Διασκευή άρθρου του Nigel Smith από το Internationalist Standpoint.
Η εταιρεία «Thames Water», που υδροδοτεί περίπου το ένα τρίτο του βρετανικού πληθυσμού, είναι αντιμέτωπη με μια σειρά προβλήματα. Είναι φορτωμένη με χρέη και δυσκολεύεται να αποπληρώσει τα δάνειά της. Την ίδια ώρα έχει εγκαταλείψει τη συντήρηση και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών για τις οποίες είναι υπεύθυνη, ενώ επίσης ευθύνεται για τη διαφυγή λυμάτων σε υδάτινα ρέματα, σε πρωτοφανή επίπεδα.
Πρόσφατα, η Thames Water τιμωρήθηκε με πρόστιμο 3,3 εκατομμυρίων λιρών (3,84 εκατομμυρίων ευρώ), επειδή επέτρεψε τη διαρροή ακατέργαστων λυμάτων σε δύο ποτάμια στο Σάρρεϋ (Surrey) και το Σάσσεξ (Sussex), που είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο περισσότερων από 14.000 ψαριών. Η δικαστής Κριστίν Λέινγκ (Christine Laing KC) δήλωσε ότι υπήρξε «συνειδητή προσπάθεια» να παραπλανηθεί η Υπηρεσία Περιβάλλοντος σχετικά με το περιστατικό, όπως για παράδειγμα με την παράλειψη διενέργειας μετρήσεων στο νερό και με την υποβολή έκθεσης στη ρυθμιστική αρχή με την οποία η εταιρεία αρνούνταν την ευθύνη. Υπάρχουν πολυάριθμα αντίστοιχα περιστατικά, ενώ είχε προηγηθεί και πρόστιμο ύψους 20 εκατομμυρίων λιρών (23,27 εκατομμυρίων ευρώ), για μια σειρά περιστατικών ρύπανσης στον ποταμό Τάμεση.
Ιδιωτικοποίηση, Συντηρητικοί και Εργατικοί
Όταν η Thames Water και το υπόλοιπο προηγουμένως κρατικό σύστημα ύδρευσης ιδιωτικοποιήθηκε από την κυβέρνηση Θάτσερ το 1989, δεν είχε κανένα χρέος, ενώ πωλήθηκε σε τιμή ευκαιρίας στους νέους μετόχους του. Αυτοί οι μέτοχοι έχουν τώρα επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο και χρησιμοποιούν τις εταιρείες ύδρευσης ως τις «κότες με τα χρυσά αυγά» που τους τροφοδοτούν με μετρητά από τα τεράστια κέρδη που παράγουν, ώστε να τα διοχετεύσουν στις άλλες εταιρείες τους και για πληρωμές σε μετόχους και στελέχη, αντί για τη βελτίωση των υποδομών. Μεταξύ 2008 και 2016, το 95% των κερδών καταβλήθηκε σε μπόνους και μερίσματα, ενώ το σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης υποβαθμίστηκε. Από την ιδιωτικοποίηση τους μέχρι σήμερα, τα κέρδη ανέρχονται σε 72 δισεκατομμύρια λίρες (83,87 δισεκατομμύρια ευρώ).
Η κατάσταση στη Thames Water είναι τόσο κακή που έχει κάνει ακόμη και το Συντηρητικό Κόμμα (Τόρηδες) που είναι στην κυβέρνηση, να εξετάζει κάποιο είδος προσωρινής κρατικής διαχείρισης. Αυτό που επιδιώκουν είναι να διασώσουν την εταιρεία, αποφεύγοντας την επανακρατικοποίησή της, με τη γνωστή συνταγή: οι φορολογούμενοι θα βάλουν πλάτη για να σώσουν τους μετόχους από τα χρέη της εταιρείας και στη συνέχεια η εταιρεία θα συνεχίσει να εκμεταλλεύεται τα κέρδη, όταν η δύσκολη περίοδος τελειώσει.
Για το Εργατικό Κόμμα, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, έχει αποκαλυφτεί πως συζητάει πίσω από κλειστές πόρτες τόσο με τη Thames Water όσο και με άλλες εταιρείες ύδρευσης, όπου τις διαβεβαιώνει ότι η επανεθνικοποίηση του νερού δεν είναι στα σχέδια του σε περίπτωση που κυβερνήσει.
Μέγιστη αποτελεσματικότητα;
Την ίδια στιγμή η συζήτηση για απεργίες στον κλάδο έχει ανοίξει και αναμένεται να ανακοινωθούν οι ημερομηνίες, με αιτήματα για καλύτερους μισθούς και συνθήκες εργασίας, ενώ υπάρχουν συζητήσεις και γύρω από το γεγονός ότι οι εταιρείες ύδρευσης ξόδεψαν τεράστια ποσά για την καταβολή μεγάλων μερισμάτων στους μετόχους, την ίδια ώρα που άφησαν τις υποδομές να υποβαθμίζονται.
Σαν απάντηση στα προβλήματα στις υποδομές, οι εξαιρετικά κερδοφόρες εταιρείες ύδρευσης αναμένεται να αυξήσουν τους λογαριασμούς για τους καταναλωτές το επόμενο διάστημα, ώστε να χρηματοδοτηθούν οι επενδύσεις στις υποδομές. Το να περιμένουν από τους πελάτες και τους εργαζόμενους να πληρώσουν τα χρήματα για να σταματήσουν τις διαρροές και να καθαρίσουν τα λύματα – για να μην αναφέρουμε τα τεράστια χρέη των εταιρειών ύδρευσης – είναι εξοργιστικό.
Το καπιταλιστικό σύστημα θέλει να μας κάνει να πιστέψουμε ότι η ιδιωτικοποίηση των υποδομών είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας και της εξυπηρέτησης της κοινωνίας. Αυτό ήταν το «μάντρα» που διατυμπάνιζαν η Θάτσερ και οι ακόλουθοί της και επαναλήφθηκε από όλες τις κυβερνήσεις που ακολούθησαν.
Οι υπερασπιστές των ιδιωτικοποιήσεων ισχυρίζονται ότι ο ανταγωνισμός της ελεύθερης αγοράς ρυθμίζει τη βιομηχανία προς όφελος όλων μας. Το παράδειγμα των εταιρειών νερού στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι η τραγική απόδειξη για το πόσο ψεύτικοι είναι αυτοί οι ισχυρισμοί. Σε κάθε εταιρεία ύδρευσης έχει δοθεί μια περιοχή της χώρας για να εξυπηρετήσει και δεν υπάρχει άλλη εταιρεία που θα διεκδικήσει την ίδια περιοχή. Κανένας «ανταγωνιστής» της Thames Water δεν εμφανίζεται για να αναλάβει την υπηρεσία και να λύσει το πρόβλημα. Η ιδέα του ανταγωνισμού στις δημόσιες υπηρεσίες είναι εντελώς ψεύτικη. Ο ισχυρισμός ότι οι ρυθμιστικές αρχές αναγκάζουν τις εταιρείες να βελτιωθούν έχει επίσης αποδειχθεί ότι είναι μια κενή υπόσχεση. Οι εταιρείες διοικούν ως ανεξέλεγκτα μονοπώλια και δεν υπάρχει καμία άλλη εταιρεία που να μπορεί να αναλάβει το μονοπώλιό τους.
Οι εταιρείες ύδρευσης ανήκουν και χρηματοδοτούνται από ένα πολύπλοκο «κουβάρι» διαφορετικών οργανισμών, το οποίο είναι απίστευτα δύσκολο να ξετυλιχτεί. Για παράδειγμα, η Thames Water αποτελείται από οκτώ διαφορετικές εταιρείες και ιδιοκτήτες. Χρησιμοποιεί πολύπλοκα οικονομικά δίκτυα για να μεταφέρει πλούτο από τις τσέπες των απλών ανθρώπων στις off-shore τράπεζες των δισεκατομμυριούχων και στη συνέχεια έχει το θράσος να ζητάει βοήθεια για να εξυπηρετήσει τα τεράστια χρέη της.
Η Thames Water ισχυρίζεται ότι η τρέχουσα κρίση του κόστους ζωής επιτάχυνε τα προβλήματά της, κυρίως λόγω της αύξησης των επιτοκίων. Ισχυρίζονται ότι αυτό δυσκολεύει την εξυπηρέτηση των χρεών που έχουν συσσωρευτεί, συνολικού ύψους περίπου 16 δισεκατομμυρίων λιρών. Αρνούνται τις ευθύνες για την έλλειψη επενδύσεων και για ένα επιχειρηματικό μοντέλο που επέτρεψε εξαρχής τη συσσώρευση τέτοιων χρεών. Οι επενδυτές της Thames Water υποσχέθηκαν πως θα καταβάλουν 750 εκατομμύρια λίρες για να ανακουφίσουν προσωρινά την κατάσταση, αλλά αυτό δεν θα είναι αρκετό για να λύσει το πρόβλημα των χρεών της.
Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση περιμένει στα παρασκήνια ελπίζοντας ότι δεν θα αναγκαστεί να διασώσει τη Thames Water με χρήματα των φορολογουμένων. Στο σημερινό κλίμα στη Βρετανία, με το κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων για το μισθολογικό και ενάντια στην υποχρηματοδότηση του δημόσιου τομέα και του ΕΣΥ, μια τέτοια κίνηση από την κυβέρνηση σίγουρα θα προκαλέσει αντιδράσεις. Ακόμα και έτσι όμως, τόσο η σημερινή κυβέρνηση όσο και η κυβέρνηση των Εργατικών η οποία πιθανότατα θα ακολουθήσει, σίγουρα προτιμούν να βοηθήσουν το ιδιωτικό κεφάλαιο παρά τις δημόσιες υπηρεσίες.
Ανάγκη για εθνικοποίηση υπό εργατικό έλεγχο
Στο Ηνωμένο Βασίλειο μόνο μια μικρή μειοψηφία πιστεύει ότι οι εταιρείες ύδρευσης πρέπει να βρίσκονται σε ιδιωτικά χέρια. Η ιδέα ότι ο ιδιωτικός τομέας τα καταφέρνει καλύτερα έχει δεχτεί μεγάλο πλήγμα και η αμφισβήτησή της αυξήθηκε από την επιλογή να στηριχθούν οι ιδιωτικές εταιρείες αντί για το ΕΣΥ κατά τη διάρκεια της κρίσης του Covid.
Η κρίση του νερού στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί προειδοποίηση για όλον τον κόσμο. Πρόκειται για ένα σύνολο νησιών που, μέχρι και σήμερα έχει άφθονο νερό από τις συχνές βροχοπτώσεις. Ωστόσο, η υπερθέρμανση του πλανήτη σημαίνει ότι οι ξηρασίες και οι πλημμύρες γίνονται πολύ πιο συχνές. Αν όχι για άλλους λόγους, το Ηνωμένο Βασίλειο χρειάζεται ένα εθνικοποιημένο σύστημα ύδρευσης γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο.
Χρειάζεται ένα εθνικοποιημένο σύστημα ύδρευσης υπό τον έλεγχο των εργαζομένων, όχι όπως το μεταπολεμικό σύστημα που είχε επικεφαλής τους ίδιους κουρασμένους γραφειοκράτες. Πρέπει να αναζητήσουμε ειδικούς στον τομέα – εργαζόμενους και ακαδημαϊκούς – για να προτείνουν μια δομή που θα είναι βιώσιμη για ολόκληρη τη χώρα. Χρειαζόμαστε το σύστημα να χρηματοδοτείται σωστά, χωρίς να υπάρχει χώρος για κέρδος, αλλά και με ελεύθερη πρόσβαση στα οικονομικά της, ώστε οι εργαζόμενοι και η κοινωνία να μπορούν να δουν πού και πώς ξοδεύονται τα έσοδα της εταιρείας. Χρειαζόμαστε κατάλληλα εκπαιδευμένους μηχανικούς, οι οποίοι μπορούν να εργαστούν αποτελεσματικά και αποδοτικά για να βελτιώσουν την ποιότητα των υπηρεσιών και μια αξιοπρεπή ποιότητα νερού για όλους.
Όταν οι εταιρείες κρατικοποιηθούν, δεν θα πρέπει να τους καταβληθεί ούτε δεκάρα για αποζημίωση και η κρατικοποίηση θα πρέπει να είναι μόνιμη. Δεν πρέπει να επαναλάβουμε τη μορφή εθνικοποίησης που διέσωσε τις τράπεζες – πληρώνοντας τα χρέη τους για να τους επιτρέψουμε να επιστρέψουν στον ιδιωτικό τομέα μετά από ένα χρονικό διάστημα. Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να επιμείνουν ότι τα βιβλία κάθε εταιρείας θα πρέπει να είναι πλήρως ανοιχτά πριν εξεταστεί οποιαδήποτε μορφή αποζημίωσης. Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να απαιτήσουν αποζημίωση από τους καπιταλιστές για την υποεπένδυση στις υποδομές και το κόστος της αναβάθμισης του συστήματος ύδρευσης και αποχέτευσης. Οι εταιρείες θα πρέπει να πληρώσουν για τη δουλειά που δεν έχουν κάνει και για τα υπερβολικά μερίσματα που έχουν καταβάλει στους μετόχους και τις τσέπες τους. Μια εθνικοποίηση κάτω από εργατικό και κοινωνικό έλεγχο, θα σήμαινε πως το καπιταλιστικό σύστημα δέχεται επίθεση και θα οδηγούσε σε αντιδράσεις, γι’ αυτό οι εργαζόμενοι διεθνώς πρέπει να εργαστούν και να αγωνιστούν από κοινού, για μια ενιαία προσέγγιση στο ζήτημα της ύδρευσης.
