Του Βαγγέλη Στογιάννη
Τους τελευταίους μήνες, με αποκορύφωμα την προεκλογική περίοδο, μια σειρά από αυτοδιοικητικά σχήματα, σε αρκετές περιοχές της χώρας, μπήκαν στην ουσία της συζήτησης για το ποια μέθοδος διαχείρισης απορριμμάτων μπορεί να αποτελέσει πραγματική εναλλακτική απέναντι στο οικονομικό και περιβαλλοντικό σκάνδαλο που βιώνουμε σήμερα, αλλά και το ακόμη μεγαλύτερο που ετοιμάζουν οι εργολάβοι των σκουπιδιών με τις πλάτες της κυβέρνησης. Κεντρική ιδέα, που ακόμη κι αν δεν υιοθετείται μαζικά, έχει πλέον μπει στο τραπέζι για μια σειρά φορείς της αυτοδιοίκησης, ξεφεύγοντας από το μικρόκοσμο των «τρελών» του περιβαλλοντικού κινήματος και κομματιών της αριστεράς, είναι η μικρής κλίμακας αποκεντρωμένη διαχείριση με διαλογή στην πηγή, ανακύκλωση και κομποστοποίηση σχεδόν του συνόλου των παραγόμενων απορριμμάτων.
Η παραπάνω πρόταση διασφαλίζει την περιβαλλοντική ασφάλεια (ειδικά αν συγκριθεί με την πρακτική των ΧΥΤΑ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) και των ανεξέλεγκτων χωματερών που αποτελούν τη σημερινή πραγματικότητα και ακόμη περισσότερο την “ενεργειακή αξιοποίηση”, δηλαδή στην ουσία την καύση των σκουπιδιών για παραγωγή ενέργειας, που προετοιμάζουν κυβέρνηση και σκουπιδοεργολάβοι). Διασφαλίζει ταυτόχρονα μια πολύ σημαντική μείωση του κόστους διαχείρισης για τους δήμους, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, κλπ. Το μόνο «πρόβλημα» που δημιουργεί είναι ότι δεν προσφέρεται για εύκολα και γρήγορα κέρδη για τους ιδιώτες που εδώ και αρκετά χρόνια ονειρεύονται να τους χαρίσουμε τα σκουπίδια μας.
Έτσι, από τη στιγμή που έγινε εμφανές ότι μια σειρά δημοτικών παρατάξεων (κάποιες από τις οποίες αποτελούν πλέον τις νέες δημοτικές αρχές που ξεκινάνε πλέον τη θητεία τους) συζητάνε σοβαρά την πρόταση της αποκεντρωμένης διαχείρισης, ή ακόμη και σχεδιάζουν έστω και να «πειραματιστούν» στην εφαρμογή της, η «σούπα» άρχισε να χαλάει.
Προκειμένου λοιπόν να καθησυχάσει τους επίδοξους σκουπιδοφάγους, το Υπουργείο Εσωτερικών (ΥΠΕΣ) αποφάσισε να στερήσει από τους δήμους τη δυνατότητα να διαχειρίζονται οι ίδιοι τα απορρίμματα που παράγονται στα όριά τους.
Έτσι, μέχρι σήμερα, με το ν. 3463/2006 (Κώδικα δήμων και Κοινοτήτων) αρμοδιότητα του δήμου αποτελεί
«Η καθαριότητα όλων των κοινόχρηστων χώρων της εδαφικής τους περιφέρειας, η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων, καθώς και η κατασκευή, συντήρηση και διαχείριση συστημάτων αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού…»
Με το νέο σχέδιο ωστόσο που ετοιμάζει το ΥΠΕΣ, οι αρμοδιότητες των δήμων, πλέον δεν περιλαμβάνουν τη διαχείριση των σκουπιδιών, αλλά περιορίζονται ως εξής:
«Η καθαριότητα όλων των κοινόχρηστων χώρων της εδαφικής τους περιφέρειας, η οργάνωση των μέσων (κάδων) συγκέντρωσης και τοποθέτησης των αστικών αποβλήτων, η ευθύνη για την εκτέλεση εργασιών συλλογής και μεταφοράς στερεών αποβλήτων, καθώς και η κατασκευή, συντήρηση και διαχείριση συστημάτων αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού…»
Ταυτόχρονα, με το νέο σχέδιο, οι αρμοδιότητες διαχείρισης μεταφέρονται στις περιφέρειες, που θα έχουν ευθύνη για την έγκριση και τον έλεγχο:
«της πορείας υλοποίησης του περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης των αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) στα πλαίσια του αντίστοιχου εθνικού σχεδιασμού διαχείρισης των αποβλήτων.»
Χοντρικά λοιπόν, το Υπουργείο Εσωτερικών εννοεί τα εξής: Έχουμε εδώ και καιρό υποσχεθεί στον κύριο Μπόμπολα και μερικούς άλλους συναδέλφους του, ότι θα τους δώσουμε τα σκουπίδια της χώρας, για να τα «αξιοποιήσουν ενεργειακά» και να βγάλουν λεφτά πουλώντας την ενέργεια. Για να έχει νόημα όλη αυτή η ιστορία, τα καύσιμα πρέπει να είναι αρκετά. Αν μια σειρά δήμων αρχίσει να συζητάει το ενδεχόμενο να κρατήσει τα σκουπίδια που παράγει στα όρια του και να τα αξιοποιήσει διαφορετικά (προς όφελος των δημοτών – άκουσον, άκουσον!) ο κύριος Μπόμπολας και οι άλλοι φίλοι μας θα ενοχληθούν…
Έτσι, η κυβέρνηση στερεί από τους δήμους την ευθύνη για τη διαχείριση των σκουπιδιών που παράγουν οι δημότες τους και τους επιτρέπει μόνο να τα μαζεύουν και να τα παραδίδουν. Το τι θα γίνουν τα σκουπίδια μετά, θα το «αποφασίσουν» οι περιφέρειες, με βάση πάντα τον… εθνικό σχεδιασμό – με βάση δηλαδή τις κυβερνητικές αποφάσεις.
Είναι προφανές, ότι η κυβέρνηση έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ των προκλήσεων, έχοντας όχι μόνο ισοπεδώσει το βιοτικό επίπεδο της κοινωνίας και βάλει πωλητήριο σε οτιδήποτε μπορεί να πουληθεί, είτε πρόκειται για δημόσια περιουσία, δημόσιες επιχειρήσεις, ελεύθερους χώρους, δάση, παραλίες, κλπ, αλλά και προσπαθώντας να βγάλει από τη μέση με τον πιο χοντροκομμένο τρόπο κάθε πιθανό εμπόδιο, πριν ακόμη καλά καλά εμφανιστεί στο προσκήνιο με καθαρό και αποφασιστικό τρόπο!
Το στοίχημα που τίθεται από δω και στο εξής σε σχέση με τη διαχείριση των απορριμμάτων, είναι το πως θα κινηθούν οι δήμοι που μπήκαν στη διαδικασία της συζήτησης για την εναλλακτική διαχείριση, αλλά ακόμη περισσότερο η περιφέρεια Αττικής (η μόνη από την οποία τα τοπικά κινήματα μπορούν και πρέπει να έχουν απαιτήσεις, αλλά και η πιο σημαντική σε επίπεδο εξελίξεων, δεδομένου ότι δίνει τον τόνο πανελλαδικά).
Σε περίπτωση που οι φορείς αυτοί συντονιστούν μεταξύ τους, σε περίπτωση που σηκώσουν τη σημαία της αντίστασης και της οργάνωσης κινημάτων με αιχμή την πρόταση για αποκεντρωμένη διαχείριση, μπορούν να πυροδοτήσουν σημαντικές εξελίξεις, να εμπνεύσουν κινήματα, να πετύχουν νίκες, που αρχικά θα αφορούν ένα πολύ σημαντικό περιβαλλοντικό ζήτημα, στη συνέχεια μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα ανατροπής των πολιτικών της κυβέρνησης, των εργολάβων και των δανειστών. Αρκεί να το θέλουν…
