Άρθρο για το Μάη του 36 στη Θεσσαλονίκη, του σ. Θ. Μαράκη
Δεν θα είμαστε υπερβολικοί αν χαρακτηρίζαμε τα επαναστατικά γεγονότα του Μάη του 1936 σαν την κορυφαία δράση του εργατικού και λαϊκού κινήματος στην ιστορία του μετά από αυτή του έπους της αντίστασης. Ο Μάης της Θεσσαλονίκης ήρθε πάνω σ’ ένα επαναστατικό κύμα που στα μέσα της δεκαετίας του ’30 διαπέρασε την Ισπανία (εμφύλιος πόλεμος) την Γαλλία (άνοδος του Λαϊκού Μετώπου που συνοδεύτηκε από μεγαλειώδεις αγώνες με καταλήψεις εργοστασίων όπου οι εργάτες πραγματοποίησαν κατακτήσεις πρωτοποριακές για την εποχή τους όπως το 40ωρο πενθήμερο, την μηνιάτικη μετ’ αποδοχών άδεια κλπ) επιβεβαιώνοντας την διεθνιστική εξάπλωση των μεγάλων αγώνων, την εποχή της διεθνοποίησης και παρακμής του κεφαλαίου. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι το επαναστατικό κύμα ξέσπασε τρία χρόνια μετά την συντριπτική ήττα του Γερμανικού προλεταριάτου και το προσωρινό τέλος της βαθιάς κρίσης του συστήματος (1929-1933) που γονάτισε από την ανεργία το εργατικό κίνημα.
Η αντικειμενική κατάσταση
Τα γεγονότα του Μάη 1936 της Θεσσαλονίκης ήταν το αποκορύφωμα μια γενικής ανάτασης των αγώνων του εργατικού και λαϊκού κινήματος, της αγροτιάς σε πανελλαδικό επίπεδο, όπου ξεκίνησαν την δυναμική τους εμφάνιση το 1935. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα πηγή:
«Το 1935 παρουσιάζεται επίσης σοβαρή ανάπτυξη του απεργιακού κινήματος που συνοδεύεται από παλλαϊκά συλλαλητήρια. Σε 200.000 φτάνουν οι απεργοί εργάτες μέχρι τον Οκτώβρη του χρόνου εκείνου, χωρίς να υπολογίζονται οι μήνες Μάρτης-Απρίλης. Χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτών των αγώνων, που αγκαλιάζουν όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, είναι η αποφασιστικότητα και το πείσμα των εργαζομένων μαζών, που φτάνουν ακόμη και σε ανοιχτή σύγκρουση με τους εργοδότες και την αστυνομία. Το 1935 σημαδεύεται επίσης με το αιματοκύλισμα δεκάδων εργατών και αγροτών».[1]
Επίσης:
«Στο Ηράκλειο της Κρήτης ξεσπούν τις πρώτες μέρες του Αυγούστου σοβαρές απεργιακές εκδηλώσεις που φτάνουν μέχρι την κήρυξη απεργίας διαρκείας με αίτημα την αύξηση αποδοχών κ.α. Οι απεργοί πραγματοποιούν πορεία προς την Νομαρχία για να επιδώσουν τα αιτήματά τους και ο νομάρχης Σπ. Θεοτόκης διατάζει την αστυνομία να πυροβολήσει με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 7 απεργοί και να τραυματιστούν πολλοί άλλοι. Αμέσως ο λαός κατεβαίνει σε παλλαϊκά συλλαλητήρια, η Ενωτική (του ΚΚΕ. Εκτός της επίσημης ΓΣΕΕ υπήρχε και η Ενωτική ΓΣΕΕ όπου κυριαρχούσαν τα στελέχη και οι συμπαθούντες του ΚΚΕ) και η Γενική Συνομοσπονδία (η επίσημη δεξιά ρεφορμιστική όργανο του κράτους) κηρύχνουν 24ωρη απεργία σ’ ολόκληρη τη χώρα, ενώ πολλοί απεργοί του Ηρακλείου οπλίζονται με τουφέκια, μαχαίρια, ξύλα κ.ά. Έντρομη η κυβέρνηση στέλνει στην πόλη μια μεραρχία στρατού 3 πολεμικά πλοία κι ένα σμήνος βομβαρδιστικών και η εξέγερση του αδικοχτυπημένου λαού πνίγεται στο αίμα.
Στην Πελοπόννησο επίσης, στα τέλη Αυγούστου, ξεσπούν αγώνες ενάντια στην καταλήστευση τους από τον ΑΣΟ (κρατικός οργανισμός που συγκέντρωνε την σταφίδα). Γίνονται συλλαλητήρια (…) οι αγρότες καταλαμβάνουν τα τηλεγραφεία για να στείλουν τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας στην κυβέρνηση και καίνε τα γραφεία του ΑΣΟ. Η κυβέρνηση στέλνει δύο μεραρχίες στρατού κι ένα αντιτορπιλικό στην περιοχή και οι ξεσηκωμένοι αγρότες πληρώνουν με αίμα και βασανιστήρια τον αγώνα για το δίκιο που τους έπνιγε».[2]
Θεωρήσαμε σκόπιμο να δώσουμε την περιγραφή της αντικειμενικής κατάστασης, μέσα από εκτενή αποσπάσματα της εν λόγω μπροσούρας, ώστε να γίνουν φανερά σε κάθε καλοπροαίρετο αναγνώστη τα παρακάτω συμπεράσματα:
Πρώτο, η όλη περιγραφή αποκαλύπτει ότι η κατάσταση στην Ελλάδα ήταν προεπαναστατική με βάση τους όρους που είχε θέσει ο Λένιν. Οι εργαζόμενες μάζες δεν μπορούσαν να ζήσουν μέσα στα πλαίσια του παλιού καθεστώτος. Τα μεσαία στρώματα κινούνταν προς τα αριστερά , πράγμα που δείχνουν οι μαχητικοί αγώνες της αγροτιάς με τα ένοπλα συλλαλητήρια και όχι μόνο της αγροτιάς. Η άρχουσα τάξη δεν μπορεί να κυβερνήσει όπως παλιά και είναι διασπασμένη. Πράγματι το χαρακτηριστικό στοιχείο της περιόδου που εξετάζουμε, ήταν η κυβερνητική αστάθεια. Το ανεβοκατέβασμα βραχύβιων κυβερνήσεων! Αυτό που κυριαρχεί κατά την περίοδο 1934-1936 είναι οι έντονες συγκρούσεις των βενιζελικών (το κόμμα των φιλελευθέρων) ενάντια στη συνασπισμένη δεξιά του Λαϊκού κόμματος με τις αντιδραστικές- φιλοδικτατορικές ομάδες του Μεταξά-Κονδύλη. Επίσης σημειώνονται κινήσεις του στρατού (κίνημα Πλαστήρα) αποτυχημένες και έχουμε την επάνοδο της μοναρχίας στη χώρα με τις ευλογίες πλέον και του Βενιζέλου.
Εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο της περιόδου είναι η φθορά του βενιζελισμού, εξ αιτίας των αντιλαϊκών αντιδημοκρατικών μέτρων που εφάρμοσε κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του 1928-1932. Αυτό έχει τη σημασία του γιατί απελευθέρωνε δυνάμεις λαϊκές, που μέχρι τότε ήταν υπό την επιρροή του βενιζελισμού προς τα αριστερά. Πράγματι η απήχηση και η επιρροή του ΚΚΕ βρίσκεται σε ανοδική πορεία, μέχρι το 1936, γεγονός που εκφράζεται από τις επιτυχίες του στα συνδικάτα, στην τοπική αυτοδιοίκηση και στο κοινοβούλιο.
Δεύτερο, ότι ανεξάρτητα από τα αιτήματα τους οι απεργίες και τα συλλαλητήρια είχανε τα στοιχεία της εξέγερσης, με έντονα τα χαρακτηριστικά εμφυλίου πολέμου! Στην ατζέντα της ταξικής πάλης είχε μπει κοφτά το ζήτημα της επανάστασης η της αντεπανάστασης.
Η αντικειμενική κατάσταση έβαζε άμεσα στο ΚΚΕ το καθήκον της ανατροπής και της κατάληψης της εξουσίας επικεφαλής των εξεγερμένων μαζών, για σοσιαλιστική διέξοδο από τα αδιέξοδα της μεγάλης καπιταλιστικής κρίσης του 1929-1933 που είχε χτυπήσει έντονα τον ελληνικό καπιταλισμό, όπου αναγκάστηκε (κυβέρνηση Βενιζέλου) να κηρύξει στάση πληρωμών. Για να αποτραπεί η επερχόμενη ήττα και συντριβεί του κινήματος. Δυστυχώς η ηγεσία του ΚΚΕ κινούνταν στη βάση της απόφασης της 6ης Ολομέλειας, που θεωρούσε την επερχόμενη στην Ελλάδα επανάσταση αστικοδημοκρατική και παρέπεμπε στην επιδίωξη συμμαχίας με την ανύπαρκτη στη χώρα μας, φιλελεύθερη αστική τάξη.
Τρίτο συμπέρασμα, δεν πρέπει να έχουμε καμιά αμφιβολία για το χαρακτήρα της άρχουσας τάξης στη χώρα μας. Η κυριαρχία της στηρίζονταν στη λογική της βίαιης και άγριας καταστολής των κοινωνικών διεκδικήσεων και των αγώνων του εργατικού -λαϊκού κινήματος. Προτιμούσε να σκοτώσει παρά να δώσει έστω και μικρές αυξήσεις για να σώσει τα κέρδη της! Πολύ δε περισσότερο να σώσει το σύστημα της! Και σημειώστε ότι όποτε χρειαστεί δεν θα διστάσει ούτε στιγμή να αναστήσει τις παραδόσεις της αν διαισθανθεί ότι κινδυνεύει η εξουσία της οικονομική και πολιτική! Για να μην ξεχνιόμαστε σε σχέση με το σήμερα!!
Η άρχουσα τάξη που είχε σαφώς καλύτερη από την ηγεσία του ΚΚΕ, εκτίμηση της κατάστασης παίρνει τα μέτρα της. Γι αυτό:
«Με τον ερχομό του.… 1936…. Δυναμώνουν οι φιλοδικτατορικές κινήσεις μέσα στο στρατό, ενώ οι υποψήφιοι αρχιπραξικοπηματίες Κονδύλης και Μεταξάς ανοιχτά διακηρύχνουν πως προετοιμάζουν την επιβολή αντιλαϊκών λύσεων. Τα δύο μεγάλα αστικά κόμματα Λαϊκοί και Φιλελεύθεροι, αδιαφορούν».
Στην ουσία σιγοντάρουν γιατί αυτό υπαγορεύουν τα συμφέροντα της τάξης τους! Αλλά,
«Το ΚΚΕ επισημαίνει τους κινδύνους που απειλούν το λαό και καλεί σε συνεργασία όλα τα κόμματα και τις οργανώσεις που αποκρούουν το φασισμό και τη δικτατορία. Το 6ο Συνέδριο…Δεκέμβρη 1935 ρίχνει το σύνθημα για ένα Παλλαϊκό Ενιαίο Μέτωπο Πάλης, ώστε να γίνει δυνατή η κατάκτηση μιας λεύτερης δημοκρατικής ζωής».[3]
Μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού που σαπίζει και που δεν διστάζει να δολοφονεί απροκάλυπτα εργάτες και αγρότες που παλεύουν για το δίκιο τους, όπου τα δύο μεγάλα αστικά κόμματα προσβλέπουν και επιθυμούν την ανοιχτή δικτατορία και στην καλύτερη περίπτωση όπως επισημαίνει το κείμενο «αδιαφορούν», γιατί καταλαβαίνουν ότι δεν μπορούν να αναχαιτίσουν το κίνημα με την κουτσουρεμένη τους δημοκρατία δεν μπορεί «να γίνει δυνατή η κατάκτηση μιας λεύτερης δημοκρατικής ζωή» και αυτό είναι το πρώτο λάθος. Το δεύτερο το ΚΚΕ αντί να καταγγέλλει και να αποκαλύπτει στα μάτια των λαϊκών μαζών, τον αντιδραστικό ρόλο των αστικών κομμάτων τα «καλεί σε συνεργασία» και στη μια και στην άλλη περίπτωση αποπροσανατολίζει το κίνημα και σπέρνει σύγχυση. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες όφειλε από τη μια να ασκεί πολεμική στα κόμματα του κεφαλαίου και από την άλλη να εξηγεί την ανάγκη του σοσιαλισμού, της προλεταριακής δημοκρατίας επειδή τότε μόνο μπορεί για το λαό «να γίνει δυνατή η κατάκτηση μιας λεύτερης δημοκρατικής ζωής», αλλά όπως έχουμε ήδη εξηγήσει αυτό τον στόχο τον είχε εγκαταλείψει για χάρη της αστικοδημοκρατικής επανάστασης.
Το απεργιακό κίνημα ανεβαίνει,
«…πολλαπλασιάζονται οι απεργιακοί αγώνες των εργαζομένων. Οι απεργίες ξεσπούν η μία πίσω από την άλλη. Και παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζονται με ξυλοδαρμό από την αστυνομία και απολύσεις από την εργοδοσία οι εργαζόμενοι δεν κάμπτονται».[4]
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα,
«….η χώρα οδηγείται σε νέες εκλογές που γίνονται στις 26 του Γενάρη».
Στην πραγματικότητα επιτρέψτε μας να γράψουμε χωρίς δόση υπερβολής, ότι έχουμε συνεχή εναλλαγή κυβερνήσεων εξ αιτίας της δυναμικής του κινήματος των λαϊκών μαζών και της αδυναμίας της άρχουσας τάξης να το σταματήσει. Ωστόσο το σύστημα επιβιώνει και μια αστική κυβέρνηση διαδέχεται την άλλη επειδή το ΚΚΕ αρνείται να θέσει θέμα κατάληψης εξουσίας. Το έχει στην κυριολεξία τυφλώσει η λαθεμένη απόφαση της 6ης ολομέλειας για τον αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα. Κι αυτό όταν τα βασικά κόμματα του κεφαλαίου Λαϊκοι και Βενιζελικοί υποστηρίζουν την μοναρχία και φέρνουν τον Βασιλιά το 1935 με νόθο δημοψήφισμα!! Όπως θα δούμε παρακάτω, έγινε ουρά του Βενιζελισμού με το περίφημο σύμφωνο Σκλάβαινα -Σοφούλη. Δεν έχουμε μέσα στα πλαίσια αυτού του άρθρου να αναπτύξουμε εκτενέστερα τις ολέθριες συνέπειες της απόφασης της 6ης ολομέλειας, που εμπόδισε δυο φορές τις μάζες να κατακτήσουν την εξουσία και να καταλήξουν σε ήττες βαριές του κινήματος. Μάλιστα την δεύτερη φορά είχαν την εξουσία και την παρέδωσαν αφοπλίζοντας τις μάζες με την προδοτική συμφωνία της «Βάρκιζας».
Αλλά ας επιστρέψουμε στο θέμα μας:
«…. το Παλλαϊκό Μέτωπο (ΚΚΕ) σημειώνει νέα επιτυχία συγκεντρώνοντας 73.441 ψήφους και εκλέγοντας 15 βουλευτές. Επειδή κανένα κόμμα (του δικομματισμού θα λέγαμε σήμερα) δεν συγκέντρωνε την απόλυτη πλειοψηφία, η κοινοβουλευτική ομάδα του Παλλαϊκού Μετώπου με ανακοίνωσή της στις 30 Γενάρη προτείνει (να γίνει δεκανίκι των φιλελευθέρων και..) να δώσει ψήφο ανοχής σε κυβέρνηση Φιλελευθέρων-Δημοκρατικού Συνασπισμού-Αγροτικού κόμματος. Ο Σοφούλης αρνείται».
Γιατί είχε άλλα σχέδια τα οποία θα αποκαλύψουμε παρακάτω. Κατάντια να θέλεις να δώσεις ψήφο ανοχής στο κόμμα που είχε ψηφίσει το ιδιώνυμο και που είχε στείλει στις φυλακές και τα ξερονήσια εκατοντάδες κομμουνιστές!!
«Τελικά… στις 14 του Μάρτη σχηματίζεται κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Κ. Δερμιτζή[5] και αντιπρόεδρο τον Ι. Μεταξά, την παρουσία του οποίου (του Μεταξά του κατοπινού δικτάτορα) θεωρεί το κόμμα των Φιλελευθέρων ως εγγύηση».[6] (!!!)
Τελικά μετά ένα μήνα και αφού πέθανε ο Δερμιτζής, αναλαμβάνει πρωθυπουργός ο Μεταξάς, επιλογή του Βασιλιά κι αυτός(!!):
«Το Κομμουνιστικό Κόμμα προειδοποιεί το λαό (επιτέλους καιρός ήταν μετά από τόσες αυταπάτες που του είχε καλλιεργήσει) για τα δεσμά που του ετοιμάζουν οι αντιδραστικοί κύκλοι ενώ τα άλλα κόμματα κοιμούνται τον ύπνο της μακαριότητας».[7]
Πιστεύουμε ότι τα αστικά κόμματα δεν κοιμούνται αλλά αντίθετα έχουνε χάσει τον ύπνο τους από την μαχητική και ακούραστη δράση του εργατικού και λαϊκού κινήματος και περιμένουνε ξάγρυπνα την κατάλληλη στιγμή για την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά για να κοιμηθούν «τον ύπνο της μακαριότητας».
Αναγκαίος ο συντονισμός των αγώνων
Ο μόνος τρόπος για να ανατραπούν τα αντεπαναστατικά σχέδια της αντίδρασης ήτανε να συντονιστούν οι αγώνες του εργατικού-λαϊκού κινήματος και να τους δοθεί η σοσιαλιστική προοπτική μέσω ενός μεταβατικού προγράμματος όπου θα ξεπερνούσε τα όρια του μίνιμουμ προγράμματος της αστικοδημοκρατικής επανάστασης. Το ΚΚΕ, κατά συνέπεια όφειλε να πάει πιο πέρα από τις «προειδοποιήσεις» και να δώσει επαναστατική ηγεσία σ’ αυτό το κίνημα. Το πρώτο, να παλέψει για το συντονισμό των απεργιών σε τοπικό και πανελλαδικό επίπεδο γιατί παρά την συχνότητα τους και την μαχητικότητα τους ο κατακερματισμός των αγώνων ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της περιόδου.
Από την προαναφερθείσα μπροσούρα πηγή μας, θα δώσουμε μερικά παραδείγματα:
«Στις 2 του Μάρτη οι αρτεργάτες της Θεσσαλονίκης κατεβαίνουν σε απεργία διαρκείας ζητώντας εφαρμογή του αρτόσημου, συντάξεις στους φυματικούς, ιατρική περίθαλψη, επίδομα ανεργίας κ.α.» …. «Στις 19 του Μάρτη απεργούν οι μυλεργάτες των αλευρόμυλων Μπαλτά…» «… Στις 22 του Μάρτη οι καπνεργάτες υποβάλλουν στους εργοδότες κατάλογο με τα αιτήματα τους. Αντί για απάντηση, 5 καπναποθήκες κηρύχνουν λοκ-άουτ, πετώντας στο δρόμο 1.200 εργάτες» …. «Στις 23 του Μάρτη κατεβαίνουν σε απεργία οι χαρτεργάτες του χαρτοποιείου “Άντζελι,”» … «Την επομένη μέρα απεργούν στην Αθήνα 1.500 καπνεργάτες των αποθηκών Αφοί Παπαστράτου» … «Στις 31 του Μάρτη κατεβαίνουν σε απεργία 1.500 εργάτες δέρματος Θεσσαλονίκης, (…) Την ίδια μέρα κηρύχνεται γενική πανεργατική στο νομό Μεσσηνίας σ’ ένδειξη διαμαρτυρίας για το κλείσιμο του εργοστασίου Οίνων Οινοπνευμάτων» [8]
Το δεύτερο να προετοιμάσει τους όρους για γενική πολιτική απεργία ενάντια στα σχέδια της αντίδρασης για την επιβολή δικτατορίας. Το ΚΚΕ κατά τη γνώμη μας όφειλε να βάλλει δυνατά το ζήτημα της Γενικής Απεργίας καλώντας σ’ ενότητα στη δράση την επίσημη ρεφορμιστική ΓΣΕΕ, με προοπτική κλιμάκωση του αγώνα, για τον συντονισμό των αγώνων για να δουν οι εργάτες την δύναμή τους, για να κερδίσει από την επιρροή των ρεφορμιστών τους εργάτες κάνοντας το αποφασιστικό βήμα για την κατάληψη της εξουσίας, ασφαλώς πριν από την εξέγερση της Θεσσαλονίκης. Είχε την βασική προϋπόθεση, την διάθεση των μαζών να αγωνιστούν. Το κλίμα για ενότητα στις γραμμές των εργαζομένων δυνάμωνε ολοένα και περισσότερο κάτω από τις επιθέσεις της κυβέρνησης και των εργοδοτών. Η άρνηση της ρεφορμιστικής ΓΣΕΕ στο κάλεσμα για ενότητα θα τις στοίχιζε σε απώλειες μελών και αυτό θα δυνάμωνε την «Ενωτική» πράγμα που ως να βαθμό συνέβαινε σύμφωνα με την μαρτυρία του Κ. Θέου- μέλους του ΠΓ του ΚΚΕ. Στη μπροσούρα του «Εργατικά Συνδικάτα» αναφέρει:
«… στις αρχές του 1936 (…) Οι εργάτες που ανήκουν στα συνδικάτα της ΓΣΕΕ του Καλομοίρη στις συνελεύσεις τους παίρνουν αποφάσεις να ενωθούν με τα ενωτικά συνδικάτα και να διακόψουν τις σχέσεις τους με τη ΓΣΕΕ μέχρις ότου συγκληθεί ενωτικό συνέδριο για να ιδρύσει μια ενιαία και ανεξάρτητη από κάθε κρατική επιρροή ΓΣΕΕ».[9]
Με βάση το στόχο του συντονισμού των αγώνων προς την Γενική Απεργία η «Ενωτική» και τα στελέχη και μέλη του ΚΚΕ θα μπορούσαν να προχωρήσουν στη συγκρότηση Ενιαιομετωπικών Επιτροπών Δράσης στη βάση των εργοστασιακών και απεργιακών επιτροπών κατά κλάδο, βιομηχανική περιοχή και νομό, για την επιτυχή οργάνωση και περιφρούρηση της Γενικής Απεργίας. Μετά έμενε να προσδιοριστεί η χρονική στιγμή που έχει να κάνει με τη σωστή εκτίμηση της συγκυρίας, Και θεωρούμε ότι η κατάλληλη στιγμή ήταν την περίοδο της γενικής απεργίας διαρκείας των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης, όπου βρίσκονταν χωρίς συντονισμό σε απεργιακή δραστηριότητα όλη η Ελλάδα και όλα τα στρώματα της κοινωνίας , με απεργίες συμπαράστασης προς τον ηρωικό αγώνα των εργατών/ιων της Θεσσαλονίκης, απεργίες που εκτός της συμπαράστασης διεκδικούσαν και δικά τους αιτήματα. Είχαμε στην πραγματικότητα Εθνική Γενική Απεργία χωρίς να την έχουν εξαγγείλει ούτε η «Ενωτική», ούτε η ρεφορμιστική ΓΣΕΕ!! Αυτό θα φανεί στο σύντομα χρονικό των γεγονότων που θα παραθέσουμε πιο κάτω.
Το ΚΚΕ μπορούσε; Ναι!
Είχε τη δυνατότητα το ΚΚΕ και η «Ενωτική» να προχωρήσουν σε τόσους μεγάλους στόχους; Ασφαλώς!! Πριν απ’ όλα γιατί το επέβαλε η ίδια η αντικειμενική πραγματικότητα. Ο στόχος της κατάληψης της εξουσίας με εφαλτήριο το απεργιακό κίνημα και την κήρυξη Πανεθνικής Επαναστατικής Απεργίας επιβάλλονταν κατ’ αρχή ενάντια στα σχέδια της αστικής τάξης για δικτατορία και στη συνέχεια για να δοθεί προοπτική στους αγώνες των εργαζομένων. Υπήρχαν κατά τη γνώμη μας στην αντικειμενική κατάσταση πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ του Ρώσικου 1905 και του Ελληνικού 1936! Με τη συνείδηση της πρωτοπορίας εργατικής τάξης σε αρκετά προχωρημένο στάδιο γιατί είχε τις εμπειρίες του Ρώσικου 1905 και 1917 και όχι μόνο. Δεν υπήρχαν βέβαια οι μπολσεβίκοι και ο μπολσεβικισμός, τους είχε καθαρίσει η σταλινική αντίδραση και αυτό ήτανε η μεγάλη διαφορά το μειονέκτημα. Είναι αλήθεια ότι το ΚΚΕ μπαίνει στη μάχη με μικρές δυνάμεις και σχετικά χαμηλή επιρροή όπως και οι σοσιαλιστές πριν το 1905 και οι μπολσεβίκοι το 1917. Αλλά ο νόμος της ταξικής πάλης γράφει ότι μέσα στη φωτιά των μαχών και των συγκρούσεων η συνείδηση των εργατών προχωράει με άλματα προς τις επαναστατικές ιδέες, μαθαίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα όσα δεν μπόρεσε να μάθει πριν δεκάδες χρόνια, γιαυτό και η ριζοσπαστικοποίηση και η αριστεροποίηση των μαζών προχωράει με πρωτοφανέρωτους ρυθμούς. Αυτός ο νόμος δίνει την δυνατότητα στις επαναστατικές οργανώσεις ή τα μικρά κόμματα να αναπτυχθούν σε μαζικά με δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες μέλη κ;αι επιρροή, με την προϋπόθεση ότι έχουν την σωστή πολιτική, πρόγραμμα και τακτική. Κλασσικό παράδειγμα οι μπολσεβίκοι το 1917 όπου η επανάσταση του Φλεβάρη τους βρήκε με 8000 μέλη στην αχνή Ρωσία και με την ηγεσία τους στην εξορία εσωτερικού και εξωτερικού μειοψηφία στα Σοβιέτ. Όμως κατάφεραν σε 8 μήνες να αυξήσουν τα μέλη τους στις 265.000, πήραν την πλειοψηφία στα Σοβιέτ και κατέλαβαν σχεδόν αναίμακτα την εξουσία. Αυτό συνέβη με το ΚΚ Γαλλίας στα γεγονότα του 1936, όμως το ΚΚΓ “κλότσησε”την ευκαιρία γιατί παρέδωσε την εξουσία στην αστική τάξη, γιατί ο ηγέτης του Κόμματος ο Τορέζ κάλεσε τα μέλη και τα στελέχη του κόμματος “Να μάθουν καλά πότε να σταματάνε μια απεργία” και έτσι κατάφεραν να μαντρώσουν τους εργάτες στα εργοστάσια και να πνίξουν το κύμα των καταλήψεων.
Το ΚΚΕ αυτή την περίοδο γνωρίζει ανάπτυξη όπως μας πληροφορεί η
«Απόφαση του πολιτικού γραφείου της 23.4.1936 πάνω στα συμπεράσματα της πανελλαδικής σύσκεψης των γραμματέων των τοπικών οργανώσεων του ΚΚΕ:1. Η σύσκεψη των γραμματέων των κομματικών οργανώσεων και των καθοδηγητών μιας σειράς εξωκομματικών οργανώσεων… έδειξε ότι ύστερα από το Συνέδριο, βρισκόμαστε μπροστά σε μια γρήγορη ανάπτυξη τόσο των κομματικών δυνάμεων (αύξηση μελών ΚΚΕ κατά 50%) όσο και του μαζικού κινήματος (πάνω από 200.000 απεργοί στο πρώτο τρίμηνο του 1936) των συνδικαλιστικών οργανώσεων, μπροστά σε πρόοδο της ενότητας της εργατικής τάξης…»
«3. (….) Σ’ όλη τη χώρα απ’ τη μια άκρη ως την άλλη, σ’ όλα τα εργαζόμενα στρώματα φουντώνουν σοβαροί αγώνες. Στην Ελλάδα μέρα με τη μέρα μεγαλώνουν οι κοινωνικοί τρανταγμοί. Καινούργιες μάζες μπαίνουν στους ταξικούς αγώνες».[10]
Άρα υπήρχε η δυνατότητα!!
Το χρονικό του έπους του Μάη του ’36 στη Θεσσαλονίκη
Το έπος του Μάη του ’36 με επίκεντρο τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης είναι γέννημα και επιβεβαίωση της προεπαναστατικής κατάστασης που επικρατούσε εκείνη την περίοδο στην Ελλάδα. Τα κινήματα, η εξέγερση και τα επαναστατικά γεγονότα δεν πέφτουν από τον ουρανό, δεν ακολουθούν τις επιθυμίες μας και τα άρτια σχέδια δράσης μας, τα γεννάει η ωρίμανση των αντικειμενικών συνθηκών μέσα από την όξυνση της ταξικής πάλης. Πολλές φορές ξεσπάνε απρόσμενα, αλλά τα γεγονότα του Μάη του ’36 ήταν προβλέψιμα! Η όξυνση της ταξικής πάλης την περίοδο 1935-1936 εγκυμονούσε το γεγονός.
Καιρός να δούμε το χρονικό των γεγονότων μέσα από την προαναφερθείσα μπροσούρα «Ηρωικός Μάης της Θεσσαλονίκης του ’36»:
«Η απεργία ξεσπάει στις 29 του Απρίλη 1936 μέρα Τετάρτη. Οι καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης που έφταναν τις 12.000 ανάμεσα στους οποίους οι 7.500 ήταν γυναίκες, σταμάτησαν τη δουλειά στα καπνομάγαζα στις 9.30 το πρωί (…) πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση στη διάρκεια της οποίας εξετάσθηκαν τα μέτρα που έπρεπε να παρθούν για να περιφρουρηθεί ο αγώνας τους (…) και εκλέχτηκε επιτροπή αγώνα».[11]
Το βασικό αίτημα ήταν η αύξηση στα μεροκάματα.
«Την επομένη 30 Απρίλη, η απεργία γενικεύεται σ’ όλη τη χώρα ανάμεσα στους καπνεργάτες που την εποχή εκείνη έφταναν γύρω στις 40-50.000 (….) οι καπνέμποροι σε συνεργασία με σπείρες κακοποιών και παρακρατικούς… Βάζουν φωτιά στις αποθήκες για να δυσφημήσουν τον αγώνα και να εισπράξουν τα ασφάλιστρα. Αποφασίζεται να τοποθετηθούν εργατικές φρουρές στα καπνομάγαζα και με προκήρυξή τους στο λαό, οι καπνεργάτες καταγγέλλουν τις προβοκατόρικες μέθοδες της εργοδοσίας».[12]
Αρχίζει να αναπτύσσεται ενεργό κίνημα αλληλεγγύης προς τους απεργούς. Στη μεγάλη συγκέντρωση που πραγματοποιείται το πρωί της Δευτέρας 4 του Μάη διαβάζεται:
«(…) τηλεγράφημα από το Βόλο…, που ανάγγελλε ότι “Επαγγελματικαί,Βιοτεχνικαί, εργατουπαλληλικαί οργανώσεις Βόλου, σημερινήν σύσκεψιν, αποφάσισαν κατέλθουν παλλαϊκήν απεργία προς ενίσχυσιν απεργών καπνεργατών”. Παρόμοιο τηλεγράφημα στάλθηκε και από τη Δράμα». [13]
«Την Τρίτη 5 του Μάη, 7η μέρα της απεργίας, οι καπνεργάτες συνεχίζουν με αμείωτο ενθουσιασμό και πρωτοφανή αποφασιστικότητα παρά τις προσπάθειες των αρχών να δημιουργήσουν εμπόδια στον αγώνα τους».
«Στο μεταξύ όμως ο εργατικός ξεσηκωμός κλιμακώνεται με την κάθοδο και άλλων κλάδων εργαζομένων σε απεργία για δικά τους αιτήματα αλλά και για συμπαράσταση στους καπνεργάτες».[14]
«Ο λαός και οι οργανώσεις του …ανεβάζουν τη συμπαράσταση τους προς τους απεργούς. Οι περισσότεροι Δήμοι και οι κοινότητες των πόλεων ψηφίζουν κονδύλια για την ενίσχυση του άνισου αγώνα».[15]
«Από την άλλη όμως μεριά, το κεφάλαιο και οι υπηρέτες του, έντρομοι μπροστά στην αποφασιστικότητα των απεργών ετοιμάζουν τα καταχθόνια σχέδιά τους. (….) Το σχέδιο ματοκυλίσματος των εργατών είχε καταστρωθεί. (….) τέσσερις μέρες αργότερα η πόλη θα γέμιζε νεκρούς και ολόκληρη η Μακεδονία μ’ επικεφαλής την πρωτεύουσα της, θα μεταβάλλονταν σ’ ένα απέραντο νοσοκομείο».[16]
Μακάρι και το ΚΚΕ μαζί με τους εργάτες να ετοίμαζε “καταχθόνια σχέδια” για να αποκρούσουν οι εργάτες νικηφόρα την επίθεση του κρατικού μηχανισμού, αντί να περιορίζονται μόνο στο να
«κάνουν (οι βουλευτές του Παλλαϊκού-ΚΚΕ) διάβημα στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Λογοθέτη και (να) ζητούν την ικανοποίηση των καπνεργατικών αιτημάτων». Όταν η «άλλη…μεριά το κεφάλαιο και οι υπηρέτες του, έντρομοι…», σε τέτοιο βαθμό που για να ξεπεράσουν το τρόμο τους «ακόνιζαν τα μαχαίρια τους»!!
Ο Λένιν σε μια αντίστοιχη κατάσταση το Γενάρη του 1905 πίστευε ότι: «Στη σοσιαλδημοκρατία απομένει να φροντίσει… για μια δραστήρια προπαγάνδα του συνθήματος που από καιρό είχε ρίξει: παλλαϊκή ένοπλη εξέγερση».[17] Και για να μην ξεχνιόμαστε, έχουμε ήδη αναφερθεί στα αυθόρμητα ένοπλα συλλαλητήρια του Ηρακλείου της Κρήτης και των σταφιδοπαραγωγών της Πελοποννήσου. Υπήρχε το κλίμα για να πέσει το σύνθημα! Σύμφωνα με το Λένιν ήταν η στιγμή όπου: “Για αυτό ακριβώς οι επαναστάτες σοσιαλδημοκράτες (οι κομμουνιστές στη προκειμένη περίπτωση, οι οποίοι πριν μερικά χρόνια κατά τη διάρκεια της «τρίτης περιόδου» -του αριστερισμού- και ενώ οι αντικειμενικές συνθήκες κάθε άλλο παρά ώριμες ήταν είχαν βραχνιάσει να φωνάζουν για εξέγερση, για να το εγκαταλείψουν το 1935-1936 όταν οι συνθήκες το έβαζαν επιτακτικά!!) που ως τώρα δεν έλεγαν ποτέ στα όπλα! Μα πάντα εξόπλιζαν τους εργάτες με την φλογερή επιθυμία να οπλίζονται, έριξαν τώρα όλοι τους, ακολουθώντας τους επαναστατικά πρωτόβουλους εργάτες το σύνθημα στα όπλα».[18] Και αυτό όφειλε να πράξει η ηγεσία του ΚΚΕ να ακολουθήσει, «τους επαναστατικά πρωτόβουλους εργάτες», αντί να κάνει διαβήματα στην κυβέρνηση. Αλλά όπως μας αποκαλύπτει, η υπεράνω κάθε αντι-ΚΚΕ υποψίας η μπροσούρα -πηγή μας: «Η καθοδήγηση του κόμματος δεν κατανόησε στο βάθος τους τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης». Τους είχε αποβλακώσει σε τέτοιο βαθμό η απόφαση για την αστικοδημοκρατική επανάσταση που δεν έβλεπαν τα επαναστατικά γεγονότα που ξετυλίγονταν μπροστά στα μάτια τους, όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη , αλλά σ’ όλη την Ελλάδα!!
Και στην εν λόγω μπροσούρα συνεχίζεται η κριτική προς την ηγεσία:
«Η κομματική καθοδήγηση παρακολούθησε τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης από την Αθήνα, ενώ θα έπρεπε ολόκληρο κλιμάκιο της και με τον ίδιο τον Γραμματέα της να βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη. Και η κοινοβουλευτική ομάδα του Παλλαϊκού Μετώπου με το δικό της κλιμάκιο και όχι μ’ ένα βουλευτή της να βρίσκονταν κοντά στα γεγονότα στην πρώτη γραμμή».[19]
Είναι σωστή η κριτική; Ναι! Αλλά το μεγάλο πρόβλημα της καθοδήγηση και αυτό που καθόρισε το που βρισκόταν κατά τη διάρκεια των επαναστατικών γεγονότων της Θεσσαλονίκης ήταν η πολιτική της που απέρρεε από την στρατηγική της, που ήταν προσαρμοσμένη, το επαναλαμβάνουμε στην αστικοδημοκρατική και όχι στη σοσιαλιστική επανάσταση.
Επανερχόμαστε στο χρονικό μετά από αυτή την αναγκαία παρένθεση:
«Οι απεργοί καπνεργάτες συνεχίζουν τον αγώνα τους την Τετάρτη 6 του Μάη (8η μέρα της απεργίας διαρκείας) με την ίδια συνοχή και αποφασιστικότητα…»[20]
«Στην Καβάλα οι επαγγελματίες της πόλης αποφασίζουν 24ωρη απεργία για ενίσχυση των καπνεργατών… Στην Ξάνθη, όλα τα εργατικά σωματεία… υιοθετούν τα αιτήματα των απεργών και τάσσονται αλληλέγγυα στον αγώνα τους».
«Σοβαρά επεισόδια σημειώνονται… έξω από τα υφαντουργία Τσίτση όπου είχαν συγκεντρωθεί οι εργάτριες του εργοστασίου που απεργούσαν. Η αστυνομία έκανε επίθεση ενάντια στους απεργούς και τραυμάτισε πολλές εργάτριες. Για τα επεισόδια της μέρας εκείνης η κοινοβουλευτική ομάδα του Παλλαϊκού Μετώπου καταγγέλλει την κυβέρνηση και τη Γενική Διοίκηση της Μακεδονίας ότι παίζουν το παιχνίδι της εργοδοσίας».[21]
Κατάντια κομμουνιστών, το κράτος των αφεντικών του κεφαλαίου σφάζει τους εργάτες και αυτοί οι πως να τους χαρακτηρίσει κανείς, ζητούν από το κράτος να μείνει ουδέτερο!! Φτάνουν στη γελοιότητα να το καταγγέλλουν ότι παίζει το παιχνίδι της εργοδοσίας, λες και θα μπορούσε το κράτος της εργοδοσίας, του κεφαλαίου να παίξει άλλο παιχνίδι, το άκρον άωτον του οπορτουνισμού!! Και καλά θα μπορούσε η καθοδήγηση να μην κατανοήσει σε βάθος τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, αλλά κομμουνιστές που να μην έχουν κατανοήσει σε βάθος τον ταξικό χαρακτήρα του κράτους, δεν γίνεται να είναι κομμουνιστές, αυτές τις ιδέες μόνο οι σταλινικοί και οι σοσιαλδημοκράτες τις έχουν!! Η δικαιολογία σε κάτι τέτοια «κουφά» συνήθως είναι ότι δεν το καταλαβαίνουν αλλιώς οι εργάτες!! Μπράβο! Και συ αν συμβαίνει αυτό, τους ενισχύεις τις αυταπάτες!! Γι αυτό κάθισαν στην Αθήνα για να κάνουν διαβήματα και καταγγελίες αυτού του τύπου!!!
Η αποπροσανατολιστική αυτή καταγγελία έδωσε τη δυνατότητα, την επομένη 7 Μάη-και ενώ η απεργία συνεχίζεται-στο Μεταξά που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη επιστρέφοντας από το Βελιγράδι να σπεκουλάρει και να δημαγωγήσει για το χαρακτήρα του κράτους και να δηλώσει:
«ξεδιάντροπα στους δημοσιογράφους ότι “το έργον της κυβερνήσεώς μου είναι απολύτως ειρηνικό” και “…ότι το κράτος εν τη προκειμένη περιπτώσει παίζει ρόλον συμβιβαστού των διιστάμενων απόψεων μεταξύ εργατών και εργοδοτών. Δεν δύναται να κτυπήση ούτε τη μίαν ούτε την άλλην πλευράν. Η κυβέρνησις αποβλέπει εις την εξασφάλισιν απολύτως της τάξεως…”».
«Μπροστά στην κλιμάκωση της τρομοκρατίας σε βάρος των απεργών και μετά την άρνηση της εργοδοσίας να λύση τα αιτήματα τους , το Ενωτικό Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης (ΚΚΕ) καλεί την εργατική τάξη να βρίσκεται σε επιφυλακή για 24ωρη απεργία διαμαρτυρίας.»[22]
Χρειάζεται σχόλιο; Όχι! Μιλάει μόνο του! Η απεργία βρίσκεται στη 10η μέρα, σε μια σειρά περιοχές έχουμε ,όπως ήδη αναφέραμε γενικές τοπικές απεργίες όπου συμμετέχουν και τα μικροαστικά στρωματά, μικρομαγαζάτορες και το Εργατικό κέντρο εξαγγέλλει επιφυλακή!! Αυτά συμβαίνουν και σήμερα από το ίδιο κόμμα!!
«Τόσο η κυβέρνηση όσο και η πλουτοκρατική ολιγαρχία, έβλεπαν τις επικίνδυνες γι αυτούς διαστάσεις που έπαιρνε το απεργιακό κύμα σ’ ολόκληρη τη χώρα, με αποτέλεσμα ν’ αρχίζει να τρίζει επικίνδυνα το σάπιο αστικό καθεστώς. Κι αυτό το κλίμα ο ξεσηκωμός εκατοντάδων χιλιάδων λαού, έπρεπε με κάθε θυσία να καταπνιγεί γιατί κινδύνευε η …πατρίς».[23]
Πατρίς στο στόμα του κεφαλαίου σημαίνει τα άνομα κέρδη και πλούτη τους, αυτά φοβόνταν ότι κινδύνευαν!! Είχε φτάσει η στιγμή για τη βίαιη καταστολή του κινήματος πριν η κατάσταση γίνει ανεξέλεγκτη.
«….Παρασκευή 8 Μάη του 1936 10η μέρα της καπνεργατικής απεργίας και αποτέλεσε τη γενική δοκιμή του αιματηρού πογκρόμ της άλλης μέρας. Το χρονικό των γεγονότων της μέρας εκείνης που ακολουθεί είναι από το ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (….)».
«Η αστυνομία έδειξε καθαρά(!) πως παίζει το ρόλο του υπηρέτη(!!) του καπνεμπορικού και του άλλου κεφαλαίου(!!) (μα το θεό όταν κομμουνιστές λένε αυτές τις αρλούμπες δείχνουν ότι δεν έχουν καμία σχέση με το Μαρξισμό-Λενινισμό, είναι σοσιαλδημοκράτες ρεβιζιονιστές). Με αγριότητα και βανδαλισμούς επιτέθηκε κατά των άοπλων καπνεργατών και καπνεργατριών, των υφαντουργών… και τους ματοκύλισε. Επί 31/2 ώρες η Θεσσαλονίκη βρισκότανε σε κατάσταση μάχης, μεταξύ των δυνάμεων της αστυνομίας και ενός μέρους της εργατικής τάξης. Η στάση της αστυνομίας έχει εξεγείρει το λαό.
Σε «…συγκέντρωση 7 χιλιάδων απεργών καπνεργατών έξω από τα γραφεία του σωματείου (…) φωνάζουν πως πρέπει εντονότερα να διεκδικήσουνε τα αιτήματά τους. “Πρέπει να τους δείξουμε τη γροθιά μας..”».[24]
Το μαστίγιο της αντίδρασης σπρώχνει το εργατικό-λαϊκό κίνημα προς τις επαναστατικές πράξεις.
Μετά τη συγκέντρωση ακολουθεί πορεία προς τη Γενική Διοίκηση (κάτι ανάλογο του σημερινού Υπουργείου Β. Ελλάδας) για να επιδώσουν ψήφισμα με τα αιτήματα τους. Στην Εγνατία «μεγάλες δυνάμεις πεζής και έφιππης χωροφυλακής, στρατός και αντλίες» προσπαθούν να σταματήσουν την πορεία, αλλά οι απεργοί αποφασισμένοι προχώρησαν σπάζοντας τη ζώνη. Και τότε ξεκίνησε η σύγκρουση. Οι απεργοί διαδηλωτές άνδρες και γυναίκες αντιμετωπίζουν σε μάχη σώμα με σώμα τους πάνοπλους χωροφύλακες με ότι βρούνε, με τα χέρια, ξύλα, πέτρες κλπ.
«Μια εργάτρια τραυμάτισε με τούβλο και έριξε χάμω έναν αστυνομικό, ενώ άλλοι τραβούσαν τα όπλα από τους χωροφύλακες (!!)…Οι καπνεργάτες αφόπλισαν πολλούς χωροφύλακες(!!)».[25]
Συνάμα ο κόσμος χειροκροτούσε τους απεργούς και τους βοηθούσε με κάθε δυνατό τρόπο.
«Την ίδια περίπου ώρα…2500 απεργοί υφαντουργοί και υφαντουργίνες, ύστερα από συγκέντρωσή τους… διαδήλωναν προς την Γενική Διοίκηση».
Όπως καταλαβαίνετε τα καλά του σήμερα! Κανένας συντονισμός, ξεχωριστές συγκεντρώσεις και πορείες, που κάποια στιγμή συναντώνται!! Και τους υφαντουργούς προσπαθούν να τους σταματήσουν ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, από την πορεία, αλλά οι διαδηλωτές δεν υποχωρούν και προσπαθούν να διασπάσουν τη ζώνη. Ακολουθεί συμπλοκή με τους εργάτες και τις εργάτριες να αντιμετωπίζουν στα ίσα τους χωροφύλακες, τους οποίους αποδοκίμαζαν άγρια «χιλιάδες πολίτες».
Τελικά οι απεργοί κατάφεραν και έφτασαν “στη Γενική Διοίκηση που είχε καταληφθεί στρατιωτικά… κι οι απεργοί καπνεργάτες, τσαγκαράδες κλπ αποδοκίμαζαν συνεχώς τους χωροφύλακες.”
«Διατάχθηκαν τότε οι φαντάροι να επιτεθούν κατά των απεργών. Μ’ αυτοί αρνήθηκαν ν’ ακολουθήσουν τους επικεφαλής αξιωματικούς(!!!) ανάμεσα στους χωροφύλακες και τους φαντάρους προκλήθηκε ψυχρότητα κι άλλαξαν βαριές φράσεις».[26]
Είχαμε φτάσει στο κρίσιμο σημείο κάθε επαναστατικής εξέγερσης! Σε ποιο στρατόπεδο θα συμπαραταχθεί ο στρατός.
Τελικά οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν μόνο ανάμεσα στους απεργούς και τους πεζούς και έφιππους χωροφύλακες, μέχρι που οι τελευταίοι κατάφεραν, όχι εύκολα, να διαλύσουν τους συγκεντρωμένους. Ο απολογισμός: «…ήταν να τραυματιστούν στις συγκρούσεις 70 περίπου απεργοί και να συλληφθούν γύρω στους 100 εργάτες».
Και τώρα το καλό νέο! Επιτέλους: «Στη Θεσσαλονίκη τα τρία εργατικά κέντρα… καλούν τις οργανώσεις που ανήκουν στη δυνάμεις τους να κατέβουν την επομένη σε 24ωρη πανεργατική απεργία διαμαρτυρίας…(λες και δεν είχαν αιτήματα!! Εν πάση περιπτώσει η επιφυλακή σταμάτησε και ήρθε η ώρα για δράση έστω και έτσι!)…24ωρη αποφασίζουν επίσης οι επαγγελματίες της πόλης…».[27] Ένα γνήσιο στοιχείο που χαρακτηρίζει μια κατάσταση σαν επαναστατική, σύμφωνα με το Λένιν, είναι και η είσοδος των μικροαστικών στοιχείων στο πεδίο της ταξικής πάλης δίπλα από τος εργάτες.
9 νεκροί
«Ξημερώνοντας η 9 του Μάη η Θεσσαλονίκη παρουσίαζε την όψη πολιορκημένης πολιτείας. (….) περίπολοι του στρατού και της χωροφυλακής, αντλίες και θωρακισμένα αυτοκίνητα ανεβοκατέβαιναν τους δρόμους»
«Στα κεντρικά σημεία… στήθηκαν πολυβόλα (…) επίσης τοιχοκολλείται σ’ όλους τους δρόμους ανακοίνωση του Γ΄ΣΣ (του 3ου σώματος στρατού) με διάταγμα επιστράτευσης των απεργών σιδηροδρομικών τροχιοδρομικών και ηλεκτρολόγων».
«… και απειλούνται ότι …θα συλλαμβάνονται σαν λιποτάκτες και θα δικάζονται στα στρατοδικεία … οι απεργοί σιδηροδρομικοί τροχιοδρομικοί παίρνουν απόφαση να μην υποχωρήσουν στις φοβέρες».[28]
Είναι φανερό ότι το κεφάλαιο προετοιμάζει το κράτος του για εμφύλιο πόλεμο, με συγκρότηση, σχέδιο και έμπειρο επιτελείο. Με πλήρη ταξική συνείδηση για το τι πρέπει να υπερασπισθεί και με καθαρή εκτίμηση της κατάστασης. Σε αντίθεση με το τι επικρατεί στο στρατόπεδο της εργατικής τάξης και των συμμάχων της. Η ηγεσία του ΚΚΕ είναι στην Αθήνα για να κάνει διαβήματα διαμαρτυρίας και οι εργάτες/ιες πάνε στη σύγκρουση μόνο με το ένστικτό τους χωρίς ουσιαστικά προετοιμασία και με πλήρη συνείδηση για το τι διακυβεύεται. Οι ηγέτες των εργατών βρέθηκαν το βράδυ σε «…κοινή σύσκεψη των δύο Εργατικών Κέντρων και της Κεντρικής Απεργιακής Επιτροπής με θέμα την καλύτερη προετοιμασία της 24ωρης απεργίας και της ειρηνικής διαδήλωσης που θα πραγματοποιούνταν».[29] Με τα πολυβόλα στημένα και με την εξαγγελία στρατιωτικού στην ουσία νόμου αυτή μιλάνε για «ειρηνική διαδήλωση» σαν να ζουν σε άλλο πλανήτη!!
Η γενική απεργία σημειώνει καθολική επιτυχία. Απεργούν οι πάντες δεν κινείται τίποτα, τα μαγαζιά έχουν κλείσει, «…η πόλη μένει δίχως ηλεκτρικό ρεύμα (…) χωρίς ψωμί, (…) κηρύχνουν αποχή και τα συνεργαζόμενα φοιτητικά σωματεία της πόλης».[30]
«Το πρωί οι απεργοί εργάτες (που ξεπερνούν τις 50.000) αρχίζουν να κατηφορίζουν από τις γειτονιές στο κέντρο της πόλης. (Το ότι οι εργάτες/ιες βαδίζουν πάνω στις κάνες των πολυβόλων αδιαφορώντας για τη ζωή τους είναι και αυτό ένα ακόμη στοιχείο μιας επαναστατικής κατάστασης). Οι κεντρικοί δρόμοι πήζουν από κόσμο, ενώ αρχίζουν και οι πρώτες προκλήσεις από τους ένοπλους χωροφύλακες που προσπαθούν με κάθε τρόπο να διαλύσουν τους συγκεντρωμένους, δημιουργώντας συνεχώς επεισόδια».[31]
Θεωρούμε ότι το βασικό σχέδιο της αστυνομίας ήταν να χτυπήσει στις προσυγκεντρώσεις πριν μαζευτεί ο όγκος των απεργών και τότε τα πράγματα θα δυσκόλευαν για τους χωροφύλακες. Και αυτό προσπάθησαν να κάνουν σε πρώτη φάση, χτυπώντας τις απεργιακές φρουρές και τους συγκεντρωμένους στα εργοστάσια.
Ωστόσο δεν μπόρεσαν να αποφύγουν μετά από λίγες ώρες, τη σύγκρουση με τους απεργούς στο κέντρο της πόλης. Οι εργάτες κατάφεραν να αμύνονται ενάντια στις επιθέσεις της έφιππης και πεζής χωροφυλακής πίσω από οδοφράγματα με επιτυχία. Τα όπλα των απεργών δυστυχώς ήταν όπως και χθες τα χέρια τους, πέτρες και οικοδομικά υλικά.
«Άλλοι απεργοί υπερασπίζουν τα οδοφράγματα και άλλοι μεταφέρουν πέτρες και λιθοβολούν τους χωροφύλακες, ενώ καταφθάνουν στο τόπο των συγκρούσεων νέες ομάδες οικοδόμων, τσαγκαράδων, υφαντουργών, τροχιοδρομικών κ. α. Κάποια στιγμή οι χωροφύλακες υποχωρούν (με διαταγή του αστυνομικού διευθυντή Ντάκου) και τότε οι απεργοί ξεσπούν σε ζητωκραυγές».[32] Αλλά χωρίς έμπειρη επαναστατική ηγεσία διαπράττουν το λάθος και: «Μετά την υποχώρηση των αστυνομικών δυνάμεων οι απεργοί με επικεφαλής την καθοδήγησή τους αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν διαδήλωση προς το διοικητήριο…».
Αυτό περίμενε και ο Ντάκος, να βγουν από τα οδοφράγματα! «Και μόλις ο κύριος όγκος των διαδηλωτών αρχίζει να κινείται, ο Ντάκος δίνει το σύνθημα: “Βαράτε στο ψαχνό.” (….) Οι εργάτες αρχίζουν να σκορπίζουν και προσπαθούν να προφυλακτούν ταμπουρωμένοι πίσω από κολόνες, εισόδους κτιρίων…»[33] Είχανε πλέον γίνει εύκολη λεία για την έφιππη χωροφυλακή. Έτσι ο πρώτος νεκρός είναι ο σοφέρ Τάσος Τούσης.
Με το νεκρό στα χέρια πάνω σε μια πόρτα σχηματίζεται διαδήλωση η οποία καθώς πορεύεται στους δρόμους της πόλης διαρκώς μεγαλώνει από νέες ομάδες διαδηλωτών που καταφθάνουν από όλες τις συνοικίες της. Οι καμπάνες των εκκλησιών τόσο στο κέντρο της πόλης, όσο και στις συνοικίες, στέλνουν το μήνυμα για συναγερμό, για συμπαράσταση. Κατάρες, βρισιές και συνθήματα βγαίνουν από τα οργισμένα στόματα των απεργών-διαδηλωτών: «Κάτω οι δολοφόνοι», «Κάτω η κυβέρνηση της βίας», «Να συλληφθεί ο Ντάκος», «Κάτω η εκμετάλλευση». Η διαδήλωση σύσσωμη τραγουδά το «επέσατε θύματα αδέλφια εσείς…». Και προχωράνε με μόνο εφόδιο το μίσος τους, χωρίς ηγεσία που να ξέρει τι θέλει απέναντι στη δολοφονική επίθεση της κρατικής μηχανής του κεφαλαίου, που εκπροσωπούσε τη δοσμένη στιγμή ο άνανδρος Ντάκος και τα «παλικάρια» του. Εύκολη λεία για το τσακάλι που αναζητεί μια νέα ευκαιρία για να διατάξει «πυρ». Και τη βρίσκει όταν η διαδήλωση έχει φτάσει στην Εγνατία:
«φωνάζει στους απεργούς να διαλυθούν. Κανένας εργάτης δεν κουνιέται από τη θέση του, ενώ ταυτόχρονα μια στεντόρεια ιαχή δονεί ολόκληρη τη Σαλονίκη: “Κάτω ο Φασισμός”, “Κάτω οι δολοφόνοι.” Το καυτό μολύβι αρχίζει να γαζώνει τα κορμιά των ηρωικών προλεταρίων της Θεσσαλονίκης».[34]
«Φτάνουμε στις 2 το μεσημέρι. Οι συγκρούσεις ύστερα από 4 ολόκληρες ώρες, γεμάτες από συνεχείς ηρωικές μάχες, σταματούν. Οι εργάτες αποτραβιούνται στις παρόδους, όπου κυνηγιούνται ακόμα από τις μαινόμενες ορδές των χωροφυλάκων.(…) Ο αιματηρός απολογισμός των γεγονότων είναι:9 νεκροί, 32 βαριά τραυματισμένοι και 250 ελαφρά».
Και θα ήταν πολύ μεγαλύτερος αν οι στρατιώτες δεν αρνούνταν να υπακούσουν στις εντολές των αξιωματικών, αν δεν συνέβαινε:
«Πολλοί στρατιώτες βλέποντας το δολοφονικό αμόκ που είχε πιάσει τους χωροφύλακες, προσπαθούσαν να τους συγκρατήσουν και σε πολλές περιπτώσεις τους αφόπλιζαν».[35]
Κυρίαρχος της πόλης
Το δολοφονικό χτύπημα των απεργών δεν έκαμψε το ηθικό τους αντίθετα: «Μόλις… μαθεύτηκε το ματοκύλισμα των εργατών, ξεχύθηκαν στους κεντρικούς δρόμους απ’ όλες τις συνοικίες της πόλης αμέτρητα πλήθη λαού γεμάτα οργή για τα όσα είχαν προηγηθεί. Ο λαός διαδηλώνει έξω από τα αστυνομικά τμήματα ζητώντας την τιμωρία των δολοφόνων και απειλεί να λιντσάρει όσους πρωτοστάτησαν στη σφαγή των εργατών». Με διαταγή του διοικητή του Γ’ Σώματος Στρατού οι χωροφύλακες ήταν κλεισμένοι στα αστυνομικά τμήματα. Στην πραγματικότητα τους είχε μαντρώσει η οργή του λαού, ο οποίος είχε γράψει «στα παλιά του τα παπούτσια» τον στρατιωτικό νόμο του στρατηγού που απαγόρευε «…πάσαν συγκέντρωση και ολίγων ακόμη προσώπων εις κλειστόν και ανοικτόν χώρον…. με αποτέλεσμα ο λαός να βρεθεί για 36 ώρες κυρίαρχος της πόλης».[36] Στην πραγματικότητα είχαμε δυαδική εξουσία! Γιατί το αστικό κράτος δεν μπορούσε να ασκήσει την εξουσία του. Γιατί “Παρά την απαγόρευση ο εξαγριωμένος λαός συνεχίζει να κατακλύζει το κέντρο της πόλης και να πραγματοποιεί διαδηλώσεις σ’ ένδειξη διαμαρτυρίας.”[37]
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» της ημέρας εκείνης: «…οι διαδηλωτές φτάνουν τις 20.000…» και τα συνθήματα που κυριαρχούν είναι: «Κάτω οι δολοφόνοι», «Κάτω ο Μεταξάς», «ΕΚΔΙΚΗΣΗ, ΕΚΔΙΚΗΣΗ»
Και συνεχίζει το ρεπορτάζ: «Από το μεσημέρι του Σαββάτου και μετά, ο λαός είναι στη κυριολεξία κυρίαρχος της πόλης. Και ο λαός όταν έχει σωστή καθοδήγηση (αυτό ελέγχεται) ξέρει πως πρέπει να φερθεί». Και η ουσία της «σωστής καθοδήγησης» ήταν στο ότι συγκρατεί τους εξεγερμένους και «…δεν σημειώνεται κανένα απολύτως επεισόδιο, δεν παρατηρείται καμιά βίαιη και παράνομη πράξη». Βίαιη και παράνομη με βάση το αστικό δίκαιο;; Αυτό ήταν που έπρεπε να πράξει η σωστή καθοδήγηση!!
Ωστόσο είναι αλήθεια ότι υπάρχει προχώρημα, ο κυρίαρχος λαός στήνει εκ των πραγμάτων τα δικά του όργανα εξουσίας, για να καλύψει το κενό εξουσίας!! «Η Κεντρική Απεργιακή Επιτροπή σχηματίζει “λαϊκές φρουρές” που αποβλέπουν στην τήρηση της τάξης, ενώ οι εργοστασιακές φρουρές οπλίζονται με ρόπαλα και δεν επιτρέπουν σε κανένα να πλησιάσει στα εργοστάσια για να μην πάθουν ζημιά τα μηχανήματα».
Ήταν επίσης σημαντικό βήμα για την εδραίωση της κυριαρχίας του λαού το γεγονός ότι: «…ο λαός συνενώνεται με το στρατό. (…) Οι εργάτες και οι στρατιώτες συναδελφώνονται, αγκαλιάζονται, φιλιούνται και ορκίζονται κοινό αγώνα. Ένα τάγμα μάλιστα του στρατού που διατάχθηκε για την τήρηση της τάξης, διαλύθηκε και οι στρατιώτες ενώθηκαν με τον λαό».[38]
Ηγεσία κατώτερη των περιστάσεων
Αλλά, «η σωστή καθοδήγηση»(!!) αναιρεί την κυριαρχία του λαού και δεν του επιτρέπει να τη συνειδητοποιήσει όταν, «…με πρωτοβουλία του ΚΚΕ γίνεται διάβημα των βουλευτών… (τελικά ήρθαν από την Αθήνα για να κάνουν … τι άλλο διαβήματα και όχι επαναστατική πολιτική!!) στη Γενική Διοίκηση (για) … να δώσει άδεια συγκέντρωσης και να ανοιχτούν όλα τα εργατικά κέντρα» (!!!) Με το λαό κυρίαρχο της πόλης, εξαγριωμένο και εξεγερμένο στους δρόμους, να έχει στη πράξη καταργήσει το στρατιωτικό νόμο και τη διοίκηση του στρατηγού και την πόλη κατειλημμένη από το πλήθος των συναδελφωμένων εργατών στρατιωτών, με τους χωροφύλακες μαντρωμένους στα αστυνομικά τμήματα για να μην τους λιντσάρει ο λαός, το διάβημα των βουλευτών του ΚΚΕ ισοδυναμούσε με παράδοση της λαϊκής κυριαρχίας στο στρατηγό δηλαδή υποταγή στο αστικό κράτος!
Αποτέλεσμα της «σωστής καθοδήγησης» ήταν:
«Αργά το απόγευμα του ματωμένου Σαββάτου η επιτροπή αγώνα των απεργών (να απολέσουν την κυριαρχία τους και να υποταχθούν στην αστική νομιμότητα, γιατί…) πήρε μετά από συνεννόηση με τις στρατιωτικές αρχές την άδεια για να γίνει η κηδεία των σκοτωμένων εργατών…»(!!!)[39]
Στην ουσία μετέτρεψαν την κυριαρχία του λαού σε υποτέλεια και την κηδεία σε «Λιτανεία»!
Η Ελλάδα ξεσηκώνεται,
«… Η είδηση της άνανδρης δολοφονίας των απλών εργατών ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών απ’ άκρη σ’ άκρη στη χώρα. Ξεσπούν αμέσως παλλαϊκές απεργίες διαμαρτυρίας στην Καβάλα, το Αγρίνιο, στη Λάρισα[40], το Κιλκίς, στη Λαμία, στη Κομοτηνή. Στην Κοκκινιά πραγματοποιείται μεγάλη διαδήλωση χιλιάδων εργατών με κεντρικό σύνθημα “εκδίκηση”».
Αλλά «η σωστή καθοδήγηση», αντί να συντονίσει τον Πανελλαδικό ξεσηκωμό σ’ ένα κίνημα διαρκείας και να του δώσει έστω και τώρα την προοπτική μιας γενικής πολιτικής απεργίας πάνω στη βάση του αιτήματος των κινημάτων για την ανατροπή της κυβέρνησης του Μεταξά, για την εργατική εξουσία, καναλιζάρει το κίνημα στο κοινοβουλευτικό δρόμο και μάλιστα το χειρότερο. Παραδίνει την πρωτοβουλία των κινήσεων στα αστικά κόμματα και ιδιαίτερα στους φιλελεύθερους, οι οποίοι ανοιχτά στήριζαν τη κυβέρνηση του Μεταξά και τις μεθόδους της για την συντριβή του ανερχόμενου επαναστατικού κινήματος των μαζών.
Έτσι πάνω σ’ αυτή τη πολιτική βάση και λογική είχαμε πρώτα τη συνεδρίαση και ανακοίνωση της κοινοβουλευτικής ομάδας (ΚΟ) του Παλλαϊκού Μετώπου και μετά δύο μέρες την ανακοίνωση με τις θέσεις του ΚΚΕ! Στις 10 του Μάη και συγκεκριμένα: «… το απόγευμα του ματωμένου Σαββάτου…» συνεδριάζει η ΚΟ και «…αφού συζήτησε πάνω στη κατάσταση ύστερα από το ματοκύλισμα του λαού της Θεσσαλονίκης… Και έλαβε γνώση του ψηφίσματος του παλλαϊκού συλλαλητηρίου …που υιοθετεί απόλυτα αποφασίζει:
- Να ζητήσει την άμεση παραίτηση της κυβέρνησης Μεταξά.
- Τον άμεσο σχηματισμό κυβέρνησης από τη δημοκρατική πλειοψηφία (Διάολε… που βλέπανε τη δημοκρατική πλειοψηφία όταν γνώριζαν πολύ καλά και μάλιστα το είχαν καταγγείλει και δημόσια ότι ο Σοφούλης στήριζε τον Μεταξά!!) και την άμεση και απόλυτη εφαρμογή του συμφώνου Παλλαϊκού Μετώπου- Φιλελευθέρων” (!!!) Ο Σοφούλης είχε αρνηθεί ότι υπήρχε σύμφωνο.
- Την άμεση σύγκλιση της Βουλής για το ξεκαθάρισμα της κατάστασης σύμφωνα με την παλλαϊκή θέληση όπως εκδηλώθηκε στο σημερινό συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης. Σε περίπτωση που η Βουλή δεν κληθεί, είτε η πλειοψηφία της ταχθεί αλληλέγγυα με τα κυβερνητικά εγκλήματα, η ΚΟ του Παλλαϊκού Μετώπου θα αγωνισθεί για την άμεση διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών για συντακτική συνέλευση».
Ο κοινοβουλευτικός κρετινισμός σ’ όλο του το μεγαλείο!! Με το λαό ξεσηκωμένο απ’ άκρη σ’ άκρη σ’ όλη την Ελλάδα!!
Είναι αλήθεια ότι επιτέλους και αφού έχει δοξάσει τον κοινοβουλευτικό δρόμο στην παράγραφο 5 της ανακοίνωσης, «…καλεί όλον τον εργαζόμενο Λαό στην άμεση κήρυξη γενικής Παλλαϊκής Πανελλαδικής Απεργίας για το σάρωμα της κυβέρνησης των δολοφόνων…» Αλλά δεν την ορίζει συγκεκριμένα!! Και στη παράγραφο 6, «καλεί τον εργαζόμενο Λαό να σχηματίσει κατά πόλιν επιτροπές Λαϊκής Σωτηρίας για την αντιμετώπιση της κατάστασης». Για να προχωρήσει η ΚΟ του Παλλαϊκού Μετώπου στην κορύφωση της «επαναστατικής της πρότασης», ότι (άκουσον άκουσον) «…θα καλέσει σήμερα όλα τα κόμματα και θα κάνει διάβημα στο Βασιλιά (το άκρον άωτον της ρεφορμιστικής ξεφτίλας) για το ξεκαθάρισμα της κατάστασης σύμφωνα με την παλλαϊκή θέληση».[41]
Και στις 12 του Μάη έρχεται και η «Ανακοίνωση της κεντρικής επιτροπής» του ΚΚΕ- τόσο γρήγορα(!)- για να ξεκαθαρίσει στις λαϊκές μάζες και με το δίκιο της(!) ότι: «…διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα των δολοφονιών τους… (όταν προσπαθούν να παρουσιάσουν τα επαναστατικά γεγονότα της Θεσσαλονίκης)… για κομμουνιστικές εξεγέρσεις κλπ». Η ηγεσία ήτανε στην Αθήνα, ο λαός μόνος του ξεσηκώθηκε, αντιδρώντας στη δολοφονική επίθεση της κρατικής μηχανής, γι αυτό η εξέγερση δεν ήταν σε καμία περίπτωση κομμουνιστική και έχει δίκιο η ΚΕ του ΚΚΕ να διαμαρτύρεται!! Και σωστά καταγγέλλει ότι η αιτία της εξέγερσης είναι: «…η μοναρχική κυβέρνηση (που) δολοφόνησε δεκάδες εργαζομένων».
«Αυτό ξεσήκωσε απόλυτη δικαιολογημένη παλλαϊκή θύελλα σ’ όλη τη χώρα. Ο λαός ζητά ικανοποίηση».
«Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας εκπρόσωπος της πιο πρωτοπόρας μερίδας του εργαζόμενου λαού, διακηρύσσει ότι σήμερα άμεσα συμφέρον του λαού και της χώρας (σε ποια τάξη ανήκει η χώρα;;) είναι η εκδίωξη της μεταξικής κυβέρνησης.. και ο σχηματισμός κυβέρνησης από τη δημοκρατική πλειοψηφία της Βουλής, που θα ικανοποιήσει τα πιο άμεσα οικονομικά και πολιτικά αιτήματα του λαού».
Το ΚΚΕ παρέδιδε την εξουσία στην ανύπαρκτη Φιλελεύθερη αστική τάξη ή δημοκρατική πλειοψηφία και εκείνη με τη σειρά της την παρέδιδε στο δικτάτορα Μεταξά!! Πέρα αυτού η ηγεσία του ΚΚΕ με το λαό ξεσηκωμένο μέσα σε μια κατάσταση επαναστατική σταματούσε στην ανάγκη να ικανοποιηθούν «τα πιο άμεσα οικονομικά και πολιτικά αιτήματα του λαού». Πέταγε από τα χέρια της σαν καφτό κάρβουνο το καθήκον της εξουσίας που της έβαζε η αντικειμενική κατάσταση, η ιστορία. Δεν ήταν λάθος, ήταν προδοσία!!
Και συνεχίζει η ανακοίνωση: «Ο λαός και ο στρατός πρέπει ενωμένοι και κατά το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης να ματαιώσουν τα εγκληματικά σχέδια των πιο λυσσασμένων εχθρών της Ελλάδας (ποιας Ελλάδας του κεφαλαίου ή του εργάτη;;) και να επιβάλλουν τη λαϊκή θέληση».[42] Ναι! Αλλά ο λαός και ο στρατός είχανε ανάγκη να μπει επικεφαλής το ΚΚΕ για να «επιβάλλουν τη λαϊκή θέληση», όμως η ηγεσία του ΚΚΕ Ζητούσε να μπει μπροστά η «δημοκρατική πλειοψηφία».
Ο Σοφούλης αρχηγός του κόμματος των Φιλελεύθερων επειδή ήτανε έξυπνος πολιτικός και πιστός υπηρέτης των συμφερόντων της τάξης του μπροστά στην λαϊκή κατακραυγή αναγκάζεται να καταδικάσει με δηλώσεις του «τα αιματηρά γεγονότα της Θεσσαλονίκης, εξεπέρασαν κάθε προηγούμενη απάνθρωπον συμπεριφορά του κράτους και των οργάνων του κατά της εργατικής τάξεως».[43] Αλλά όσο αφορά το αίτημα για την «Εκδίωξη της μεταξικής κυβέρνησης» και το «σχηματισμό κυβέρνησης από τη δημοκρατική πλειοψηφία της Βουλής», το αγνοεί, γιατί το συμφέρον της χώρας όπως το καταλάβαινε η τάξη του κεφαλαίου που εκπροσωπούσε τον υποχρέωνε να συνεχίσει «…υποστηρίζουν την κυβέρνηση του δολοφόνου Μεταξά». Άλλωστε γι αυτούς ήτανε ήρωας κι όχι δολοφόνος γιατί είχε πολεμήσει τον ταξικό εχθρό το εργατικό-λαϊκό κίνημα! Γι αυτό το μόνο που κάνει για τα μάτια του κοσμάκη που ακολουθεί τους φιλελεύθερους είναι να το ρίξει στις κατάρες, «το αίμα των πεσόντων θα πέση επί της κεφαλής των οργάνων του κράτους, τα οποία με τόσην αναλγησίαν εσκότωσαν τους απεργούς…».[44] Θα μπορούσε επί πλέον να πει και το: τι ψυχή θα παραδώσουν στο «Μεγαλοδύναμο».
Όσο αφορά το περίφημο «Σύμφωνο Σκλάβαινα-Σοφούλη» όπως μας πληροφορεί η ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ την 1η Ιούνη του 1936:
«…το κόμμα των φιλελευθέρων κάτω από την πίεση των αντιδραστικών πλουτοκρατικών κορυφών (εμπλουτισμός της μαρξιστικής ορολογίας) άρχισε πια ανοιχτά (γιατί πριν το έκανε στα μουλωχτά) να προδίδει και να εγκαταλείπει το σύμφωνο, παρά το αναμφισβήτητο γεγονός ότι η τέτοια πολιτική… έρχεται σε ριζική αντίθεση με τα πλατιά λαϊκά στρώματα που τους ακολουθούν».[45]
Είναι απίστευτο το πώς κατάντησε ο σταλινισμός την πολιτική σκέψη των κομμουνιστών με τη θεωρία των σταδίων σε σημείο να εκλιπαρούν τους αστούς για την εφαρμογή «του Σύμφωνου» συνεργασία και να υποδεικνύουν από την άλλη, στους αστούς ποιο είναι το δήθεν συμφέρον τους, αντί να καταγγέλλουν τους φιλελεύθερους ότι παρέδιδαν την εξουσία στο Βασιλιά και το ανδρείκελο του τον Μεταξά!!
Κάτω λοιπόν από την «σωστή καθοδήγηση» μετά την κηδεία-διαδήλωση: «Το βράδυ ο λαός κατάκοπος από την υπερένταση του σημαδεμένου από την ιστορία διημέρου, αποσύρεται για να ξεκουραστεί. Είναι η δεύτερη μέρα που νοιώθει ότι είναι αφέντης της πόλης και μοναδική εξουσία (Ξέχασαν οι συντάκτες της μπροσούρας ότι «μοναδική εξουσία» για να γίνει η συγκέντρωση, η πορεία και η κηδεία ζήτησε άδεια από το στρατηγό!!). Κι αρχίζει να κάνει όνειρα για τη διατήρηση αυτής της εξουσίας». Δεν είχε καταλάβει ότι η «σωστή καθοδήγηση» την είχε ήδη παραδώσει την εξουσία και ότι πράγματι ανήκε στη σφαίρα του ονείρου, η «διατήρηση αυτής της εξουσίας».[46]
Και του λόγου το αληθές: «Για τις αδυναμίες και τα λάθη που έγιναν τότε, λέει σ’ ένα άρθρο του στην ΚΟΜΕΠ του Μάη του 1975 ο παλαίμαχος αγωνιστής Μιχάλης Σινάκος γράφει: “Τοπικά η κομματική οργάνωση της Θεσσαλονίκης και η περιφερειακή κομματική οργάνωση της Μακεδονίας δεν πήραν από την πρώτη στιγμή όλα τα επιβαλλόμενα μέτρα για την περιφρούρηση της πανεργατικής απεργίας. Επαναπαύτηκαν στις επιτυχίες των δύο πρώτων ημερών της 9 και 10 του Μάη (…) Χαρακτηριστικό γεγονός οι εργατικές φρουρές που περιφρουρούσαν την τάξη μαζί με στρατιωτικές μονάδες τη νύχτα της 10 του Μάη διαλύθηκαν. Έτσι στις 11 του Μάη το πρωί, πέτυχε η μανιασμένη εξόρμηση των δυνάμεων της χωροφυλακής και της ασφάλειας, που βρίσκοντας απεριφρούρητη την απεργία μπόρεσαν με τις μαζικές συλλήψεις και τους εκτοπισμούς να την αποκεφαλίσουν και να την σταματήσουν”».[47]
Στις 13 του Μάη γίνεται 24ωρη πανελλαδική απεργία σ’ ένδειξη διαμαρτυρίας για τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, χωρίς το αίτημα της παραίτησης της κυβέρνησης Μεταξά(!!) «…Μετά την αναγγελία της απεργίας … η κυβέρνηση καλεί τους εκπροσώπους των δύο Συνομοσπονδιών σε διαπραγματεύσεις (…) Στο τέλος, τόσο η κυβέρνηση όσο και οι εκπρόσωποι των καπνεμπόρων που καλούνται στη σύσκεψη, δέχονται ικανοποιήσουν τα περισσότερα αιτήματα των καπνεργατών και αποφασίζεται η λήξη της απεργίας». Το ΚΚΕ και η ηγεσία των συνδικάτων έστειλαν τους εργάτες στα σπίτια τους. Έχοντας περιορίσει τον ορίζοντα της εξέγερσης του εργατικού-λαϊκού κινήματος στα αστικοδημαοκρατικά καθήκοντα δηλαδή στην μερική ικανοποίηση των αιτημάτων των απεργών, άφησαν να τους ξεφύγει μια ακόμη επαναστατική κατάσταση.
Παρ’ όλα αυτά το κίνημα επιμένει: «Η 24ωρη πανελλαδική απεργία σημειώνει καθολική επιτυχία σ’ ολόκληρη την χώρα 500 χιλιάδες εργάτες και υπάλληλοι παίρνουν μέρος σ’ αυτή, ενώ η απεργία σε πολλές πόλεις, ως ο Βόλος, η Πάτρα, η Καλαμάτα και η Καβάλα, παίρνει γενικό χαρακτήρα με τη συμμετοχή και των επαγγελματοβιοτεχνών».[48]
Αυτό ήταν: «Με τη λήξη της 24ωρης πανελλαδικής απεργίας η Θεσσαλονίκη γνωρίζει νέα περίοδο στρατοκρατίας. Οι συλλήψεις δίνουν και παίρνουν. Πιάνονται όλοι οι δραστήριοι συνδικαλιστές με πρώτους και καλύτερους τους κομμουνιστές».[49] Η αντεπανάσταση έχει ξεκινήσει το έργο της από την στιγμή που ο μεγαλειώδης επαναστατικός αγώνας δεν βρήκε προοπτική και διέξοδο και για μια ακόμη φορά προδόθηκε. Στις 4 του Αυγούστου 3 μήνες μετά θα ολοκληρώσει η αντεπανάσταση το έργο της με την επιβολή της Μεταξικής δικτατορίας.
Συμπέρασμα την περίοδο του 1935-1936 είχαμε μια καθαρά από κάθε άποψη προεπαναστατική κατάσταση όπου στα γεγονότα της Θεσσαλονίκης μετετράπη σ’ επαναστατική. Απεργίες απλές, απεργίες διαρκείας, κινητοποιήσεις μαχητικές των αγροτών και των φτωχών μικροαστικών στρωμάτων των πόλεων, ριζοσπαστικοποίηση και κίνηση προς τα αριστερά της κοινωνίας, εξέγερση και κατάληψη της Θεσσαλονίκης και σε άλλες πόλεις της χώρας όπως στο Ηράκλειο της Κρήτης, ένοπλα συλλαλητήρια, συγκρούσεις μετωπικές εμφυλιοπολεμικού χαρακτήρα με τους χωροφύλακες, είχαμε συνεχείς ανατροπές κυβερνήσεων (Κυβερνητική αστάθεια πέστε το), αλλά ανατροπή δεν είχαμε γι αυτό και τελικά είχαμε ήττα και όχι νίκη του κινήματος! Γιατί η νίκη ήταν δεμένη με την κατάληψη της εξουσίας και όχι μόνο, με την επίλυση των αιτημάτων των εργατών. Και μετά διαλυθείτε ησύχως!! Γιατί το κόμμα της εργατικής τάξης το ΚΚΕ γύρισε την πλάτη στην επαναστατική κατάσταση για χάρη της συμμαχίας με τους Φιλελεύθερους, εκλιπαρούσε τους αστούς για την εφαρμογή του συμφώνου Σκλάβαινα -Σοφούλη. Αντί να προχωρήσει στην κατάληψη της εξουσίας προβάρισε στο όνομα της «δημοκρατικής πλειοψηφίας» την παράδοση της εξουσίας, πράγμα που θα επαναλάμβανε το 1945 με την συμφωνία της Βάρκιζας στο όνομα της «Εθνικής Ενότητας»!!
Η ήττα έδειξε για μια ακόμη φορά την αναγκαιότητα της επαναστατικής ηγεσίας και του επαναστατικού κόμματος για να νικήσουμε!
