Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων του πλανήτη, έχει σίγουρα ακούσει αρκετές φορές εκφράσεις όπως «αν δουλέψεις σκληρά θα τα καταφέρεις», «αν έχεις αρκετό μυαλό θα αρπάξεις τις ευκαιρίες», «οι έξυπνοι άνθρωποι πετυχαίνουν στη ζωή τους» και άλλα τέτοια. Εκφράσεις δηλαδή, που χρησιμοποιούνται για να αποδείξουν, αν και δεν το λένε ευθέως, ότι οι πλούσιοι και επιτυχημένοι είναι οι έξυπνοι, ενώ όσοι και όσες ζούνε στη φτώχεια, μάλλον δε διαθέτουν και τόσο μυαλό.
Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες πάνω στη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου, αποδεικνύουν ότι η διαδικασία είναι μάλλον αντίστροφη. Σύμφωνα με τις μελέτες, οι συνθήκες φτώχειας είναι ικανές από μόνες τους να «παραλύσουν» τον ανθρώπινο εγκέφαλο, που είναι υποχρεωμένος να επεξεργάζεται διαρκώς σκέψεις άγχους, φόβου και αγωνίας για την καθημερινή επιβίωση. Οι σκέψεις αυτές, δεν αφήνουν χώρο για πολλά άλλα πράγματα, πόσο μάλλον για «δημιουργικότητα» και «επιτυχία».
Το μυαλό του φτωχού
Η διαδικασία με την οποία συμβαίνουν τα παραπάνω είναι η εξής: ο προμετωπιαίος φλοιός του εγκεφάλου, το τμήμα του δηλαδή που είναι υπεύθυνο για την επίλυση προβλημάτων, τη θέσπιση στόχων και την επίτευξη εργασιών, κατακλύζεται από δυσάρεστες σκέψεις και συναισθήματα από το μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου. Το συγκεκριμένο σύστημα είναι αυτό που επεξεργάζεται τα συναισθήματα και σχετίζεται με τη μακροπρόθεσμη μνήμη. Το μεταιχμιακό σύστημα ενός ανθρώπου που παλεύει για την επιβίωση, στέλνει διαρκώς στον προμετωπιαίο φλοιό αισθήματα φόβου και άγχους και έτσι δεν του επιτρέπει να λειτουργήσει σωστά.
Άγχος βέβαια μπορεί να έχουν και οι πιο ευκατάστατες κοινωνικές ομάδες, αφού πρόκειται για μια κατάσταση την οποία κάθε άνθρωπος βιώνει κάποια στιγμή, ή κάποιες περιόδους της ζωής του. Το διαρκές όμως άγχος της επιβίωσης, είναι ένα «προνόμιο» των φτωχών, που δεν τους αφήνει καμιά ανάπαυλα για ευχάριστες, αισιόδοξες ή δημιουργικές σκέψεις.
Μεγαλώνοντας στη φτώχεια
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η κατάσταση αυτή δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο, κατά τον οποίο το διαρκές άγχος της επιβίωσης οδηγεί σε λανθασμένες αποφάσεις, των οποίων τα αποτελέσματα προκαλούν τελικά στους φτωχούς την απελπιστική ιδέα ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να βελτιώσουν την κατάστασή τους. Θεωρείται μάλιστα, ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε συνθήκες φτώχειας, επηρεάζονται διπλά από αυτή την κατάσταση, κάνοντας έτσι ακόμη δυσκολότερη την προοπτική να πάρουν πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν να κατακτήσουν ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο μεγαλώνοντας.
Ακόμη λοιπόν κι αν ένας άνθρωπος που ζει σε συνθήκες φτώχειας βρεθεί μπροστά σε κάποια ευκαιρία που μπορεί να βελτιώσει τη ζωή του (κάτι βέβαια που δε συμβαίνει συχνά, αφού συνήθως οι ευκαιρίες έχουν την περίεργη τάση να παρουσιάζονται στους πλούσιους) είναι αμφίβολο αν θα καταφέρει να την αξιοποιήσει.
Ο φαύλος κύκλος πρέπει να σπάσει
Οι πλούσιοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι είμαστε φτωχοί εξαιτίας του αργόστροφου μυαλού μας. Η επιστήμη όμως έχει αντίθετη άποψη. Δεν είναι το αργόστροφο ή τεμπέλικο μυαλό η αιτία της φτώχειας. Αντίθετα, η φτώχεια είναι από μόνη της ικανή να «βραχυκυκλώσει» τον εγκέφαλο, δημιουργώντας σκέψεις τρόμου και απελπισίας.Ο φαύλος κύκλος του συστήματος που διαιωνίζει τη φτώχεια και την ανισότητα έχει εισβάλει και στη λειτουργία του μυαλού μας. Άλλος ένας λόγος να τον σπάσουμε…
