Αυτή είναι η κατάληξη δύο σχεδόν ετών «κεντροαριστερής» κυβέρνησης υπό τον Ρομάνο Πρόντι, κατά τη διάρκεια των οποίων οι μισθοί έπεσαν στα επίπεδα των χαμηλότερων της Ευρώπης, η «επισφαλής εργασία» εξαπλώθηκε ακόμα περισσότερο, οι συντάξεις και οι κοινωνικές υπηρεσίες δέχθηκαν επίθεση και οι τιμές στα βασικά τρόφιμα εκτοξεύθηκαν. Τώρα, με την οικονομική ύφεση να διαγράφεται στον ορίζοντα και με πιό έντονες επιθέσεις ενάντια στους εργαζόμενους να ετοιμάζονται, η εργατική τάξη της Ιταλίας δεν έχει μαζική πολιτική εκπροσώπευση. Για πρώτη φορά απο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν υπάρχουν «κομμουνιστές» ή «σοσιαλιστές» βουλευτές ή γερουσιαστές. Από τους 150 έπεσαν στους 0!
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Βάλτερ Βελτρόνι, ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος (Pd), προσπάθησε να διαχωρίσει τον εαυτό του από τις αποτυχίες του κυβερνητικού συνασπισμού του Πρόντι (στην οποία το Pd ήταν η βασική συνιστώσα) και να πείσει τους ψηφοφόρους πως η ψήφος σε αυτόν θα ήταν ψήφος σε κάτι «νέο», αλλά απέτυχε να κλείσει την ψαλίδα μεταξύ του Pd και της συμμαχίας γύρω από τον Μπερλουσκόνι(«Πολίτες της Ελευθερίας»-Pdl). Ο Μπερλουσκόνι αστειεύτηκε λέγοντας οτι το Pd έκλεψε τόσες πολλές απο τις τακτικές του που σκεφτόταν να έχει τον Βελτρόνι στην κορυφή της εκλογικής λίστας του Pdl! Σε κάποια φάση φαινόταν πιθανό ένα αβέβαιο αποτέλεσμα στη Βουλή και τη Γερουσία που θα έκανε πιθανή τη συνεργασία των δύο πλευρών, αλλά στο τέλος ο συνασπισμός του Μπερλουσκόνι κέρδισε με διαφορά 9 ποσοστιαιων μονάδων με μία καθαρή πλειοψηφία 100 εδρών στο κοινοβούλιο και 30 εδρών στη Γερουσία.
Τη μεγαλύτερη άνοδο, παρ’ όλα αυτά την είχε η σύμμαχος του Μπερλουσκόνι, Λίγκα του Βορρά, ένα δεξιό, λαϊκίστικο, αντιμεταναστευτικό κόμμα, βασισμένο κατά κύριο λόγο στο βόρειο μέρος της Ιταλίας, όπου εισέπραξε ψήφους διαμαρτυρίας ενάντια στο πολιτικό κατεστημένο. Συνολικά η Λίγκα διπλασίασε το ποσοστό της παίρνοντας λίγο πάνω απο 8%, το υψηλότερο από το 1996 όταν είχε φτάσει το 10%, το οποίο ήταν και το μεγαλύτερο ποσοστό της. Στην Λομβαρδία κέρδισε 21.3 % των ψήφων για τη Γερουσία, και 26,1% στην περιοχή Βενέτο, βρισκόμενη μόλις 2 μονάδες πίσω από το Pdl. Επίσης εισέπραξε ψήφους διαμαρτυρίας έξω από το Βόρειο τμήμα, που είναι «κάστρο» της, παίρνοντας 7.1% (το διπλάσιο από το ΑΟΤ) στην Εμίλια Ρομάνια, μια παραδοσιακά αριστερή περιοχή,. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλές από τις ψήφους που πήρε η Λίγκα ήρθαν απο εργαζόμενους που στο παρελθόν είχαν ψηφίσει αριστερά αλλά πλέον δεν βλέπουν κανένα κόμμα να υπερασπίζεται τα συμφέροντά τους. Στο Τορίνο,για παράδειγμα, το κόμμα υπερδιπλασίασε τα ποσοστά του φτάνοντας το 6.5%. «Είμαστε τώρα το κόμμα των εργατών» δήλωσε ο Ουμπέρτο Μπόσσι, ηγέτης της Λίγκας.
Ο Μπόσσι έχει πεί ότι το κόμμα του δεν θα «κρατήσει όμηρο» το Pdl αλλά αναμφισβήτητα θα έχει σημαντική επιρροή μέσα στον συνασπισμό. Η Λίγκα θα πιέζει για περισσότερη τοπική οικονομική αυτονομία, η οποία θα ευνοήσει τον πλουσιότερο Βορρά εις βάρος του φτωχότερου Νότου όπως επίσης και για αυστηρότερη αντιμεταναστευτική πολιτική και για τακτικές οικονομικού προστατευτισμού. Ήδη, οι διαφορές έχουν αρχίσει να φαίνονται ανάμεσα στο Pdl και τη Λίγκα, με τον Μπερλουσκόνι να λέει ότι είναι διατεθειμένος να δουλέψει μαζί με το Pd για κάποιες μεταρρυθμίσεις, ενώ ο Μπόσσι κάλεσε τον συνασπισμό να προχωρήσει μόνος του. Αυτές οι διαφορές πιθανότατα θα οξυνθούν, ειδικά υπό τον αντίκτυπο μίας μελλοντικής οικονομικής ύφεσης και την ένταση των εργατικών αγώνων.
Πληρώνοντας το τίμημα της προδοσίας
Τα τέσσερα κόμματα που αποτελούν το ΑΟΤ- η Κομμουνιστική Επανίδρυση (Prc) οι Ιταλοί Κομμουνιστές (Pdci), οι Αριστεροί Δημοκράτες (SD) και οι Πράσινοι- πλήρωσαν υψηλό τίμημα για την συμμετοχή τους σε μία καπιταλιστική κυβέρνηση και την αποτυχία τους να υπερασπιστούν τα συμφέροντα των εργαζομένων και της νεολαίας. Το ΑΟΤ πήρε κάτι παραπάνω απο 3%- ένα καταστροφικό αποτέλεσμα αφού είναι λιγότερο ακόμα και απο το ποσοστό που πήρε η Επανίδρυση μόνη της στις τελευταίες εκλογές το 2006. Όλα μαζί αυτά τα κόμματα έχασαν σχεδόν το 75% των ψήφων που είχαν στις προηγούμενες εκλογές (3 εκατομυρια ψήφους λιγότερους)!
Υπολογίζεται ότι 40% των ψήφων πήγαν στο Pd αφού ο κόσμος πείστηκε να δώσει αυτό που τα δύο κύρια κόμματα αποκάλεσαν «χρήσιμη ψήφο» στην προσπάθεια να αποτραπεί η νίκη Μπερλουσκόνι. Άλλοι θα ψήφισαν τα δύο μικρά αντικαπιταλιστικά κόμματα- το Κομμουνιστικό Κόμμα Εργατών και την Αριστερή Κριτική- που έλαβαν γύρω στο 1% , και κάπου 2% των ψήφων αυτών υπολογίζεται ότι πήγαν στη Λίγκα του Βορρά.
Πολλοί άλλοι, παρά ταύτα, απλά έμειναν σπίτι και δεν πήγαν να ψηφίσουν καν. Η πτώση στη συμμετοχή (3.5%) ήταν η μεγαλύτερη απο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε μία χώρα που η συμμετοχή στις εκλογές είναι συνήθως πολύ μεγάλη. Η πτώση ήταν μεγαλύτερη στις αποκαλούμενες «κόκκινες περιοχές» όπως στη Λιγκουρία (5.4%) και την Εμίλια Ρομάνια, αντανακλώντας τα υψηλά επίπεδα οργής και απογοήτευσης ανάμεσα στις τάξεις των εργατών που νιώθουν εντελώς προδομένοι από τα κόμματα της αριστεράς.
Έχοντας ακολουθήσει μια καταστρεπτική πολιτική συνεργασίας με τον Πρόντι και το Pd, ο Φαούστο Μπερτινότι παραιτήθηκε από την ηγεσία του ΑΟΤ. Αλλά δεν έμαθε τίποτα από αυτή την εμπειρία. Δεν έχει αποκυρήξει την συμμετοχή στις καπιταλιστικές κυβερνήσεις και τη νύχτα των εκλογών δήλωσε ότι το βασικό λάθος ήταν ότι δημιούργησε το ΑΟΤ «πολύ αργά». Αυτός και οι άνθρωποι γύρω του, είναι ακόμα αποφασισμένοι να πιέσουν για ένα ενιαίο κόμμα της αριστεράς. Αλλά ενότητα με ποιόν; Οι Ιταλοί Κομμουνιστές (το Pdci)δεν πήγε καν στην συνέντευξη τύπου την νύχτα των εκλογών και είναι φανερά διατεθειμένο να προχωρήσει μόνο του. Η εκλογική καταστροφή θα οξύνει ακόμα περισσότερο τις αντιθέσεις που ήδη υπάρχουν μέσα και ανάμεσα στο SD, τους Πράσινους και την Επανίδρυση.
Το αποτέλεσμα των εκλογών είναι μια αυστηρή προειδοποίηση για όσους προσπαθούν για τη δημιουργία νέων εργατικών κομμάτων. Εαν αυτό το κόμμα δεν μείνει μακριά από συνεργασίες με καπιταλιστικά κόμματα και δεν παλέψει για ένα αυθεντικά σοσιαλιστικό εναλλακτικό πρόγραμμα, μπορεί γρήγορα να χάσει τη βάση του και να αποσυντεθεί, ή ακόμα και να εξαφανιστεί μέσα σε έναν καπιταλιστικό σχηματισμό.
Κρίση και αστάθεια
Η Ιταλία σε 63 χρόνια έχει αλλάξει 62 κυβερνήσεις και ο Μπερλουσκόνι είναι ο μόνος πρωθυπουργός που έχει εκτίσει ολόκληρη 5ετη θητεία. Αναμφίβολα, αυτό έχει επηρεάσει κάποιο κόσμο που τον ψήφισε ελπίζοντας σε μία «σταθερή» κυβέρνηση. Ο ίδιος ο Μπερλουσκόνι έχει διακυρύξει πως θα κυβερνήσει για πέντε ακόμα χρόνια. Παρ’ όλα αυτά και παρά την καθαρή πλειοψηφία που απέσπασε, αυτή η κυβέρνηση είναι πιθανό να είναι μία κυβέρνηση κρίσεων η οποία μπορεί να «πέσει» πριν της ώρας της. Η ιταλική οικονομία είναι σε δύσκολη κατάσταση ακόμα και πριν τις επιπτώσεις που θα φανούν σύντομα στην Ευρώπη από την ύφεση στην Αμερική. Οι Financial Times έβγαλαν πρόσφατα έναν οικονομικό «καιρικό» χάρτη ανάπτυξης στην Ευρώπη, βασισμένο στις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Η Ιταλία είχε καταρακτώδεις βροχές, υπολογίζοντας ανάπτυξη μόλις 0.3% για το 2008, το χαμηλότερο στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι μισθοί είναι χαμηλότεροι απο αυτούς στην Ελλάδα και η παραγωγικότητα ίση με αυτή του Μεξικού!
Ακόμα και ο Μπερλουσκόνι αναγκάστηκε να αναγνωρίσει τα προβλήματα που ο ιταλικός καπιταλισμός αντιμετωπίζει δηλώνοντας ότι «η οικονομική κρίση θα σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν θυσίες» και ότι η κυβέρνηση του θα χρειαστεί να πάρει «αντιδημοφιλή μέτρα». Βέβαια θα πρέπει να αναμένουμε τις περισσότερες θυσίες να τις κανει η εργατική τάξη με περικοπές των δημοσίων δαπανών, περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις και πίεση για αύξηση της παραγωγικότητας. Εκπρόσωποι του κεφαλαίου ήδη πιέζουν για γρήγορες και βαθιές «μεταρρυθμίσεις». Ήταν απογοητευμένοι απο την τελευταία κυβερνηση Μπερλουσκόνι, η οποία κατά τη γνώμη τους ξόδεψε το μεγαλύτερο κομμάτι της θητείας της για να περνάει νόμους που προστάτευαν τα επιχειρηματικά συμφέροντα του ίδιου του Μπερλουσκόνι και να αποτρέπει το να πάει ο ίδιος στη φυλακή, αντί να υπερασπιστεί τα ευρύτερα συμφέροντα του ιταλικού καπιταλισμού. Αυτή τη φορά, έγραψε η οικονομική εφημερίδα «Il Sole di 24 Ore», ο Μπερλουσκόνι πρέπει να δείξει «αίσθημα υπευθυνότητας». Με πλειοψηφία και στη βουλή και στη Γερουσία, δεν έχει πια καμία δικαιολογία.
Η άρχουσα τάξη φοβάται, παρ’ όλα αυτά, ότι χωρίς εκπροσώπους στη Βουλή, η αντίσταση και η απογοήτευση της εργατικής τάξης θα εκραγεί στους δρόμους όπως έγινε με τις δύο τελευταίες κυβερνήσεις Μπερλουσκόνι, με γενικές απεργίες και διαδηλώσεις εκατομυρίων ενάντια στην οικονομική και εξωτερική του πολιτική. Ακόμα και αν αρχικά η εκλογή Μπερλουσκόνι είναι πιθανό να ενισχύσει την ανησυχία και την αβεβαιότητα η οποία υπάρχει ανάμεσα στους εργαζόμενους και τη νεολαία, αυτό μπορεί γρήγορα να δώσει τη θέση του σε εκρηκτικές καταστάσεις. Ο Σαρκοζί σάρωσε στις εκλογές στη Γαλλία παρουσιαζόμενος ως ένας «δυνατός» και αποφασισμένος ηγέτης που θα άλλαζε τη ρότα της χώρας. Μέσα σε λίγους μήνες οι εργαζόμενοι άρχισαν να αντιστέκονται και τα ποσοστά του στα γκάλοπ έπεσαν δραματικά. Αυτό δείχνει πόσο γρήγορα μπορεί να αλλάξει η διάθεση.
Αν οι ηγέτες των τριών βασικών εργατικών συνομοσπονδιών στην Ιταλία συνεχίσουν την τακτική του να κάνουν διάλογο με την κυβέρνηση και να συγκρατούν τους αγώνες θα προσπερασθούν από οργισμένους εργάτες που θα δράσουν ανεπίσημα και αυθόρμητα. Κινήματα επίσης μπορεί να ξεσπάσουν γύρω από κοινωνικά ζητήματα όπως η πυρηνική ενέργεια ή η αποστολή στρατευμάτων στο Αφγανιστάν.
Ξαναχτίζοντας την αριστερά
Από αυτά ακριβώς τα κινήματα, σε πολλά από τα οποία θα συμμετέχουν εργαζόμενοι νέοι χωρίς πείρα στην πάλη, η αριστερά θα ξαναχτιστεί στην Ιταλία. Πολλοί απο αυτούς θα είναι θετικοί απέναντι σε ένα κίνημα για το χτίσιμο ενός αντικαπιταλιστικού, εργατικού κόμματος που θα παλέψει ενάντια στις επιθέσεις του Μπερλουσκόνι και για μία ριζοσπαστική αλλαγή της κοινωνίας.
Υπάρχουν ακόμα χιλιάδες ακτιβιστές στην Επανίδρυση και στις άλλες συνιστώσες του ΑΟΤ που εναντιώνονται στο να διαλυθούν τα κόμματά τους μέσα σε ένα φανερά αποτυχημένο πολιτικό μόρφωμα. Κάποιοι δεν θα έχουν την αντοχή να παλέψουν μετά από μια τόσο συντριπτική ήττα αλλά άλλοι θα είναι έτοιμοι να παλέψουν για ένα αυθεντικό εργατικό κόμμα. Υπάρχουν επίσης πολλοί άλλοι εργαζόμενοι και νέοι που συμμετέχουν στα κινήματα και θα παλέψουν για ένα νέο κόμμα.
Το κάλεσμα για τη δημιουργία ενός τέτοιου κόμματος χρειάζεται να έχει πολύ μεγαλύτερη απεύθυνση από το «πρωτοπόρο» κόμμα για το οποίο καλεί το «Κομμουνιστικό Κόμμα Εργατών» , το οποίο βασικά καλεί όλους τους υπόλοιπου να ενωθούν υπό το πρόγραμμα του και τις δομές του. Πρέπει να βασιστεί πρώτα από όλα στην εργατική τάξη στοχεύοντας σε αυθεντικές σοσιαλιστικές ιδέες, αντι του αορίστου «αντικαπιταλιστικου σχηματισμου» που προωθεί η «Αριστερή Κριτική».
Το χτίσιμο ενός νέου εργατικού κόμματος δεν θα είναι μία εύκολη και ευθεία διαδικασία μετά από τις προσφατες εμπειρίες συνδικαλιστικής και πολιτικής υποχώρησης και ήττας. Αλλά είναι μία διαδικασία ζωτικής σημασίας η οποία πρέπει να ξεκινήσει τώρα από όλους αυτούς που αντιλαμβάνονται τη σημασία της και είναι διατεθειμένοι να παλέψουν για αυτήν. Τα μέλη της CWI στην Ιταλία θα συμμετέχουν ενεργά σε αυτή τη διαδικασία, στην πάλη ενάντια στον Μπερλουσκόνι και στη μάχη για ένα επαναστατικό σοσιαλιστικό πρόγραμμα.
της Christine Thomas – Lotta, ιταλικό τμήμα της CWI μετάφραση Φοίβος Γούζιος
