Για χιλιάδες μετανάστες χωρίς χαρτιά που ζουν στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, η φετινή Παγκόσμια Ημέρα του Μετανάστη στις 18 Δεκέμβρη, ξαφνικά απέκτησε άλλο νόημα. Αιτία ήταν η ειδική τροπολογία του Υπουργείου Μετανάστευσης, που συμπεριλήφθηκε σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας και αποτελεί πια νόμο του κράτους, αφού υπερψηφίστηκε από τους βουλευτές της κυβέρνησης -μόνη εξαίρεση ο διαφωνών Αντώνης Σαμαράς-, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ, του ΚΚΕ και της Πλεύσης Ελευθερίας, απέναντι στις αρνητικές ψήφους σύσσωμης της κοινοβουλευτικής Ακροδεξιάς των Σπαρτιατών, της Ελληνικής Λύσης και της Νίκης.
Η τροπολογία προσφέρει τη δυνατότητα να αποκτήσουν μια ειδική άδεια διαμονής για παροχή εργασίας όσοι/ες μετανάστες/τριες ζούσαν στην Ελλάδα πριν τις 30/11/2023 για τουλάχιστον τρία χρόνια. Κατ’ εκτίμηση του Υπ. Μετανάστευσης οι πιθανοί ωφελούμενοι θα μπορούσαν να είναι περίπου τριάντα χιλιάδες. Πάντως οι περισσότεροι μετανάστες δυσκολεύονται ακόμα να το πιστέψουν.
Πλατύτερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας δυσκολεύονται να πιστέψουν πως ήταν ο Α. Γεωργιάδης και ο Μ. Βορίδης, οι πιο εμβληματικοί εκπρόσωποι της ακροδεξιάς πτέρυγας της ΝΔ, αυτοί που υπεράσπισαν σθεναρά την τροπολογία στην κοινοβουλευτική συζήτηση και ξιφούλκησαν κατά των άλλων ακροδεξιών για να πείσουν πως η ΝΔ παραμένει κυβέρνηση των κλειστών συνόρων.
Το κεφάλαιο απαιτεί
Αλλά πάνω από όλα και πριν από όλα, η κυβέρνηση παραμένει δεινός εκτελεστής των εντολών του ελληνικού κεφαλαίου. Και μάλιστα με μεγαλύτερη ζέση μετά τη νίκη της στις τελευταίες εκλογές και την τεράστια απόσταση, σε ποσοστά, που τη χωρίζει από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Μεγάλα κομμάτια του ελληνικού κεφαλαίου μήνες τώρα απαιτούσαν μέτρα που θα έλυναν το πρόβλημα της έλλειψης εργατικών χεριών σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας. Το εκ πρώτης όψεως παράδοξο φαινόμενο να συνυπάρχει ανεργία 9,6% (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ, Οκτώβρης 23), με έλλειψη εργατικών χεριών σε κάποιους κλάδους, στην πραγματικότητα είναι σύμφυτο με την άναρχη και αντιφατική φύση του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος.
Έτσι οι πέντε μεγαλύτερες εταιρείες του κατασκευαστικού κλάδου – ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΒΑΞ, Άκτωρ, Intrakat και Μυτιληναίος– είχαν συγκεντρώσει ιστορικά υψηλό αριθμό ανεκτέλεστων έργων ύψους 14,6 δισ. ευρώ εξαιτίας της έλλειψης εργατικών χεριών.
Στον τουριστικό κλάδο, τη «βαριά βιομηχανία» του ελληνικού καπιταλισμού, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, κατέγραφε για το 2023 ελλείψεις 100.000 εργαζόμενων, που μόνο ένα μικρό κλάσμα τους καλύφθηκε από εποχιακούς εργαζόμενους από το εξωτερικό.
Παρομοίως τεράστιες ήταν οι ελλείψεις στον αγροτικό τομέα, στη μεταποίηση κλπ. Σύμφωνα μάλιστα με την καταμέτρηση που είχε κάνει το Υπουργείο Εργασίας, οι κενές θέσεις ξεπερνούσαν τις 700.000 και σε αυτό μεγάλο ρόλο είχε παίξει και η φυγή 240.000 μεταναστών από την Ελλάδα από το 2019 προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες που αναζητούσαν επίσης εργατικά χέρια αλλά με καλύτερους μισθούς.
Ως αποτέλεσμα, οι καπιταλιστές αυτών των κλάδων σταδιακά αύξαιναν τους μισθούς για να προσελκύσουν προσωπικό και αυτό τους ήταν ανυπόφορο. Ενώ η εναλλακτική της «μαύρης» και ανασφάλιστης εργασίας ή της απασχόλησης μεταναστών/ριών χωρίς χαρτιά, δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μαζικά, καθώς πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις αναλαμβάνοντας δημόσια έργα ή λαμβάνοντας κρατικές επιδοτήσεις αφειδώς, πρέπει να τηρούν ως ένα βαθμό τα προσχήματα.
Και ο Στουρνάρας
Ήδη από τον Ιούλη, ο διοικητής της τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, σε μορφή δημόσιου άρθρου εξέφραζε τις ανάγκες του ελληνικού κεφαλαίου και έδειχνε την κατεύθυνση:
«Κατά την περίοδο προ της κρίσης χρέους η παρουσία των μεταναστών στην ελληνική αγορά εργασίας και ιδιαίτερα σε κλάδους όπως η γεωργία, οι κατασκευές και τα ιδιωτικά νοικοκυριά λειτούργησε συμπληρωματικά προς την προσφορά εργασίας από ημεδαπούς με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης και μικρών επιχειρήσεων.(…) Στην παρούσα συγκυρία παρατηρούνται σημαντικές ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε βασικούς τομείς της οικονομίας. Από τον τουρισμό μέχρι την αγροτική παραγωγή και τον κατασκευαστικό κλάδο πολλές θέσεις εργασίας παραμένουν κενές. Η συζήτηση για τον συνολικά θετικό αντίκτυπο της μετανάστευσης στην ελληνική οικονομία είναι πιο επίκαιρη από ποτέ ιδιαίτερα δε εν μέσω δημογραφικών προκλήσεων και γήρανσης του πληθυσμού της Ελλάδας».
Η σύνδεση που κάνει ο αρχιτραπεζίτης με την περίοδο προς της κρίσης χρέους, δηλ. τη δεκαετία 2000-2010 δεν είναι τυχαία. Ήταν η εποχή που η εργασία των μεταναστών στήριξε το «αναπτυξιακό θαύμα» του ελληνικού καπιταλισμού της Ολυμπιάδας του 2004 και της ένταξης στη ζώνη του ευρώ και γέννησε πακτωλό κερδών για το ελληνικό κεφάλαιο. Προς χάριν αυτών των επιτευγμάτων, που αποτελούν την μόνη «ιερή πατρίδα» του κεφαλαίου, είχαν γίνει τότε τρία κύματα μαζικών νομιμοποιήσεων, το 1998, το 2001 και το 2005.
Παρόμοιες τακτικές διαχείρισης ακολουθούν και οι αστικές τάξεις διεθνώς. Για παράδειγμα μόλις τον Οκτώβρη ο Ιταλός υπουργός Γεωργίας, Φρ. Λολομπριτζίτα, ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση της Τζ. Μελόνι θα δρομολογήσει νομιμοποιητική ρύθμιση ώστε να καλυφθούν οι εκεί 300-500.000 διαθέσιμες θέσεις εργασίας.
Ειδικό καθεστώς
Ο πιο σωστός όρος όμως για την τροπολογία Καιρίδη, δεν είναι ο όρος νομιμοποίηση, αλλά «τακτοποίηση», καθώς το καθεστώς που θα αποδοθεί στους ωφελούμενους μετανάστες δεν συγκρίνεται με αυτό των προηγούμενων νομιμοποιήσεων, που τουλάχιστον κατοχύρωναν κάποια στοιχειώδη δικαιώματα.
Έτσι οι κάτοχοι αυτών των αδειών εργασίας δεν θα έχουν το δικαίωμα στην οικογενειακή επανένωση, ούτε στην ελληνική ιθαγένεια, ούτε στη μετακίνηση σε άλλη χώρα της Ε.Ε., ούτε στην αλλαγή του χαρακτήρα της άδειας τους, ενώ παράλληλα θα εξαρτώνται απόλυτα από τους εργοδότες τους, καθώς αν σταματήσουν να εργάζονται ή αν απολυθούν θα ακυρώνεται η άδεια εργασίας τους και θα πρέπει να εγκαταλείπουν την Ελλάδα οικειοθελώς αλλιώς θα απελαύνονται.
Για το αντιρατσιστικό κίνημα, για την Αριστερά, για τα σωματεία, αλλά και τις κοινότητες των μεταναστών, είναι αυτονόητο ότι αυτό το πετσόκομμα δικαιωμάτων δεν πρέπει να γίνει αποδεκτό και χρειάζεται να διεκδικηθούν ίσα δικαιώματα για όλους τους μετανάστες, όπως και ίσα δικαιώματα για ξένους και Έλληνες εργάτες.
Δυο όψεις, ένα νόμισμα
Πάντως σε ένα πράγμα είναι ειλικρινής ο Α. Γεωργιάδης. Η κυβέρνηση θα εξακολουθήσει τις πολιτικές της άγριας καταστολής, του φράχτη στον Έβρο, των επαναπροωθήσεων (pushbacks) σε χερσαία και θαλάσσια σύνορα και των απελάσεων. Τα κέντρα προσφύγων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου «θα παραμένουν “μαύρες τρύπες” για τα θεμελιώδη δικαιώματα των αιτούντων και των αιτουσών διεθνή προστασία», όπωςαναφέρει χαρακτηριστικά σε έρευνα της η οργάνωση «Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)».
Οι ευθύνες για τον άδικο θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων και ανυπεράσπιστων παιδιών στην Πύλο, θα συνεχίσουν να μην αναλαμβάνονται από το Ελληνικό Λιμενικό και την εντολοδόχο κυβέρνηση της ΝΔ. Η ταύτιση με όσους ευθύνονται για την επιμήκυνση του πολέμου στην Ουκρανία και με όσους διαπράττουν την εθνοκάθαρση των Παλαιστινίων, κι αυτή θα εξακολουθήσει. Τα δυο μέτρα και τα δυο σταθμά επίσης θα μείνουν απαράλλαχτα, με τους Ουκρανούς πρόσφυγες να είναι οι μόνοι που απολαμβάνουν στην Ελλάδα -και σωστά- όλα τους τα δικαιώματα. Κυρίως θα συνεχίσει να ενισχύει το αιματοβαμμένο πρότζεκτ της «Ευρώπης φρούριο». Και στο τέλος θα εξακολουθήσει να ταΐζει τη Λερναία Ύδρα των φασιστών και της Ακροδεξιάς.
Όχι, ο καπιταλισμός δεν αντιφάσκει με τον εαυτό του. Αυτός είναι ο εαυτός του. Κυνισμός, σαπίλα και βαρβαρότητα στην ίδια συσκευασία.
Κοινοί αγώνες
Τελικά η κυβέρνηση με την τροπολογία Καιρίδη προσφέρει ένα ακόμα ισχυρό όπλο στα χέρια των εργοδοτών ώστε να επιβάλλουν ό,τι συνθήκες εργασίας και μισθούς τους συμφέρουν, με την απειλή της απόλυσης και της απέλασης να κρέμεται μονίμως πάνω από τα κεφάλια των μεταναστών εργαζόμενων. Φυσικά, οι χαμηλοί μισθοί και οι εξαντλητικές συνθήκες εργασίας θα επεκταθούν στην πλειοψηφία και των ντόπιων εργαζομένων, όπως γίνεται πάντα σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Στην πραγματικότητα, όταν χτυπούν ένα κομμάτι των εργαζομένων, χτυπούν τελικά ολόκληρη την εργατική τάξη.
Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό η απάντηση σε κάθε επίθεση να δίνεται με ενωτικό τρόπο, χτίζοντας κοινό μέτωπο αγώνα των εργαζομένων, της νεολαίας, των μεταναστών με χαρτιά και χωρίς χαρτιά, των προσφύγων απέναντι στο σύστημα που μας διασπά και μας εκμεταλλεύεται στο όνομα των κερδών των αφεντικών.
