Tου Παναγιώτη Βογιατζή
Θυμάται κανένας άραγε τη λέξη «σύγκλιση»; Για τους ξεχασιάρηδες, να υπενθυμίσουμε ότι ήταν το μαγικό πράγμα που θα (μας) συνέβαινε μετά τη δημιουργία της Νομισματικής Ένωσης στην Ευρώπη, μια δεκαετία πριν. Και όχι μόνο σε μας. Υποτίθεται ότι μέσω του κοινού νομίσματος ολόκληρη η Ευρώπη θα συνέκλινε σταδιακά προς τις πιο ανεπτυγμένες οικονομίες του Βορρά. Για ολόκληρη την ευρωπαϊκή περιφέρεια μια καινούρια χρυσή περίοδος ανοιγόταν μπροστά της. Σήμερα βέβαια, ούτε σαν κακόγουστο αστείο δεν αναφέρεται μια τέτοια προοπτική.
Απ’ άκρου εις άκρον, σ’ ολόκληρη την ΕΕ παρατηρείται εδώ και λίγα χρόνια ακριβώς το αντίθετο φαινόμενο, η απόκλιση των οικονομιών των χωρών μελών, είτε ανήκουν στην Ευρωζώνη είτε όχι.
Και φυσικά αυτό το φαινόμενο καθόλου δεν περιορίζεται στην Ελλάδα, που είναι –υποτίθεται – «ιδιαίτερη περίπτωση».
Η Ιταλία, η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, ήδη δανείζεται με επιτόκια 7%, όσα δηλαδή και η Ελλάδα μόλις ανέλαβε ο ΓΑΠ και διαπίστωσε ότι λεφτά δεν υπάρχουν. Η Πορτογαλία αναμένει για φέτος ύφεση πάνω από 4%. Η Γαλλία βλέπει την απόστασή της από τη Γερμανία συνεχώς να μεγαλώνει και οι απειλές για υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας απλώς καταδεικνύουν αυτό το γεγονός. Η Ουγγαρία χτυπάει ξανά την πόρτα του ΔΝΤ. Η Κύπρος, που ήταν κάτι σαν «μεσογειακή τίγρη» (γρουσούζικο τελικά αυτό το ζώο) μέχρι χθες, πνέει τα λοίσθια. Ο κατάλογος δεν έχει τέλος.
Αλλά και στον ισχυρό πυρήνα της ΕΕ τα πράγματα δεν είναι και τόσο ρόδινα όσο ίσως φαίνονται με μια πρώτη ματιά. Η Γερμανία και άλλες χώρες του Βορρά περιμένουν για φέτος μηδενική ή και αρνητική ανάπτυξη. Ο δείκτης οικονομικής εμπιστοσύνης κατρακυλάει παντού, έχοντας φτάσει στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2009. Η ανεργία στο σύνολο της ΕΕ βρίσκεται στο 10,3%, υψηλότερο σημείο από το 1999! Βλέποντας την κατάσταση από την Ελλάδα, όπου η κατάσταση βρίσκεται πια εκτός ελέγχου, είναι ίσως δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε ότι για το 95% των κατοίκων της ΕΕ η προηγούμενη ήταν μια εντελώς χαμένη δεκαετία, στην οποία είδαν τα εισοδήματά τους να μειώνονται, παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα απ’ αυτά τα χρόνια ήταν χρόνια οικονομικής ανάπτυξης.
Από την πρώτη κιόλας στιγμή, το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης μέσα σε συνθήκες δομικής κρίσης του καπιταλισμού ήταν καταδικασμένο ν’ αποτύχει. Βέβαια, ο ορυμαγδός των θριαμβολογιών κάλυψε τότε τις φωνές που υποστήριζαν κάτι τέτοιο, σήμερα όμως η προοπτική αποχώρησης ή εκδίωξης χωρών από το Ευρώ ή ακόμη και πλήρους διάλυσης της ΕΕ, κάθε άλλο παρά απίθανη φαίνεται. Άλλωστε δεν περνάει πια μέρα που να μην συναντήσει κανείς κάποιο σχετικό άρθρο στον διεθνή οικονομικό τύπο, γραμμένο συνήθως από κάποιον που μέχρι χθες έπινε νερό στο όνομα της «Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης», αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…
Ωστόσο θα κάναμε λάθος αν υποστηρίζαμε ότι η ΕΕ είναι πια ένα πτώμα που απλώς περιμένουμε την ώρα που θα ταφεί. Γιατί πρόκειται για ένα πτώμα που εξακολουθεί να αποφέρει τεράστια κέρδη στους ιδιοκτήτες του, άσχετα αν μολύνει τα πάντα γύρω του. Δεν πρέπει ας πούμε να ξεχνάμε ότι η λιτότητα χωρίς προηγούμενο που επιβάλλεται και στις 27 χώρες μέλη έχει σαν δικαιολογία ακριβώς αυτό το πτώμα… Χωρίς λοιπόν να μπορεί να αποκλειστεί μια ραγδαία επιδείνωση της οικονομίας διεθνώς, που θα έκανε πολύ ακριβή τη διατήρηση της «ενωμένης» Ευρώπης, η μάχη για τη συνέχιση ή μη της ύπαρξής της θα είναι πρώτα απ’ όλα πολιτική. Η επιτυχία του αγώνα για την αποτίναξη από πάνω μας της δικτατορίας των αγορών θα κρίνει σε τελική ανάλυση και το κατά πόσο η καπιταλιστική ΕΕ θα συνεχίσει να υπάρχει ή θα ανατραπεί ώστε να γίνει μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη, μια σοσιαλιστική Ευρώπη των λαών.
