Σχόλιο του «Ξ»
Χωρίς καμία προηγούμενη διαδικασία διαβούλευσης, η κυβέρνηση Μητσοτάκη μέσω του υφυπουργού Υγείας Δ. Βαρτζόπουλου, προωθεί σαρωτικές αλλαγές στο μοντέλο και τη δομή των προγραμμάτων απεξάρτησης. Ακολουθώντας νεοφιλελεύθερες πολιτικές, προωθεί ένα μοντέλο περικοπών στο κοινωνικό κράτος και την ίδια στιγμή επιχειρεί στην ουσία να επιβάλλει την κυριαρχία του μοντέλου της «μείωσης της βλάβης», κάτι που θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τους εξαρτημένους, τις οικογένειες τους αλλά και τον κοινωνικό ιστό.
Το νομοσχέδιο που έχει διαρρεύσει στον τύπο (έχει αναγγελθεί από τον υφυπουργό και τον Κ. Μητσοτάκη αλλά δεν έχει κατατεθεί επίσημα στην Βουλή ακόμα) περιλαμβάνει μια σειρά από αλλαγές, οι οποίες είναι όλες προς το χειρότερο.
Υπερσυγκέντρωση εξουσίας σε έναν φορέα
Καταργεί όλες τις μέχρι στιγμής υπάρχουσες δομές απεξάρτησης (ΚΕΘΕΑ, 18ΑΝΩ, ΑΡΓΩ, ΟΚΑΝΑ, ΙΑΝΟΣ, κα) και δημιουργεί έναν υδροκέφαλο υπερσυγκεντρωτικό φορέα με το όνομα Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ). Με αυτό τον τρόπο:
1) διαλύει στην πράξη τον πλουραλισμό που υπάρχει αυτή τη στιγμή στον χώρο της απεξάρτησης. Τα διαφορετικά προγράμματα απεξάρτησης που υπάρχουν έχουν χτιστεί μετά από 40 χρόνια δουλειάς, εμπειρίας και επιστημονικής μελέτης και δίνουν στους ανθρώπους που επιλέγουν τον δρόμο της απεξάρτησης τη δυνατότητα να διαλέξουν ποιο τους ταιριάζει περισσότερο με βάση το προφίλ τους ως εξαρτημένοι και την προσωπική τους εμπειρία.
2) καταργεί κάθε έννοια δημοκρατίας στη λειτουργία των δομών απεξάρτησης, καθώς οι αποφάσεις θα παίρνονται από έναν Διοικητή και ένα Διοικητικό Συμβούλιο, που θα είναι διορισμένοι από την εκάστοτε κυβέρνηση. Ακόμα, το Επιστημονικό Συμβούλιο θα είναι επίσης διορισμένο από το εκάστοτε ΔΣ. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη φιλοσοφία πολλών προγραμμάτων που εμπλέκουν τους εργαζόμενους αλλά ακόμα και τους ωφελούμενους τους στην λήψη αποφάσεων (κάτι που έχει αποδειχτεί ότι λειτουργεί θεραπευτικά).
Είσοδος του ιδιωτικού κεφαλαίου
Ο νέος φορέας θα είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, κάτι που θα ανοίξει το δρόμο για την είσοδο του ιδιωτικού κεφαλαίου στο χώρο. Αυτή τη στιγμή όλα τα εγκεκριμένα προγράμματα απεξάρτησης είναι δημόσια και δωρεάν.
Αν η απεξάρτηση φύγει από την χέρια του κράτους, αυτό θα σημαίνει και μείωση της χρηματοδότησης. Τα προγράμματα στη συνέχεια θα έχουν την «επιλογή» είτε να ψάχνουν για εξωτερική χρηματοδότηση, χορηγίες δωρεές (με ότι αυτό συνεπάγεται σε σχέσεις οικονομικής εξάρτησης κτλ), είτε να υποβαθμίσουν τις υπηρεσίες τους σε περίπτωση μη χρηματοδότησης.
Έτσι θα ανοίξει και ο δρόμος για τα αμφιβόλου ποιότητας ιδιωτικά κέντρα απεξάρτησης που ενώ δεν έχουν ακόμα άδεια λειτουργίας ξεφυτρώνουν τον τελευταίο καιρό σαν τα μανιτάρια. Διακυβεύεται λοιπόν ακόμα και ο δωρεάν χαρακτήρας της απεξάρτησης.
Η αλλαγή από το μοντέλο με έμφαση στη θεραπεία στο μοντέλο με έμφαση τη «μείωση της βλάβης».
Διεθνώς τα τελευταία χρόνια στο θέμα της πολιτικής των κυβερνήσεων για τα ναρκωτικά υπάρχει στροφή προς την κατεύθυνση. Το σύστημα στρέφεται σε πολιτικές μείωσης της βλάβης (δηλαδή μείωση των επιπτώσεων από την χρήση, των overdose, της μετάδοσης ασθενειών μέσω της κοινής χρήσης σύριγγας κα) και όχι στην ουσιαστική απεξάρτηση. Με βάση αυτή τη στάση, η εξάρτηση θεωρείται ασθένεια που δεν μπορεί να γιατρευτεί (αλλιώς «χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος»). Οδηγούμαστε λοιπόν στην «ιατρικοποίηση» της εξάρτησης και στην αποσύνδεση της από την κοινωνική συνθήκη. Έτσι, ο εξαρτημένος θεωρείται και αρχίζει να θεωρεί και ο ίδιος ότι δεν μπορεί να απεξαρτηθεί, αλλά ότι η μόνη του επιλογή είναι να παραμείνει εξαρτημένος χωρίς να «ενοχλεί» την κοινωνία γύρω του.
Αυτή είναι και προφανώς η λογική του νέου νομοσχεδίου, καθώς η θεραπεία ελάχιστα αναφέρεται. Ο δρόμος αυτός οδηγεί στην κυριαρχία των υποκατάστατων, η μαζική χρήση των οποίων έχει αποδειχτεί έτσι κι αλλιώς ότι δεν λύνει κανένα πρόβλημα, ειδικά σε μια εποχή που κυριαρχεί η πολυτοξικομανία και η διάθεση συνέχεια νέων εξαρτησιογόνων ουσιών.
Η απεξάρτηση χρειάζεται χώρο, χρόνο, ανθρώπους, ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης αλλά και πίστη στην αλλαγή, στον εξαρτημένο και την πορεία του για να βρει το νήμα της δικής του απεξάρτησης, τον εαυτό του μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο.
Οι πρακτικές αυτές, η φιλοσοφία του κάθε προγράμματος με την ιστορία του και το έργο του υπάρχει ο φόβος ότι θα διαλυθούν εν μια νυκτί, στο όνομα της μείωσης του κόστους, μιας λογικής που μετράει κλίνες και αριθμούς αντί να στηρίζει τον αγώνα για να επιστρέψουν πραγματικά αυτοί οι άνθρωποι στην κοινωνική ζωή ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας.
Η διάλυση της δημόσιας υγείας
Το νομοσχέδιο εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της διάλυσης της δημόσιας υγείας. Για την κυβέρνηση, η υγεία δεν είναι ένα καθολικό δικαίωμα, στο οποίο πρέπει να έχει πρόσβαση ο καθένας/μια, αλλά ένα προϊόν που θα λειτουργεί με βάση τους νόμους της αγοράς, όπως φαίνεται και από τις αλλαγές που ετοιμάζονται και στον χώρο της υγείας, όπου προωθείται η σύμπραξη του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα .
Οι εργαζόμενοι/ες στις εξαρτήσεις που έχουν δώσει την ψυχή τους για να στήσουν αυτά τα προγράμματα απεξάρτησης, καλούνται τώρα να «επιλέξουν» αν θα παραμείνουν σε κάποιο άλλο πόστο στο ΕΣΥ και θα αφήσουν την απεξάρτηση (προκειμένου να διατηρήσουν τα εργασιακά τους δικαιώματα) ή αν θα ενταχτούν στον ενιαίο φορέα (χάνοντας κάποια από τα δικαιώματα τους). Από μόνο του το τελευταίο δίνει και μια εικόνα του εκβιαστικού χαρακτήρα που έχει αυτή η «μεταρρύθμιση».
Δεν πρέπει να αφήσουμε να περάσει το νομοσχέδιο αυτό που επιχειρεί να καταργήσει το δίχτυ ασφαλείας που υπάρχει αυτή τη στιγμή για χιλιάδες ευάλωτους συμπολίτες μας. Ο πληθυσμός αυτός, με βάση τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν σήμερα σίγουρα θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Όπως και η εξάρτηση από τις νέες ουσίες αλλά τις νέες μορφές εξαρτήσεων (τζόγος, ίντερνετ, κτλ).
Ένας δρόμος είναι να επιλέξουμε σαν κοινωνία να δώσουμε βάρος στη θεραπευτική προσέγγιση και στον άνθρωπο, ώστε να τείνουμε σανίδα σωτηρίας σε αυτούς τους ανθρώπους. Ο άλλος είναι να περάσει η επιλογή της κυβέρνησης να πέσει το βάρος όχι στην απεξάρτηση αλλά στη μείωση της βλάβης, που τελικά οδηγεί στο να έχουμε ανθρώπους «φαντάσματα του εαυτού τους», εξαρτημένους που έχουν μάθει να επιβιώνουν με την εξάρτηση χωρίς ελπίδα να αλλάξουν.
Όλοι/ες μαζί, πρέπει να απαιτήσουμε:
- Απόσυρση τώρα του νομοσχεδίου
- Παραμονή όλων των δομών απεξάρτησής στο ΕΣΥ, η απεξάρτηση να παραμείνει αποκλειστικά δημόσια και εντελώς δωρεάν με ευθύνη του κράτους
- Καμία κατάργηση δομής και διασφάλιση της δυνατότητας να επιλέγει ο ενδιαφερόμενος ελευθέρα το θεραπευτικό πρόγραμμα που του ταιριάζει με βάση την ξεχωριστή του ιστορία και αντίληψη
- Η πολιτική για τα ναρκωτικά δεν μπορεί να αποφασίζεται από υπουργούς μιας κυβέρνησης εξαρτημένης από οικονομικά συμφέροντα. Οι εργαζόμενοι στο πεδίο πρέπει να έχουν τον καθοριστικό ρόλο σε τέτοιες αποφάσεις, με βάση τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού που εξυπηρετείται από αυτές τις δομές, με επιστημονικά κριτήρια που λαμβάνουν υπόψιν τα νέα δεδομένα όσον αφορά τις εξαρτήσεις, τις νέες ουσίες, τις νέες εξαρτήσεις, την νέα δύσκολη κοινωνική εποχή που διανύουμε
- Ο αγώνας ενάντια στην διάλυση του μοντέλου απεξάρτησης πρέπει να συνδεθεί με τον αγώνα ενάντια στην διάλυση της δημόσιας δωρεάν υγείας
