Ο Λούκα Σκάκι (Luca Scacchi), μέλος του ControVento («Ενάντια στον άνεμο», ένας ιταλικός επαναστατικός μαρξιστικός σύλλογος), είναι πανεπιστημιακός ερευνητής στην Κοινωνική Ψυχολογία (Università Della Valle d’Aosta) και εκπρόσωπος των ακαδημαϊκών στο Εθνικό Κέντρο της FLC-CGIL (Ένωση Σχολείων, Πανεπιστημίων και Έρευνας στην Confederazione Generale Italiana del Lavoro, την κύρια ιταλική συνδικαλιστική συνομοσπονδία). Διαβάστε παρακάτω αποσπάσματα συνέντευξης του στο Internationalist Standpoint.
- Σύντροφε Λούκα, στην Ιταλία προκηρύχθηκε γενική απεργία, η οποία ξεκίνησε την Παρασκευή 17/11, αλλά ακολουθούν κι άλλες δράσεις σε διαφορετικές χρονικές στιγμές από μια σειρά κλάδους. Μπορείς να μας εξηγήσεις αυτή την κατάσταση και να μας πεις ποια συνδικάτα κάλεσαν στην απεργία;
Στην Ιταλία για περισσότερο από μια δεκαετία τα συνδικάτα δεν έχουν καταφέρει να οικοδομήσουν μια αποφασιστική, μαζική απάντηση στις αντιλαϊκές πολιτικές της άρχουσας τάξης. Η CISL (το δεύτερο μεγαλύτερο συνδικάτο στη χώρα) έχει όλα τα τελευταία χρόνια περάσει καθαρά με τη μεριά των εργοδοτών και της κυβέρνησης. Τα αριστερά συνδικάτα βάσης (USB, CUB, SICobas και άλλα) είναι μικρά και έχουν δυνάμεις μόνο σε συγκεκριμένους κλάδους. Η βασική ευθύνη ωστόσο βαραίνει πάνω απ’ όλα τη γραφειοκρατική και χωρίς καμία διάθεση για αγώνα ηγεσία της CGIL (της κύριας ιταλικής συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας).
Στις συνθήκες της γενικευμένης κρίσης του καπιταλισμού, αυτή η ηγεσία τείνει να αναλάβει το καθήκον της «σωτηρίας της χώρας», έχοντας παραιτηθεί από την υπεράσπιση των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης. Έτσι, την τελευταία δεκαετία απέφυγε με κάθε τρόπο, οποιαδήποτε παρατεταμένη σύγκρουση με την κυβέρνηση. Αυτό συνέβη το 2012 με την κυβέρνηση Μόντι, που πέρασε τη χειρότερη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση (και αντιμετώπισε μόνο 4 ώρες απεργίας!), με τον «νόμο για την απασχόληση» του Ρέντσι (ενάντια στον οποίο υπήρξε μία και μοναδική γενική απεργία και μάλιστα μετά την έγκρισή του), ενώ παρόμοια ήταν η στάση της συνδικαλιστικής ηγεσίας κατά την πανδημία (όταν η CGIL υπέγραψε συμφωνία με την κυβέρνηση μετά από εκτεταμένες αυθόρμητες απεργίες τον Μάρτιο του 2020, για να «αποτρέψει τη μετατροπή του φόβου σε οργή». Έκανε δηλαδή ακριβώς το αντίθετο από αυτό που πρέπει να κάνει ένα συνδικάτο που υπερασπίζεται τα συμφέροντα των εργαζομένων.
Στις απεργιακές δράσεις αυτής της φάσης δεν συμμετέχει η CISL, αλλά συμμετέχουν η CGIL και η UIL (η τρίτη σε μέγεθος ιταλική συνδικαλιστική συνομοσπονδία). Απεργούν επίσης ορισμένα συνδικάτα βάσης, αν και καλούν σε διαφορετικές διαδηλώσεις. Αυτή η γενική απεργία ήρθε αργά, μετά από μια πανεθνική διαδήλωση στην οποία καλούσε μόνο η CGIL στις 7 Οκτωβρίου (με πάνω από εκατό χιλιάδες ανθρώπους στη Ρώμη). Επιπλέον είναι μια απεργία κατά την οποία διαφορετικές περιοχές και διαφορετικοί κλάδοι εργαζομένων απεργούν σε διαφορετικές ημέρες, σε ένα περίπλοκο παζλ από τις 17 Νοεμβρίου ως την 1η Δεκεμβρίου. Σε κάθε περίπτωση βέβαια πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα, γιατί είναι η πρώτη σοβαρή σύγκρουση του εργατικού κινήματος με την κυβέρνηση.
- Ποια είναι τα κεντρικά αιτήματα της απεργίας;
Στην ουσία τα αιτήματα έχουν να κάνουν με τη συνολική οικονομική πολιτική της κυβέρνησης. Η Μελόνι και τα αντιδραστικά κόμματα που αποτελούν την κυβερνητική πλειοψηφία της, προσπαθούν να περάσουν μέτρα που επιδεινώνουν περαιτέρω τις συντάξεις (μέσω της αύξησης του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης), ανανεώνουν τις συμβάσεις των δημοσίων υπαλλήλων με αυξήσεις ίσες μόνο με το 1/3 του πληθωρισμού, περικόπτουν και ιδιωτικοποιούν την υγειονομική περίθαλψη και ακυρώνουν το «Εισόδημα του Πολίτη» (επιδότηση για τους φτωχούς και τους ανέργους). Τα αιτήματα επομένως έχουν να κάνουν συνολικά με ζητήματα μισθών, συντάξεων, επιδομάτων, αλλά και το επίπεδο των κοινωνικών υπηρεσιών.
- Η κυβέρνηση προσπάθησε να απαγορεύσει την απεργία. Πως έγινε αυτό πρακτικά;
Η κυβέρνηση προσπάθησε αμέσως να κηρύξει την απεργία παράνομη. Ο Σαλβίνι ξεκίνησε μια προπαγανδιστική εκστρατεία, εστιάζοντας στην απεργία στις μεταφορές και κατάφερε να επιβάλει μείωση της διάρκειάς της με ασφαλιστικά μέτρα. Τελικά, η απαγόρευση αφορά μόνο συγκεκριμένους κλάδους (κυρίως αστικά λεωφορεία, μετρό και τρένα) στους οποίους συμμετέχει περιορισμένος αριθμός εργαζομένων. Ωστόσο, γύρω από αυτή την απαγόρευση δημιουργήθηκε σοβαρή ένταση μεταξύ των συνδικάτων και της κυβέρνησης.
- Είναι σύνηθες στην Ιταλία να απαγορεύονται απεργίες, ή είναι αποτέλεσμα της νίκης της Μελόνι στις πρόσφατες εκλογές;
Δεν είναι κάτι συνηθισμένο, αν και όπως είπα και πιο πάνω στην προκειμένη περίπτωση η σύγκρουση αυτή είναι κυρίως προπαγανδιστικού χαρακτήρα και δεν επηρεάζει μεγάλους αριθμούς εργαζομένων. Πρέπει όμως επίσης να πούμε ότι στην Ιταλία υπάρχει η νομοθεσία που επιτρέπει να επιβληθούν σημαντικοί περιορισμοί στις απεργίες στο δημόσιο (υγεία, σχολεία, μεταφορές, αλλά και μουσεία κ.λπ.). Αυτή η νομοθεσία είναι περίπου τριάντα ετών και στην πραγματικότητα οι ηγεσίες των CGIL, CISL και UIL συνέβαλαν στη θεμελίωσή της: οι γραφειοκρατικές ηγεσίες τους στην πραγματικότητα σκέφτηκαν με αυτόν τον τρόπο να περιορίσουν τα κινήματα και τα συνδικάτα βάσης, τα οποία στη δεκαετία του 1980 είχαν μαζική απήχηση και διοργάνωναν μεγάλες απεργίες σε αυτούς τους τομείς (ιδίως στους σιδηροδρόμους, τα σχολεία και τα αστικά λεωφορεία/μετρό).
- Πώς θα περιέγραφες τον χαρακτήρα της σημερινής ιταλικής κυβέρνησης;
Πρόκειται για μια αντιδραστική, ακροδεξιά κυβέρνηση, με εμφανείς φασιστικές αναφορές. Το σύμβολο των Fratelli di Italia (Αδελφοί της Ιταλίας – κόμμα της Μελόνι) περιέχει ακόμη εκείνο του φασιστικού MSI (ιδρύθηκε το 1946, από υποστηρικτές του Μουσολίνι): μια τρίχρωμη φλόγα που καίει αιώνια πάνω από το φέρετρο του Μουσολίνι. Δεν είναι βέβαια μια φασιστική κυβέρνηση με τη στενή έννοια του όρου: δεν υπάρχει συστηματική χρήση βίας απέναντι στο εργατικό κίνημα, ούτε η επιδίωξη οικοδόμησης ενός δικτατορικού κράτους, που είναι χαρακτηριστικά του φασισμού. Ωστόσο, πρόκειται για μια αυταρχική κυβέρνηση, η οποία όπως ο Όρμπαν, ο Τραμπ, ο Μιλλέι, η Λεπέν, ενσαρκώνει μια εξαιρετικά επικίνδυνη, σύγχρονη Δεξιά, που παραπέμπει σε μια διαφορετική διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης, διαιρεί τις χαμηλότερες οικονομικά τάξεις, στρατιωτικοποιεί την κοινωνία.
- Το ιταλικό κίνημα, το οποίο βρισκόταν στην πρώτη γραμμή των αγώνων στην Ευρώπη και διεθνώς για δεκαετίες, πέρασε έναν «μακρύ χειμώνα» μετά τη συνθηκολόγηση και στη συνέχεια τη διάλυση της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2000. Υπάρχουν κάποια σημάδια ανάκαμψης;
Ναι, υπάρχουν σημάδια ανάκαμψης. Πριν από δύο χρόνια, ένα εργοστάσιο στη Φλωρεντία που ανήκε σε πολυεθνική εταιρεία έκλεισε ξαφνικά και οι εργαζόμενοι απάντησαν καταλαμβάνοντάς το. Αυτός ο αγώνας συμπαρέσυρε σημαντικά στρώματα της κοινωνίας που συμμετείχαν κατά δεκάδες χιλιάδες σε διαδηλώσεις συμπαράστασης σε όλη τη χώρα. Σε ορισμένα εργοστάσια στη βόρεια Ιταλία υπάρχουν ισχυρές συνδικαλιστικές παραδόσεις που αντιστέκεται σθεναρά στις εργοδοτικές επιθέσεις. Τον περασμένο Μάιο οργανώθηκαν σημαντικές απεργιακές κινητοποιήσεις στο Pomigliano (ένα μεγάλο εργοστάσιο της FIAT κοντά στη Νάπολη, με 5.000 εργαζόμενους). Τέτοια κινήματα είχαν να εμφανιστούν εδώ και δέκα χρόνια.
Ωστόσο, αυτά τα κινήματα είναι διάσπαρτα και απομονωμένα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η τελευταία απεργία μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο, δίνοντας ώθηση ώστε οι εργατικοί αγώνες να οργανωθούν με διάθεση ενότητας και να μαζικοποιηθούν, κάτι που χρειαζόμαστε το επόμενο διάστημα.
