Ο διχασμός της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στη συμφωνία σχετικά με την ονομασία των Σκοπίων, συνετέλεσε ώστε ο κ. Κοτζιάς να αποτελέσει ένα πρόσωπο της επικαιρότητας τους τελευταίους μήνες. Από τους αντιπάλους της συμφωνίας μισήθηκε αρκετά ώστε να γεμίσει το διαδίκτυο από σκίτσα του «προδότη». Η παραίτηση του κ. Κοτζιά από το υπουργείο εξωτερικών είναι μια κίνηση της οποίας τα κίνητρα είναι λιγότερο ή περισσότερο εμφανή. Η ανάληψη όμως της θέσης του υπουργού εξωτερικών από τον Πρωθυπουργό, αποτελεί κίνηση ύψιστης πολιτικής σημασίας, η οποία μπορεί και πρέπει να αναλυθεί εξετάζοντας βαθύτερα την ευρύτερη πολιτική συγκυρία. Τι έχει όμως ο Α. Τσίπρας να ζηλέψει από τις κρεμάλες που στήθηκαν για τον υπουργό του;
Κάθε κοινωνική ομάδα για να αποκτήσει υπόσταση χρειάζεται στόχους. Δεν θα καταφύγουμε σε γενικεύσεις για τους στόχους του Σύριζα πριν 3-4 χρόνια, πλην όμως το «σκίσιμο των μνημονίων» απέχει αρκετά[1] από το «τώρα πια μας ακούν, μας αναγνωρίζουν, μας σέβονται» του 2018 (Α. Τσίπρας 15/5). Τη μετατόπιση των κέντρων ιδεολογικής συσπείρωσης μπορούμε με βάση τους Ζιλ Ντελέζ και Φελίξ Γκουαταρί[2] να την χωρίσουμε απλοποιητικά σε δύο διαδικασίες άνοιγμα (deterritorialization) και κλείσιμο (territorialization). Η διαδικασία αυτή φέρνει χίλια δεινά: αποχωρήσεις μελών, νέα σημεία συσπείρωσης (παράλληλο πρόγραμμα), νέους συμμάχους (Ποτάμι; Κιν.Αλ; Μπουτάρης;) και νέους εχθρούς.
Όταν όμως γίνεται λόγος για νέες συμμαχίες, πως θα ενωθούν αυτοί οι χώροι; ποιος είναι ο «φορέας της προόδου»; Το πρόβλημα φαίνεται αρκετά σημαντικό δεδομένης της φθοράς των κομμάτων της κεντροαριστεράς και της ανικανότητάς τους να προβάλουν ένα νέο στόχο που θα θυμίζει κάτι από «ελπίδα» για τους ψηφοφόρους τους. Όταν όμως το κόμμα, στην δύση της αστικής δημοκρατίας, δεν καταφέρνει να αποτελέσει τον «Συλλογικό Ηγεμόνα» του Γκράμσι, τότε ο νέος «Ηγεμόνας» θα είναι αυτός του Μακιαβέλλι. Ο εκπρόσωπος του Θεού, ο φορέας της «Δικαιοσύνης» το πρόσωπο που θα διοικήσει με φόβο για τους «κακούς» και ελπίδα για τους «καλούς», αυτό το πρόσωπο δεν μένει άλλο από τον ίδιο τον Πρόεδρο. (Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις σε ΗΠΑ και Ρωσία είναι συμπωματική).
Η συγκέντρωση εξουσιών στο πρόσωπο του Τσίπρα είναι μονόδρομος για μια πιθανή εκλογική νίκη του Σύριζα. Δεν είναι μονόδρομος γιατί είναι ο πλέον αγαπητός, αλλά γιατί είναι ο μόνος που μπορεί να γίνει ικανοποιητικά μισητός στους αντιπάλους του.
Ναι έχετε δίκιο, δεν πρόκειται για κύκνο, αλλά για αποδιοπομπαίο τράγο. Δεν φεύγει από την Ιερουσαλήμ για να κουβαλήσει στο άγνωστο τις αμαρτίες του Ισραήλ. Φεύγει από τις αμαρτίες του παλιού Σύριζα για να φέρει στο προσκήνιο τις αμαρτίες του νέου Σύριζα. Παίρνει πάνω του όλη την αμαρτία της συμφωνίας με τα Σκόπια, γιατί αν οι εχθροί λειτουργούν στην δημιουργία ταυτότητας πιο αποτελεσματικά και από τους ημέτερους, τότε ποιος είναι καλύτερος εχθρός από την ακροδεξιά και τη Χρυσή Αυγή;
Η ακροδεξιά σε ΗΠΑ και ΕΕ λειτουργεί για πολλά χρόνια σαν ένα εξαιρετικό εργαλείο συσπείρωσης του αστικού μπλοκ, επιτρέποντάς του να προβάλλεται ως φιλελεύθερο, δημοκρατικό και ειρηνικό. Ο Σύριζα παίζει το ίδιο γνωστό παιχνίδι, ανοίγοντας νέο πόλεμο απέναντι στην ακροδεξιά, λες και η άνοδος της Χρυσής Αυγής δεν έχει καμία σχέση με την απογοήτευση της εργατικής τάξης από την «Αριστερά» του Σύριζα. Το πιο σημαντικό όμως δεν είναι ότι ο Σύριζα συγκρινόμενος με το σκοτάδι εξαγνίζεται στα μάτια των πολλών, το καλύτερο είναι ότι αφού το «μνημόνιο-αντιμνημόνιο» έχει γίνει επιτυχώς «πρόοδος-συντήρηση» και οι εναπομείνασες τάσεις έχουν πρακτικά ενωθεί, πλέον μπορούν να δημιουργηθούν νέες συμμαχίες.
Το ερώτημα όμως είναι: ποιες συμμαχίες; ή αλλιώς: ποιο κόμμα; ποια μέλη θα μεταφέρουν τις ιδέες από πάνω προς τα κάτω (αφού δεν γίνεται καν λόγος για το αντίθετο) για να εξασφαλίσουν την απαραίτητη σύνδεση με την κοινωνία, την οποία ακόμη και τα πιο απολυταρχικά καθεστώτα χρειάζονται (κατά τον Ν. Πουλαντζά) για να μην ανατραπούν; (σε αυτό το σημείο ο αρθρογράφος σας προτείνει να ψάξετε εσείς να βρείτε αυτά τα μέλη, καθώς αυτός δεν τα βρήκε). Η πορεία του Σύριζα προς την ολοένα και μεγαλύτερη συγκέντρωση εξουσιών σε μια μειοψηφία κυβερνητικών στελεχών δεν έχει τέλος.
Ο Τσίπρας είναι ο Υπερκαινοφανής Αστέρας μας. Μεγαλώνει το φως του όσο πλησιάζει στο τέλος του. Δεν έχει σημασία να μάθουμε αν ο κύκνος μας ονειρευόταν να γίνει Σουπερνόβα στη ζωή του. Αυτό που έχει σημασία είναι η κατάληξη μιας πολιτικής που «ξέχασε» από τα πολλά «αντί…», να μιλήσει για κομμουνισμό και επανάσταση.
