Του Θοδωρή Μαράκη
Δείτε τα προηγούμενα μέρη εδώ κι εδώ
«Με τον σημερινό ρυθμό και το μίγμα δημιουργίας επιχειρήσεων (…) η Ελλάδα θα χρειαστεί 25 χρόνια για να δημιουργήσει τις θέσεις εργασίας που απαιτούνται».
( «The Economist» ελληνική έκδοση, «Αγορά»)
Για να πέσει η ανεργία στο 10% (από 27% σήμερα) προαπαιτεί ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ κατά 5,4% και δημιουργία 181 χιλ. θέσεων εργασίας ανά έτος. Με βάση αυτό το δεδομένο, ο ΣΕΒ (Σύνδεσμός Ελλήνων Βιομηχάνων) αναφέρεται στην ανάγκη να υπάρξει «Επενδυτικό Σοκ». Σύμφωνα με τον πρόεδρο του:
«Η Ελλάδα έχει εισέλθει στο 8ο έτος ύφεσης. Η αποεπένδυση που έχει συμβεί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είναι τεράστια και θα απαιτήσει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΣΕΒ, περίπου 100 δισ. ευρώ επενδύσεις για τα επόμενα 7 χρόνια σε δυναμικούς παραγωγικούς τομείς με εξαγωγική δραστηριότητα ανταγωνιστικούς σε διεθνές επίπεδο, που δημιουργούν «καλές» θέσεις εργασίας».
(Συνέντευξη στη Handlsbatt)
Πράγματι η αποεπένδυση (η καταστροφή κεφαλαίου ή αλλιώς πως, το κλείσιμο επιχειρήσεων και η μείωση των επενδύσεων) κατά τα χρόνια των μνημονίων έφτασε τα 102 δις ευρώ. Αλλά για να γίνουν οι «απαραίτητες» επενδύσεις από το ντόπιο και ξένο κεφάλαιο υπάρχει και η ακόλουθη προϋπόθεση (όπως εξηγεί ο πρόεδρος του ΣΕΒ):
«Υπάρχει κατ’ αρχή ένα βασικό μήνυμα από όλους τους ξένους επενδυτές προς την ελληνική κυβέρνηση: άμεση άρση της αβεβαιότητας και οικοδόμηση κλίματος εμπιστοσύνης. Για το σκοπό αυτό η επιτυχής ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του Μνημονίου είναι ένα απαραίτητο βήμα».
(Συνέντευξη στην Handlsbatt)
Και δεν είναι καθόλου ευχαριστημένος γιατί:
«Σχεδόν το 64% των δεσμεύσεων του Μνημονίου που έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί τον Φεβρουάριο του 2016 εκκρεμεί.»!!
Δηλαδή για να επενδύσουν ζητάνε την πλήρη εφαρμογή του 3ου μνημονίου. Και το οξύμωρο της ιστορίας είναι ότι οι επιπλέον επενδύσεις των 100 δις σύμφωνα με το δελτίο του ΣΕΒ 24/9/2015 το μόνο που θα πετύχουν είναι:
«…μόνο και μόνο για να διατηρήσουμε το σημερινό επίπεδο ευημερίας.»!!!
Πόσα θαυμαστικά να βάλει κανείς; Οι θεομπαίχτες έχουν το θράσος να αναφέρουν την λέξη ευημερία για το σήμερα!! Προχωράνε πιο κάτω και επισημαίνουν:
«Και αν θέλουμε να βελτιώσουμε την ζωή μας, θα πρέπει οι επενδύσεις να είναι κατά πολύ μεγαλύτερες».
Γι αυτό:
«Το πολιτικό σύστημα χρειάζεται να ανταποκριθεί στις εκκλήσεις της αγοράς για διαθρωτικές μεταρρυθμίσεις (διάβαζε μισθούς Κίνας κλπ – αυτή τη βελτίωση μας υπόσχεται το κεφάλαιο και ο ΣΕΒ) και αναπτυξιακές πρωτοβουλίες για να φέρουν οι επενδυτές τα λεφτά στη χώρα».
Οι υποσχέσεις του ΣΕΒ για επενδύσεις έχουν για μοναδικό στόχο να πιέσουν την κυβέρνηση να προχωρήσει στο χτύπημα των όσων κατακτήσεων του εργατικού και λαϊκού κινήματος έχουν απομείνει. Είναι πιο εύκολο (όπως λέει και η Αγία Γραφή…) να περάσει καραβόσκοινο από τρύπα βελόνας, από το να γίνουν από το κεφάλαιο ντόπιο και ξένο επενδύσεις του μεγέθους που ευαγγελίζεται ο ΣΕΒ –ακόμα και αν τα μεροκάματα, μισθοί και συντάξεις πέσουν ακόμα και πιο κάτω από τα επίπεδα της Κίνας!!– που θα δημιουργήσουν συνθήκες πλήρους απασχόλησης. Η πραγματικότητα τους διαψεύδει κατηγορηματικά!
Κι αυτή η πραγματικότητα ξεκινάει κατ’ αρχήν από την παγκόσμια (καπιταλιστική) οικονομία. Σύμφωνα με σημείωμα που εξέδωσε το ΔΝΤ στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής του G20 το Νοέμβρη του 2015 τονίζει ότι:
«Καθώς οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας αναθεωρούνται επανειλημμένα προς τα κάτω την τελευταία πενταετία, υπάρχει ο κίνδυνος να μείνει αυτή μόνιμα εγκλωβισμένη σε χαμηλή ανάπτυξη, με απαράδεκτα υψηλά επίπεδα φτώχειας και ανεργίας».
Αναφερόμενος στην Κίνα ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Μ. Όμπστφελντ σημείωσε:
«Η οικονομία επιβραδύνεται, καθώς μεταβαίνει από ένα μοντέλο βασισμένο στις επενδύσεις και την μεταποίηση, σε ένα άλλο που βασίζεται στην κατανάλωση και τις υπηρεσίες».
Στο πρόσφατο οικονομικό δελτίο (Δεκέμβρης 2015) η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τονίζει ότι:
Παρά τη συνεχιζόμενη οικονομική ανάκαμψη στη Ζώνη του ευρώ, οι επενδύσεις παραμένουν χαμηλές σε σχέση με το προ της κρίσης επίπεδο και ο ρυθμός αύξησης τους είναι πολύ αδύνατος σε σχέση με τα ιστορικά προηγούμενα».
(Υπογραμμίσεις δικές μας)
Τι έχει συμβεί; Το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης με τα χαρακτηριστικά της χρηματοπιστωτικής, αποκάλυψε την υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου. Για να πάρουμε μια εικόνα του τι σημαίνει αυτό θα παραθέσουμε στοιχεία από το βιβλίο του Μπογιόπουλου «Είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε». Συγκεκριμένα:
«Καταδεικτικό του χαρακτήρα της παρούσας κρίσης ως κρίσης υπερσυσσώρευσης είναι τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών που αφορούν το εμπόριο και την ανάπτυξη και καταγράφονται στις ετήσιες εκθέσεις του ΟΗΕ: το 1982 με το παγκόσμιο ΑΕΠ στα 12 τρις δολάρια, τα συνολικά πάγια των ξένων θυγατρικών των πολυεθνικών ομίλων ήταν 2,2τρις δολάρια, δηλαδή αντιστοιχούσαν στο 18,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 1990, με παγκόσμιο ΑΕΠ στα 22 τρις τα πάγια έφτασαν στα 6 τρις, ποσοστό 27,2%. Το 2000 με παγκόσμιο ΑΕΠ στα 31,9 τρις, τα πάγια ανήλθαν στα 21 τρις, ποσοστό 65,8%. Και το 2007, με παγκόσμιο ΑΕΠ στα 54,6 τρις, τα πάγια είχαν εκτιναχτεί στα 68,7 τρις δηλαδή αντιστοιχούσαν στο 125,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ». (σελ. 57 υπογράμμιση δική μας)
Έχοντας διδαχθεί από τα λάθη που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης του 1929-1933, οι κεντρικές τράπεζες το 2008 αποφάσισαν να βομβαρδίσουν μαζικά την καπιταλιστική οικονομία, με όγκους ρευστότητας –με άλλα λόγια να τυπώσουν χρήμα για να κρατήσουν τις τράπεζες ανοικτές και το σύστημα εν ζωή με μηδενικά ή και αρνητικά επιτόκια. Στην ΕΕ διέθεσαν για την σωτηρία των τραπεζών το ιλιγγιώδες ποσό των 3,5 τρις ευρώ!! Παγκόσμια διέθεσαν πάνω από 10 τρις δολάρια!!
Τι γίνανε αυτά τα λεφτά; Με δάνεια τα οποία φούσκωσαν σε πρωτοφανή επίπεδα το δημόσιο χρέος κάλυψαν τα κεφαλαιακά κενά των τραπεζών κι από την άλλη το φθηνό χρήμα (με τα μηδενικά επιτόκια δανεισμού) κατευθύνθηκε στην χρηματιστηριακή κερδοσκοπία, αντί για την πραγματική οικονομία. Γιατί στην πραγματική οικονομία οι αποδόσεις παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, με συνέπεια να μην γίνονται ιδιωτικές επενδύσεις. Και βέβαια λόγω της υπερχρέωσης των κρατών ούτε και δημόσιες.
Σαν αποτέλεσμα συνεχίζουν να δημιουργούνται και να κυριαρχούν στην καπιταλιστική οικονομία οι χρηματιστηριακές φούσκες και τα τοξικά παράγωγα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ντόιτσε Μπανκ που η έκθεσή της σε χρηματιστηριακά παράγωγα φτάνει το ασύλληπτο ποσό των 55 τρις ευρώ! Ή 20 φορές το ΑΕΠ της Γερμανίας, 5 φορές το ΑΕΠ της ευρωζώνης και κάτι παραπάνω από τα δύο τρίτα (69%) του παγκόσμιου ΑΕΠ που ανέρχεται σε 80 τρις!! (Βατικιώτης Πριν 14/2/2016) Δίκαια την αποκαλούν Λήμαν Μπράδερς της ΕΕ!
Σαν αποτέλεσμα το χρέος παγκοσμίως, δημόσιο και ιδιωτικό, έχει εκτιναχθεί στα 212 τρισ. δολάρια. Συγκεκριμένα αυξήθηκε κατά 57 τρισ. δολ. από το 2008 μέχρι το 2ο τρίμηνο του 2014 και ο λόγος του προς το παγκόσμιο ΑΕΠ ανέρχεται στο 286%!!
Αυτή με λίγα λόγια η κατάσταση στην παγκόσμια οικονομία. Στην Ελλάδα παρά τις τρείς ακριβοπληρωμένες ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών και παρά την κατά 30% πτώση των μισθών και ημερομισθίων, σύμφωνα μα τον πρόεδρο του ΣΕΒ:
«Κινδυνεύουμε να μείνουμε χωρίς επενδύσεις, μεγάλες επιχειρήσεις χωρίς εξαγωγές και παραγωγή. Τα τελευταία επτά χρόνια της μεγάλης ύφεσης οι επενδύσεις μειώθηκαν 62%».
Πράγματι ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου σε σταθερές τιμές του 2010 έπεσε από τα 61 δισ. ευρώ το 2008 στα 21,5 δις ευρώ το 2014.
Αλήθεια με ποια προοπτική ένας λογικός επιχειρηματίας θα έκανε επενδύσεις όταν η εσωτερική ζήτηση πέφτει από τα 282,7 δις ευρώ στα 190,5 δις ευρώ το 2014.
Ποιος λογικός τραπεζίτης θα δανείσει τις υπερχρεωμένες επιχειρήσεις; Σύμφωνα με την «Καθημερινή» και μετά από το μαζικό κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων ειδικότερα μικρών και μεσαίων:
«Το 16,5% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι «ζόμπι». Έχουν αρνητική κερδοφορία, είναι χρεωμένες δεν πληρώνουν τα δάνεια και πάνε για λουκέτο». (25/12/15)
Με ότι αυτό συνεπάγεται σε απολύσεις και ανεργία. Πόσοι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα μένουν απλήρωτοι δύο, τρείς και πάρα πάνω μήνες;
Να δημιουργήσουμε συνθήκες για να κάνει επενδύσεις το ξένο κεφάλαιο! Μάλιστα, το ξένο κεφάλαιο ήρθε και συμμετείχε στην πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, για να φύγει και να βυθίσει τις μετοχές των τραπεζών και την αξία τους στα 6 δις ευρώ όταν τα συνολικά κεφάλαια που αντλήθηκαν τον Δεκέμβριο ήταν περίπου 14 δις ευρώ!! Από τον Γενάρη οι σωρευτικές απώλειες της πτώσης των μετοχών στο χρηματιστήριο ήταν της τάξης των 13 δις ευρώ. Το ξένο κεφάλαιο ενδιαφέρεται να κάνει εξαγορές και όχι επενδύσεις, στα φιλέτα τα κερδοφόρα των επιχειρήσεων, δημόσιων και ιδιωτικών και δεν πρόκειται να αναστήσει τους πεθαμένους-όπερ έδει δείξε- ΟΛΠ, αεροδρόμια, ΟΠΑΠ κλπ.
Συμπέρασμα: Από την ιδιωτική πρωτοβουλία, δηλαδή το ντόπιο και ξένο κεφάλαιο μην περιμένουμε επενδύσεις ικανές να απορροφήσουν την ανεργία που μαστίζει την χώρα και ιδιαίτερα τους νέους. Το υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο, η πτώση του ποσοστού του κέρδους, η υπερχρέωση, η πτώση της ζήτησης, και κύρια τα σημάδια για μια νέα επιδείνωση της κρίσης με όρους χειρότερους απ’ αυτή του 2008, δεν αφήνουν ουσιαστικά περιθώρια κέρδους σε επενδύσεις στην πραγματική οικονομία. Η αναζήτηση από το κεφάλαιο του μέγιστου δυνατού κέρδους δεν συνάδει με τα συμφέροντα της κοινωνίας. Η λύση στο πρόβλημα της αποεπένδυσης και της αντιμετώπισης της ανεργίας και της φτώχειας βρίσκεται στο να πάρει από τα χέρια του κεφαλαίου η κοινωνία τους βασικούς μοχλούς της οικονομίας.
Και αυτό πρέπει να σημαίνει πως εργαζόμενοι και άνεργοι, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες σε παλλαϊκό μέτωπο να παλέψουμε για:
- Στάση πληρωμών και διαγραφή του χρέους. Είναι παράνομο και επαχθές. Με 25 δισ., δηλαδή το 1/10 των δανείων των 5 τελευταίων χρόνων, επενδύοντας μόνο στην πράσινη ανάπτυξη θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε 250.000 θέσεις αξιοπρεπούς εργασίας.
- Εθνικοποίηση των τραπεζών και της ΤτΕ. Δημιουργία Αγροτικής Τράπεζας για την διάθεση κεφαλαίων για της ανασυγκρότηση της γεωργικής παραγωγής.
- Εθνικοποίηση των επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας για να πάρει η κοινωνία το έλεγχο και το σχεδιασμό των επενδύσεων
- Λιγότερη δουλειά, δουλειά για όλους. Μείωση των ωρών δουλειάς με το 35ωρο πρώτο βήμα. Κατάργηση της ελαστικής και μερικής απασχόλησης. Πλήρες ωράριο με πλήρεις αποδοχές και ασφάλιση
- Δημόσια έργα για την αντιμετώπιση της ανεργίας και την ανασυγκρότηση σε υποδομές της χώρας. Προσλήψεις στην Παιδεία και την Υγεία.
- Έξοδο από την ευρωζώνη και εθνικό νόμισμα με κατ’ αρχή ισοτιμία 1:1 και όχι μετατρέψιμο για να αποφύγουμε την κερδοσκοπία σε βάρος του. Εξασφάλιση των καταθέσεων.
- Κρατικός έλεγχος στο εξωτερικό και το μεγάλο εσωτερικό εμπόριο.
- Θεσμοθέτηση του εργατικού ελέγχου στο σύνολο των επιχειρήσεων.
Είναι ο μόνος δρόμος για να βγούμε από την κρίση, την ανεργία και τη φτώχεια
