.
Την ίδια ώρα το διευθυντήριο της ΕΕ συνεχίζει εντατικά την προσπάθεια του να αναθέσει τον έλεγχο των συνόρων της Ευρώπης-φρούριο σε εξυπηρετικούς γεωπολιτικούς γείτονες, όπως η Τουρκία και τα κράτη στη βόρεια Αφρική (πρόσφατες συμφωνίες ΕΕ – Τυνησίας, ΕΕ – Αιγύπτου, Ιταλίας – Αλβανίας, κλπ).
Προς καλύτερη κατανόηση του πως το νέο Σύμφωνο θα λειτουργήσει κατά των δικαιωμάτων των προσφύγων και των μεταναστών, παραθέτουμε αποσπάσματα άρθρου που δημοσιεύσαμε αρχικά τον Γενάρη του 2024.
Η προκαταρκτική συμφωνία της 20ης Δεκέμβρη σχετικά με το νέο Σύμφωνο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, αποτέλεσε τον επίλογο μιας «μαύρης» χρονιάς για την Ευρώπη, με τον πνιγμό ή τον θάνατο 3.439 ανθρώπων στα σύνορα της, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΙΟΜ). Συνολικά, 29.500 άνθρωποι είχαν την ίδια μοίρα από το 2014 και μετά, σύμφωνα με το Missing Migrants Project (Εγχείρημα για τους αγνοούμενους μετανάστες). Οι αριθμοί αυτοί είναι ανατριχιαστικοί και καταρρίπτουν από μόνοι τους την προπαγάνδα περί «πολιτισμένης Ευρώπης» που σέβεται τα δικαιώματα.
Το 2023, ο αριθμός των ξεριζωμένων ανθρώπων διεθνώς ξεπέρασε κάθε ιστορικό προηγούμενο φτάνοντας τα 110 εκατομμύρια! Από αυτούς, 36,4 εκατομμύρια (το 1/3) είναι αμιγώς πρόσφυγες πολέμου και 43,3 εκατομμύρια (το 40%) είναι παιδιά. Και ακόμα δεν έχουν καταγραφεί όλες οι συνέπειες του συνεχιζόμενου πολέμου στη Γάζα. Αυτοί οι αριθμοί βέβαια δεν αφορούν κυρίως την ευρωπαϊκή ήπειρο -με την εξαίρεση των Ουκρανών προσφύγων- αφού το 69% των ξεριζωμένων διεθνώς βρίσκει καταφύγιο στις γειτονικές χώρες από τη δική του, εξίσου φτωχές ή και φτωχότερες. Ο αριθμός των προσφύγων στις χώρες μέλη της ΕΕ είναι 22,8 εκατομμύρια και αποτελεί μόλις το 5% του συνολικού πληθυσμού των 448,5 εκατομμυρίων!
Παράλληλα, το νέο Σύμφωνο έρχεται σε μια ιδιαίτερη στιγμή ενόψει των ευρωεκλογών του 2024, στις οποίες η ελληνική και η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά με σημαία τους το μεταναστευτικό/προσφυγικό ζήτημα ονειρεύονται ένα εκλογικό άλμα. Οι εθνικές κυβερνήσεις και το διευθυντήριο της καπιταλιστικής ΕΕ σηκώνουν κι αυτές ψηλά την ίδια σημαία.
Έλεγχος στα σύνορα, άσυλο και απελάσεις
Το νέο Σύμφωνο προτείνει ο πρώτος έλεγχος στα σύνορα για θέματα υγείας, ταυτότητας, ευαλωτότητας, οικογενειακής κατάστασης και τα δακτυλικά αποτυπώματα, να ολοκληρώνεται μέσα σε μόλις πέντε μέρες, χωρίς καμιά πρόβλεψη για νομική βοήθεια ή συνδρομή ειδικών (πχ ψυχολόγοι, εμπειρογνώμονες trafficking κλπ). Η καταχώρηση στη βάση δεδομένων (Eurodac) θα γίνεται αυτόματα χωρίς δικαίωμα ένστασης. Για τη διαμονή τους θα οδηγούνται σε Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (ΚΕΔ), οι οποίες στην πραγματικότητα, με βάση την ελληνική εμπειρία, αποτελούν φυλακές ειδικού τύπου με εύηχο όνομα.
Ο προφανής στόχος της χρονικής συμπίεσης, σε σχέση με το παρελθόν, είναι το γενικό τσουβάλιασμα όλων των προσφύγων και η συνειδητή παρεμπόδιση, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων κατηγοριών, να αποδείξουν την ευαλωτότητα τους (π.χ. θύματα βασανιστηρίων, θύματα σεξουαλικών επιθέσεων, νοσούντες με ψυχικά νοσήματα κλπ).
Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, όλοι/όλες, ακόμα και τα παιδιά, θα θεωρούνται ότι βρίσκονται σε μια «ουδέτερη ζώνη» και όχι εντός της επικράτειας της ΕΕ ή της αντίστοιχης συνοριακής χώρας-μέλους. Σ’ αυτή τη «ζώνη» δεν θα έχει καμιά πρόσβαση το κίνημα αλληλεγγύης και οι τοπικές κοινωνίες και κανείς δεν θα μπορεί επί της ουσίας να ελέγξει ποιοι νόμοι εφαρμόζονται και ποιοι όχι. Στην πραγματικότητα σε αυτές τις «ουδέτερες ζώνες» θα ισχύει ένα γενικευμένο καθεστώς εξαίρεσης όπου τα δικαιώματα των αιτητών ασύλου δεν θα ισχύουν και θα εφαρμόζονται μόνο όσες ρυθμίσεις υπακούν στο αφήγημα της Ευρώπης – φρούριο.
Σε δεύτερη φάση θα γίνεται διαλογή και θα δημιουργούνται δυο κατηγορίες αιτητών ασύλου: αυτοί που θα εντάσσονται στην κανονική, πιο χρονοβόρα διαδικασία ασύλου και θα κατευθύνονται σε δομές φιλοξενίας στο εσωτερικό της συνοριακής χώρας-μέλους και αυτοί που θα εντάσσονται στη γρήγορη συνοριακή αξιολόγηση. Για τους δεύτερους, που θα παραμένουν σε καθεστώς κράτησης στις συνοριακές ΚΕΔ, το αποτέλεσμα είναι προδιαγεγραμμένο: 99% απόρριψη και απέλαση.
Το κεντρικό κριτήριο αυτής της διαλογής είναι ένας εξωφρενικός «κόφτης» για όλους/όλες, ακόμα και τα παιδιά: όσοι/όσες θα προέρχονται από χώρα όπου τα ποσοστά αναγνωρισμένων προσφύγων στην ΕΕ θα είναι κάτω του 20% ετησίως, θα «κόβονται» και θα κρατούνται μέχρι να απελαθούν! Αντικειμενικά αυτό θα αποκλείσει, με μόνο ρατσιστικό κριτήριο την εθνικότητα, όσους προέρχονται από τις περισσότερες χώρες της Ασίας, της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής! Επιπλέον αυτός ο ισοπεδωτικός «κόφτης», θα καταργήσει μια από τις βασικές αρχές της Συνθήκης της Γενεύης περί της εξέτασης κάθε ατομικού αιτήματος ασύλου ξεχωριστά!
Η γρήγορη συνοριακή αξιολόγηση θα διαρκεί μάξιμουμ 12 βδομάδες και η απόρριψη θα καταλήγει σε μια εξίσου γρήγορη απέλαση. Μάλιστα, ακόμα κι αν ο αιτητής κάνει ένσταση στην απορριπτική απάντηση, αυτό δεν θα ακυρώνει την απέλαση. Στις περιπτώσεις που η απέλαση καθυστερεί (για παράδειγμα αν μια χώρα δεν δέχεται τους απελαθέντες υπηκόους της), η κράτηση θα μπορεί να διαρκεί μέχρι και 12 μήνες. Από αυτόν τον γενικό κανόνα δεν θα εξαιρούνται ούτε τα παιδιά, από την ηλικία των 12 ετών και πάνω! Με το γενικό τσουβάλιασμα θα θυματοποιούνται και οι άνθρωποι που αν εξετάζονταν ξεχωριστά οι υποθέσεις τους θα μπορούσαν να αιτηθούν διεθνούς προστασίας ή ανθρωπιστικού ασύλου, όπως οι επιζήσαντες βασανιστηρίων, κυκλωμάτων trafficking κλπ.
Να αντισταθούμε στις πολιτικές τους
Οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις και η Ακροδεξιά θα συνεχίσουν να μοιράζονται την ίδια σημαία. Εμείς οφείλουμε να κρατάμε τη δική μας και να παλεύουμε:
- Να μην επικυρωθεί το νέο Σύμφωνο από τα εθνικά κοινοβούλια.
- Να σταματήσουν οι επαναπροωθήσεις στα θαλάσσια και χερσαία σύνορα της ΕΕ και η συστηματική χρήση βίας, οι φράχτες και η στρατιωτικοποίηση των συνόρων. Ανακατεύθυνση των αντίστοιχων κονδυλίων προς πολιτικές σεβασμού των διεθνώς κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των προσφύγων.
- Επανέναρξη των αποστολών έρευνας και διάσωσης και δημιουργία ασφαλών και νόμιμων διαδρομών προς την Ευρώπη, ώστε να πάψουν να χάνονται ζωές στα σύνορα.
- Αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής και διαβίωσης για όλους τους ανθρώπους που αναζητούν προστασία και ασφάλεια. Αναλογικός διαμοιρασμός των προσφύγων σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, με βάση την οικονομία, το μέγεθος, τον πληθυσμό και τις ανάγκες.
- Όχι στην εξωτερική ανάθεση διαχείρισης, κράτησης και αποτροπής των προσφύγων. Κατάργηση της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, ΕΕ-Τυνησίας κλπ.
- Άμεση απεμπλοκή από τον παρατεινόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, από τη στήριξη της εθνοκάθαρσης στη Γάζα κι από όλες τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Απελευθέρωση ευρωπαϊκών κονδυλίων που να συνδράμουν στην ανοικοδόμηση αυτών των χωρών, στην καταπολέμηση της φτώχειας, της πείνας και της κλιματικής κρίσης.
- Κοινός αγώνας των εργαζομένων, της νεολαίας και των προσφύγων σε όλη την Ευρώπη για αξιοπρεπή ζωή, εργασία και διαβίωση. Μπορούμε άνετα να ζήσουμε όλοι/ες μαζί αν διεκδικήσουμε όσα μας ανήκουν από τα υπερκέρδη των καπιταλιστών.
- Κοινός αγώνας για να ανακόψουμε την άνοδο της Ακροδεξιάς, για να χτίσουμε την Αριστερά των αναγκών μας και για να απελευθερωθούμε από το σύστημα που γεννά την φτώχεια, την καταπίεση, την κλιματική κρίση, τον πόλεμο και τον φασισμό.
