Του Ανδρέα Παγιάτσου
Μόνο η ταξική ενότητα ε/κ και τ/κ μπορεί να δώσει βιώσιμη λύση
Το σχέδιο Ανάν έσπειρε πλατιά απογοήτευση στον ελληνοκυπριακό (ε/κ) και ελληνικό πληθυσμό που νοιώθουν πως ο Ανάν «εξίσωσε το θύμα με το θύτη» και επικύρωσε τη διχοτόμηση της Κύπρου.
Όλες οι υποσχέσεις των Ελλήνων και Ε/κ ηγετών αποδείκτηκαν ψεύτικες. Η ομόσπονδη, ελεύθερη κι ανεξάρτητη Κύπρος που υποσχόντουσαν αποδείκτηκε απάτη. Ο σεβασμός των αποφάσεων του ΟΗΕ από τη λεγόμενη "διεθνή κοινότητα" κι από τον ίδιο τον ΟΗΕ, που πάλευε υποτίθεται η "ελληνική" πλευρά αποδείκτηκε κακόγουστο αστείο. Η ΕΕ στην οποία η ελληνική και ε/κ ηγεσία επένδυσαν τη "λύση" του Κυπριακού αποδείχτηκε άφωνη και διακοσμητική ακόμα και στο θέμα της κατάργησης του λεγόμενου «κοινοτικού κεκτημένου» (ελευθερίες μετακίνησης κι εγκατάστασης που θεωρούνται αδιαπραγμάτευτες ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ).
Είναι μια λύση που επιβάλλεται από τους ιμπεριαλιστές για να εξυπηρετηθούν τα δικά τους συμφέροντα. Αυτό που τους ενδιαφέρει δεν είναι οι Ε/κ και οι Τ/κ. Τους ενδιαφέρει να μην μεταφερθεί το κυπριακό «άλυτο» στο εσωτερικό της ΕΕ, τους ενδιαφέρει να μετριαστεί η αντιπαράθεση Τουρκίας-Ελλάδας, τους ενδιαφέρει να είναι η Κύπρος ένα «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» του ΝΑΤΟ.
Και για να το πετύχουν αυτό προτείνουν ένα κοινό κράτος Ε/κ-Τ/κ το οποίο στην πραγματικότητα δεν μπορεί να λειτουργήσει, τουλάχιστον ομαλά. Κι αυτό για ένα βασικό λόγο: τα δύο «συστατικά κράτη» το ε/κ και το τ/κ θα έχουν μεταξύ τους ανταγωνιστικές σχέσεις επειδή είναι καπιταλιστικά κράτη. Επειδή η άρχουσα τάξη των ε/κ κι αυτή των τ/κ βρίσκονται εδώ και πάνω από μισό αιώνα σε μία σχέση σκληρού ανταγωνισμού, θα λέγαμε αλληλοεξόντωσης. Αυτό αναπαράγει τον εθνικισμό στις δύο κοινότητες, αναπαράγει τις ομάδες των φανατικών που είναι «ικανοί για όλα».
Η απογοήτευση που νοιώθουν πλατιά οι λαϊκές μάζες ιδιαίτερα των ε/κ δεν πρέπει να στραφεί στον εθνικισμό, ο οποίος εμφανίζει επικίνδυνη άνοδο λόγω του νέου αδιεξόδου. Πρέπει να στραφεί ενάντια στις πολιτικές ηγεσίες που για χρόνια και 10ετίες εμπαίζουν τον ελληνικό και ε/κ λαό.
Πρέπει να στραφεί ενάντια στους διεθνείς οργανισμούς & τους ιμπεριαλιστές. Οι ε/κ μάζες πρέπει να αναζητήσουν τους πραγματικούς τους συμμάχους για δίκαιη & βιώσιμη λύση του Κυπριακού. Αυτοί δεν είναι άλλοι από τους T/κ εργαζόμενους & νεολαίους οι οποίοι αγωνιούν όσο & οι ε/κ για την αρμονική συμβίωση μεταξύ τους.
Το Ξ εδώ και πολλά χρόνια κάνει το διαχωρισμό ανάμεσα σε μια "συμφωνία" για το Κυπριακό και μια "λύση" του Κυπριακού.
Εξηγούμε πως μια συμφωνία είναι δυνατό να υπάρξει (κάτω από τις πιέσεις των ιμπεριαλιστών). Αν αυτή η συμφωνία όμως δεν δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την αρμονική συμβίωση των δύο κοινοτήτων τότε δεν αποτελεί λύση. Γιατί θα τείνει να αναπαράγει το εθνικιστικό μίσος και να οδηγηθεί σε κατάρρευση, πράγμα που θα σημαίνει νέα δεινά για τον κυπριακό λαό, Ε/κ και Τ/κ.
Για να διασφαλίσει τη λειτουργικότητα του "κοινού κράτους" το σχέδιο Ανάν προτείνει (δηλαδή επιβάλλει) την πιο περίπλοκη κρατική δομή που υπάρχει διεθνώς. Πρόκειται για μια δομή με πολλαπλά επίπεδα στα οποία μπορεί να μπλοκαριστεί οποιαδήποτε απόφαση του κοινού κράτους. Το οποίο πρόβλημα ο Ανάν "λύνει" προνοώντας πως τελικά, όταν οι πολιτικοί εκπρόσωποι των ε/κ και τ/κ δεν μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους τότε τις αποφάσεις θα παίρνουν 3 ξένοι δικαστές!!
Στη ρητορική ερώτηση που πολλοί έχουν θέσει, "άντε και κατάρρευσε, τι έγινε;" η απάντησή που δίνουμε, από την αρχή, μέσα από τις στήλες του Ξ είναι: τα κράτη δεν καταρρέουν ή διαλύονται με αγκαλιές και φιλιά, αυτό κατα κανόνα γίνεται με τα όπλα. Που σημαίνει πως τη στιγμή που σήμερα έχει κατακτηθεί μια εκπληκτική σχέση συνεργασίας και αδελφοσύνης ανάμεσα στους ε/κ και τους τ/κ (μετά την εξέγερση των τ/κ των τελευταίων χρόνων), αυτή θα τιναχτεί στον αέρα. Κι αυτό θα είναι πραγματική καταστροφή.
Αυτή είναι η βασική κριτική που πρέπει να γίνεται στο σχέδιο Ανάν από τη σκοπιά των συμφερόντων του εργατικού κινήματος και των λαϊκών στρωμάτων, απ’ τη σκοπιά του μαρξισμού. Το σχέδιο Ανάν δεν μπορεί να λύσει το εθνικό πρόβλημα που υπάρχει στην Κύπρο, μπορεί μόνο ν’ αλλάξει τη μορφή του. Καμία σχέση δεν πρέπει έχει η κριτική μας με το θέμα των ποσοστών εδαφών κλπ που παραχωρούνται, ή με την επιδίωξη της ελληνικής κυριαρχίας στο νησί (που κρύβεται πίσω από το σύνθημα της "ενιαίας Κύπρου" που ζητά η πιο εθνικιστική πτέρυγα της αστικής τάξης).
Η άλλη πραγματικότητα
Στον αντίποδα της ζοφερής εικόνας του σχεδίου Ανάν υπάρχει και μια άλλη πραγματικότητα.
Οι περυσινές μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις των τ/κ δείξανε τη διάθεση τους να ζήσουν μαζί και ειρηνικά με τους ε/κ. Οι διαδηλώσεις αυτές στρεφόντουσαν ενάντια στον εθνικισμό που καλλιεργείται στη βόρεια Κύπρο, ενάντια στον Ντενκτάς, ενάντια στον ίδιο τον τουρκικό στρατό ενάντια στη "μητέρα πατρίδα" Τουρκία. Αυτό το κίνημα ήταν που ανάγκασε τον Ντενκτάς να ανοίξει τα σύνορα του Βορρά με το Νότο. Και το άνοιγμα των συνόρων έδειξε μια εκπληκτική διάθεση συμφιλίωσης των ε/κ και των τ/κ μαζών. Πέρα από κάθε προσδοκία, πέρα κι από τις διαθέσεις των πολιτικών ηγεσιών, τ/κ κι ε/κ δώσανε άπειρα, συγκινητικά παραδείγματα του ότι θέλουν να ζήσουν και μαζί.
Αν ήταν στο χέρι των ε/κ και τ/κ λαϊκών μαζών να βρουν λύση στο Κυπριακό κατά τη γνώμη μας θα τη βρίσκανε χωρίς δυσκολία.
Αυτό που είναι εύκολο για τα εργατικά και λαϊκά στρώματα όμως, που βασικό τους μέλημα είναι να ζήσουν μαζί ειρηνικά και αρμονικά, και να βελτιώσουν τις συνθήκες της καθημερινής ζωής τους, είναι αδύνατο για τις άρχουσες τάξεις στην Κύπρο, την Ελλάδα και την Τουρκία. Η τ/κ αστική τάξη δεν θέλει την συνύπαρξη με την ε/κ αστική τάξη γιατί φοβάται ότι μέσα από τον ανταγωνισμό θα εξαφανιστεί. Η Τουρκία χρειάζεται για τα δικά της στρατηγικά συμφέροντα μια σταθερή βάση στην Κύπρο και δεν είναι διατεθειμένη να τα εγκαταλείψει. Και οι "ισχυροί" του πλανήτη, οι ιμπεριαλιστές, δεν είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν τον πιστό και πολύτιμο σύμμαχό τους την Τουρκία, γι’ αυτό πιέζουν για ικανοποίηση των απαιτήσεών του. Κι ο ΟΗΕ παίζει το ρόλο του: να εξυπηρετεί τα συμφέροντα τους. Αυτός είναι ο πραγματικός του ρόλος – τα άλλα περί δικαίου κλπ είναι παραμύθια για αφελείς.
Οι καπιταλιστικοί ανταγωνισμοί των αρχουσών τάξεων σε Κύπρο, Ελλάδα και Τουρκία, και οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις δημιούργησαν το κυπριακό πρόβλημα στο παρελθόν. Αυτές το συντηρούν και σήμερα. Και το αναπαράγουν. Το σχέδιο Ανάν (είτε υπογραφεί είτε όχι τελικά) δεν λύνει το Κυπριακό πρόβλημα. Αλλάζει μόνο τη μορφή που θα έχει. Μόνο αν το μαζικό εργατικό και νεολαιίστικο κίνημα, στη Β. και Ν. Κύπρο, κατανοήσουν ότι στα χέρια τους βρίσκεται η λύση, κι ότι αυτή περνάει μέσα από τον αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό αλλά κι ενάντια στις ντόπιες άρχουσες τάξεις, μόνο τότε μπορούμε να νοιώθουμε αισιοδοξία για ξεπέρασμα των εθνικιστικών διαμαχών. Αυτό σημαίνει σύνδεση του αγώνα για τη λύση στο "εθνικό πρόβλημα" με την πάλη για το σοσιαλισμό. Μετά τη Ζυρίχη, μετά τις διακοινοτικές συγκρούσεις της δεκ. του ’60, μετά τον πόλεμο του ’74, μετά από τριάντα ακόμα χρόνια αδιεξόδων, είναι ώρα να βγουν τα σωστά συμπεράσματα. Διαφορετικά ο κίνδυνος του εθνικισμού καραδοκεί.
Από τη σκοπιά των καθηκόντων μας σαν ελληνικό κίνημα αυτό που δείχνει η Λουκέρνη δεν είναι απλά ότι μια ακόμα προσπάθεια για λύση του Κυπριακού απότυχε. Αυτό που αποκαλύπτει είναι ότι καταρρέει μια πολιτική η οποία ακολουθείται με συνέπεια εδώ και 20 χρόνια από την ελληνική κυβέρνηση και την πολιτική ηγεσία των ελληνοκυπρίων. Αυτή η πολιτική υποστηρίζει πως η λύση του κυπριακού θα περνούσε μέσα από την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Γιατί, υποτίθεται, όταν έμπαινε η Κύπρος στην ΕΕ το κυπριακό θα μετατρεπόταν από ελληνοτουρκικό πρόβλημα σε ευρωτουρκικό πρόβλημα. Και, η ΕΕ, υποτίθεται θα πίεζε την Τουρκία, να δώσει την "πολυπόθητη" λύση στο Κυπριακό, σαν αντάλλαγμα για να μπορέσει να μπει η ίδια στην ΕΕ.
Το σημερινό αποτέλεσμα επομένως είναι αποκαλυπτικό πάνω απ’ όλα της απόλυτης χρεοκοπίας της πολιτικής ηγεσίας σε Ελλάδα και Κύπρο που ταϊζουν με ψέματα κι αυταπάτες τον ελληνικό και τον κυπριακό λαό.
Το κεντρικό καθήκον για το εργατικό κίνημα
Κατανοούμε τους λόγους για τους οποίους πολλοί ε/κ εργαζόμενοι, αριστεροί, προοδευτικοί μπορεί να ψηφίσουν υπέρ του σχεδίου Ανάν, παρά την απογοήτευση, την αγωνία ή και την οργή τους. Ιδιαίτερα καθώς το δίλημμα απέναντι στο οποίο θα τους θέσουν είναι "ή αυτό, ή διαιώνιση της κατάστασης όπως είναι σήμερα". Ακόμα γιατί θέλουν να δείξουν την υποστήριξή τους στον αγώνα των Τ/κ οι οποίοι ζητούν απεγνωσμένα να ψηφιστεί το σχέδιο Ανάν για να ξεφύγουν από τη φτώχεια και την καταπίεση και να ζήσουν μαζί με τους ε/κ. Και τέλος γιατί με τη μεριά του "όχι" συντάσσεται ότι πιο αντιδραστικό: η εκκλησία, οι εθνικιστές, η ακροδεξιά.
Χρειάζεται όμως πλήρη επίγνωση των κινδύνων. Οι Τ/κ και οι Ε/κ που μπορεί να πουν "ναι" στο σχέδιο Ανάν πρέπει να ξέρουν πως η κατάσταση σε μερικά χρόνια μπορεί να είναι πολύ χειρότερη απ’ ότι είναι σήμερα. Με τον εθνικισμό και το μίσος ξανά να κυριαρχούν και να απειλούν.
Θεωρητικά, για να μπορούσε να επιβιώσει το "κοινό κράτος" του σχεδίου Ανάν και για να μην καταρρεύσει "με κρότο" θα έπρεπε να ισχύουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:
1. Να μην μπορέσουν να ενεργοποιηθούν τα εθνικιστικά τμήματα της ε/κ και τ/κ αστικής τάξης ώστε να τινάξουν στον αέρα το "κοινό κράτος".
2. Να μην βρεθεί η Κύπρος αντιμέτωπη με μια σοβαρή οικονομική κρίση στα επόμενα χρόνια που να προκαλέσει ένταση του οικονομικού ανταγωνισμού ανάμεσα στα δύο "συνιστώντα κράτη" που να παραλύσει το "κοινό κράτος".
3. Να προχωρήσει ομαλά η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ – διαφορετικά η Τουρκία θα έχει συμφέρον να προκαλέσει κατάρρευση του "κοινού κράτους", (πράγμα πολύ εύκολο).
4. Να μην βρεθεί αντιμέτωπη με μια βαθιά οργανική και δομική κρίση η ΕΕ.
Μ’ αυτά σαν δεδομένα μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι "όλα θα πάνε καλά";
Το ε/κ και το τ/κ εργατικό κίνημα δεν πρέπει να έχουν καμία αυταπάτη ότι αυτοί οι παράγοντες θα λειτουργήσουν θετικά γι’ αυτούς. Όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν να κάνουν με την ίδια τη λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις διαφορετικές αστικές τάξεις. Είναι παράγοντες έξω από τον έλεγχο και τις διαθέσεις των λαϊκών στρωμάτων.
Γι’ αυτό και το κεντρικό καθήκον της επόμενης περιόδου πρέπει να είναι δοθεί η μάχη με τον πιο αποφασιστικό τρόπο για το να χτιστούν γέφυρες συνεργασίες, κοινές οργανώσεις, κοινά συνδικάτα και κόμματα των ε/κ και τ/κ εργαζομένων και νεολαίων, για να αναλάβουν αυτοί, κάποια μέρα, στα δικά τους χέρια την τύχη του κοινού νησιού τους.
Καμία εμπιστοσύνη στους ιμπεριαλιστές, στις αστικές τάξεις στη Βόρεια και Νότια Κύπρο, στην ελληνική και τούρκικη άρχουσα τάξη. Εμπιστοσύνη μόνο στην ταξική συνεργασία κι ενότητα ε/κ και τ/κ εργαζομένων και λαϊκών μαζών, με στόχο την ανατροπή του καπιταλισμού και μια κοινή σοσιαλιστική πατρίδα. Διαφορετικά οι Κύπριοι εργαζόμενοι, ε/κ και τ/κ μπορεί να πληρώσουν πολύ ακριβά τις όποιες αυταπάτες έχουν στον Ανάν σήμερα.
