Την Τρίτη 4 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του 27ου κάμπινγκ Antinazizone – YRE, εκδήλωση της «Διεθνιστικής Σοσιαλιστικής Οργάνωσης – Ξεκίνημα» με θέμα: «Πώς ο κορονοϊός πυροδότησε τη νέα παγκόσμια οικονομική κρίση, οι κίνδυνοι από την αύξηση του αυταρχισμού και η προοπτική για τα κινήματα». Την πολύ πλούσια συζήτηση, παρακολούθησαν γύρω στα 100 άτομα, ενώ συνέβαλαν στην κουβέντα με ερωτήσεις και τοποθετήσεις γύρω στους 10 σύντροφοι/ισσες και συναγωνιστές/στριες.
Το άνοιγμα έκανε, εκ μέρους του Ξεκινήματος, ο Ανδρέας Παγιάτσος, που άνοιξε το θέμα λέγοντας ότι ο λόγος που ο κορονοϊός έλαβε αυτά τα ανεξέλεγκτα χαρακτηριστικά έχει να κάνει με τις πολιτικές των αρχουσών τάξεων, που αφενός αδράνησαν σε πρώτη φάση αφετέρου είχαν επί χρόνια υποβαθμίσει τα δημόσια συστήματα υγείας. Με βάση τις προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας οι κυβερνήσεις θα όφειλαν να είναι προετοιμασμένες για την εμφάνιση πανδημιών. Αντί γι’ αυτό άργησαν να πάρουν μέτρα, γιατί αυτό θα έβλαπτε τα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων και των εθνικών ανταγωνισμών για κυριαρχία στη διεθνή αγορά, τα οποία στον καπιταλισμό τοποθετούνται πάνω από τις ζωές των ανθρώπων.
Ένα ενδιαφέρον ερώτημα που προκύπτει από αυτή τη συζήτηση, είναι το τι θα έκανε μια πραγματικά αριστερή κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση. Πρώτα από όλα θα έθετε τις βάσεις έτσι ώστε η οικονομία και οι παραγωγικές δραστηριότητες να λειτουργούν στην υπηρεσία της κοινωνίας και με σεβασμό στο περιβάλλον. Αυτό θα δημιουργούσε τους όρους έτσι ώστε να περιοριστεί η εμφάνιση πανδημιών. Σε δεύτερο επίπεδο, όταν θα εμφανιζόταν κάποια πανδημία, θα έπαιρνε άμεσα όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας της ζωής των ανθρώπων και θα λειτουργούσαν μόνο οι απαραίτητες για την καταπολέμηση του ιού οικονομικές δραστηριότητες, μέχρι να βρει το εμβόλιο και να καταπολεμηθεί η ασθένεια.
Μια πρωτόγνωρη κρίση
Στις σημερινές συνθήκες όμως, παρότι οι άρχουσες τάξεις ιεράρχησαν την οικονομία πάνω από τις ανθρώπινες ζωές, ο κορονοϊός πυροδότησε τη νέα διεθνή οικονομική κρίση. Η πανδημία, πέρα από το ότι αποτέλεσε αιτία για την κρίση, λειτούργησε και σαν πυροκροτητής που ανέδειξε τις τεράστιες αντιφάσεις και τα προβλήματα του συστήματος.
Επί της ουσίας η κρίση του 2008-9 δεν ξεπεράστηκε ποτέ. Προκειμένου να την αντιμετωπίσουν, οι καπιταλιστές έριξαν πολύ μεγάλες ποσότητες χρήματος για να διασώσουν τις τράπεζες και τις μεγάλες επιχειρήσεις, εισάγοντας ταυτόχρονα λιτότητα για τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα. Αυτά τα μέτρα λειτούργησαν ως ένα βαθμό ως μαξιλαράκι ασφαλείας αλλά την ίδια στιγμή δημιούργησαν τεράστιες χρηματιστηριακές φούσκες, απογείωσαν το παγκόσμιο χρέος στα 320% του παγκόσμιου ΑΕΠ και οδήγησαν σε τεράστιες κοινωνικές ανισότητες και συσσώρευση του πλούτου σε ελάχιστα χέρια. Αυτοί οι παράγοντες έθεταν τις βάσεις για την επόμενη μεγάλη κρίση του καπιταλισμού σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η νέα φάση της κρίσης θα είναι τουλάχιστον τρεις φορές πιο βαθιά από την κρίση του 2008 σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ. Σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις, ενδέχεται να βρισκόμαστε μπροστά στην πιο βαθιά κρίση στην ιστορία του καπιταλισμού. Οι κυβερνήσεις είναι αναγκασμένες να ρίξουν τεράστια ποσά στις οικονομίες τους, ενώ για το 2020 προβλέπεται ύφεση 10-15% στις περισσότερες χώρες και περιοχές του πλανήτη.
Στις ΗΠΑ είχαμε 40 εκατομμύρια νέους ανέργους. Το πρώτο εξάμηνο η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 32%, κάτι που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Το έλλειμμα στον κρατικό προϋπολογισμό θα αγγίξει το 25%, ενώ το αμερικάνικο δημόσιο χρέος θα φτάσει το 130%, μέχρι το τέλος του χρόνου, δηλαδή όσο είχε και η Ελλάδα όταν μπήκε στα μνημόνια.
Λιτότητα χωρίς τέλος
Το 2010 οι χώρες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας δέχτηκαν μια ανηλεή επίθεση που οδήγησε σε εξαθλίωση εκατομμύρια ανθρώπους. Σήμερα το ευρωπαϊκό διευθυντήριο επιλέγει να ρίξει χρήμα στην οικονομία με το «πακέτο ανάκαμψης» των 750 δις. Αυτό δημιουργεί έναν προσωρινό εφησυχασμό, ακόμα και αύξηση και δημοτικότητας μερικών κυβερνήσεων. Το κλίμα θα αντιστραφεί όταν έρθει η στιγμή να τεθεί το ερώτημα: «ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό;».
Όταν έρθει αυτή η στιγμή, οι αστοί θα επιχειρήσουν και πάλι να φορτώσουν την κρίση στις πλάτες των εργαζομένων και της κοινωνίας. Η ΕΕ αναμένει μείωση του ΑΕΠ της κατά 10-15%. Την ίδια στιγμή οι υπερπλούσιοι γίνονται ακόμα πλουσιότεροι, συσσωρεύοντας αμύθητες περιουσίες. Μεγάλες εταιρείες όπως η Άμαζον, το Face Book, η ZOOM, κλπ αναπτύσσουν τα κέρδη τους με αλματώδεις ρυθμούς. Η πιο εντυπωσιακή περίπτωση είναι αυτή του Τζεφ Μπέζος, του βασικού μετόχου της Άμαζον ο οποίος μέσα σε μία μόνο μέρα αύξησε την περιουσία του κατά 13 δισ. δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί σχεδόν στην πλούτο που παράγει ολόκληρη η ελληνική οικονομία στη διάρκεια ενός μήνα.
Αυτή η συνεχής αύξηση της ανισότητας, πέρα από το ότι προκαλεί την οργή της κοινωνίας που φτωχοποιείται, και λειτουργεί έτσι σαν παράγοντας προώθησης της ταξικής και αντικαπιταλιστική συνείδησης μέσα στα εργατικά-λαϊκά στρώματα, είναι ταυτόχρονα η βάση των οικονομικών κρίσεων.
Οι εργαζόμενοι παράγουν αγαθά και υπηρεσίες, η κλοπή του πλούτου που παράγουν όμως από ανθρώπους όπως ο Μπέζος, δεν επιτρέπει τελικά στους εργαζόμενους να καταναλώσουν την παραγωγή, πράγμα το οποίο οδηγεί το σύστημα σε κρίση – αυτό είναι κάτι από το οποίο ο καπιταλισμός δεν μπορεί να ξεφύγει όποια οικονομική πολιτική κι αν δοκιμάσει να εφαρμόσει.
Παρά τα μέτρα που επιχειρείται να ληφθούν, τα περιθώρια ελιγμών του συστήματος είναι ελάχιστα. Ένας από τους βασικούς λόγους είναι τα βουνά από δημόσια χρέη που έχουν συσσωρευτεί.
Ενδεικτικά, πριν το ξέσπασμα της κρίσης του 1929 το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ ήταν στο 16%, ενώ σήμερα μπήκε στην κρίση με χρέος γύρω στο 95% και με προοπτική να φτάσει το 130% μέχρι το τέλος του χρόνου.
Ένας ακόμα λόγος είναι η σκληρή σύγκρουση των αρχουσών τάξεων ΗΠΑ και Κίνας. Μιλάμε για μια κρίση που θα διαρκέσει, θα χαρακτηρίζει όλη την εποχή στην οποία ζούμε και για την οποία δεν πρέπει να περιμένουμε διέξοδο στο προβλεπτό μέλλον.
Ανάγκη για νέες ηγεσίες
Η λιτότητα και οι ανισότητες που θα κυριαρχήσουν τα επόμενα χρόνια δεν μπορεί παρά να οδηγήσουν σε ριζοσπαστικοποίηση της συνείδησης πλατιών κομματιών της κοινωνίας.
Αυτό δημιουργεί καθήκοντα για το χτίσιμο μιας πραγματικά ανατρεπτικής Αριστεράς. Το φαινόμενο της υποταγής και ενσωμάτωσης του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι μοναδικό διεθνώς. Αντανακλά την αδυναμία της ρεφορμιστικής Αριστεράς να συγκρουστεί με το σύστημα και να δώσει διέξοδο. Τα κινήματα, όσο μεγαλειώδη και αν είναι, δεν μπορούν να νικήσουν από μόνα τους στη βάση του αυθόρμητου. Απαιτείται οι ηγεσίες που θα προκύψουν να είναι μαζικές, επαναστατικές και διεθνιστικές. Με άλλα λόγια θέλουμε μια αριστερά πραγματικά ριζοσπαστική που θα οδηγήσει στην ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου και το πέρασμα όλων των βασικών τομέων της οικονομίας στα χέρια της κοινωνίας, κάτω από συνθήκες δημοκρατίας στην παραγωγή, εργατικού και κοινωνικού ελέγχου και διαχείρισης.
Δεύτερη εισηγήτρια στη συζήτηση ήταν η Αθηνά Καρυάτη, μέλος της «Νέας Διεθνιστικής Αριστεράς» (αδελφή οργάνωση του Ξεκινήματος στην Κύπρο).
Ξεκίνησε περιγράφοντας τα ιστορικά κινήματα που είδαμε να αναπτύσσονται το 2019 σε περισσότερες από 20 χώρες, καθώς και το κίνημα της νεολαίας ενάντια στην κλιματική κρίση. Ο κορονοϊός πάγωσε αυτές τις διεργασίες αλλά δεν τις σταμάτησε. Τους τελευταίους μήνες βλέπουμε να ξεπηδάν και πάλι πολύ σημαντικοί αγώνες σε διάφορα μέρη του πλανήτη.
Από το Black Lives Matter στο Χονγκ Κονγκ
Η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ ήταν η σπίθα που έβαλε φωτιά στην αμερικάνικη κοινωνία. Ξέσπασε ένα μαζικό κίνημα ενάντια στις ανισότητες και την καταστολή, που αποτελεί συνέχεια των αγώνων που συντάραξαν την αμερικάνικη κοινωνία την προηγούμενη δεκαετία και έχουν θέσει τη βάση για όξυνση του πολιτικού αγώνα και αμφισβήτηση του κατεστημένου. Η άνοδος της δημοτικότητας του Μπέρνι Σάντερς ανέδειξε τη νέα φάση στην οποία βρίσκεται η αμερικάνικη κοινωνία, όπου λέξεις όπως «σοσιαλισμός» δεν είναι πια ταμπού. Η υποχώρηση του όμως και η στήριξη στον εκλεκτό των «Δημοκρατικών», Τζο Μπάιντεν, δείχνει τα όρια των «προοδευτικών» πολιτικών που δεν έχουν επαναστατική ανάλυση και θέσεις.
Το κίνημα ενάντια στο ρατσισμό και την καταστολή βρίσκεται σε μια φάση υποχώρησης, κάτι το οποίο καταδεικνύει τα όρια του αυθόρμητου και την άμεση ανάγκη για οργανωμένη πάλη. Ο Τράμπ αντιμετώπισε το κίνημα με τόνους βίας σε αγαστή συνεργασία με ακροδεξιούς οπαδούς του.
Οι τεράστιες κινητοποιήσεις στο Χονγκ Κονγκ, με τη νεολαία να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του αγώνα, ξεκίνησαν το 2019. Αρχικά το κίνημα είχε στόχο να μην περάσει ο νόμος που προέβλεπε την έκδοση υπόπτων στην Κίνα, αλλά μετεξελίχθηκε σύντομα σε κίνημα συνολικής αμφισβήτησης του κινεζικού κατεστημένου, ενώ πραγματοποιήθηκε και η πρώτη απεργία στο Χονγκ Κονγκ εδώ και 100 χρόνια.
Ζούμε σε μια εποχή έντονων αντιφάσεων όπου η έλλειψη επαναστατικών ηγεσιών αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα των κινημάτων.
Το χτίσιμό μια πραγματικά επαναστατικής Αριστεράς, που θα εμπλέκεται στους αγώνες, θα βάζει προτάσεις για το χτίσιμο των κινημάτων πάνω σε υγιείς και δημοκρατικές βάσεις και θα προτάσσει ένα πρόγραμμα ρήξης με τα συμφέροντα του κεφαλαίου, είναι αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου να κερδίσουν οι αγώνες μας αλλά και για να κόψουμε τον δρόμο στις ακροδεξιές και εθνικιστικές δυνάμεις.
Μια ζωντανή συζήτηση
Η συζήτηση που ακολούθησε ήταν πλούσια και ζωντανή. Ανάμεσα στα πολλά θέματα που αναδείχτηκαν, ήταν το μεγαλειώδες κίνημα στη Χιλή το 2019, η αδυναμία να βρεθούν μακροπρόθεσμες λύσεις στα κοινωνικά προβλήματα στα πλαίσια του συστήματος, το ζήτημα της όξυνσης της καταστολής και της αξιοποίηση της πανδημίας για τον περιορισμό των δημοκρατικών ελευθεριών. Σημαντικό κομμάτι της συζήτησης ήταν και το κίνημα της νεολαίας ενάντια στην κλιματική κρίση που πήρε μαζικά και διεθνή χαρακτηριστικά, τα κινήματα ενάντια στην ακροδεξιά και τις θεωρίες συνομωσίας που αναπτύσσονται σε σχέση με την πανδημία, αλλά και η πολιτική οικολογία και η ανάγκη σύνδεσης του περιβαλλοντικού κινήματος με τον αγώνα ενάντια στο σύστημα.
