Μεταξύ 9 και 13 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η διεθνής συνδιάσκεψη του Internationalist Standpoint (διεθνής πρωτοβουλία επαναστατών σοσιαλιστών-ISp), με εκτεταμένες συζητήσεις για τη γεωπολιτική κατάσταση, τους ταξικούς αγώνες διεθνώς, την άνοδο της ακροδεξιάς, τις εξελίξεις στη Λατινική Αμερική, την Ασία και την Αφρική, καθώς και για εσωτερικά ζητήματα, όπως το χτίσιμο των δυνάμεων του επαναστατικού σοσιαλισμού, το καταστατικό, οι σχέσεις με άλλες οργανώσεις κ.λπ.
Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο για τους αγώνες της εργατικής τάξης. Ολόκληρο το κείμενο στα αγγλικά στο εδώ.
Μπορείτε επίσης να διαβάσετε τις θέσεις μας για την Παλαιστίνη εδώ.
- Με την κατάρρευση του σταλινισμού και την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος σταδιακά επιβεβαίωνε την κυριαρχία του ως το κύριο καπιταλιστικό οικονομικό μοντέλο από τη δεκαετία του 1980, η οργανωτική δύναμη του κόσμου της εργασίας δέχτηκε μια σειρά πλήγματα και επιθέσεις. Έτσι οι εργαζόμενοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με αυξανόμενη εργασιακή επισφάλεια, λιγότερη κοινωνική πρόνοια, λιγότερο σταθερές θέσεις εργασίας, επιθέσεις στα συνδικαλιστικά δικαιώματα, μειωμένη πρόσβαση σε προσιτή στέγαση κ.λπ. Σε μια διαδικασία αλληλένδετη με αυτές τις εξελίξεις, η ταξική συνείδηση επίσης υποχώρησε, ειδικά μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση στο ανατολικό μπλοκ και την άμεση συνθηκολόγηση της Σοσιαλδημοκρατίας με τα συμφέροντα του κεφαλαίου και του κατεστημένου.
- Η οικονομική κρίση του 2007-09, η οποία ήταν η πιο σοβαρή παγκόσμια οικονομική κρίση μετά τη Μεγάλη Ύφεση του 1929, συνέτριψε τις ελπίδες για «διαρκή ανάπτυξη» που επικρατούσαν ανάμεσα στους αναλυτές του αστικού μπλοκ μετά την κατάρρευση του σταλινισμού. Σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας(ΔΟΕ) για τις παγκόσμιες τάσεις της απασχόλησης, μεταξύ 2007 και 2009, ο αριθμός των ανέργων παγκοσμίως αυξήθηκε κατά περίπου 34 εκατομμύρια, ο αριθμός των εργαζόμενων φτωχών αυξήθηκε κατά 111 εκατομμύρια, ενώ η αδήλωτη απασχόληση αυξήθηκε επίσης σημαντικά. Ειδικά στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες και υπανάπτυκτες χώρες, η κρίση ενέτεινε περαιτέρω την ανισότητα σε βάρος των εργαζομένων.
- Η ανισότητα στα εισοδήματα (και στον πλούτο) συνεχίζει να αυξάνεται. Σύμφωνα με έκθεση του Brookings για το 2023, «τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες εντείνεται δραματικά η τάση αύξησης της εισοδηματικής ανισότητας σε όλες τις χώρες. Η εισοδηματική ανισότητα έχει αυξηθεί στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, όπως και στις μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες, οι οποίες αποτελούν μαζί τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού και το 85% του παγκόσμιου ΑΕΠ». Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση για την Ανισότητα, το μερίδιο του πλουσιότερου 10% στο εισόδημα κάθε χώρας αυξάνεται σε όλο τον κόσμο από τη δεκαετία του 1990. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του 2016, το μερίδιο του εισοδήματος του πλουσιότερου 10%, ήταν 37% στην Ευρώπη, 41% στην Κίνα, 46% στη Ρωσία, 47% σε ΗΠΑ-Καναδά και περίπου 55% στην υποσαχάρια Αφρική, τη Βραζιλία και την Ινδία. Οι πραγματικοί μισθοί μειώνονται παγκοσμίως, εκτός από την Κίνα, το Μεξικό και τη Ρωσική Ομοσπονδία (ILO- WorldEmploymentandSocialOutlook- Trends 2024 Report, σελ. 21).
- Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας αυξάνεται μέρα με τη μέρα.
Σε όλες τις αφρικανικές χώρες, πάνω από το 50% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας (Αγκόλα 78%, Μπενίν 84%, Μπουρκίνα Φάσο 87%, Κένυα 96%, Νιγηρία 81% κ.λπ.). - Η πανδημία προκάλεσε περισσότερους θανάτους ανάμεσα στους εργαζόμενους, καθώς αυτοί συχνά αναγκάζονται να εργάζονται κάτω από σκληρές συνθήκες, ενώ ταυτόχρονα οι συνθήκες διαβίωσης τους δεν τους επιτρέπουν να παίρνουν τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, όπως η κοινωνική αποστασιοποίηση. Επιπλέον, η πανδημία αξιοποιήθηκε από τους καπιταλιστές για να απορρυθμίσουν ακόμη περισσότερο τις εργασιακές σχέσεις με διάφορες μορφές, ιδίως προωθώντας την εργασία από το σπίτι και αυξάνοντας περαιτέρω την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης.
- Η βιασύνη με την οποία προχωράνε τα σχέδια ιδιωτικοποίησης μεγάλου μέρους της δημόσιας περιουσίας αποτελεί επίσης πλήγμα για την εργατική τάξη, καθώς α) αναγκάζεται να πληρώνει για υπηρεσίες που προηγουμένως ήταν δωρεάν ή προσιτές, β) το κράτος στερείται τον πλούτο του, δικαιολογώντας έτσι περισσότερη λιτότητα, γ) τα συνδικάτα του δημόσιου τομέα διαλύονται. Ταυτόχρονα, οι ιδιωτικοποιήσεις χρησιμοποιούνται ως ιδεολογικό εργαλείο για την απαξίωση της ιδέας της δημόσιας ιδιοκτησίας. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας υπήρξε μια βραχύβια διακοπή αυτής της τάσης, η οποία επανήλθε δυναμικά αμέσως μετά. Για παράδειγμα, ο Μίλεϊ στην Αργεντινή σχεδιάζει να «ιδιωτικοποιήσει τα πάντα», ενώ παρόμοιες είναι οι διαθέσεις των κυβερνήσεων και σε πολλές άλλες χώρες.
- Ταυτόχρονα, ενώ η ανεργία εκτοξεύτηκε στα ύψη κατά τη διάρκεια των λοκντάουν, σήμερα παραμένει ιδιαίτερα χαμηλή ακόμη και όταν οι οικονομίες βρίσκονται σε ύφεση. Η πτωτική τάση των ποσοστών ανεργίας συνεχίστηκε και το 2023. Η ανεργία μειώθηκε κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες παγκοσμίως, πέφτοντας στο 5,1% κατά τη διάρκεια του έτους. Αυτός ο μέσος όρος βέβαια, κρύβει σημαντικές διαφορές. Σύμφωνα με τη ΔΟΕ «εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα και τα χαμηλότερα εισοδήματα. Ο αριθμός των ατόμων χωρίς απασχόληση που ενδιαφέρονται να βρουν εργασία το 2023 ήταν 8,2% στις χώρες με υψηλά εισοδήματα, ενώ στην ομάδα με τα χαμηλά εισοδήματα ήταν 20,5%. Ομοίως, ενώ το ποσοστό ανεργίας το 2023 παρέμεινε στο 4,5% στις χώρες υψηλού εισοδήματος, ήταν 5,7% στις χώρες χαμηλού εισοδήματος». Η σχετικά χαμηλή ανεργία έχει παίξει τον ρόλο της στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των εργαζομένων και της διάθεσής τους για αγώνες, καθώς αισθάνονται ότι έχουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη απέναντι στα αφεντικά. Την ίδια ώρα όμως αυτά τα στοιχεία κρύβουν το γεγονός ότι οι νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται είναι χαμηλά αμειβόμενες και επισφαλείς σε σύγκριση με τις σταθερές, καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας που χάνονται. Στην πραγματικότητα, ο ίδιος αριθμός θέσεων εργασίας μοιράζεται σε μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων με χαμηλότερες αμοιβές, πιέζοντας έτσι τεχνητά τα ποσοστά ανεργίας προς τα κάτω.
- Η στέγαση είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι της εργατικής τάξης διεθνώς τόσο στις χώρες με υψηλά όσο και σε αυτές με χαμηλά εισοδήματα, καθώς αποτελεί κεντρικό πυλώνα του χρηματιστικού καπιταλισμού. Η εισοδηματική ανισότητα οδηγεί σε ανισότητες στην πρόσβαση στη στέγαση, την ώρα που ο κρατικός τομέας αποσύρεται από την κατασκευή δημόσιων κατοικιών και οι τιμές στην ανεξέλεγκτη αγορά κατοικίας αυξάνονται συνεχώς προς όφελος των ιδιοκτητών ακινήτων και των κατασκευαστικών εταιρειών. Το υψηλό κόστος στέγασης, όπως και ο όγκος των νοικοκυριών που ζουν σε σπίτια κακής ποιότητας και μικρά σε σχέση με τον αριθμό των μελών τους, ή με ληξιπρόθεσμες οφειλές σε στεγαστικά δάνεια, ενοίκια ή λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, βρίσκεται διαρκώς σε ανοδική πορεία στον καπιταλισμό, τόσο σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης, όσο και σε περιόδους ύφεσης. Οι άνθρωποι της εργατικής τάξης αναγκάζονται να ξοδεύουν ένα διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό των μισθών τους για ενοίκια, αποπληρωμή δανείων, ή λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, που τροφοδοτούν τα κέρδη των επιχειρήσεων. Η στέγαση είναι ένας τομέας μαζικής κερδοσκοπίας και κερδοφορίας για τις κατασκευαστικές εταιρείες, τους επενδυτές και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η οικονομική κρίση του 2007-09 είχε τις ρίζες της στη χρηματοπιστωτική κρίση που προκλήθηκε όταν έσκασε η φούσκα των ακινήτων στις ΗΠΑ. Με τη σειρά της, η στεγαστική φούσκα προέκυψε από την πολιτική των πολύ χαμηλών επιτοκίων από τις κεντρικές και εμπορικές τράπεζες, σε συνδυασμό με τις πολιτικές που προωθούσαν την ιδιοκατοίκηση ως ιδανική μορφή στέγασης – προς όφελος των τραπεζιτών και των κατασκευαστικών εταιρειών. Τα κράτη «έλυσαν» αυτή την κρίση δημιουργώντας ακόμη περισσότερες ευκαιρίες για επενδυτικά κεφάλαια και ελεύθερη διακίνηση (ακινήτων και χρηματοοικονομικών κεφαλαίων) σε διεθνές επίπεδο. Τα χρόνια της πανδημίας, η σημασία της στέγασης στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων αναβαθμίστηκε στη συνείδηση του κόσμου. Ταυτόχρονα, για όσους είχαν την οικονομική δυνατότητα να εργάζονται από το σπίτι, τα σπίτια έγιναν τα γραφεία τους και αυτό αύξησε το κόστος των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας για τους εργαζόμενους, προς όφελος των εργοδοτών. Για όσους ζούσαν σε υποβαθμισμένα σπίτια χωρίς τρεχούμενο νερό, ήταν ακόμη πιο δύσκολο να προστατευτούν από την πανδημία, ενώ παράλληλα έκαναν και τις «απαραίτητες εργασίες» που δεν μπορούσαν να σταματήσουν κατά τη διάρκεια των λοκντάουν. Οι μετανάστες εργαζόμενοι έχουν ακόμη πιο περιορισμένη πρόσβαση στη στέγαση και αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο στιγματισμό σε σχέση με τους «ντόπιους» εργάτες. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο ζουν συχνά σε ακατάλληλες συνθήκες, αλλά επίσης συχνά κατηγορούνται για την αύξηση των τιμών στην αγοράς κατοικίας. Ταυτόχρονα οι κατασκευαστικές εταιρείες προσπαθούν να βγάλουν επιπλέον κέρδη από την ανοικοδόμηση των κατοικιών σε χώρες που καταστράφηκαν από πολέμους. Το ζήτημα της στέγασης δεν μπορεί να λυθεί στον καπιταλισμό. Η διεθνοποίηση του αγώνα των εργαζομένων μπορεί να ενισχυθεί με την ανάπτυξη κοινών δράσεων με τα τοπικά κινήματα στέγασης, τα οποία είναι αρκετά προχωρημένα στην οργάνωση και τα αιτήματα τους, σε αρκετές χώρες. Ο αγώνας ενάντια στην εκμετάλλευση των στεγαστικών αναγκών πρέπει να ξεπεράσει τα εθνικά σύνορα. Η κινητοποίηση των εργαζομένων γύρω από τις στεγαστικές ανάγκες, ως εργαζόμενοι-ενοικιαστές ή ενοικιαστές-εργαζόμενοι, θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάδειξη των ενιαίων αναγκών των ανθρώπων της εργατικής τάξης που δεν έχουν ιδιοκτησία.
- Στον καπιταλισμό, το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό είναι γενικά χαμηλότερο από το αντίστοιχο των ανδρών σε όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένων των χωρών με υψηλότερα εισοδήματα. Οι μισθοί των γυναικών είναι επίσης χαμηλότεροι από τους μισθούς των ανδρών, αν και με σημαντικές διαφορές από χώρα σε χώρα. Οι γυναίκες εργάζονται επίσης στις πιο επισφαλείς θέσεις εργασίας και αποτελούν την πλειοψηφία των εργαζομένων μερικής απασχόλησης. Δεδομένου ότι το σπίτι είναι ο χώρος στον οποίο αναπαράγεται η εργατική δύναμη, στα πατριαρχικά νοικοκυριά η απλήρωτη εργασία των γυναικών παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Η εκμετάλλευση της απλήρωτης εργασίας των γυναικών, η οποία έχει ήδη βαθύνει με τη διαρκή συρρίκνωση των κοινωνικών παροχών, συνεχίζει να αυξάνεται. Η εκμετάλλευση μέσω της εργασίας στον τομέα της φροντίδας έχει αυξηθεί σημαντικά μετά την πανδημία. Σύμφωνα με έκθεση της OXFAM οι γυναίκες στις χώρες με χαμηλά εισοδήματα, δουλεύουν ως φροντίστριες έως και 14 ώρες την ημέρα. Δηλαδή πάνω από πέντε φορές περισσότερο από τις ώρες που δαπανούν στην παροχή φροντίδας οι άνδρες στις ίδιες περιοχές. Επιπλέον, στον καπιταλισμό όλες τις άδειες μητρότητας, τα ιατρικά ραντεβού που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη, κ.ο.κ., αντιμετωπίζονται ως κόστος και στόχος του συστήματος είναι η ελαχιστοποίηση, ή και η κατάργησή τους ως παροχές.
- Σύμφωνα με έκθεση της ΔΟΕ, υπάρχουν περίπου 169 εκατομμύρια μετανάστες εργάτες στον κόσμο, οι οποίοι αποτελούν περίπου το 5% του εργατικού δυναμικού. Οι μετανάστες εργαζόμενοι εργάζονται γενικά σε κακές συνθήκες, με χαμηλές αποδοχές και χωρίς ασφάλεια. Σε πολλές «αναπτυσσόμενες» χώρες όπως η Τουρκία, οι μετανάστες εργάτες απασχολούνται με πολύ χαμηλότερους μισθούς σε επισφαλείς και επικίνδυνες εργασίες, όπως η παράνομη εξόρυξη, οι κατασκευές, η εποχιακή γεωργική εργασία, η βοσκή, η αποκομιδή σκουπιδιών κ.λπ. – δουλειές που η τοπική εργατική τάξη θα αρνιόταν να κάνει κάτω από αυτές τις συνθήκες. Στο Ιράν, το καθεστώς προσπαθεί να ρίξει την ευθύνη για τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα όπως η ανεργία και οι χαμηλοί μισθοί στους Αφγανούς πρόσφυγες, ενώ παράλληλα αρνείται σε αυτούς και τα παιδιά τους στοιχειώδη δικαιώματα. Στην Κυπριακή Δημοκρατία, οι μετανάστες εργάτες εξαιρούνται επίσημα από τον περιορισμό του κατώτατου μισθού, γεγονός που επιτρέπει στους εργοδότες να τους απασχολούν με συνθήκες που μπορούν να συγκριθούν με σύγχρονη σκλαβιά. Η άδεια παραμονής τους συνδέεται με το αφεντικό τους, το οποίο τους παρέχει στέγαση και τροφή και τους δίνει σχεδόν το ένα τρίτο του νόμιμου κατώτατου μισθού, ποσό που καθορίζεται από διμερείς κρατικές συμφωνίες, στις οποίες συμμετέχει το υπουργείο Εσωτερικών και όχι το υπουργείο Εργασίας. Φυσικά αντιμετωπίζουν επιπλέον προβλήματα όπως ο ρατσισμός, οι διακρίσεις, η έλλειψη αναγνώρισης των επαγγελματικών τους προσόντων, οι πολιτισμικές δυσκολίες, οι γλωσσικοί φραγμοί, τα εμπόδια στην αγορά εργασίας και η έλλειψη υγειονομικής περίθαλψης. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι μετανάστες εργαζόμενοι βρίσκονται στο περιθώριο και οι συνδικαλιστικές ηγεσίες συνήθως δεν προσπαθούν να τους συμπεριλάβουν στα σωματεία και τις διεκδικήσεις τους. Με αυτόν τον τρόπο, το εργατικό κίνημα χάνει ένα σημαντικό κομμάτι της δύναμής του, ενώ τα αφεντικά βρίσκουν τρόπους να διχάζουν τους εργαζόμενους και να σπρώχνουν τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις τους όλο και πιο χαμηλά. Από αυτή την άποψη, οι απεργίες και οι κινητοποιήσεις των μεταναστών εργατών πριν από το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του Κατάρ το 2022 είχαν έναν πολύ ισχυρό συμβολισμό.
- Η συνδικαλιστική πυκνότητα μειώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχουν ωστόσο επιτυχημένα παραδείγματα μαζικοποίησης συνδικάτων, όπως οι πρόσφατες απεργίες της UAW (Ενωμένοι Εργαζόμενοι στην Αυτοκινητοβιομηχανία) στις ΗΠΑ και των εργαζομένων στην TESLA στη Σουηδία. Παρόλα αυτά, στο πλαίσιο της αύξησης της ευέλικτης, επισφαλούς και εξατομικευμένης εργασίας, σε γενικές γραμμές ο παραδοσιακός συνδικαλισμός (ο οποίος επικεντρώνεται στους εργάτες των μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων) δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις σημερινές ανάγκες και απαιτήσεις, ούτε να ανταποκριθεί στις συνθήκες με τις οποίες βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη η εργατική τάξη. Παράλληλα, οι αδυναμίες του εργατικού κινήματος χρησιμοποιούνται από τις γραφειοκρατικές ηγεσίες των συνδικάτων ως δικαιολογία, προκειμένου να τα ωθήσουν σε όλο και λιγότερο μαχητική και διεκδικητική κατεύθυνση. Έτσι, έχει αλλάξει ο συσχετισμός των δυνάμεων στους εργατικούς χώρους, και σε συνδικαλιστικές ηγεσίες που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των εργαζομένων.
- Πρέπει ωστόσο να σημειώσουμε ότι δεν πρόκειται για μια ομοιόμορφη διαδικασία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο για παράδειγμα, υπάρχουν ενδείξεις ότι τα μέλη των συνδικάτων που συμμετείχαν σε απεργιακές κινητοποιήσεις αυξήθηκαν το 2023, παρόλο που συνολικά, τα μέλη των συνδικάτων μειώθηκαν το 2022 (τα στοιχεία για τον αριθμό των μελών στα συνδικάτα το 2023 δεν είναι ακόμη διαθέσιμα). Το Συνδικάτο Εκπαιδευτικών (NEU) για παράδειγμα, αύξησε τα μέλη του κατά 20 ως 30 χιλιάδες κατά τη διάρκεια μόλις τριών μηνών απεργιακών κινητοποιήσεων (μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου 2023). Στις χώρες και στους χώρους εργασίας που τα συνδικάτα δίνουν μάχες, τα μέλη τους αυξάνονται. Στις ΗΠΑ, παρόλο που το σύνολο των μελών των συνδικάτων εξακολουθεί να μειώνεται, σύμφωνα με το americanprogress.org, «Σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι δηλώνουν ότι θα ήθελαν να ενταχθούν σε ένα συνδικάτο και περισσότερα από τα δύο τρίτα του κόσμου συνολικά υποστηρίζουν τα συνδικάτα. Όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι προσπαθούν να δημιουργήσουν σωματεία – ενδεικτικά, είδαμε ένα άλμα στις αιτήσεις νέων μελών, πάνω 50% από το 2021 έως το 2022 και η αύξηση συνεχίστηκε το 2023. Η απεργιακές δράσεις έχουν επίσης αυξηθεί σημαντικά από το 2020, ενώ είχαμε πάνω από 420 απεργίες μέσα στο 2023».
- Η δύναμη των σωματείων απέναντι στην τάση απαξίωσής τους, φάνηκε και στην απεργία της TESLA στη Σουηδία και σε άλλες σκανδιναβικές χώρες. Μια σειρά από απεργιακές δράσεις πραγματοποιήθηκαν στα σουηδικά εργοστάσια του Ίλον Μασκ, σαν απάντηση στην άρνηση της Tesla να υπογράψει συλλογική σύμβαση εργασίας. Η απεργία στην Tesla πρέπει να ιδωθεί και να κατανοηθεί στο ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο είναι ενταγμένη. Πρώτον, είναι ένας αγώνας ενάντια στην επιθετική αντι-συνδικαλιστική παράδοση που επικρατεί στις επιχειρήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και ριζώνει επίσης στην Ευρώπη και τη Σουηδία. Ταυτόχρονα έχει να κάνει με το μέλλον της πρακτικής του καθορισμού του κατώτατου μισθού μέσω συλλογικών συμβάσεων, που αποκαλείται «σουηδικό μοντέλο» στην αγορά εργασίας. Το μοντέλο αυτό ήταν μια νίκη που ήρθε μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες έντονων συγκρούσεων των εργαζομένων με την εργοδοσία στη Σουηδία. Μια επιπλέον κρίσιμη διάσταση της απεργίας στην TESLA έχει να κάνει με την εκτεταμένη υποστήριξη που εκδηλώθηκε υπέρ της, μέσω δράσεων αλληλεγγύης και απεργιακών δράσεων σε διάφορους χώρους εργασίας. Οι εργαζόμενοι στα λιμάνια και τις μεταφορές, οι ηλεκτρολόγοι, οι ελαιοχρωματιστές, το προσωπικό συντήρησης κτιρίων, οι εργαζόμενοι στον τομέα των υπηρεσιών και οι εργαζόμενοι στις επικοινωνίες, όλοι συσπειρώθηκαν πίσω από τον αγώνα υποστήριξης των απεργών της TESLA. Επιπλέον, Δανοί, Φινλανδοί και Νορβηγοί λιμενεργάτες και εργαζόμενοι στις μεταφορές στηρίζουν τον αγώνα, ενώ η Tesla αναγκάστηκε να σταματήσει την παραγωγή στο γιγαντιαίο εργοστάσιο Grünheide στο Βερολίνο λόγω της δράσης αλληλεγγύης του γερμανικού συνδικάτου IGMetall (η επίσημη δικαιολογία ήταν οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις εξαρτημάτων λόγω των επιθέσεων σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα). Πρόκειται για έναν πλατύ, ενωτικό αγώνα, που ξεπέρασε τα όρια των μεμονωμένων χώρων δουλειάς και ξεχώρισε ως μια από τις πιο υποδειγματικές περιπτώσεις έμπρακτης αλληλεγγύης της εργατικής τάξης στην πρόσφατη ιστορία. Αυτή η συλλογική προσπάθεια υπογραμμίζει τη σημασία της κοινής δράσης ανάμεσα σε εργαζόμενους από διαφορετικούς χώρους και αναδεικνύει την ανάγκη για ένα κοινό μέτωπο μπροστά στις εργοδοτικές προκλήσεις. Η απήχηση της απεργίας στην TESLA σε διάφορους άλλους κλάδους, αναδεικνύει την κατανόηση ότι αυτά που διακυβεύονται είναι επίσης κοινά για το σύνολο των εργαζομένων. Η κατανόηση αυτή και η κοινή δράση, την μετέτρεψε σε μια από τις πιο ισχυρές εκδηλώσεις συλλογικών αγώνων του τελευταίου διαστήματος (για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την απεργία, διαβάστε εδώ).
- Ένα παράδειγμα του πώς η πίεση της βάσης μπορεί να ωθήσει τα «παραδοσιακά» συνδικάτα να αναλάβουν δράση, ήταν η απεργία των δασκάλων στη Ρουμανία. Αν και η απεργία έληξε με «επιτυχία» όσον αφορά τα αιτήματα που κέρδισε σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η στήριξη και η συμμετοχή σε αυτή την απεργία (που κράτησε τρεις εβδομάδες) ήταν τόσο μεγάλη που θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί μια πολύ καλύτερη συμφωνία. Αυτό το αποτέλεσμα έδειξε στους αγωνιζόμενους εκπαιδευτικούς και σε άλλα κομμάτια της κοινωνίας που στάθηκαν αλληλέγγυα στον αγώνα τους, ότι οι συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες έχουν υλικό συμφέρον να προσπαθούν να συμβιβάσουν τα συμφέροντα των εργαζομένων με αυτά του κεφαλαίου. Δεν έχουν καμία διάθεση να προωθήσουν την ταξική πάλη, αλλά να την κατευνάσουν.
- Στην Ιταλία, υπήρξαν κάποιοι μικροί αμυντικοί αλλά επιτυχημένοι αγώνες σε κάποιους χώρους, όπως και δικαστικές μάχες από εργαζόμενους στα logistics, στο ηλεκτρονικό εμπόριο (Amazon) και στη διανομή τροφίμων. Οι αγώνες αυτοί ανάγκασαν τόσο τα μεγάλα, όσο και μικρότερα συνδικάτα να υιοθετήσουν μια πιο μαχητική στάση. Η αγωνιστική διάθεση και η δίψα για νίκη που εμφανίστηκε σε αυτές τις κλαδικές αμυντικές μάχες, μπορεί να ιδωθεί ως η πρώτη φάση της προσπάθειας ανασυγκρότησης της ιταλικής εργατικής τάξης. Παρόλα αυτά, το ζήτημα της έλλειψης κεντρικής συνδικαλιστικής στρατηγικής παραμένει άλυτο.
- Ως ISp, τον περασμένο χρόνο αναπτύξαμε δράση γύρω από τα αιτήματα των εργαζομένων στις πλατφόρμες. Η δουλεία αυτή μας έδωσε τη δυνατότητα να δούμε τον χώρο και τα προβλήματά του από πιο κοντά και να αναζητήσουμε λύσεις. Παρατηρούμε ότι σε χώρες όπως η Κύπρος, η Ρωσία και η Τουρκία έχουν ξεκινήσει οργανωμένοι αγώνες των εργαζομένων στις πλατφόρμες, οι οποίοι αποτελούν ένα από τα πιο ανοργάνωτα και αντιμέτωπα με εργασιακή επισφάλεια κομμάτια της εργατικής τάξης. Επιπλέον, σημαντικές προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση βρίσκονται σε εξέλιξη σε χώρες όπως η Ρουμανία.
- Στην Τουρκία, από τον Φεβρουάριο του 2022, σημειώθηκαν περισσότερες από εκατό απεργίες και άλλες κινητοποιήσεις, κυρίως σε μεγάλες πόλεις όπως η Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη και η Αντέπ. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους αγώνες δεν καθοδηγήθηκαν από κάποιοι από τα παραδοσιακά συνδικάτα. Ακόμη και σε χώρους εργασίας με οργανωμένα συνδικάτα, οι κινητοποιήσεις οργανώθηκαν ανεξάρτητα από τις ηγεσίες τους. Το επόμενο διάστημα αναμένεται να ενταθούν οι κινητοποιήσεις γύρω από μισθολογικά αιτήματα, αν και δεν μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα σε ποιον βαθμό αυτή η τάση θα εξελιχθεί σε έναν αγώνα με σχέδιο και διάρκεια. Αυτό θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πως θα προχωρήσει το ίδιο το εργατικό κίνημα, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο θα ανταποκριθούν στις εξελίξεις τα συνδικάτα. Διάφοροι παράγοντες, όπως οι ήττες προηγούμενων εργατικών αγώνων, η γραφειοκρατικοποίηση και η επικράτηση των συνδικάτων που είναι ευθυγραμμισμένα με την κυβέρνηση, νομικοί περιορισμοί, κα, έχουν οδηγήσει στη δημιουργία ανεξάρτητων, πιο μαχητικών σωματείων. Τον Φεβρουάριο του 2022 για παράδειγμα, περίπου 12.000 εργαζόμενοι σε 34 εργοστάσια της Αντέπ πραγματοποίησαν σύντομη στάση εργασίας υπό την ηγεσία του ανεξάρτητου συνδικάτου BirtekSen. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, το Συνδικάτο Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών ξεπέρασε σε αριθμό μελών τα υπόλοιπα σωματεία του κλάδου. Το Tarım-Sen, που διοργάνωσε μια πρωτοφανή κινητοποίηση που κράτησε 150 ημέρες στο Agrobay (το μεγαλύτερο θερμοκήπιο της Ευρώπης) συγκαταλέγεται στα νεοσύστατα σωματεία που δημιουργούνται από εργαζόμενους στον αγροτικό τομέα. Αυτό το πρόσφατο κύμα ανάπτυξης του ανεξάρτητου συνδικαλισμού επεκτείνεται μέρα με τη μέρα.
- Σε ολόκληρο τον κόσμο αναπτύσσεται μια γενική τάση επιβολής νέων αντι-συνδικαλιστικών νόμων και ισχυρών νομικών/διοικητικών εμποδίων στη συνδικαλιστική οργάνωση και δράση, όπως περιορισμοί στη δυνατότητα δημιουργίας σωματείων και απαγορεύσεις απεργιών, απόρριψη των συλλογικών διαπραγματεύσεων, κ.λπ. Τα μέτρα αυτά μειώνουν αντικειμενικά τη δυνατότητα συνδικαλισμού. Στα αυταρχικά καθεστώτα, η τακτική του σχηματισμού εργοδοτικών συνδικάτων υπονομεύει περαιτέρω τη συνδικαλιστική δραστηριότητα. Την ίδια ώρα η αυθαιρεσία και η αδράνεια των συνδικαλιστικών γραφειοκρατιών ευνοεί τον κατακερματισμό και την έλλειψη οργάνωσης της εργατικής τάξης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει ένας νέος αντι-συνδικαλιστικός νόμος που έρχεται να προστεθεί στην ήδη δρακόντεια νομοθεσία της περιόδου Θάτσερ. Στην Ελλάδα, όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια οι απεργίες κηρύσσονται παράνομες. Υπάρχει μια συνεχής οργανωμένη προσπάθεια επίθεσης στα συνδικαλιστικά και εργατικά δικαιώματα, με νόμους ή αγωγές που στόχο έχουν την οικονομική αφαίμαξη όλων των εργαζόμενων που εμπλέκονται σε κινητοποιήσεις.
- Σε κάποιες περιπτώσεις, η προσπάθεια φίμωσης των συνδικάτων παίρνει πιο βίαιες μορφές. Στη Νιγηρία ο επικεφαλής του Εθνικού Εργατικού Κογκρέσου (NLC) δέχτηκε επίθεση από συμμορία και στη συνέχεια συνελήφθη! Το καθεστώς της Νιγηρίας δεν ανέχεται ούτε καν τις μετριοπαθείς δυνάμεις που ισχυρίζονται ότι εκπροσωπούν τους εργαζόμενους. Το NLC και το TUC (Συνδικαλιστικό Κογκρέσο) έχουν αποτύχει πλήρως να παρουσιάσουν ένα σχέδιο κινητοποίησης των εργατικών μαζών, παρόλο που υπάρχει τεράστια οργή για την αύξηση των τιμών των καυσίμων, την καταστροφή των υποδομών, τη διαφθορά και τα ζητήματα ασφάλειας.
- Η καπιταλιστική κρίση δημιουργεί το υπόβαθρο για σημαντικούς αγώνες σε όλο τον κόσμο, τόσο στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες, όσο και στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες. Σε προηγούμενο κείμενο αναφερθήκαμε στις επαναστατικές εκρήξεις σε πολλές χώρες όπως το Ιράν, η Σρι Λάνκα, ο Λίβανος, το Ιράκ, ο Ισημερινός, η Χιλή, το Περού κ.α. καθώς και στις μαζικές διαμαρτυρίες στην Κίνα ενάντια στα μέτρα που σχετίζονταν με την πανδημία. Σημειώσαμε επίσης τη ριζοσπαστικοποίηση των κινημάτων σε όλη τη λατινοαμερικανική ήπειρο και προβλέψαμε την όξυνση της ταξικής πάλης στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες, που θα εντεινόταν κυρίως από την άνοδο του πληθωρισμού, ο οποίος υποβαθμίζει το βιοτικό επίπεδο. Αυτές οι συνθήκες εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι σήμερα, ενώ το τελευταίο διάστημα αναπτύχθηκαν απεργίες με σημαντική απήχηση αρχικά στη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο και την Ελλάδα και σε μεταγενέστερο στάδιο στις ΗΠΑ, τη Σουηδία κ.λπ.
- Το απεργιακό κύμα που σημειώθηκε πέρυσι στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν εξαιρετικής σημασίας. Αν και η ένταση των κινητοποιήσεων έχει μειωθεί το τελευταίο διάστημα, ένας σημαντικός αριθμός εργαζομένων εξακολουθούσε να απεργεί μέχρι και τις αρχές του έτους. Ανάμεσά τους, οι εργαζόμενοι στις μεταφορές και οι ειδικευόμενοι γιατροί που βρίσκονταν σε απεργιακές κινητοποιήσεις μέσα στις διακοπές των Χριστουγέννων, ως και τις αρχές του 2024. Πολλές από τις μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών έχουν επιλυθεί τουλάχιστον προσωρινά – ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει οργή και έλλειψη εμπιστοσύνης για τις συμβιβασμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες. Έτσι είναι πιθανό ότι μεγάλος αριθμός εργαζομένων θα συμμετάσχει στις δράσεις που διοργανώνονται και θα συνεχίσει να απεργεί μέσα στο 2024. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση πρότεινε αύξηση 1% για τους εκπαιδευτικούς το 2024, γεγονός που οδήγησε σε σχεδιασμό νέων απεργιακών κινητοποιήσεων από τα συνδικάτα. Οι νοσηλευτές, οι οποίοι οδηγήθηκαν σε μια πρόωρη συμφωνία από την ηγεσία του συνδικάτου τους, είναι απογοητευμένοι από την προσφορά που δέχτηκαν, καθώς αυτή είναι πίσω από αυτές που πέτυχαν εργαζόμενοι άλλων κλάδων, ενώ και οι γιατροί είναι πιθανό να πάρουν υψηλότερες αυξήσεις. Ενώ ορισμένοι κλάδοι πέτυχαν καλύτερες συμφωνίες με την εργοδοσία από άλλους, ως αποτέλεσμα των απεργιακών τους κινητοποιήσεων, είναι σημαντικό να μην εκλαμβάνονται οι μισθολογικές συμφωνίες ως ήττες. Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι τα συνδικάτα που προέβαλαν την ισχυρότερη αντίσταση κατάφεραν να πετύχουν τις καλύτερες συμφωνίες, αλλά και ότι όλοι οι κλάδοι που πήραν μέρος στο απεργιακό κίνημα, πέτυχαν περισσότερα από αυτά που τους προσφέρονταν αρχικά.
- Αν και ο πληθωρισμός ωθεί τους εργαζόμενους σε αγώνες, η κακή κατάσταση όχι μόνο των συνδικάτων, αλλά και της Αριστεράς, επηρεάζει αρνητικά τη δυνατότητά τους να οργανώνουν απεργίες, κινητοποιήσεις κλπ. Για παράδειγμα, η Ιταλία παραμένει η μόνη μεγάλη ευρωπαϊκή οικονομία στην οποία δεν έχουμε δει σημαντικές κινητοποιήσεις σχετικά με τις αυξήσεις των τιμών. Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι’ αυτό. Όσον αφορά την αντικειμενική κατάσταση, η ιταλική οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με την κυριαρχία των ΜΜΕ και μια εκτεταμένη διαδικασία αποβιομηχάνισης. Τα περισσότερα εργοστάσια στη Βόρεια Ιταλία έχουν μετατραπεί σε προμηθευτές της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Η Stellantis (πρώην FIAT) διοικείται από Γάλλους μετόχους. Στο μεταξύ η εθνικιστική κυβέρνηση υπό την ΤζόρτζιαΜελόνι διαλύει τη χαλυβουργία, έχει πουλήσει την Alitalia στη Lufthansa και το δίκτυο σταθερής τηλεφωνίας της TIM στην αμερικανική εταιρεία KKR, και επιπλέον σχεδιάζει να πουλήσει μερίδιο της ENI (εταιρεία ενέργειας) ύψους 2 δισεκατομμυρίων ευρώ για να μειώσει το χρέος. Το ιταλικό εργατικό κίνημα χρειάζεται μια ισχυρή ηγεσία με σαφή στρατηγική, αλλά η συνδικαλιστική γραφειοκρατία φαίνεται να μην γνωρίζει ότι ακόμη και τα ρεφορμιστικά συνδικάτα πρέπει μερικές φορές να λένε «όχι» στα αφεντικά, αν θέλουν να επιβιώσουν. Ειδικά η ηγεσία της CGIL φαίνεται να μην είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί την τεράστια απαξίωση της κυβέρνησης στη συνείδηση των εργαζομένων. Σε αυτό το πλαίσιο, η κατάσταση επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο από τη βαθιά κρίση της ιταλικής άκρας Αριστεράς. Η Ιταλία είναι επίσης η μόνη ευρωπαϊκή χώρα στην οποία οι μέσοι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν από το 1990 έως το 2020 και μία από τις πέντε χώρες της ΕΕ των 27 χωρίς νόμιμο κατώτατο μισθό. Εν τω μεταξύ, τόσο οι κεντροδεξιές όσο και οι κεντροαριστερές κυβερνήσεις, δεν έχουν αντιμετωπίσει σημαντική αντίσταση από την πλευρά των συνδικάτων από τη δεκαετία του 1990, κι έτσι συνεχίζουν να εφαρμόζουν την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και να καταστέλλουν τα δικαιώματα των εργαζομένων. Ο πληθωρισμός σήμερα αποτελεί κεντρικό ζήτημα για την ιταλική εργατική τάξη. Πρόσφατα, μεγάλες συνδικαλιστικές ομοσπονδίες στην Ιταλία υπέγραψαν συλλογικές συμβάσεις που αποδέχονται εντελώς ανεπαρκείς μισθολογικές αυξήσεις για τους εργαζόμενους σε εταιρείες φύλαξης, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια παίρνουν μισθούς που δεν συμβαδίζουν με το σύνταγμα της χώρας, σύμφωνα με διάφορες δικαστικές αποφάσεις. Λίγες εβδομάδες αργότερα, μια δικαστική έρευνα αποκάλυψε ότι αυτές οι εταιρείες αποκόμιζαν σημαντικά κέρδη εκμεταλλευόμενες τους εργαζομένους τους και παραβιάζοντας ακόμη και τους ιδιαίτερα φιλικούς προς τις επιχειρήσεις κανόνες της αγοράς εργασίας. Έτσι οι εργοδότες υποχρεώθηκαν να ξεκινήσουν εκ νέου τις διαπραγματεύσεις με τα συνδικάτα και δήλωσαν έτοιμοι να προχωρήσουν σε ψηλότερες αυξήσεις.
- Στην Ελλάδα, η συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ και η μαζική απογοήτευση που ακολούθησε το 2015, οδήγησε για αρκετά χρόνια την ταξική πάλη σε πολύ χαμηλά επίπεδα για τα ελληνικά δεδομένα. Για μεγάλο διάστημα πραγματοποιούνταν λιγότερες απεργίες και αγώνες και η διάθεση που επικρατούσε ήταν απαισιόδοξη. Αυτό άρχισε να αλλάζει από τις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας. Η γενική απεργία του Νοέμβρη του ’22 έδειξε ότι σε πολλούς σημαντικούς χώρους εργασίας και κλάδους, η διάθεση είχε αρχίσει να αλλάζει. Το σιδηροδρομικό έγκλημα του Μαρτίου του 2023 (με 57 νεκρούς, στη συντριπτική τους πλειοψηφία νέους) και η δημόσια κατακραυγή που ακολούθησε, συνέβαλε σημαντικά σε αυτή την αλλαγή. Η 8η Μάρτη του ίδιου χρόνου σημαδεύτηκε από μια γενική απεργία που επιβλήθηκε από τα κάτω στις συνδικαλιστικές ηγεσίες. Η ΓΣΕΕ αρνήθηκε να καλέσει επίσημα σε γενική απεργία (με τη δικαιολογία ότι είχαν… «ένα συνέδριο που είχε ήδη κανονιστεί για εκείνες τις ημερομηνίες…»!). Ωστόσο σωματεία, εργατικά κέντρα και ομοσπονδίες κάλεσαν σε απεργία, και η συμμετοχή των λαϊκών μαζών θα μπορούσε να συγκριθεί μόνο με κάποιες από τις απεργίες των μνημονιακών χρόνων (2010-13). Στην Αθήνα διαδήλωσαν 100.000 άνθρωποι, στη Θεσσαλονίκη 30.000 και χιλιάδες άλλοι σε όλες τις μεγάλες ελληνικές πόλεις. Το κίνημα δεν προχώρησε γιατί η ΓΣΕΕ προσπάθησε να το σαμποτάρει και το σταλινικό ΚΚΕ, που έπαιξε κεντρικό ρόλο στο κάλεσμα της απεργίας από τα κάτω, δεν πρότεινε κανένα σχέδιο κλιμάκωσης, ενώ σύντομα αποσύρθηκε χωρίς να δώσει συνέχεια. Οι άλλες δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς δεν ήταν σε θέση να επηρεάσουν πολιτικά και οργανωτικά την κατάσταση. Οι εκλογές του Μαΐου/Ιουνίου, όπου η δεξιά και η ακροδεξιά κέρδισαν, ήταν ένα πλήγμα για τον κόσμο της εργατικής τάξης, που ένιωσαν ότι η Νέα Δημοκρατία είχε σταθερό έλεγχο της κατάστασης. Αλλά αυτό έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει και πάλι με σημαντικές κινητοποιήσεις φοιτητών και αγροτών από τις αρχές του 2024.
- Στη Γαλλία, εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως νέοι, απάντησαν στα μέτρα της κυβέρνησης Μακρόν που προέβλεπαν αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 έτη, με 14 γενικές απεργίες το 2023. Στην πρώτη απεργία, στις 19 Ιανουαρίου 2023, σύμφωνα με τα συνδικάτα, 2 εκατομμύρια άνθρωποι συμμετείχαν στις διαδηλώσεις, με 400.000 από αυτούς να συμμετέχουν στη διαδήλωση στο Παρίσι. Η μεταρρύθμιση αποτελούσε σημαντικό μέρος της προεκλογικής πλατφόρμας του Μακρόν το 2017. Σε πρώτη φάση, διοργανώθηκαν σημαντικές διαδηλώσεις και απεργίες στις μεταφορές στα τέλη του 2019, πριν από την πανδημία και έτσι ο Μακρόν καθυστέρησε την εφαρμογή των «μεταρρυθμίσεών» του. Αφού ανακοίνωσε την πρόθεσή του να περάσει τη σταδιακή αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης το 2023 παρακάμπτοντας το Κοινοβούλιο, ακολούθησαν άλλες 10 γενικές απεργίες. 2,8 εκατομμύρια άνθρωποι συμμετείχαν στις διαδηλώσεις στις 31 Ιανουαρίου, σύμφωνα με την CGT, ενώ οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν μέχρι τον Ιούνιο. Αν και ο νόμος πέρασε, ο συντονισμός των απεργιών από το σύνολο των συνδικάτων της Γαλλίας χαρακτηρίστηκε ως «σπάνια επίδειξη ενότητας» ανάμεσα στους εργαζόμενους στις μεταφορές και την ενέργεια, τους εκπαιδευτικούς, τους λιμενεργάτες, τους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα, κα. Η ενότητα αυτή ήταν ζωτικής σημασίας για να βγει στον δρόμο τόσο μεγάλος αριθμός εργαζομένων. Ωστόσο, παρά τη συμμετοχή της σε έναν από τους πιο εντυπωσιακούς αγώνες των τελευταίων χρόνων, η γαλλική εργατική τάξη δεν πέτυχε πλήρως τους στόχους της. Είναι πάντα σημαντικό να αξιολογούμε επαρκώς τους λόγους τόσο των επιτυχιών όσο και των αποτυχιών μας, ώστε να μπορούμε να προετοιμαζόμαστε κατάλληλα για να ανταποκριθούμε στις ανάγκες της επόμενης φάσης ανόδου του κινήματος.
- Ένα άλλο παράδειγμα του ρόλου των συνδικαλιστικών ηγεσιών ήταν οι πανεθνικές ημέρες δράσης στο Βέλγιο από τις 20 έως τις 22 Μαρτίου 2023. Οι κινητοποιήσεις οργανώθηκαν ως διαμαρτυρία ενάντια σε νόμο που θέσπιζε ανώτατο όριο στις αυξήσεις των μισθών. Στο Βέλγιο υπάρχουν 2,7 εκατομμύρια μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων, αριθμός πολύ υψηλός, σε μια χώρα με πληθυσμό 11 εκατομμυρίων. Τόσο οι μετανάστες εργαζόμενοι, όσο και οι Βέλγοι, είναι σε μεγάλα ποσοστά μέλη συνδικάτων. Περισσότεροι από 80.000 εργαζόμενοι συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις εκείνων των ημερών. Παρόλο που οι εργαζόμενοι ζητούσαν εθνική απεργία, τα συνδικάτα αποφάσισαν να την ονομάσουν «δράση» αντί για «απεργία», υπονομεύοντας έτσι εμμέσως τη δυναμική της.
- Στην Αργεντινή, η κρίση στην οικονομία συνδυάζεται με την παρουσία του FIT-U, του μεγαλύτερου αντικαπιταλιστικού συνασπισμού διεθνώς αυτή τη στιγμή. Η οικονομική κρίση και ο πληθωρισμός που έφτασε το 211% πέρυσι, έχουν ισοπεδώσει την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων. Ο αυταρχικός, ακροδεξιός, λαϊκιστής Μίλεϊ, γνωστός και ως «μίνι-Τραμπ», προσπαθεί να κάνει τους φτωχούς να πληρώσουν την κρίση με περαιτέρω φτωχοποίησή τους. Μετά την εκλογή του στις 10 Δεκεμβρίου, εξέδωσε διάταγμα 366 άρθρων, που κατά βάση στοχεύουν στην εξάλειψη των δικαιωμάτων που έχουν κατακτήσει οι εργαζόμενοι με μακροχρόνιους αγώνες και στο ξεπούλημα των πόρων της χώρας προς το διεθνές κεφάλαιο. Επιπλέον, υποτίμησε το πέσο (το νόμισμα της χώρας) κατά 50% σε σχέση με το δολάριο. Αυτό σημαίνει ότι η αγοραστική δύναμη της εργατικής τάξης μειώθηκε σημαντικά και απότομα. Στο μεταξύ το διάταγμα περιλαμβάνει άρθρα που μειώνουν τις ποινές για τα αφεντικά σε περιπτώσεις εφαρμογής ελαστικών όρων εργασίας, εμποδίζουν τη συνδικαλιστική δράση κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας, καθιστούν δυσκολότερη την απεργία σε ορισμένους βασικούς κλάδους, δίνουν στα αφεντικά το δικαίωμα να απολύουν εργαζόμενους που απεργούν ή καταλαμβάνουν χώρους εργασίας, περιορίζουν τη δυνατότητα ενίσχυσης προς τα απεργιακά ταμεία των συνδικάτων, ακυρώνουν τον νόμο για τους περιορισμούς στην αύξηση των ενοικίων και ανοίγουν τον δρόμο για την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων επιχειρήσεων. Άλλα άρθρα περιλαμβάνουν επιθέσεις στο δικαίωμα στην άμβλωση, το οποίο το γυναικείο κίνημα έχει κερδίσει βγαίνοντας στους δρόμους τα τελευταία χρόνια, και τη διευκόλυνση του εξωτερικού χρέους. Απαντώντας σε αυτές τις επιθέσεις, οι εργαζόμενοι της Αργεντινής, μετά από κάλεσμα του Μετώπου της Αριστεράς και των Εργαζομένων – Ενότητα (FIT-U) και αγωνιστικά σωματεία, κατέλαβαν τμήμα του κτιρίου του Κογκρέσου κατά τη διάρκεια της τελετής ορκωμοσίας για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στον Μίλει. Η πίεση της βάσης οδήγησε τη γραφειοκρατική ηγεσία της CGT να καλέσει γενική απεργία για τις 24 Ιανουαρίου, η οποία προκάλεσε αναστάτωση σε διάφορους τομείς, όπως οι μεταφορές, οι τράπεζες και η υγεία. Αυτή και μόνο η απεργία είναι αρκετή για να μας δώσει μια εικόνα των δυνατοτήτων μιας σχετικά ισχυρής, οργανωμένης δομής, όπως το (FIT-U) και της παρουσίας μαχητικών σωματείων.
- Ταυτόχρονα, η αναπαραγωγή των πολιτικών κομμάτων του κατεστημένου είναι πλέον δυσκολότερη και πιο εύθραυστη. Ιδιαίτερα μετά την κρίση του ’07-’09, βλέπουμε τεράστιες πολιτικές αναταραχές και ενίσχυση των αυταρχικών τάσεων του συστήματος. Τα αυταρχικά καθεστώτα και πρακτικές διαδίδονται ευρέως, ιδίως στις λεγόμενες «αναπτυσσόμενες» χώρες. Υπάρχουν, βέβαια, σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάλογα με την ιστορική διαδρομή κάθε χώρας, τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώθηκε το κυρίαρχο αστικό μπλοκ, τη θέση της στη διεθνή πολιτική σκηνή, το επίπεδο εδραίωσης στην παγκόσμια αγορά, τη σχετική δύναμη της εργατικής τάξης κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση, αυτά τα αυταρχικά καθεστώτα αξιοποιούνται για την ενίσχυση του «νόμου και της τάξης» και την καταπίεση των εργατικών μαζών προκειμένου να αυξηθούν τα κέρδη των «εθνικών καπιταλιστών».
- Αλλά σίγουρα αυτή η τάση δεν σημαίνει το τέλος των αγώνων. Η Τουρκία, από τις αρχές της δεκαετίας του 2010 μέχρι και σήμερα, βιώνει μια βαθιά οικονομική ύφεση και μια ταυτόχρονη ενίσχυση του αυταρχισμού. Αυτή η τάση οδήγησε σε μια σχετική μείωση του αριθμού των διαδηλώσεων, των ακτιβιστών, όπως και των νόμιμων απεργιών. Ωστόσο, οι εξελίξεις του 2021 και των αρχών του 2022 έδειξαν μια αντιστροφή αυτής της πτωτικής τάσης. Η επιδείνωση των συνθηκών σε μια σειρά χώρους εργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σε συνδυασμό με την ανάδειξη της αναγκαιότητας, αλλά και της δύναμης των εργαζομένων σε κλάδους όπως οι ταχυμεταφορές και η υγεία, οδήγησε στην αυξημένη δυσαρέσκεια που εκδηλώθηκε με σειρά απεργιών και διαμαρτυριών μέσα στο 2021 και στις αρχές του 2022.
- Στο Ιράν, τεσσερισήμισι δεκαετίες καταπίεσης από ένα σκληρά καταπιεστικό καθεστώς δεν έχουν καταφέρει να κατατροπώσουν τους εργαζόμενους. Τα τελευταία χρόνια οι Ιρανοί εργάτες αναβιώνουν τις μαχητικές παραδόσεις και τα συνθήματα της επανάστασης του 1979. Συνθήματα που απαιτούν τον εργατικό έλεγχο και το άνοιγμα των λογιστικών βιβλίων επιχειρήσεων, που προτείνουν καταλήψεις εργοστασίων, κ.ο.κ. γίνονται όλο και πιο συνηθισμένα, καθώς κάθε αγώνας και απεργία αποκαλύπτει τόσο την κρατική ιδιοκτησία, όσο και τις ιδιωτικοποιήσεις ως αυτό που πραγματικά είναι: καπιταλιστική εκμετάλλευση με διαφορετικό προσωπείο. Εκτός από τις παράνομες επιτροπές που οργανώνουν απεργίες στις βιομηχανίες πετρελαίου, φυσικού αερίου, χάλυβα και σε άλλα κομμάτια της βαριάς βιομηχανίας στο Χουζεστάν, πολλές άλλες ομάδες εργαζομένων έχουν πραγματοποιήσει διαδηλώσεις με αιτήματα για αυξήσεις μισθών, απελευθέρωση φυλακισμένων συναδέλφων (όπως οι εκπαιδευτικοί) και άλλα οικονομικά και κοινωνικά αιτήματα. Πραγματοποιούνται επίσης εβδομαδιαίες διαμαρτυρίες συνταξιούχων για υψηλότερες συντάξεις σε όλη τη χώρα. Ωστόσο, δεδομένου ότι το καθεστώς έχει καταφέρει να συντρίψει κάθε ανοιχτή και δημόσια κίνηση για τη δημιουργία συνδικάτων, το κλειδί για την οργάνωση των αγώνων την επόμενη περίοδο, βρίσκεται στο χτίσιμο και τον συντονισμό των παράνομων επιτροπών δράσης.
- Είναι σαφές ότι ορισμένες από τις σημαντικότερες εξελίξεις στο εργατικό κίνημα εντοπίζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά τη διάρκεια του 2023, σχεδόν 500.000 εργαζόμενοι κατέβηκαν σε απεργίες, μεταξύ των οποίων οδηγοί λεωφορείων, νοσηλευτές, ηθοποιοί, σεναριογράφοι, εργαζόμενοι στη ζυθοποιεία, πωλητές βιβλίων, δικηγόροι, εργαζόμενοι σε εργοστάσια κατασκευής τραίνων, καθαρίστριες ξενοδοχείων και σερβιτόροι σε εστιατόρια. Αυτή η έξαρση των εργατικών κινητοποιήσεων έρχεται μετά από μια σχετική ύφεση στις απεργίες και μια μείωση των μελών των συνδικάτων που ξεκίνησε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1970. Τα συνδικάτα εξακολουθούν να είναι μια σκιά του εαυτού τους στα μέσα του προηγούμενο αιώνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός των μελών τους έχει μειωθεί σήμερα στο ένα δέκατο σε σχέση με τότε. Ωστόσο, σε μια σειρά κλάδους οι εργαζόμενοι αρχίζουν να αποτινάσσουν αυτό το βάρος. Αυτή η αλλαγή δεν ξεκίνησε από τη μια μέρα στην άλλη, καθώς το εργατικό κίνημα βρίσκεται σε άνοδο τα τελευταία χρόνια. Το 2021, ο αριθμός των εργαζομένων που συμμετείχαν σε απεργίες άγγιξε τις 150.000, φτάνοντας τις 250.000 το 2022. Δύο από τα σημαντικότερα γεγονότα του 2022 ήταν η απεργία των 50.000 εργαζομένων του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (που εκπροσωπούνται από την UAW) μαζί με άλλους ακαδημαϊκούς εργαζόμενους σε όλη τη χώρα. Λίγο πριν την έναρξη της απεργίας σχεδόν 17.000 σιδηροδρομικών υπαλλήλων, υπογράφηκε προσωρινή συμφωνία με την εργοδοσία με την παρέμβαση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Tα τελευταία 5-6 χρόνια ήταν γεμάτα από τέτοιου είδους εργατικές κινητοποιήσεις, ανάμεσα στις οποίες είδαμε επίσημες απεργίες των συνδικάτων, αλλά και παράνομες απεργίες οργανωμένες απευθείας από τους εργαζόμενους. Το 2023, περισσότεροι από 75.000 εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας κατέβηκαν σε απεργία, όπως και περίπου 170.000 ηθοποιοί του Χόλιγουντ και 12.000 σεναριογράφοι. Το ίδιο έκαναν και περίπου 340.000 εργαζόμενοι της UPS, μέχρι να καταλήξουν σε συμφωνία με την εργοδοσία, μια συμφωνία που περιλάμβανε τις μεγαλύτερες μισθολογικές αυξήσεις των τελευταίων δεκαετιών. Το 2023 για πρώτη φορά η συστηματική προσπάθεια της Amazon να διαλύσει τα συνδικάτα ηττήθηκε από τους εργαζόμενους σε αποθήκες στο Στάτεν Άιλαντ της Νέας Υόρκης και η ALU (AmazonLaborUnion) έγινε το πρώτο συνδικάτο που αναγνωρίστηκε από την εταιρεία.
- Αν και τα παραδείγματα από διαφορετικούς κλάδους και περιοχές είναι αμέτρητα, η πιο σημαντική νίκη ήταν αυτή της απεργίας των Εργαζομένων της Ενωμένης Αυτοκινητοβιομηχανίας κατά των «Τριών Μεγάλων» αυτοκινητοβιομηχανιών: Ford, GeneralMotors και Stellantis. 50.000 εργαζόμενοι απήργησαν για 41 ημέρες, με αποτέλεσμα μια ιστορική συμφωνία η οποία περιλάμβανε αυξημένους μισθούς, εργασιακή ασφάλεια, συνταξιοδοτικές παροχές και, τέλος, αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών. Δεδομένου του οικονομικού κλίματος στις ΗΠΑ, που έχει επηρεαστεί σοβαρά από την πανδημία και τον πληθωρισμό, η τελευταία αυτή νίκη είναι εξαιρετικής σημασίας για τις συνθήκες ζωής των εργαζομένων. Όλες οι υπόλοιπες απεργίες που αναφέρθηκαν παραπάνω δεν κατάφεραν να κερδίσουν την αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή του μισθού των εργαζομένων, μια κατάκτηση που διαρκεί για μεγάλο διάστημα, όσο βρίσκεται σε ισχύ η σύμβαση. Με το μέτρο αυτό, οι εργαζόμενοι έχουν τη διαβεβαίωση ότι το εισόδημά τους θα αυξηθεί αντίστοιχα με τα βασικά τους έξοδα (που αυξάνονται εξαιτίας του πληθωρισμού) όπως το ενοίκιο, τα τρόφιμα, οι λογαριασμοί, η βενζίνη, κλπ. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για εκατομμύρια εργαζόμενους στις ΗΠΑ. Η ηγεσία της UAW υποστηρίζει ότι τα κέρδη που πέτυχαν οι εργαζόμενοι για τα επόμενα 4,5 χρόνια ξεπερνούν αυτά που είχαν κερδίσει τα τελευταία 22 χρόνια συνολικά. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, υπήρχε ένα όχι αμελητέο ποσοστό των εργαζομένων που καταψήφισε την συμφωνία.
- Τα εργατικά κινήματα είναι μεταδοτικά και τρομακτικά στα μάτια των εργοδοτών. Για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι της Toyota πήραν αύξηση χωρίς κανένα συγκεκριμένο αίτημα, παρά το γεγονός ότι στον χώρο δεν υπάρχει οργανωμένο συνδικάτο. Ο βασικός λόγος γι’ αυτό δεν είναι ότι τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Toyota αποφάσισαν να γίνουν αλτρουιστές εν μία νυκτί, αλλά ότι γνωρίζουν πως η δύναμη του οργανωμένου εργατικού κινήματος μπορεί σύντομα να στραφεί εναντίον τους (βλ. επίσης εδώ).
- Το αίσθημα του διεθνισμού και η διάδοση των αγώνων είναι μια κρίσιμη πτυχή που οι μαρξιστές θα πρέπει να προσπαθήσουν να προωθήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, βλέπουμε σημαντικές κινητοποιήσεις αγροτών στη Γερμανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, τη Ρουμανία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Πολωνία, την Ελλάδα και άλλες χώρες. Αυτές οι κινητοποιήσεις αλληλοτροφοδοτούνται, αλλά δεν συντονίζονται συνειδητά από την ηγεσία των αγροτικών συνδικάτων. Αν αυτό συνέβαινε, η δύναμή τους θα πολλαπλασιαζόταν. Θα πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να επεκτείνουμε τους αγώνες της εργατικής τάξης και άλλους αγώνες, τόσο σε επίπεδο γειτονιάς, όσο και συνολικά στην κοινωνία, δημιουργώντας δίκτυα στήριξης και αλληλεγγύης, ενώ ταυτόχρονα θα χτίζουμε τις δυνάμεις των οργανώσεών μας.
- Παρόμοια ήταν και η εικόνα με τις απεργίες των εργαζομένων στους σιδηροδρόμους στην Ευρώπη. Οι εργαζόμενοι στα τρένα στη Γερμανία πραγματοποίησαν τριήμερη προειδοποιητική απεργία στις 10-12 Ιανουαρίου. Η απεργία, υπό την ηγεσία της GDL, ακινητοποίησε χιλιάδες εμπορικά και επιβατικά τρένα, τα οποία διαχειρίζεται η κρατική DeutscheBahn. Το συνδικάτο των εργαζομένων στα τρένα αγωνίζεται για τη μείωση των ωρών εργασίας από 38 σε 35 χωρίς μείωση μισθού. Εάν τα θέματα αυτά δεν έχουν συμφωνηθεί μέσα στη διάρκεια της νέας περιόδου συλλογικών διαπραγματεύσεων που αρχίζει τον Ιανουάριο, το συνδικάτο έχει εξαγγείλει απεργία διαρκείας. Οι κινητοποιήσεις που κράτησαν καθηλωμένο το 80% των τρένων μεγάλων αποστάσεων, άσκησαν ακόμη μεγαλύτερη πίεση στην κυβέρνηση, σε μια εποχή που η Γερμανία αντιμετωπίζει επίσης σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Ομοίως, μια πανεθνική 24ωρη απεργία στα μέσα μαζικής μεταφοράς πάγωσε τις μεταφορές στην Ιταλία στις 24 Ιανουαρίου. Στις 18 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε απεργία των εργαζομένων στις μεταφορές στη Βόρεια Ιρλανδία. Οι εργαζόμενοι στις μεταφορές του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσαν μονοήμερες απεργίες και σταμάτημα υπερωριών από τις 30 Ιανουαρίου έως τις 5 Φεβρουαρίου. Οι απεργίες αυτές, οι οποίες αποτελούν σοβαρό περιορισμό της κινητικότητας των εμπορευμάτων καθώς και των ανθρώπων, εξαπλώνονται από χώρα σε χώρα σε όλη την Ευρώπη. Είναι όμως ασυντόνιστες. Αν οι συνδικαλιστικές ηγεσίες έκαναν μια προσπάθεια να συντονίσουν αυτές τις απεργίες γύρω από κοινά αιτήματα, αυτό θα μπορούσε να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αγωνιστική διάθεση και την αισιοδοξία της εργατικής τάξης σε όλες αυτές τις χώρες, αλλά και στην ήπειρο συνολικά και να οδηγήσει σε σημαντικές νίκες.
- Μια πρότυπη προσέγγιση για το πως μπορούν να οργανωθούν οι μετανάστες εργαζόμενοι προέκυψε από τη Σκανδιναβία. Λόγω της αδράνειας των επίσημων συνδικάτων όσον αφορά την οργάνωση των μεταναστών εργαζομένων, οι Πολωνοί εργαζόμενοι στις κατασκευές, τη γεωργία και σε περιβαλλοντικά έργα στην Κοπεγχάγη, (3F BJMF) ίδρυσαν το 2007 το δικό τους συνδικάτο με την ονομασία PolskiKlubZwiazkowy (Πολωνικό Συνδικάτο) το οποίο είναι συνδεδεμένο με ένα δια-συνδικαλιστικό όργανο στην Κοπεγχάγη, γνωστό ως ByggefagenesSamvirke. Παράλληλα με αυτή την εμπειρία, οι Πορτογάλοι, Λιθουανοί και Ρουμάνοι εργαζόμενοι έχουν επίσης τα δικά τους συνδικάτα με στόχο την οργάνωση και την υποστήριξη των συμπατριωτών τους που εργάζονται στη Δανία. Στις αρχές του 2021, η 3FBJMF άνοιξε έναν ιστότοπο στα ρουμανικά, με ενημερωτικό υλικό σχετικά με τα δικαιώματα των Ρουμάνων εργατών. Το να οργανώνονται οι μετανάστες εργάτες απέναντι στις συγκεκριμένες διακρίσεις που αντιμετωπίζουν, είναι υψίστης σημασίας για την ενότητα της εργατικής τάξης.
- Τα συνδικάτα και γενικά οι εργατικές οργανώσεις είναι, δυνητικά, οι μόνες δυνάμεις που μπορούν να αντισταθούν με συνέπεια στην αύξηση των εθνικών και θρησκευτικών συγκρούσεων. Αυτό συμβαίνει σίγουρα στη Βόρεια Ιρλανδία (δείτε εκτενές υλικό εδώ) αλλά και στη Σρι Λάνκα. Περίπου έναν χρόνο μετά την ανατροπή του προέδρου της χώρας Gotabhaya Rajapakse από μια μαζική εξέγερση, η εργατική τάξη βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν νέο πρόεδρο, τον Ranil Wickremesinghe. Μισό εκατομμύριο εργαζόμενοι, μεταξύ των οποίων εργαζόμενοι στην πετροβιομηχανία, την ηλεκτρική ενέργεια, την ύδρευση και την υγεία, συμμετείχαν σε μονοήμερη γενική απεργία για να διαμαρτυρηθούν για το πρόγραμμα λιτότητας της κυβέρνησης Wickremesinghe και τις σαρωτικές επιθέσεις στα δημοκρατικά δικαιώματα. Εκατοντάδες χιλιάδες εκπαιδευτικοί και άλλοι εργαζόμενοι του δημόσιου τομέα συμμετείχαν επίσης σε απεργίες και άλλες κινητοποιήσεις, διαδηλώνοντας κατά των πολιτικών λιτότητας του ΔΝΤ. Ο πρόεδρος ακύρωσε τις τοπικές εκλογές, λέγοντας ότι οι εκλογές πρέπει να περιμένουν την «οικονομική ανάκαμψη» και ότι η «οικονομική ανάκαμψη» απαιτεί «δημόσια τάξη». Αρχικά, ο Wickremesinghe μπόρεσε να εκμεταλλευτεί τη σύγχυση και την απογοήτευση μεγάλων τμημάτων των εργαζομένων, αφού η περσινή τετράμηνη μαζική εξέγερση -παρά τη μαχητικότητα και το εύρος της- δεν κατάφερε να επιφέρει καμία θεμελιώδη αλλαγή. Τα συνδικάτα στη Σρι Λάνκα είναι οι μόνες δομές όπου οι εργαζόμενοι Σινχάλα και Ταμίλ μπορούν να δράσουν από κοινού, αλλά αυτή η δυνατότητα δεν αξιοποιείται πλήρως λόγω του ρόλου της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας. Η δημιουργία ενός επαναστατικού πολιτικού κόμματος είναι απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου να οδηγηθούν τα συνδικάτα σε αγωνιστική δράση, ενώνοντας τις δύο κύριες εθνότητες της χώρας και αναπτύσσοντας τον αγώνα σε αντικαπιταλιστική κατεύθυνση.
- Υπάρχουν αντιφατικά στοιχεία όσον αφορά το ρόλο των συνδικάτων, όπως φαίνεται στα παραδείγματα που παρατέθηκαν παραπάνω. Η συντριπτική πλειοψηφία των συνδικαλιστικών ηγεσιών, ιδιαίτερα σε εθνικό επίπεδο, είναι γραφειοκρατικοποιημένη και αποτελεί τεράστιο εμπόδιο στην ανάπτυξη των ταξικών αγώνων. Αλλά σε πολλές περιπτώσεις τα συνδικάτα εξακολουθούν να παραμένουν αποτελεσματικά εργαλεία αγώνα, όπως είδαμε με τις απεργίες της TESLA και της UAW, όπως είδαμε στο βρετανικό απεργιακό κίνημα, στη Γαλλία κ.λπ. Όπου η εργατική τάξη είναι ισχυρή και αποφασισμένη, μπορεί να κινητοποιήσει τα συνδικάτα μέσω της πίεσης από τα κάτω. Τα συνδικάτα είναι μοναδικές ιστορικές ταξικές οργανώσεις που δημιουργήθηκαν από την ίδια την εργατική τάξη ως αποτέλεσμα του δικού της αγώνα και η δουλειά εντός τους με τη μία ή την άλλη μορφή θα είναι πάντα επιτακτική. Οι προχωρημένοι εργαζόμενοι θα πρέπει να προσπαθήσουν να τα χρησιμοποιήσουν με κάθε τρόπο και να επιδιώξουν να δημιουργήσουν πιο δημοκρατικές εσωτερικές δομές. Ταυτόχρονα, όταν η ηγεσία των παραδοσιακών συνδικάτων γίνεται εμπόδιο στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης, οι μαρξιστές θα πρέπει να στοχεύουν σε νέους τρόπους οργάνωσης των αγώνων μέσω πρωτοβουλιών βάσης, οι οποίες, ωστόσο, θα πρέπει να συνεχίσουν να θέτουν αιτήματα στο ευρύτερο συνδικαλιστικό κίνημα.
- Ως αποτέλεσμα εξελίξεων όπως αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω, σε διάφορα μέρη του κόσμου, τμήματα της εργατικής τάξης, όπως οι εργαζόμενοι στις πλατφόρμες, οι εργάτες γης και τμήματα των εργαζομένων σε δουλειές γραφείου, αρχίζουν να ιδρύουν τις δικές τους νέες συνδικαλιστικές οργανώσεις, που συχνά αποκαλούνται «ανεξάρτητα συνδικάτα». Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη που δείχνει τη διάθεση μέσα στα πιο μαχητικά τμήματα της εργατικής τάξης να ξεπεραστεί το εμπόδιο των επίσημων ηγεσιών. Οι μαρξιστές έχουν καθήκον να παρακολουθούν προσεκτικά την εξέλιξη αυτών των οργανώσεων και να παρεμβαίνουν σε αυτές για να βοηθήσουν στην ανάπτυξή τους, ως μαχητικά εργαλεία στα χέρια της εργατικής τάξης.
- Καθώς οι αντικειμενικές συνθήκες προετοιμάζουν την ανάπτυξη ακόμη μεγαλύτερων κινημάτων της εργατικής τάξης διεθνώς, τα παραδοσιακά συνδικάτα έχουν δείξει ότι δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις ανάγκες και τα αιτήματα αυτής της νέας εποχής. Τα συνδικάτα που δεν θα μπορέσουν να προσαρμοστούν σε αυτή τη νέα εποχή, θα πρέπει να μετασχηματιστούν από τα κάτω προς τα πάνω. Η εργατική τάξη θα αναζητά πάντα νέους τρόπους για να αναπτύξει τους αγώνες της, για να παρακάμψει τα εμπόδια που υψώνονται στον δρόμο της από τις συνδικαλιστικές ηγεσίες. Οι μαρξιστές πρέπει να μιλάνε καθαρά και δυνατά για την ανάγκη ανασυγκρότησης του συνδικαλιστικού κινήματος σε μια υγιή, αγωνιστική βάση, συνδέοντάς το με την πραγματική εσωτερική δημοκρατία και τον έλεγχο από τα κάτω. Αυτά τα μεγάλα καθήκοντα, ωστόσο, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το καθήκον της οικοδόμησης μαζικών ή ημι-μαζικών επαναστατικών μαρξιστικών οργανώσεων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η ανάδυση ισχυρών μαρξιστικών οργανώσεων θα έχει καταλυτικό αντίκτυπο στις συνδικαλιστικές οργανώσεις και θα ωθήσει πολλές από αυτές προς μια αριστερή ριζοσπαστική, ακόμα και επαναστατική -σε μεταγενέστερο στάδιο- κατεύθυνση. Η οικοδόμηση των δυνάμεων του μαρξισμού και η παρέμβαση στο συνδικαλιστικό κίνημα για τον μετασχηματισμό του, είναι βασικά καθήκοντα για τους μαρξιστές στην περίοδο που διανύουμε.
