Την Κυριακή 1 Αυγούστου, στα πλαίσια του 28ου κάμπινγκ του AntinaziZone-YRE πραγματοποιήθηκε συζήτηση γύρω από τις σχεδιαζόμενες εξορύξεις υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο, τις εντάσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που τις συνοδεύουν και την περιβαλλοντική απειλή που αποτελούν για ολόκληρη την περιοχή.
Στη συζήτηση συμμετείχαν μέλη της εκστρατείας «Μας σκάβουν τον λάκκο», μια πρωτοβουλία περιβαλλοντικών οργανώσεων από την Ελλάδα, την Τουρκία και την Κύπρο ενάντια στον πόλεμο και τις εξορύξεις.
στο Δρέπανο Θεσπρωτίας
Τη συζήτηση άνοιξαν ο Κυριάκος Χάλαρης (Μας σκάβουν τον λάκκο – Αθήνα) η Αθηνά Καρυάτη (Kazma Birak Kibris/Μας σκάβουν τον λάκκο – Κύπρος) ενώ στα πλαίσια της συζήτησης έγιναν παρεμβάσεις από την Πέλα Καλογήρου (Δίκτυο Ενημέρωσης Πολιτών ενάντια στις εξορύξεις – Πρέβεζα) και την Ξένια Τόμπρου από το κίνημα ενάντια στην καταστροφή του Ερημίτη στην Κέρκυρα.
Εξορύξεις, εθνικισμός, πόλεμος
Ανοίγοντας τη συζήτηση, ο Κυριάκος Χάλαρης αναφέρθηκε στη σύνδεση μεταξύ του θέματος της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων με τον εθνικισμό και τον πόλεμο. Σε κάθε σημείο του πλανήτη με σημαντικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Μέση Ανατολή, υπάρχουν εθνικιστικές εντάσεις και πολεμικές συγκρούσεις. Στην περίπτωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, μπορεί η ένταση που κλιμακώθηκε το προηγούμενο καλοκαίρι να βρίσκεται σήμερα σε ύφεση, ωστόσο ο κίνδυνος της επανάληψης της έντασης, ή ακόμη και θερμών επεισοδίων παραμένει.
Στην ελληνική κοινωνία υπάρχει έντονη ανησυχία για τα αποτελέσματα μιας ενδεχόμενης πολεμικής σύγκρουσης, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη τη μεγάλη ισχύ των δύο στρατών αλλά και την κατανόηση ότι τις συνέπειες μιας τέτοιας σύγκρουσης θα τις πληρώσουν οι εργαζόμενοι και η νεολαία. Στις συνθήκες που επικρατούν σήμερα, δεν είναι αδύνατο η κατάσταση να γίνει ανεξέλεγκτη, ή ένα επεισόδιο τύπου Ιμίων να κλιμακωθεί και να ξεφύγει.
Στη διαμάχη μεταξύ των δύο χωρών, δεν υπάρχει κάποια η οποία να έχει δίκιο. Η ελληνική πλευρά ισχυρίζεται ότι δέχεται διαρκώς απειλές από την επιθετική Τουρκία, ενώ η τελευταία λέει πως το Αιγαίο έχει μετατραπεί σε ελληνική λίμνη. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τον σκληρό ανταγωνισμό ανάμεσα στις δύο αστικές τάξεις, ο οποίος με αφορμή τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων αναζωπυρώνεται με τα σημαντικά άλυτα ζητήματα όπως η υφαλοκρηπίδα και οι γκρίζες ζώνες να επανέρχονται στην επιφάνεια.
Η κήρυξη ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδα και Αιγύπτου, αλλά και μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης δείχνει το μέγεθος της έντασης που μπορεί να προκληθεί, καθώς αν κοιτάξει κανείς τον χάρτη είναι εμφανές ότι οι δύο ζώνες πέφτουν η μία πάνω στην άλλη. Έτσι ενώ ένα ενδεχόμενο θερμό επεισόδιο ή πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών δεν είναι το πιο πιθανό σενάριο στη σημερινή συγκυρία, καθώς η καταστροφή θα είναι πολύ μεγάλη και είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει καθαρή νίκη από οποιαδήποτε πλευρά, στην πραγματικότητα οι δύο πλευρές παίζουν διαρκώς με τη φωτιά.
Και ενώ οι κυβερνήσεις των δύο χωρών και οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας συνεχίζουν αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι, τα κινήματα ενάντια στις εξορύξεις και τον πόλεμο στις δύο πλευρές του Αιγαίου έχουν αρχίσει ξανά να συνδέονται μεταξύ τους για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 70. Η πρωτοβουλία «Μας σκάβουν τον λάκκο» έχει χτιστεί πάνω σε αυτή τη λογική. Τα περιβαλλοντικά κινήματα της περιοχής είναι αναγκαίο να συνδεθούν μεταξύ τους και να μπουν μπροστά στον αγώνα ενάντια στα σχέδιά κυβερνήσεων και εταιρειών.
Τι σημαίνουν οι εξορύξεις υδρογονανθράκων για το περιβάλλον;
Η Αθηνά Καρυάτη μίλησε για την περιβαλλοντική πλευρά του ζητήματος. Όπως είπε, στις μέρες μας η κλιματική αλλαγή έχει μετατραπεί σε κλιματική κρίση. Οι δασικές πυρκαγιές και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο εντονότερα και συχνότερα, ενώ είναι όλο και δυσκολότερο για τη φύση να ανακάμψει μετά από αυτά.
Η χρήση ορυκτών καυσίμων, που αποτελεί τη βασική αιτία για τις μεγάλες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την απορρύθμιση του κλίματος πρέπει να τερματιστεί – στη βάση συγκεκριμένου σχεδίου. Αυτό πρακτικά σημαίνει κατ’ αρχήν ότι η έρευνα για νέα κοιτάσματα πρέπει να σταματήσει.
Ένας από τους μύθους που συντηρούν οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας είναι πως το φυσικό αέριο αποτελεί ένα «πράσινο» καύσιμο, που μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Στην πραγματικότητα και η καύση φυσικού αερίου εκλύει διοξείδιο του άνθρακα, παρότι λιγότερο από ότι η καύση πετρελαίου, όμως το φυσικό αέριο αποτελείται κατά κύριο λόγο από μεθάνιο, το οποίο είναι έως και 35 φορές πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα ως προς τις επιπτώσεις στην κλιματική αλλαγή. Έτσι όταν ποσότητες φυσικού αερίου διαρρέουν κατά την εξόρυξη ή τη μεταφορά του -και τέτοια ατυχήματα συμβαίνουν συνέχεια- η περιβαλλοντική επιβάρυνση είναι πολύ μεγάλη.
Από την εξόρυξη φυσικού αερίου δεν έχουμε τίποτα να κερδίσουμε. Πρόκειται εξάλλου για ένα πολύ επικίνδυνο ορυκτό, από το οποίο διαρρέουν μεγάλες ποσότητες στην ατμόσφαιρα σε κάθε στάδιο, από την εξόρυξη μέχρι και τους αγωγούς μεταφοράς του. Στη Μεσόγειο υπάρχουν ήδη 200 ενεργές πλατφόρμες άντλησης φυσικού αερίου, με όλους τους κινδύνους ατυχημάτων και διαρροών που αυτό συνεπάγεται. Η καταστροφή που απειλεί την περιοχή δεν θα αφορά μόνο το περιβάλλον, αλλά και τις οικονομίες των μεσογειακών χωρών, καθώς αυτή βασίζεται στον τουρισμό και την αλιεία, δυο δραστηριότητες που κινδυνεύουν από τις εξορύξεις.
Το Όρος Ερατοσθένης, ένα υποθαλάσσιο βουνό με τεράστια βιοποικιλότητα, μια περιοχή που προστατεύεται και στην οποία απαγορεύεται ακόμη και η αλιεία, βρίσκεται μέσα στα οικόπεδα όπου σχεδιάζονται εξορύξεις φυσικού αερίου.
Τεράστιος κίνδυνος είναι και ο αγωγός Eastmed με τον οποίο σχεδιάζεται να μεταφέρονται στην Ευρώπη 20 δισ. κυβικά μέτρα φυσικό αέριο το χρόνο, ποσότητα που αντιστοιχεί σχεδόν στη μισή ετήσια κατανάλωση της ΕΕ. Το έργο αυτό χρηματοδοτείται κατά προτεραιότητα από την ΕΕ και αν τα σχέδιά τους εφαρμοστούν, μέχρι το 2050 η χρήση φυσικού αερίου που θα μεταφέρεται από τον αγωγό θα παράγει περισσότερους ρύπους από ότι η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία μαζί. Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που η ΕΕ ισχυρίζεται ότι θα μειώσει τα ορυκτά καύσιμα δραστικά μέχρι το 2050.
Θεωρητικά υπάρχουν πλάνα αποκατάστασης της φύσης από το ενδεχόμενο καταστροφών, αλλά στην πραγματικότητα τέτοιου είδους σχέδια ποτέ δεν υλοποιούνται. Για όλους αυτούς τους λόγους πρέπει να σταματήσουμε τις εξορύξεις πριν αρχίσουν. Όταν τα έργα θα ξεκινήσουν, θα είναι πλέον πολύ δυσκολότερο να ανατραπούν, ενώ ενδέχεται η επιβάρυνση στο περιβάλλον να μην είναι αναστρέψιμη. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητο τα κινήματα της περιοχής να συντονιστούν και να οργανώσουν κοινές δράσεις στην περιοχή.
Σημαντικές παρεμβάσεις
Στη συζήτηση συμμετείχε η Πέλα Καλογήρου από το Δίκτυο Ενημέρωσης Πολιτών ενάντια στις Εξορύξεις στην Πρέβεζα. Αναφέρθηκε στην πρακτική των εταιρειών ενέργειας να προσπαθούν να εξαγοράσουν συνειδήσεις στις τοπικές κοινωνίες κάνοντας χορηγίες σε νοσοκομεία και άλλες δομές. Για παράδειγμα τα ΕΛΠΕ κάνουν δωρεές σε Κέντρα Υγείας ή και σε εθελοντικές ομάδες σε περιοχές κοντά στις εξορύξεις. Σε πολλές περιπτώσεις, χτίζουν την εικόνα ότι επιτελούν κοινωνικό έργο και έτσι όταν τα κινήματα αντιδρούν στις εξορύξεις, είναι ήδη ένα βήμα πίσω. Οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας έχουν μπει στο παιχνίδι των εξορύξεων στην Ελλάδα από το 2014, ενώ ο κατά τα άλλα «αριστερός» ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόβαλε την παραμικρή αντίσταση όταν ήταν στην κυβέρνηση. Παρόλα αυτά την ίδια περίοδο, σε κάθε περιοχή όπου γινόταν γνωστό ότι θα σχεδιάζονται εξορύξεις, ο κόσμος άρχισε να οργανώνεται.
Η Ξένια Τόμπρου από το κίνημα για τη διάσωση του Ερημίτη τόνισε τη σημασία του να μπορέσουν τα κινήματα να εξηγήσουν στην κοινωνία τις επιπτώσεις των εξορύξεων, αν δε θέλουμε να ξαναδούμε εικόνες όπως αυτές της καταστροφής που προκάλεσε το ατύχημα σε πλατφόρμα άντλησης της BP στον Κόλπο του Μεξικού το 2011. Ένα ατύχημα που οδήγησε σε μαζικό θάνατο θαλάσσιας πανίδας, ενώ τελικά η πετρελαιοκηλίδα δεν απομακρύνθηκε ποτέ, αλλά αντί γι αυτό κατέληξε στον πάτο της θάλασσας. Αναφέρθηκε επίσης σε παραδείγματα χωρών όπως η Νιγηρία, της οποίας ο ορυκτός πλούτος καταληστεύεται, την ώρα που το φυσικό της περιβάλλον υποβαθμίζεται διαρκώς. Παραδείγματα σαν αυτό, μας δείχνουν τι θα συμβεί και στην περιοχή μας αν δεν καταφέρουμε να ανατρέψουμε τα σχέδιά τους.
Συνολικά, ήταν μια ζωντανή συζήτηση στην οποία συμμετείχαν ακόμη πολλοί και πολλές και έπιασε ζητήματα όπως αυτό της ατομικής ευθύνης που προσπαθούν να φορτώσουν στον καθένα και την καθεμιά από εμάς οι κυβερνήσεις και οι μεγάλες επιχειρήσεις. Στην πραγματικότητα, είναι αυτοί οι ίδιοι που πραγματικά ρυπαίνουν, εξορύσσοντας, παράγοντας και πουλώντας αμέτρητους τόνους ορυκτών, πλαστικών και άλλων καταστροφικών για το περιβάλλον ρύπων, των οποίων τη χρήση στη συνέχεια μας ζητάνε να περιορίσουμε. Από τη συζήτηση τονίστηκε η σημασία της συμμετοχής στα τοπικά περιβαλλοντικά κινήματα, αλλά και η σύνδεση των κινημάτων αυτών, της διεθνιστικής αλληλεγγύης και της κοινής δράσης ενάντια στον πόλεμο και την καταστροφή του περιβάλλοντος.
