Γιατί παλεύουμε ενάντια στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων

Προκήρυξη της Νεολαίας «Ξ» που μοιράζεται αυτές τις μέρες για την υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα των πανεπιστημίων.

Χιλιάδες φοιτητές σε όλη την Ελλάδα έχουν μπει στην μάχη ενάντια στην καταπάτηση του άρθρου 16 του Συντάγματος με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το άρθρο 16 που προβλέπει ότι η ανώτατη παιδεία στην Ελλάδα είναι δημόσια και δωρεάν έχει ήδη δεχτεί μεγάλα πλήγματα με την επιβολή διδάκτρων στα μεταπτυχιακά και τα ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα, όπως και με την ισοτίμηση των πτυχίων των ιδιωτικών κολλεγίων με τα πτυχία των ΑΕΙ. Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων που επιδιώκει τώρα η κυβέρνηση καθιστά το άρθρο 16 χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο. 

Δεκάδες φοιτητικοί σύλλογοι έχουν ήδη πάρει αποφάσεις μέσα από μαζικές συνελεύσεις για καταλήψεις των σχολών και διαδηλώσεις. Ο λόγος δεν είναι βέβαια απλά γιατί η τήρηση των νόμων και του Συντάγματος από την κυβέρνηση είναι στην καλύτερη κατά περίπτωση και επιλεκτική. Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων θα έχει πολύ σημαντικές συνέπειες στη δημόσια εκπαίδευση, στα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων αλλά και στην επιστήμη και στην έρευνα συνολικά. 

1. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα αφαιρέσουν κονδύλια από τα δημόσια

Παρότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια χρεώνουν δίδακτρα, σε όλες σχεδόν τις χώρες όπου λειτουργούν διεκδικούν και λαμβάνουν επιπλέον χρηματοδότηση από το κράτος. 

Ακόμα και πολύ ακριβά πανεπιστήμια όπως το Stanford, το Columbia, το Harvard και άλλα στις ΗΠΑ, των οποίων τα δίδακτρα ξεκινάνε από 50.000€ το χρόνο, παίρνουν τεράστιες επιχορηγήσεις από το κράτος. Την πενταετία 2018-2022 τα 10 μεγαλύτερα ιδιωτικά πανεπιστήμια των ΗΠΑ πήραν 33 δις $ από τα κρατικά ταμεία (7 δις $ το Στάνφορντ, 5,9 δις $ το Columbia, 3,3 δις $ το Harvard κοκ). Επιπλέον κέρδισαν 12 δις $ μέσω φοροαπαλλαγών (βλ. openthebooks.com).

Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια λαμβάνουν κρατικές επιδοτήσεις και σε μια σειρά χώρες στην Ευρώπη (σε διαφορετικό βαθμό και με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τη χώρα).

Εάν ιδρυθούν ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα θα διεκδικήσουν κομμάτι της κρατικής χρηματοδότησης για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θα επικαλεστούν το τι συμβαίνει διεθνώς αλλά και το Σύνταγμα που προβλέπει ότι το κράτος πρέπει να ενισχύει οικονομικά την εκπαίδευση. Τα χρήματα αυτά θα αφαιρεθούν από τα δημόσια πανεπιστήμια καθώς καμία κυβέρνηση (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ κλπ) δεν πρόκειται να αυξήσει συνολικά τα κονδύλια για την παιδεία στον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό.

2. Οι ιδιώτες παρεμβαίνουν στην ελευθερία του λόγου και στην επιστήμη

Οι ΗΠΑ δίνουν αυτή την περίοδο ένα πολύ καλό παράδειγμα της ωμής παρέμβασης των ιδιωτών στην ανώτατη παιδεία. Οι πρόεδροι του Harvard και του UPenn εξαναγκάστηκαν σε παραίτηση, ενώ στο στόχαστρο τώρα είναι και η πρόεδρος του MIT. Ο λόγος είναι ότι δεν κατέστειλαν στα πανεπιστήμιά τους τις φοιτητικές κινητοποιήσεις υπέρ της Παλαιστίνης. 

Πρόκειται για μια ευθεία επίθεση στην ελευθερία του λόγου φοιτητών και καθηγητών αλλά και μια ευθεία παρέμβαση στην επιστήμη. Οι κινητοποιήσεις υπέρ των Παλαιστινίων και υπέρ της εκεχειρίας βαφτίζονται αντισημιτισμός διαστρεβλώνοντας έτσι πλήρως την έννοια και το περιεχόμενο του αντισημιτισμού από την σκοπιά της (πολιτικής, κοινωνικής κλπ) επιστήμης αλλά και από την σκοπιά της λογικής.

Πέρα από το συγκεκριμένο παράδειγμα, είναι προφανές ότι στα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν θα υπάρχει ο ίδιος βαθμός ελευθερίας λόγου ούτε θα παράγεται επιστήμη και έρευνα που μπορεί να βλάπτει τα συμφέροντα των επιχειρηματιών στους οποίους ανήκουν. 

3. Ποια ιδιωτικά πανεπιστήμια θα έρθουν στην Ελλάδα;

Η κυβέρνηση αφήνει να εννοηθεί ότι στην Ελλάδα θα μπορούσαν να ιδρυθούν  παραρτήματα ονομαστών ιδιωτικών πανεπιστημίων όπως το Columbia κ.α. 

Τα μεγάλα ιδιωτικά πανεπιστήμια των ΗΠΑ δεν έχουν παραρτήματα στο εξωτερικό. Ανοίγουν στο εξωτερικό κάποια «ινστιτούτα», «γραφεία» κλπ τα οποία δεν παρέχουν όμως πανεπιστημιακά πτυχία (βλ. π.χ. Columbia Global Center Athens). 

Στην Ευρώπη η συντριπτική πλειοψηφία των πανεπιστημίων είναι δημόσια (πάνω από το 80% των φοιτητών στην Ευρώπη σπουδάζει σε δημόσια πανεπιστήμια). Επιπλέον κανένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο δεν συγκαταλέγεται στα κορυφαία ή ονομαστά πανεπιστήμια της Ευρώπης. 

Οπότε τι είδους ιδιωτικά πανεπιστήμια θα μπορούσαν να ιδρυθούν στην Ελλάδα; Κατά κανόνα (κάποιες εξαιρέσεις ενδεχομένως να υπάρχουν) ιδιωτικά πανεπιστήμια με χαμηλότερης ποιότητας προγράμματα σπουδών. Επιπλέον μια σειρά ιδιωτικά κολλέγια θα μπορέσουν να ονομαστούν πανεπιστήμια, χωρίς να πληρούν στην πραγματικότητα τις προϋποθέσεις.

Η ίδρυση τέτοιου είδους ιδιωτικών πανεπιστημίων θα έχει επιπτώσεις και στα δημόσια πανεπιστήμια. 

4. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα λειτουργήσουν σαν μοχλός πίεσης ενάντια στα δημόσια πανεπιστήμια.

Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα λειτουργήσουν σαν μοχλός πίεσης, μεταξύ άλλων, 

• Για να μειωθούν ακόμα περισσότερο οι θέσεις σπουδών στα δημόσια πανεπιστήμια.

• Για να διαμορφωθούν τα προγράμματα σπουδών με βάση τις τρέχουσες ανάγκες της αγοράς. Αυτό σημαίνει να μειωθούν δραστικά τα μαθήματα που δίνουν μια πλατιά μόρφωση στο εκάστοτε αντικείμενο και να δημιουργηθούν υπερεξειδικευμένα προγράμματα σπουδών. Η πλατιά μόρφωση δεν είναι απλά μια θεωρητικά σωστή ιδέα. Δίνει τις βάσεις για να μπορεί κάποιος να παρακολουθεί τις εξελίξεις στην επιστήμη του και την αγορά εργασίας. Να μην καθίστανται τα πτυχία «ξεπερασμένα» και να μην χρειάζονται διαρκώς νέες πιστοποιήσεις, επιμορφώσεις κλπ. που θα πληρώνει από την τσέπη του. 

Απέναντι σε αυτή την επίθεση πρέπει να απαντήσουμε με μαζικό, πανεκπαιδευτικό αγώνα διαρκείας.

Οι αγώνες μας ήταν αυτοί που ανάγκασαν την κυβέρνηση να πάρει πίσω και να καταργήσει την πανεπιστημιακή αστυνομία . Οι αγώνες του φοιτητικού κινήματος και οι καταλήψεις διαρκείας ήταν που απέτρεψαν την αναθεώρηση του άρθρου 16 το 2006.

Για αυτό χρειάζεται:

• Να προχωρήσουμε σε (νέες) Γενικές Συνελεύσεις σε κάθε Πανεπιστήμιο και κάθε σχολή που να παίρνουν αποφάσεις για καταλήψεις και διαδηλώσεις που να κλιμακώνονται όσο το κίνημα μαζικοποιείται.
• Οι αριστερές παρατάξεις να συνεργαστούν, διαμορφώνοντας κοινές προτάσεις και κοινά πλαίσια. Οι κοκορομαχίες στα αμφιθέατρα απογοητεύουν και αποσυσπειρώνουν ένα μεγάλο κομμάτι των φοιτητών.
• Να οργανώσουμε ενημερωτικές εκστρατείες στα πανεπιστήμια και στην κοινωνία, όπως επίσης εκδηλώσεις μαζί με τους καθηγητές.  
• Να δημιουργηθούν ενωτικά δημοκρατικά Συντονιστικά Φοιτητικών Συλλόγων που να αναλάβουν τον συντονισμό του Φοιτητικού Κινήματος και το χτίσιμο κοινού μετώπου με την υπόλοιπη εκπαιδευτική κοινότητα και το εργατικό κίνημα.