Άρθρο του Pete Dickenson, Σοσιαλιστικό Κόμμα (CWI στην Αγγλία και την Ουαλία)
Επιμέλεια: Ηλέκτρα Κλείτσα
Καθώς οι φτωχότερες χώρες είναι αυτές που χτυπιούνται πιο σκληρά από τα αποτελέσματα της περιβαλλοντικής κρίσης, οι εργαζόμενοι και οι φτωχοί σε ολόκληρο τον κόσμο οδηγούνται σε εκδηλώσεις αντίστασης ενάντια στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ινδίας, όπου τα ακραία καιρικά φαινόμενα, που πιθανότατα συνδέονται με την κλιματική αλλαγή προκαλούν μαζική φτώχεια και εξαθλίωση. Αυτή την εκτίμηση επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία της πρόσφατης έκθεσης του Διακυβερνητικου Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panel on Climate Change – IPCC).
Από την ξηρασία…
Η δυτική επαρχία Μαχαράστρα υφίσταται τις συνέπειες αυτής της κατάστασης, ζώντας τη χειρότερη ξηρασία από το 1972, με δραματική μείωση των αποθεμάτων νερού, ειδικά στις πιο ξηρές περιοχές. Το μακρόβιο δάσος της Μαχαράστρα έχει χάσει το 40% της έκτασής του, σπρώχνοντας τις θερμοκρασίες ακόμη ψηλότερα, καθώς το δάσος απορροφά τα αέρια του θερμοκηπίου που εντείνουν την υπερθέρμανση.
Στις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα εμφανίστηκαν σημαντικές περίοδοι ξηρασίας στη νοτιοδυτική Ινδία, οδηγώντας τα αποθέματα νερού στα όρια της εξάντλησης. Μετά από συνεχόμενες ξηρασίες στην περιοχή Ορίσα, ανάμεσα στο 2000 και το 2002, περίπου 11 εκατομμύρια άνθρωποι έφτασαν στα όρια της λιμοκτονίας, εξαιτίας της καταστροφής των σοδειών.
…στις πλημμύρες…
Παράλληλα με τις ξηρασίες, η χώρα μαστίζεται και από καταστροφικές πλημμύρες, με χαρακτηριστική την περίπτωση των νοτιοανατολικών περιοχών ανάμεσα στο 2002 και το 2004. Στα τέλη του Ιούλη του 2005, στην πόλη Μουμπάι, πρωτοφανείς βροχοπτώσεις προκάλεσαν περίπου χίλιους θανάτους και ζημιές 250 εκατομμυρίων δολαρίων. Παρά το γεγονός ότι η συχνότητα της εμφάνισης κυκλώνων έχει μειωθεί, η έντασή τους έχει αυξηθεί προκαλώντας καταστροφικά πλημμυρικά φαινόμενα.
Παράλληλα απειλούνται οι παγετώνες των Ιμαλαΐων, που αποτελούν το μεγαλύτερο παγωμένο όγκο εκτός των πολικών περιοχών, αλλά και τον τροφοδότη ενός συμπλέγματος ποταμών και των βιότοπων γύρω από αυτούς στις βόρειες περιοχές της χώρας, από τους οποίους εξαρτώνται οι ζωές εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων.
Οι παγετώνες των Ιμαλαΐων καταστρέφονται γρηγορότερα από οποιοδήποτε άλλο μέρος του πλανήτη, απειλώντας να μετατρέψουν τα ποτάμια τα οποία συντηρούν σε “εποχικά”, να έχουν δηλαδή νερό μόνο κατά τις περιόδους των βροχών, οδηγώντας σε τεράστια οικονομική και κοινωνική καταστροφή τους πληθυσμούς που ζουν γύρω από αυτά. Σύμφωνα μάλιστα με έκθεση του IPCC το 2007, αν η διαδικασία αυτή συνεχιστεί με τους σημερινούς ρυθμούς, οι παγετώνες των Ιμαλαΐων μπορεί να καταστραφούν ολοκληρωτικά μέχρι το 2035.
…και την πυρηνική απειλή
Ωστόσο, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δεν είναι η μόνη απειλή για το περιβάλλον στην Ινδία. Η έμφαση στη χρήση πυρηνικής ενέργειας και η επέκτασή της με τη συνεχή κατασκευή νέων εργοστασίων, με το πρόσχημα πάντα της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, απειλεί καθημερινά τη χώρα, που βέβαια δεν έχει βρει τη μαγική λύση ως προς την ασφαλή αποθήκευση των τοξικών αποβλήτων (τα οποία για να αδρανοποιηθούν χρειάζονται μέχρι και 100.000 χρόνια).
Στο παρελθόν, οι κάτοικοι περιοχών όπου σχεδιάζονται νέα εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, έχουν δώσει ηρωικές μάχες ενάντια σε αυτή την προοπτική, με πιο χαρακτηριστικό το κίνημα στην πόλη Κουντανκουλάμ της περιφέρειας Ταμίλ Ναντού. Πρόκειται για ένα από τα μακροβιότερα κινήματα στην ιστορία της Ινδίας, με σημείο – καμπή το 2012, όταν στις διαδηλώσεις ενάντια στο εργοστάσιο, ένας άνθρωπος σκοτώθηκε και πολλοί άλλοι τραυματίστηκαν από την επίθεση της αστυνομίας. Η αντίσταση συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, παρά τις διώξεις από την κυβέρνηση και τις δικαστικές αρχές.
Το εργοστάσιο κατασκευάζεται σε ένα από τα σημεία που δέχτηκαν τις σημαντικότερες επιπτώσεις από το χτύπημα του τσουνάμι του 2004. 500 μέτρα από το εργοστάσιο υπάρχει μια κοινότητα που κοινότητα που χτίστηκε για να ζήσουν εκεί οι επιζώντες της καταστροφής. Ο συνειρμός που δημιουργείται είναι προφανής: το 2011, στη Φουκουσίμα, τρεις πυρηνικοί αντιδραστήρες καταστράφηκαν από ένα αντίστοιχο φυσικό φαινόμενο, εξαπολύοντας τεράστιες ποσότητες ραδιενέργειας.
Η κυβέρνηση της Ινδίας έχει αναθέσει το έργο στη ρωσική εταιρία ενέργειας Atomstroyexport και μάλιστα προκειμένου να διευκολύνει την εταιρεία ακόμη περισσότερο, μετέφερε την ευθύνη για πιθανή καταστροφή στον εθνικό φορέα παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, κάτι που σημαίνει ότι σε περίπτωση ατυχήματος, το κόστος αποκατάστασης των ζημιών θα έπεφτε στις πλάτες των Ινδών φορολογούμενων. Μετά από έντονες αντιδράσεις από το περιβαλλοντικό κίνημα της περιοχής, η ρύθμιση αυτή άλλαξε εν μέρει, υποχρεώνοντας την εταιρία να αναλάβει μέρος της ευθύνης αποκατάστασης πιθανού ατυχήματος.
Ο αγώνας ενάντια στην κατασκευή του εργοστασίου που θα παράγει 300 τόνους ραδιενεργών αποβλήτων το χρόνο συνεχίζεται, ενώ οι αγρότες της περιοχής αρνούνται τις αποζημιώσεις της εταιρίας προκειμένου να εγκαταλείψουν τη γη τους. Το κίνημα που μάχεται ενάντια στο εργοστάσιο από το 2009, με συνεχείς διαδηλώσεις, συγκρούσεις και συλλήψεις από την αστυνομία, φοβάται το συνδυασμένο κίνδυνο της ραδιενέργειας και της μεγάλης σεισμικότητας της περιοχής.
Την ίδια ώρα βέβαια, υπάρχουν κι άλλες πολυεθνικές εταιρίες ενέργειας που έχουν υπογράψει συμβόλαια κατασκευής πυρηνικών μονάδων σε διάφορες περιοχές της χώρας, ενώ περίπου 20 πολυεθνικές έχουν δείξει αντίστοιχο ενδιαφέρον και προσπαθούν να προωθήσουν τα συμφέροντά τους στην περιοχή.
Ωστόσο, τόσο το τεράστιο περιβαλλοντικό ρίσκο από την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, όσο και η πολύ μικρή συμβολή της στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, αποκαλύπτονται όλο και πιο καθαρά. Μια πρόσφατη μελέτη της επιτροπής που σύστησε η ινδική κυβέρνηση για να μελετήσει την ενεργειακή της πολιτική, έδειξε ότι ακόμη κι αν η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας εικοσαπλασιαστεί μέχρι το 2031 σύμφωνα με το στόχο που έχει θέσει η ίδια η κυβέρνηση, θα εξακολουθεί να μην ξεπερνάει το 5-6% του συνόλου των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Είναι καθαρό επομένως, ότι η όποια θεωρητική μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, σε καμία περίπτωση δεν αξίζει το ρίσκο ενός πυρηνικού ατυχήματος.
Τα κινήματα ενάντια στην κλιματική αλλαγή και την πυρηνική απειλή θα εντείνονται όσο η κρίση βαθαίνει, δεδομένου ότι αυτοί που χτυπιούνται πιο σκληρά από τις επιπτώσεις τους είναι οι εργαζόμενοι και οι φτωχοί. Η πραγματική βάση της περιβαλλοντικής καταστροφής είναι η ίδια, τόσο στην Ινδία, όσο και στη δύση: το σύστημα του κέρδους των πολυεθνικών και οι πολιτικές των κυβερνήσεων που τις στηρίζουν. Η οριστική νίκη για το περιβαλλοντικό κίνημα παγκοσμίως, βρίσκεται στην κατανόηση της ανάγκης της συνολικής ανατροπής αυτού του συστήματος.
