Η αρχή του νέου έτους βρήκε τους Ισλανδούς εργαζόμενους εξαιρετικά οργισμένους.
Η προσπάθεια της κυβέρνησης να προωθήσει την αποπληρωμή του τεράστιου χρέους -χρέος που προκάλεσαν οι ισλανδικές τράπεζες- προς τις κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Ολλανδίας προκάλεσε ένα νέο γύρο διαδηλώσεων σε όλη την χώρα και οδήγησε την Ισλανδία σε πολιτική κρίση.
Το ύψος του χρέους ανέρχεται στο ποσό των 14.000 ευρώ περίπου για κάθε Ισλανδό πολίτη.
«Να πληρώσουν οι τραπεζίτες – όχι εμείς» ήταν το κεντρικό σύνθημα που δονούσε τις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας έξω από το κοινοβούλιο.
Καπιταλισμός – καζίνο
Η Ισλανδία ήταν εδώ και καιρό ένα από τα νεοφιλελεύθερα πειράματα, ένα χρηματοδοτικό καζίνο. Οι αστοί σε όλη την Ευρώπη δεν επέκριναν ποτέ τις πολιτικές που εφαρμόζονταν, την παρουσίαζαν σαν ένα λαμπρό παράδειγμα προς μίμηση.
Το “θαύμα” δεν κράτησε πολύ, η παγκόσμια οικονομική κρίση οδήγησε σε κατάρρευση το τραπεζικό σύστημα και το νόμισμα της χώρας και μαζί το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού. Στις 5 Οκτωβρίου του 2008 η Ισλανδία, από την χώρα με το 6ο μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα παγκοσμίως, έφτασε στα όρια της πλήρους χρεοκοπίας. Όλες οι ισλανδικές τράπεζες κατέρρευσαν σαν χάρτινος πύργος και κρατικοποιήθηκαν στην συνέχεια.
Οι μετοχές των τραπεζών μετατράπηκαν σε άχρηστα χαρτιά. Αυτό σε μια χώρα όπου 30.000 άτομα (το 10% του πληθυσμού) είχαν στην κατοχή τους μετοχές τραπεζών και όλα τα συνταξιοδοτικά ταμεία είχαν επενδύσει σε τραπεζικές μετοχές.
Υπήρξε ένα κύμα πτωχεύσεων στις επιχειρήσεις και το 40% των νοικοκυριών δεν μπορούσαν να πληρώσουν τις δόσεις των στεγαστικών τους δανείων. Οι συνταξιούχοι έχασαν τις οικονομίες μιας ζωής. Αυτά τα γεγονότα οδήγησαν στην εξέγερση που ανέτρεψε τη δεξιά κυβέρνηση της χώρας στις αρχές του 2009.
Icesave (Άισσέιβ)
Η Ισλανδική κρίση είχε και διεθνείς επιδράσεις. Όταν η τράπεζα Icesave, (θυγατρική της τράπεζας Landsbankis που λειτουργούσε μέσω ίντερνετ) κατέρρευσε, ένας μεγάλος αριθμός «επενδυτών» στο εξωτερικό έχασαν τα χρήματά τους.
Στη Βρετανία πάνω από 100 τοπικά δημοτικά συμβούλια και πολλοί καταθέτες είχαν επενδύσει σε ισλανδικές επιχειρήσεις και τα έχασαν όλα. Η Βρετανική κυβέρνηση προχώρησε σε αποζημιώσεις όσων Βρετανών έχασαν λεφτά και περιουσίες, με βάση την πολιτική των εγγυήσεων που εφάρμοσαν οι αστικές κυβερνήσεις διεθνώς. Στη συνέχεια απαίτησε να πληρώσει τις αποζημιώσεις η ισλανδική κυβέρνηση.
Μπροστά στην αδυναμία της τελευταίας να ανταποκριθεί ο Βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν διέταξε το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων των ισλανδικών τραπεζών που βρίσκονται στην Βρετανία.
Κάτι αντίστοιχο έγινε και στην Ολλανδία.
Οι κυβερνήσεις των δύο χωρών, Βρετανίας και Ολλανδίας, απαιτούν από την Ισλανδία να πληρώσει 3.8 δις ευρώ ως αποζημίωση.
Το κοινοβούλιο λεει «ναι», ο κόσμος λεει «όχι»
Η ισλανδική κυβέρνηση προχώρησε στην ψήφιση ενός νόμου (γνωστού ως νόμου Icesave) που αποδεχόταν αυτή την απαίτηση.
Το κοινοβούλιο ψήφισε αυτό το νόμο τον περασμένο Αύγουστο προσθέτοντας όμως ορισμένες τροποποιήσεις σχετικά με τον χρόνο αποπληρωμής του χρέους και την σύνδεση της αποπληρωμής με την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Αυτές οι τροποποιήσεις δεν έγινα δεκτές από τις κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Ολλανδίας και καινούργιες διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν τον Οκτώβρη.
Το ισλανδικό κοινοβούλιο φοβόταν τόσο τις αντιδράσεις των εργαζομένων -που βρίσκονταν σε διαρκείς κινητοποιήσεις- που ανέβαλε την ψήφιση του νόμου μέχρι τις αρχές Γενάρη.
Τελικά ο νόμος πέρασε με 33 ψήφους υπέρ και 30 κατά.
Αμέσως ξεκίνησε εκστρατεία στην κοινωνία και 60.000 άνθρωποι -το 20% του πληθυσμού- υπόγραψαν ενάντια στο νόμο. Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν πως πάνω από 7 στους 10 πολίτες ήταν αντίθετοι με την εφαρμογή του.
Ο πρόεδρος της χώρας αναγκάστηκε κάτω από το βάρος των αντιδράσεων να προβάλει βέτο ενάντια στο νόμο – γεγονός που οδηγεί αυτόματα στην διενέργεια δημοψηφίσματος για το ζήτημα.
Δημοψήφισμα
Το δημοψήφισμα κανονικά πρέπει να διεξαχθεί στις 6 Μαρτίου. Είναι σίγουρο πως θα οδηγήσει σε μεγάλη πόλωση και αύξηση της πολιτικοποίησης μέσα στην ισλανδική κοινωνία. Η κυβέρνηση και οι καπιταλιστές έχουν ξεκινήσει μια μαζική εκστρατεία εκφοβισμού.
Οι καπιταλιστές και τα ΜΜΕ διεθνώς τρέμουν την πιθανότητα η απάντηση των Ισλανδών εργαζομένων να είναι «όχι» και κινούν γη και ουρανό υπέρ της επικράτησης του «ναι» με τον ίδιο τρόπο που έπραξαν και στην περίπτωση του δημοψηφίσματος στην Ιρλανδία για την αποδοχή της Συνθήκης της Λισσαβόνας.
Ο Βρετανός υπουργός Τραπεζών και Οικονομικών Υπηρεσιών προειδοποίησε πως αν οι Ισλανδοί αρνηθούν να πληρώσουν η χώρα θα τεθεί εκτός διεθνούς οικονομικού συστήματος. Απειλές για απομόνωση της χώρας και μη ένταξης της στην ΕΕ εκτοξεύονται την ίδια ώρα από διάφορες μεριές.
«Αν οι ψηφοφόροι πουν όχι, αν η Ισλανδία δεν πληρώσει τα χρέη της στους Βρετανούς και Ολλανδούς φορολογούμενους κάθε βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα κοπεί καθώς και όλα τα δάνεια από την σουηδική κυβέρνηση»
έγραφε η σουηδική εφημερίδα Expressen (Εξπρέσεν) στις 10/1.
Η κυβέρνηση της Φιλανδίας απειλεί και αυτή με την σειρά της να σταματήσει την παροχή δανείων στην Ισλανδία.
Ο σουηδικός τύπος αναφέρει ακόμα πως
«η επικράτηση του Όχι θα σημάνει νέα πολιτική κρίση και περαιτέρω καθυστέρηση στην εφαρμογή του σχεδίου σωτηρίας που χρειάζεται η Ισλανδία»
και πως
«Χωρίς την αποκατάσταση των σχέσεων με τον υπόλοιπο κόσμο η Ισλανδία δεν πρόκειται ποτέ να πάρει τα δολάρια και τα ευρώ που χρειάζεται…».
Υπάρχει εναλλακτική;
Ποια είναι όμως η εναλλακτική λύση για τους εργαζόμενους και τη νεολαία της Ισλανδίας;
«Κατ’ αρχήν πρέπει να πούμε όχι σε ένα νόμο που αν εφαρμοστεί θα καταστρέψει την ζωή των απλών ανθρώπων για πολλά χρόνια. Το να αποπληρωθούν 3.8 δις ευρώ -το ένα τρίτο δηλαδή του ΑΕΠ της χώρας- μέχρι το 2024 θα υποσκάψει δραστικά την οικονομία. Για το βρετανικό κράτος ένα τέτοιο ποσό μπορεί να φαντάζει σχετικά μικρό αλλά για την Ισλανδία είναι τεράστιο. Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα Financial Times (Φαϊνάνσιαλ Τάιμς) “το χρέος της Ισλανδίας στην Βρετανία αντιστοιχεί στο 1% του συνολικού δανεισμού της βρετανικής κυβέρνησης για τα χρόνια 2010 και 2011″»,
εξηγεί ο Skuli Jon Kristinsson (Σκούλι Γιον Κρίστινσον), μέλος της CWI στην Ισλανδία.
Τα ερωτήματα είναι: Πόσο δυνατές αντιστάσεις θα υπάρξουν; Θα πετύχει η εκστρατεία εκφοβισμού; Τι θα γίνει αν τελικά επικρατήσει το «Όχι»;
Η πλειοψηφία των Ισλανδών νιώθει ακόμη πως οι εργαζόμενοι και το κίνημα έχουν πολλή δύναμη. Οι κινητοποιήσεις του 2008 που κράτησαν βδομάδες και τελικά ανέτρεψαν την κυβέρνηση επιβεβαιώνουν αυτή την αίσθηση. Οι πορείες και οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας αρχίζουν να πληθαίνουν ξανά. Οι περισσότεροι Ισλανδοί σωστά πιστεύουν πως δεν πρέπει να πληρώσουν αυτοί τα χρέη που δημιούργησαν οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές.
Αυτό που λείπει από το κίνημα είναι μια μαχητική ηγεσία που να ξέρει τι θέλει να πετύχει και να παλεύει συνειδητά για αυτό. Τα κόμματα της δεξιάς, των οποίων η κυβέρνηση ανατράπηκε εξαιτίας του κινήματος, στράφηκαν σε ένα υποκριτικό λαϊκισμό, δηλώνοντας αντίθετοι στον νόμο Icesave.
Την ίδια ώρα ο νόμος υποστηρίζεται από την κεντροαριστερή κυβέρνηση που ήρθε στην εξουσία στηριζόμενη στο κίνημα των εργαζομένων και της νεολαίας!
Αυτό δείχνει με τον καλύτερο τρόπο πως κανένα από τα κόμματα του κατεστημένου δεν μπορούν -και δεν θέλουν- να υπερασπιστούν πραγματικά τα συμφέροντα των εργαζομένων και της νεολαίας, ούτε να αναγκάσουν τους πραγματικούς υπεύθυνους για την κρίση να πληρώσουν τον λογαριασμό.
Το κίνημα του «Όχι» πρέπει να προχωρήσει παραπέρα και να ανοίξει την συζήτηση για μια εναλλακτική πρόταση των εργαζομένων.
Το ισλανδικό τμήμα της CWI παλεύει για:
– Την καταψήφιση του «νόμου Άισέιβ»
– Μη πληρωμή των χρεών.
– Οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές να πληρώσουν για την κρίση
– Πάγωμα όλων των δανειακών υποχρεώσεων των εργαζομένων, μαζική εκστρατεία άρνησης πληρωμής των στεγαστικών δανείων.
– Η Ισλανδία να αρνηθεί να υποταχθεί στις εντολές της ΕΕ, του ΔΝΤ και των άλλων διεθνών καπιταλιστικών οργανισμών
– Άνοιγμα όλων των εμπορικών βιβλίων για να διαπιστωθεί που έχουν πάει τα δισεκατομμύρια των κερδών των τραπεζών
– Εθνικοποίηση, κάτω από εργατικό έλεγχο και διαχείριση, των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων
– Για την δημιουργία ενός μαζικού κινήματος με δημοκρατικά εκλεγμένες επιτροπές που θα αποφασίζουν για τις πολιτικές προτάσεις και το πρόγραμμα των κινητοποιήσεων
– Καμία εμπιστοσύνη στα κόμματα του κατεστημένου. Χτίσιμο ενός εργατικού κόμματος, πραγματικά στην υπηρεσία των εργαζομένων
– Για μια δημοκρατική σοσιαλιστική Ισλανδία – για μια ενωμένη σοσιαλιστική Ευρώπη
____________
