«Σαρωτικές αλλαγές στην επικουρική ασφάλιση από την 1η Ιανουαρίου 2022».
Αυτός ήταν ο τίτλος του άρθρου της ελληνικής έκδοσης του CNN, που δημοσιεύτηκε την περασμένη βδομάδα σε σχέση με την εφαρμογή του νέου νόμου για το ασφαλιστικό. Σε πρώτη φάση αφορά στους νέους εργαζόμενους/ες που θα ασφαλιστούν για πρώτη φορά από 1/1/2022 και μετά.
Πρόκειται για σοβαρή ανατροπή στα εργατικά δικαιώματα, «σαρωτική» όπως σημειώνει και το CNN, που θέτει εν αμφιβόλω την επικουρική ασφάλιση, καθώς το κράτος δεν θα εγγυάται πλέον πλήρως τις μελλοντικές συντάξεις, ενώ ο κάθε ασφαλισμένος/η θα επιλέγει (υποχρεωτικά) ένα πρόγραμμα επένδυσης των ατομικών αποταμιεύσεών του. Πρόκειται για την πρώτη πράξη ιδιωτικοποίησης της ασφάλισης, που στόχο έχει ασφαλώς να επεκταθεί και σε άλλες κατηγορίες ασφαλισμένων και βέβαια σε επόμενη φάση και στην κύρια σύνταξη.
Τι αλλάζει
Όπως ήδη αναφέρθηκε, η νέα ρύθμιση αφορά κατ’ αρχήν τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας και από το 2023 και τους υπόλοιπους νέους ασφαλισμένους έως και 35 ετών (εργαζόμενους και αυτοαπασχολούμενους). Ενώ η κατάσταση για τις εισφορές για τον κλάδο της κύριας σύνταξης για την ώρα δεν αλλάζει, ο κλάδος των επικουρικών αλλάζει πλήρως.
Πλέον θα υπάρχει ένας λογαριασμός-κουμπαράς στον οποίο θα πηγαίνουν οι εισφορές της επικουρικής ασφάλισης. Αυτός θα είναι ατομικός για κάθε ασφαλισμένο/η, με αποτέλεσμα να καταργείται ο αναδιανεμητικός χαρακτήρας της ασφάλισης, όπως ισχύει σήμερα και να γίνεται κεφαλαιοποιητικός.
Συνεπώς, οι νέες εισφορές δεν θα κατευθύνονται στην πληρωμή των τρεχουσών επικουρικών συντάξεων, αλλά θα αποταμιεύονται προς επένδυση (δείτε πιο αναλυτικά για τα ασφαλιστικά συστήματα και στο παράρτημα στο τέλος του άρθρου).
Για τη διαχείριση αυτών των αποθεματικών δημιουργείται το Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ), βασικός σκοπός του οποίου θα είναι η επένδυση των ατομικών αποταμιεύσεων, που θα τις διαχειρίζονται σχετικές εταιρείες του κλάδου.
Οι νέοι εργαζόμενοι δηλαδή, θα είναι υποχρεωμένοι να επενδύουν τα ποσά που αποταμιεύονται για την επικουρική τους ασφάλιση! Η μόνη «ελευθερία» που θα έχουν είναι στο να επιλέξουν μεταξύ ενός «συντηρητικού», «ισορροπημένου» ή «επιθετικού» επενδυτικού προφίλ. Δηλαδή, το πόσο θα ρισκάρουν την επικουρική τους σύνταξη!
Ποιος εγγυάται;
Στο ερώτημα «ποιος εγγυάται τις συντάξεις;», η κυβέρνηση απαντά «το κράτος».
Βέβαια, δεν έχουν περάσει παρά λίγα χρόνια από όταν κατέρρευσαν τα ασφαλιστικά ταμεία, μετά το τζογάρισμα των αποθεματικών τους, κίνηση που δεν «απέδωσε», με αποτέλεσμα οι ασφαλισμένοι να χάσουν τις αποταμιεύσεις τους. Τότε, κανένα κράτος δεν «εγγυήθηκε» τα αποθεματικά – αυτό που συνέβη ήταν τελικά να μειωθούν οι συντάξεις γιατί… δεν υπήρχαν λεφτά! Κενές εγγυήσεις, λοιπόν.
Αυτό το οποίο προσπαθεί να πετύχει η κυβέρνηση είναι να γίνει η ασφάλιση ατομική υπόθεση, που να αφορά τον κάθε εργαζόμενο προσωπικά και όχι κοινωνική υπόθεση που να αντιμετωπίζεται συλλογικά. Γι’ αυτό προωθεί τους ατομικούς δρόμους, τις «επενδυτικές επιλογές» κλπ και βέβαια, όσοι διαχειρίζονται τις επενδύσεις αυτές, θα αποκομίζουν κέρδη από τις αποδόσεις των αποταμιεύσεων.
Να παλέψουμε ενάντια στο μέλλον που μας ετοιμάζουν
Σε συζητήσεις μεταξύ νέων εργαζομένων, συχνά ακούγεται η ατάκα (μεταξύ σοβαρού κι αστείου) ότι «δεν θα πάρουμε σύνταξη ποτέ». Αυτή είναι η προοπτική που «βλέπουν» οι νέοι εργαζόμενοι στα πλαίσια του σημερινού συστήματος. Τα όρια συνταξιοδότησης ήδη έχουν αυξηθεί στα 67 και διάφοροι «λαγοί» της κυβέρνησης συνεχώς κάνουν λόγο για περαιτέρω αύξησή τους, ενώ αν κάτι συμβαίνει με τις συντάξεις είναι το ύψος τους να πέφτει συνεχώς.
Αυτό που είναι το απλό και λογικό, όλοι οι εργαζόμενοι/ες να έχουν πλήρη ασφαλιστική κάλυψη και στη συνέχεια να μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς από μια ενιαία σύνταξη, βρίσκεται για το σύστημα «εκτός συζήτησης».
Σύμφωνα με έρευνα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας – ILO (του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών), η κεφαλαιοποίηση των αναδιανεμητικών ασφαλιστικών συστημάτων έχει οδηγήσει μια σειρά χώρες σε μεγάλες μειώσεις συντάξεων, συγκέντρωση κεφαλαίων στους ιδιώτες και μεταφορά του κινδύνου σε ασφαλισμένους και συνταξιούχους.
Αυτό είναι το μέλλον που ετοιμάζει η κυβέρνηση της ΝΔ, κατ’ αρχήν για τους νέους εργαζόμενους/ες και στη συνέχεια για τους υπόλοιπους, με αρχή τις επικουρικές συντάξεις και μελλοντικά και για τις κύριες. Σε συνδυασμό με τον νόμο Χατζηδάκη – έναν πραγματικό οδοστρωτήρα για τα εργασιακά που καταργεί το 8ωρο και μια σειρά κατακτήσεις δεκαετιών – καταλαβαίνουμε ότι οι αντεργατικές επιθέσεις δεν πρόκειται να σταματήσουν εάν το εργατικό κίνημα δεν σταθεί και πάλι στα πόδια του για να καθορίσει τις εξελίξεις.
Αναδιανεμητικό – Κεφαλαιοποιητικό σύστημα
Ο «αναδιανεμητικός» χαρακτήρας των συστημάτων ασφάλισης – συνταξιοδότησης βασίζεται από τη μια στην κρατική ενίσχυση όποτε αυτό είναι απαραίτητο για τη διασφάλιση αξιοπρεπών συντάξεων κι από την άλλη στην αλληλεγγύη των γενεών, καθώς οι σημερινοί εργαζόμενοι πληρώνουν με τις εισφορές τους για τις συντάξεις των μεγαλύτερων. Το ίδιο θα συμβεί μ’ αυτούς όταν φτάσουν σε ηλικία συνταξιοδότησης.
Αντίθετα, ο κεφαλαιοποιητικός χαρακτήρας βασίζεται στις ατομικές εισφορές του καθενός εργαζόμενου οι οποίες επενδύονται με την μορφή κεφαλαίων στην χρηματοπιστωτική αγορά και εξαρτώνται επομένως από την πορεία των εταιρικών μετοχών και της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει καμία εγγύηση για το επίπεδο των συντάξεων είτε στο άμεσο είτε στο μακροπρόθεσμο μέλλον.
