Κάτι πολύ σάπιο κυριαρχεί στον χώρο των ΜΜΕ, εδώ και αρκετά χρόνια, όμως την τελευταία περίοδο γίνεται όλο και πιο έντονη αυτή η «μυρωδιά». Από απόκρυψη γεγονότων, εξόφθαλμα ψέματα, παραποίηση γεγονότων, φαινόμενα επαναλαμβανόμενης λογοκρισίας, μέχρι δολοφονίες δημοσιογράφων και καταγγελίες για «συμβόλαια θανάτου». Όλα αυτά σε τίποτα δεν θυμίζουν ένα «σοβαρό δυτικό δημοκρατικό κράτος» – περισσότερο παραπέμπουν σε αυταρχικά-αντιδημοκρατικά καθεστώτα. Ωστόσο αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα στην Ελλάδα, η οποία βέβαια δεν άλλαξε μέσα σε μια νύχτα, αλλά πρόκειται για μια κατρακύλα που κάθε μέρα που περνάει, επιβεβαιώνεται ότι το βαρέλι δεν έχει πάτο.
Αισχρός και γραφικός σαν Πρετεντέρης
Σε ραδιοφωνική εκπομπή της Δευτέρας 19 Απρίλη ο Γιάννης Πρετεντέρης, αναφερόμενος στη λήξη της δεύτερης κατάληψης της πρυτανείας του ΑΠΘ και την αποχώρηση των φοιτητών, είπε μεταξύ άλλων:
«Το ξύλο που φάγανε έπιασε τόπο. Γιατί ο άλλος αν έχει φάει τη μπούφλα, κι αν έχει φάει και τη σφάλιαρα, κι αν έχει φάει και την κλωτσιά, σου λέει “ωραία παιδιά, εντάξει, ο ηρωισμός και ο αγώνας αλλά μαλακά-μαλακά γιατί άμα μας αρχίσουν και μας βαράνε συνέχεια, δεν έχει άκρη”. Αυτό να το λέμε! Τουλάχιστον απέδωσε το ξύλο που φάγανε στην πρώτη κατάληψη».
Δεν περιμέναμε φυσικά από έναν τύπο σαν τον Γιάννη Πρετεντέρη, που είναι πιστός εχθρός του φοιτητικού κινήματος διαχρονικά, να μην πάρει θέση πλάι στην κυβέρνηση και να μην υποστηρίξει τη χουντικής εμπνεύσεως εισβολή των ΜΑΤ στο ΑΠΘ. Εδώ όμως ο Πρετεντέρης πάει μερικά βήματα παραπέρα.
Η δήλωσή του στην ουσία αναπαράγει την αναχρονιστική αυταρχική αντίληψη ότι το ξύλο, η καταστολή και η βία μπορεί να έχουν θετικά (κατά την κρίση του) αποτελέσματα – οπότε ας διευρυνθεί παντού. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι η απόφαση για τη λήξη της κατάληψης του ΑΠΘ πάρθηκε ύστερα από την (προς στιγμής) υποχώρηση της κυβέρνησης να μην φέρει την πανεπιστημιακή αστυνομία μέσα στα ιδρύματα στις 15 Απρίλη, αλλά να το πάει για Σεπτέμβρη.
Ωστόσο, η προκλητική τοποθέτηση του Πρετεντέρη υπέρ της αστυνομικής βίας ως μεθόδου παραδειγματισμού, δεν φαίνεται να ανησύχησε κάποιο στέλεχος του σταθμού «Θέμα» ή του ΕΣΡ ή κάποιου άλλου αρμόδιου φορέα. Δεν ήταν δα και μουσικό τραγούδι, για να έρθει το θέμα στη Βουλή και να ζητηθούν εξηγήσεις…
ΕΡΤ: Δημοσιογραφία vs Λογοκρισία, 0-2
Ο λόγος, βέβαια, για την αρχισυντάκτρια της εκπομπής «φλΕΡΤ», Γιώτα Παππά, η οποία κλήθηκε να δώσει εξηγήσεις, ύστερα μάλιστα από παρότρυνση Βουλευτών της ΝΔ για το περιεχόμενο των εκπομπών της ΕΡΤ, σχετικά με το τραγούδι «Μαμά, μπαμπά, είμαι κουκουλοφόρος» του Σπύρου Γραμμένου. Άσχετα με το κατά πόσο αρέσει στον καθένα/καθεμία το συγκεκριμένο κομμάτι, πρόκειται για ένα καλλιτεχνικό έργο και κάθε κίνηση λογοκρισίας της τέχνης πρέπει να είναι κατακριτέα. Ωστόσο οι Βουλευτές της ΝΔ, αυτό που κατάλαβαν από το συγκεκριμένο τραγούδι, ήταν ότι εωραΐζει πράξεις βίας, όπως η επίθεση στη Μαρφίν και ανακαλούν στην τάξη την εκπομπή. Στο πλευρό της Γιώτας Παππά έχει σταθεί αρκετός κόσμος, συνδικάτα όπως η ΕΣΗΕΑ, όμως είναι εντυπωσιακό το πώς αντιμετωπίζει η ΝΔ την ΕΡΤ – σαν κομματικό της μέσο ενημέρωσης!
Άλλωστε, λίγες μέρες αργότερα ήρθε στη δημοσιότητα και η δήλωση-διαμαρτυρία της δημοσιογράφου Μάχης Νικολάρα, της οποίας λογοκρίθηκε ακόμα ένα ρεπορτάζ για την εκπομπή «Ειδικές Αποστολές». Η τραγική ειρωνεία είναι ότι το συγκεκριμένο ρεπορτάζ αφορούσε την ίδια τη λογοκρισία, αυτήν στα social media.
Ήταν ένα θέμα με αφορμή τα τελευταία περιστατικά με μπλοκάρισμα λογαριασμών και κατέβασμα αναρτήσεων στο facebook που περιλάμβαναν εικόνες από συγκεντρώσεις και δηλώσεις για την απεργία πείνας του Δ. Κουφοντίνα. Το ρεπορτάζ περιείχε συνεντεύξεις από δημοσιογράφους, ρεπόρτερ αλλά και ανθρώπους της τέχνης, πανεπιστημιακών κ.α. Όπως σημείωσε, μάλιστα, δεν είναι η πρώτη φορά που κόβεται ρεπορτάζ από τη συγκεκριμένη εκπομπή, καθώς το ίδιο είχε συμβεί και στο προηγούμενο επεισόδιο, όπου κόπηκε ρεπορτάζ για την αστυνομική βία.
Όπως πολύ εύστοχα σημειώνει η Μάχη Νικολάρα:
«Να καθησυχάσω και εκείνους τους ευαίσθητους βουλευτές ότι δεν χρειάζεται να τρέχουν στη Βουλή για να ζητήσουν από την ΕΡΤ να ελέγχει το περιεχόμενο των εκπομπών. Το κάνει ήδη από μόνη της.»
Μπορούμε να καταλάβουμε τον καημό της ΝΔ όταν βγαίνουν τα άπλυτα στη φόρα, ωστόσο όταν πρόκειται για την αλήθεια, φαίνεται ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με κανέναν άλλον τρόπο την πραγματικότητα πέρα από την φίμωση, τη λογοκρισία και την καταστολή.
Η έκθεση-κόλαφος των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα
Αυτά και άλλα γεγονότα, ίσως ακόμα πιο σημαντικά, όπως ο ευρύτερος έλεγχος των ΜΜΕ από την κυβέρνηση στα πλαίσια της πανδημίας, η άνιση κατανομή των 20 εκ. της «λίστας Πέτσα», η σύλληψη ευρωπαίων δημοσιογράφων στη Σάμο, η παρεμπόδιση κάλυψης διαδηλώσεων με τον νέο σχετικό νόμο και βέβαια η δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, οδήγησαν την οργάνωση «Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα» (Reporters Without Borders – RSF) στην έκδοση μιας ανησυχητικής έκθεσης για την Ελλάδα με τίτλο: «Επικίνδυνο κοκτέιλ για την ελευθερία του Τύπου».
Η έκθεση αυτή συνόδευσε την κυκλοφορία του ετήσιου Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου που εκδίδουν οι RSF, σύμφωνα με τον οποίο η Ελλάδα υποχώρησε φέτος κατά 5 θέσεις, φτάνοντας στην 70η. Αυτό σημαίνει ότι θεωρείται πως υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία του τύπου σε χώρες όπως το Μπουτάν, που είναι συνταγματική μοναρχία, το Μαλάουι που όλα τα κανάλια ελέγχονται από το κράτος ή την Τόνγκα στην οποία ο πρωθυπουργός και το υπουργικό συμβούλιο διορίζονται από τον βασιλιά. Ενώ σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27, η Ελλάδα βρίσκεται στην 4η θέση από το τέλος, καταφέρνοντας να περάσει μόνο τη Βουλγαρία, τη Μάλτα και την Ουγγαρία του ακροδεξιού Ορμπαν.
Τι ΜΜΕ θέλουμε
Η καταγγελία-μαρτυρία που δημοσίευσε ο Κώστας Βαξεβάνης στις 23 Απριλίου, για πληροφορίες «συμβολαίου θανάτου» εναντίον του, λίγο καιρό μετά τη δολοφονία Καραϊβάζ, ενός ακόμα δημοσιογράφου που έκανε αποκαλυπτικά ρεπορτάζ, δείχνουν την ποιότητα και την ελευθερία της δημοσιογραφίας που (δεν) υπάρχει στην Ελλάδα, που βέβαια αντανακλά και την ποιότητα και την ελευθερία της ίδιας της δημοκρατίας.
Ίσως να μην χρειάζονταν η έκθεση των RSF για να τα εξηγήσει όλα αυτά, καθώς στα μάτια των απλών ανθρώπων η παραπληροφόρηση, η συγκάλυψη και η χειραγώγηση των πραγματικών ειδήσεων από τα ΜΜΕ της άρχουσας τάξης, αποτελούν εδώ και πολλά χρόνια καθημερινό φαινόμενο. Πώς να ξεχάσουμε τη λεζάντα στον ΣΚΑΪ «τον σκότωσε για το ποδόσφαιρο» με αφορμή τη φασιστική δολοφονία του Παύλου Φύσσα; Τις δηλώσεις στο MEGA περί «όλων των κοινωνικών ομάδων που είναι υπέρ του Ναι» σε σχέση με το δημοψήφισμα του 2015; Την παραποίηση του βίντεο από τη στιγμή της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου το 2008, με την προσθήκη ηχητικών εφέ που παραπέμπουν σε επεισόδια και τόσα άλλα…
Στην πραγματικότητα σήμερα, εάν ένα σημαντικό θέμα που αφορά υπόθεση διαφθοράς, αυθαιρεσίας, αστυνομικής βίας κλπ, δεν κυκλοφορήσει πρώτα πλατιά στην αληθινή του εκδοχή στα social media ή σε ανεξάρτητα ΜΜΕ, τότε ενέχει τον κίνδυνο είτε να μην κυκλοφορήσει καθόλου είτε να κυκλοφορήσει μια διαστρεβλωμένη εκδοχή του. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα πχ με την υπόθεση του τροχαίου μπροστά στη Βουλή που προκάλεσε το υπηρεσιακό όχημα της Μπακογιάννη και οδήγησε στον θάνατο του 23χρονου Ιάσονα.
Όσο τα ΜΜΕ ανήκουν σε επιχειρηματικούς ομίλους εργολάβων, εφοπλιστών και άλλων καπιταλιστών, τότε ο βασικός λόγος της ύπαρξής τους θα είναι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους. Μπορεί να υπάρχουν περίοδοι που αυτό θα συνδυάζεται με καταστάσεις ομαλότητας, αλλά σε συνθήκες κρίσης σαν κι αυτές που ζούμε, τα πράγματα θα οξύνονται, με αποτέλεσμα η παραπληροφόρηση, τα ωμά ψέματα, οι εκβιασμοί και η χειραγώγηση να κυριαρχούν.
Η μόνη λύση για να απαλλαγούμε από κάθε λογής «Πρετεντέρηδες», από φαινόμενα λογοκρισίας ρεπορτάζ και κομματικού ελέγχου στα ΜΜΕ, είναι αυτά να σταματήσουν να βρίσκονται στα χέρια μιας χούφτας επιχειρηματιών και να περάσουν σε κοινωνική ιδιοκτησία, να έχουν ουσιαστικό λόγο οι εργαζόμενοι στη λειτουργία τους και να ελέγχονται από την υπόλοιπη κοινωνία.
