Ανακοίνωση από τις Μαχητικές & Ελεύθερες
Μέσα σε λίγα 24ωρα από τη δημόσια καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου ότι στα 22 της έπεσε θύμα βιασμού από μεγαλοπαράγοντα της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας (ΕΙΟ), έχει ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, με γυναίκες αθλήτριες και μη να καταγγέλλουν δικά τους περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης.
Η Μαρίνα Ψυχογιού, επίσης πρωταθλήτρια της ιστιοπλοΐας σε προσωπική της ανάρτηση αναφέρθηκε σε σεξουαλική παρενόχληση που υπέστη επίσης από παράγοντα της ΕΙΟ, λέγοντας μάλιστα χαρακτηριστικά:
«Διαβάζω τη μαρτυρία της Σοφίας και όχι, δεν πέφτω από τα σύννεφα. Δεν μένω έκπληκτη από αυτά που περιγράφει, ακούγονται τόσο γνώριμα(…)Τέτοια περιστατικά γίνονται συνέχεια. Κάθε μία το αντιμετωπίζει όπως μπορεί. Ποτέ όμως, καμία, δεν το καταγγέλλει.»
Η πρωταθλήτρια της τεχνικής κολύμβησης, Ραμπέα Ιατρίδου, κατήγγειλε ότι έπεσε θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης από αθλητίατρο, αναφέροντας ανάμεσα σε άλλα:
«H αποκάλυψη της σεξουαλικής κακοποίησης της Ολυμπιονίκη μας Σοφία Μπεκατώρου έσκασε σαν βόμβα λες και τα εγκλήματα αυτής της κατηγορίας είναι κάτι σπάνιο για την “πολιτισμένη” κοινωνία μας και όλοι δήλωσαν σοκαρισμένοι που ο Ελληνικός πρωταθλητισμός δεν είναι αγνός και δεν στελεχώνεται από ενάρετους ανθρώπους…»
Η πολίστρια και πρωταθλήτρια του τριάθλου, Μάνια Μπικόφ, αναφέρθηκε επίσης στη σεξουαλική παρενόχληση που βίωσε από γιατρό πριν 30 χρόνια από γιατρό.
Η Νίκη Μπακογιάννη αναφέρθηκε σε σεξουαλική παρενόχληση που βίωσε από παράγοντα του Συνδέσμου Ελληνικών Γυμναστικών Αθλητικών Σωματείων, λέγοντας:
«Σε όλες έχει συμβεί αυτό πιστεύω. Και σε εμένα. Όχι με αυτόν τον τρόπο που έγινε στη Σοφία, αλλά παρενόχληση έχει υπάρξει στο παρελθόν.»
Όλες οι παραπάνω καταγγελίες είναι χαρακτηριστικές της πατριαρχικής δομής της κοινωνίας και του σεξισμού που κυριαρχεί, με τις γυναίκες να βρίσκονται τόσο συχνά στη θέση του θύματος και τους άντρες στη θέση του θύτη. Οι στατιστικές που τα ΜΜΕ θυμούνται μια – δυο φορές το χρόνο (στις 8 Μάρτη και στις 25 Νοέμβρη) και δείχνουν ότι 1 στις 3 γυναίκες στον κόσμο έχει πέσει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή της θύμα φυσικής ή και σεξουαλικής βίας, «ζωντανεύουν» αυτές τις μέρες μέσα από τις καταγγελίες των αθλητριών. Όπως σάρκα και οστά παίρνουν οι στατιστικές για την σεξουαλική παρενόχληση, οι οποίες δείχνουν, μεταξύ άλλων, πως το 85% των γυναικών στην Ελλάδα έχει πέσει τουλάχιστον μια φορά θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας τους (να μην μιλήσουμε για τα ΜΜΜ, το δρόμο, κοκ).
Στην προκειμένη περίπτωση είδαμε πραγματικά στερεοτυπικές ιστορίες σεξουαλικής παρενόχλησης και επίθεσης. Αντρες σε θέση που ασκούν εξουσία: Παράγοντες του αθλητισμού, γιατροί, κ.α. άνθρωποι δηλαδή που μπορούν σε μεγάλο βαθμό να ελέγξουν το μέλλον, ακόμα και την υγεία των γυναικών και με τίτλους που τους κάνουν να φαντάζουν πανίσχυροι απέναντι σε μία ενδεχόμενη καταγγελία από «μικρά κορίτσια». Πόσο πιθανό είναι μία νέα γυναίκα να μπορέσει να τα βάλει με τους ισχυρούς άντρες στον χώρο που κινείται και να γίνει πιστευτή; Ιδιαίτερα σε μια κοινωνία που έχει μπολιαστεί με την αντίληψη πως μία γυναίκα φέρει μερίδιο αν όχι το σύνολο της ευθύνης για την παρενόχληση που υπέστη.
Ένα παγκόσμιο «κοινό μυστικό»
Δεν είναι εξάλλου τυχαίο πως οι περισσότερες αθλήτριες αναφέρουν πως η κακοποίηση της Σοφίας Μπεκατώρου ή οι δικές τους περιπτώσεις δεν προκαλούν έκπληξη, ούτε αποτελούν «μεμονωμένα περιστατικά», αλλά είναι κάτι γνωστό και «συνηθισμένο». Επίσης δεν είναι «ελληνικό φαινόμενο», αλλά αποτελεί ένα παγκόσμιο και διαχρονικό «κοινό μυστικό».
Ίσως η πιο γνωστή ιστορία σεξουαλικής κακοποίησης είναι αυτή της Νάντιας Κομανέτσι από τον γιο του Τσαουσέσκου αλλά σίγουρα δεν είναι η μοναδική.
Ενδεικτικά κάποια περιστατικά κακοποίησης και παρενόχλησης:
Στις ΗΠΑ το 2016 δύο αθλήτριες της ενόργανης γυμναστικής κατήγγειλαν τον αθλίατρο Λάρι Νάσσαρ για σεξουαλική παρενόχληση. Έκτοτε πάνω από 256 γυναίκες έκαναν αντίστοιχες καταγγελίες για τον ίδιο γιατρό!
Ο επικεφαλής της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Αϊτής, Υβ Ζον-Μπαρτ, είχε παρενοχλήσει πολλές αθλήτριες ανάμεσά τους και ανήλικες.
Η Γαλλίδα πρωταθλήτρια καλλιτεχνικού πατινάζ Σάρα Αμπιτμπόλ, κατήγγειλε τον βιασμό της όταν ήταν ανήλικη από τον προπονητή της.
Και αυτά είναι μόλις κάποια από όσα έχουν καταγγελθεί, με τις πρόσφατες εξελίξεις να αποδεικνύουν πως όσα δεν έγιναν ποτέ γνωστά, είναι ακόμα περισσότερα.
Πολύ αργά;
Κάθε φορά που γίνεται γνωστή μία καταγγελία σεξουαλικής παρενόχλησης ή βιασμού, πέρα από τη στήριξη που λαμβάνει το θύμα, πέρα από τη δύναμη που δίνει σε άλλα θύματα να μιλήσουν, υπάρχουν και οι «δικηγόροι του διαβόλου» που εμποτισμένοι με τις κυρίαρχες σεξιστικές αντιλήψεις θα κατηγορήσουν το θύμα. Από το τι φορούσε, το πώς αντέδρασε, αν αντιστάθηκε, μέχρι και αυτό που συμβαίνει στην περίπτωση της Σοφίας Μπεκατώρου, το ότι δηλαδή μίλησε πολύ αργά. Γιατί δε μίλησε τότε; Και έχει τελικά νόημα μία αποκάλυψη που ήρθε μετά από 23 ολόκληρα χρόνια;
Το ντόμινο των μαρτυριών που ακολούθησαν την καταγγελία της Μπεκατώρου, είναι η πιο μεγάλη απόδειξη πως μία καταγγελία, όποτε και αν γίνεται, είναι εξαιρετικά χρήσιμη, αφού δίνει δύναμη και σε υπόλοιπες γυναίκες να μιλήσουν. Βγάζει το ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης από τη σφαίρα του ιδιωτικού και του μεμονωμένου περιστατικού και του δίνει την πραγματική του υπόσταση: του κοινωνικού φαινομένου που συμβαίνει καθημερινά, σε όλους τους χώρους που κινείται μία γυναίκα: το σπίτι, την εργασία, τον αθλητισμό, τις σπουδές κοκ.
Αν όμως θέλουμε να απαντήσουμε στο γιατί η Σοφία άργησε τόσο να το καταγγείλει, ας αφήσουμε τα ίδια τα θύματα να μας το εξηγήσουν με δικά τους λόγια:
«Ποτέ όμως, καμία, δεν το καταγγέλλει. Γιατί ακόμη κι αν δεν τη βγάλουν τρελή, ή ότι τα θέλει κι αυτή, το λιγότερο που θα συμβεί είναι ότι θα βρεθεί στη δυσμένεια του προπονητή, του εφόρου ή του ομοσπονδιάρχοντα. Και θα αισθανθεί ντροπή μπροστά στην οικογένεια, τους φίλους, το κοινωνικό περιβάλλον. Οπότε, για το καλό κυρίως το δικό της αλλά και των αγαπημένων της, προσπαθεί να το διαχειριστεί όσο καλύτερα και ανώδυνα γίνεται.»
Μαρίνα Ψυχογιού
«Ξέρετε πόσο δύναμη χρειάζεται να αποδεχθείς αρχικά ότι είσαι θύμα βίας και να το πεις; Έχετε σκεφτεί πόσο δύσκολο είναι να πρέπει να χειριστείς και την βία αλλά και όλους όσους σε κρίνουν; Έχετε μπει σε αυτήν τη θέση; Όπου το θύμα, ζει με τον φόβο; Όπου δεν τολμά να ζητήσει βοήθεια γιατί ξέρει πως θα είναι αβοήθητη;»
Μάνια Μπικόφ
«Ενώ είχαμε μόλις αποκτήσει το δικαίωμα στο όνειρο με την Αιμιλία, αν εγώ μιλούσα για ό,τι μου συνέβη, μπορεί αυτό να κατέρρεε. Δεν μπορούσα να διαχειριστώ αυτό το συναίσθημα και δεν μπορούσα να το μοιραστώ με την ομάδα μου γιατί μπορεί να μας δίχαζε…
Ο δε προπονητής μας ήταν 25 χρονών, αρκετά συναισθηματικός και άπειρος σε θέματα διαχείρισης κρίσεων. Επίσης, τότε, δεν είχαμε κάποια συνεργασία με αθλητική ψυχολόγο και φυσικά δεν θα μιλούσα ποτέ στους γονείς μου, γιατί θα με σταμάταγαν από την ιστιοπλοΐα. Στο μικρό και αθώο μυαλό μου η μόνη λύση ήταν να σιωπήσω και να κάνω ότι δε συνέβη τίποτα.»
Σοφία Μπεκατώρου
Ανάγκη για ένα δυναμικό και μαζικό γυναικείο κίνημα
Οι αθλήτριες, μέσα από τα δικά τους λόγια δε δίνουν μόνο απαντήσεις, αλλά δείχνουν και απέναντι σε ποια «θηρία» πρέπει να αγωνιστούμε. Για να νιώσουν την ασφάλεια να μιλήσουν τα θύματα αλλά και για να εκλείψουν τελικά τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης, χρειαζόμαστε ένα μαζικό και μαχητικό γυναικείο κίνημα, που να στηρίζει κάθε θύμα που κάνει καταγγελία αλλά και να περνά από το ατομικό στο κοινωνικό και να μάχεται ενάντια στην έμφυλη αλλά και σε κάθε μορφή ανισότητας και βίας.
Ένα τέτοιο κίνημα πρέπει να γνωρίζει και να επιλέγει τους συμμάχους που θα σταθούν στο πλάι του και θα παλέψουν μαζί του σε όλη τη διάρκεια του αγώνα του. Και σίγουρα, ανάμεσα στους συμμάχους του δεν μπορούν να θεωρούνται οι «όψιμοι αντισεξιστές» της Κυβέρνησης της ΝΔ. Γιατί μπορεί σήμερα ο Κυριάκος Μητσοτάκης να κάνει δηλώσεις στήριξης στη Σοφία Μπεκατώρου, μπορεί η ΝΔ να διέγραψε τον Αριστοτέλη Αδαμόπουλο, τον άντρα που κατήγγειλε η Μπεκατώρου από το κόμμα, αλλά όλα αυτά έγιναν κάτω από πιέσεις και μετά τη δημόσια κατακραυγή.
Αν η σημερινή και οι προηγούμενες κυβερνήσεις ήθελαν πραγματικά να λάβουν μέτρα, θα το είχαν κάνει πολύ νωρίτερα και με πολύ πιο ουσιαστικά μέτρα. Για παράδειγμα, όπως η ίδια η Μπεκατώρου καταγγέλλει, όταν συνέβη το περιστατικό της κακοποίησής της, δεν υπήρχε καν ψυχολόγος για την ομάδα. Σήμερα, έχουν οι αθλητικοί σύλλογοι γυναίκες ψυχολόγους σε σταθερή βάση και σε μια ουσιαστική σχέση με τις αθλήτριες, ώστε οι αθλήτριες να μπορούν να απευθυνθούν σε αντίστοιχα περιστατικά; Υπάρχουν άλλες δομές ενημέρωσης και στήριξης των αθλητριών και των αθλητών που μπορούν να απευθυνθούν για ζητήματα που μπορεί να αντιμετωπίζουν; Η απάντηση είναι δυστυχώς αρνητική.
Δυστυχώς όλα δείχνουν πως η «ομερτά» μέσα στους αθλητικούς συλλόγους συνεχίζεται, όπως θα συνεχιστεί και η αδιαφορία της Κυβέρνησης όταν οι ιστορίες της Σοφίας Μπεκατώρου και των υπόλοιπων αθλητριών φύγουν σε λίγες μέρες από τις πρώτες σελίδες των ΜΜΕ και των δελτίων ειδήσεων. Το γυναικείο κίνημα όμως δεν πρέπει να αφήνει τέτοια πράγματα να ξεχνιούνται. Αλλά να τα χρησιμοποιεί για να αυξήσει τις πιέσεις στους κυβερνώντες για την λήψη ουσιαστικών μέτρων αλλά και για να πετυχαίνει μέσω εκστρατειών ουσιαστικά προχωρήματα στη συνείδηση της κοινωνίας.
