Σχόλιο του «Ξ»
Χωρίς καμία προηγούμενη διαδικασία διαβούλευσης, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, μέσω του υφυπουργού Υγείας Δ. Βαρτζόπουλου, προωθεί σαρωτικές αλλαγές στο μοντέλο και την δομή των προγραμμάτων απεξάρτησης. Ακολουθώντας νεοφιλελεύθερες πολιτικές προωθεί ένα μοντέλο περικοπών στο κοινωνικό κράτος και την ίδια στιγμή επιχειρεί να επιβάλλει την κυριαρχία του μοντέλου της «μείωσης της βλάβης», κάτι που θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τους εξαρτημένους, τις οικογένειες τους αλλά και τον κοινωνικό ιστό.
Το νομοσχέδιο που έχει διαρρεύσει στον τύπο περιλαμβάνει μια σειρά από αλλαγές, οι οποίες είναι όλες προς το χειρότερο.
Καταργεί όλες τις μέχρι στιγμής υπάρχουσες δομές απεξάρτησης (ΚΕΘΕΑ, 18ΑΝΩ, ΑΡΓΩ, ΟΚΑΝΑ, ΙΑΝΟΣ, κα) και δημιουργεί έναν υδροκέφαλο υπερσυγκεντρωτικό φορέα με το όνομα Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ). Με αυτό τον τρόπο
α) διαλύει στην πράξη τον πλουραλισμό που υπάρχει αυτή τη στιγμή στον χώρο της απεξάρτησης. Τα διαφορετικά προγράμματα που αυτή τη στιγμή υπάρχουν έχουν χτιστεί μετά από 40 χρόνια δουλειάς, εμπειρίας και επιστημονικής μελέτης και δίνουν στους ανθρώπους που επιλέγουν τον δρόμο της απεξάρτησης την δυνατότητα να διαλέξουν ποιο τους ταιριάζει περισσότερο με βάση το προφίλ τους ως εξαρτημένοι και την προσωπική τους εμπειρία.
β) καταργεί κάθε έννοια δημοκρατίας στην λειτουργία των δομών απεξάρτησης, καθώς οι αποφάσεις θα παίρνονται από έναν Διοικητή ένα Διοικητικό Συμβούλιο που θα είναι διορισμένοι από την εκάστοτε κυβέρνηση. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την φιλοσοφία πολλών προγραμμάτων που λειτουργούν οριζόντια για την λήψη των αποφάσεων που αφορά το έργο τους και επιλέγουν να εμπλέκουν ακόμα και τους ωφελούμενους τους στην λήψη των αποφάσεων, κάτι που έχει αποδειχτεί ότι λειτουργεί θεραπευτικά.
Ο νέος φορέας θα είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, κάτι που θα ανοίξει το δρόμο για την είσοδο του ιδιωτικού κεφαλαίου στο χώρο. Αυτή τη στιγμή όλα τα εγκεκριμένα προγράμματα απεξάρτησης είναι δημόσια και δωρεάν. Αν η απεξάρτηση φύγει από την χέρια του κράτους, αυτό σημαίνει και μείωση της χρηματοδότησης. Τα προγράμματα στην συνέχεια θα έχουν την «επιλογή» ή να ψάχνουν για εξωτερική χρηματοδότηση (χορηγίες, δωρεές κτλ, με ότι αυτό συνεπάγεται σε σχέσεις οικονομικής εξάρτησης) ή να υποβαθμίσουν τις υπηρεσίες τους σε περίπτωση μη χρηματοδότησης. Έτσι θα ανοίξει και ο δρόμος για τα ιδιωτικά κέντρα απεξάρτησης με αμφιβόλου ποιότητας αποτελέσματα που ενώ δεν έχουν ακόμα άδεια λειτουργίας ξεφυτρώνουν τον τελευταίο καιρό σαν τα μανιτάρια. Διακυβεύεται λοιπόν ακόμα και ο δωρεάν χαρακτήρας της απεξάρτησης.
Η αλλαγή από το μοντέλο με έμφαση στη θεραπεία στο μοντέλο με έμφαση την «μείωση της βλάβης». Διεθνώς τα τελευταία χρόνια στο θέμα της πολιτικής των κυβερνήσεων για τα ναρκωτικά υπάρχει στροφή προς αυτή την κατεύθυνση, δηλαδή το σύστημα στρέφεται σε πολιτικές «μείωσης της βλάβης», που σημαίνει μείωση των επιπτώσεων από την χρήση (overdose, μετάδοσης ασθενειών από κοινή χρήση σύριγγας κα) και όχι στην ουσιαστική απεξάρτηση. Με βάση αυτή την στάση, η εξάρτηση θεωρείται ασθένεια που δεν μπορεί να γιατρευτεί (αλλιώς «χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος») και επιχειρείται η «ιατρικοποίηση» των εξαρτήσεων και η αποσύνδεση τους από την κοινωνική συνθήκη. Ο εξαρτημένος θεωρείται -και αρχίζει να θεωρεί και ο ίδιος- ότι δεν μπορεί να απεξαρτηθεί, και όλη η έμφαση δίνεται στο να παραμείνει εξαρτημένος αλλά χωρίς να «ενοχλεί» την κοινωνία γύρω του. Αυτή είναι και η λογική του νέου νομοσχεδίου, καθώς η θεραπεία ελάχιστα αναφέρεται. Ο δρόμος αυτός οδηγεί στην κυριαρχία των υποκατάστατων, η μαζική χρήση των οποίων έχει αποδειχτεί έτσι κι αλλιώς ότι δεν λύνει κανένα πρόβλημα, ειδικά σε μια εποχή που κυριαρχεί η πολυτοξικομανία.
Η απεξάρτηση χρειάζεται χώρο, χρόνο, ανθρώπους, ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης αλλά και πίστη στην αλλαγή, στον εξαρτημένο, στην πορεία του να βρει το νήμα της δικής του απεξάρτησης, τον εαυτό του μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο.
Οι πρακτικές αυτές, η φιλοσοφία του κάθε προγράμματος με την ιστορία και το έργο του κινδυνεύουν να διαλυθούν εν μια νυκτί, στο όνομα της μείωσης του κόστους και μια λογικής που μετράει κλίνες και αριθμούς αντί να οργανώσει την ουσιαστική ψυχοκοινωνική υποστήριξη και τον αγώνα για να επιστρέψουν πραγματικά αυτοί οι άνθρωποι στην κοινωνική ζωή ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας.
Το νομοσχέδιο εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της διάλυσης της δημόσιας υγείας. Για την κυβέρνηση, η υγεία δεν είναι ένα καθολικό δικαίωμα, στο οποίο πρέπει να έχει πρόσβαση ο καθένας/μια, αλλά ένα προϊόν που θα λειτουργεί με βάση τους νόμους της αγοράς, όπως φαίνεται και από τις αλλαγές που ετοιμάζονται και στο ΕΣΥ, με την προώθηση της σύμπραξης του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Οι εργαζόμενοι/ες στις εξαρτήσεις που έχουν δώσει την ψυχή τους για να στήσουν αυτά τα προγράμματα, καλούνται τώρα να «επιλέξουν» αν θα παραμείνουν σε κάποιο άλλο πόστο στο ΕΣΥ και θα αφήσουν την απεξάρτηση (προκειμένου να διατηρήσουν τα εργασιακά τους δικαιώματα) ή αν θα ενταχτούν στον ενιαίο φορέα (χάνοντας κάποια από τα δικαιώματα τους). Από μόνο του το τελευταίο δίνει και μια εικόνα του εκβιαστικού χαρακτήρα που έχει αυτή η «μεταρρύθμιση».
Δεν πρέπει να αφήσουμε να περάσει το νομοσχέδιο αυτό που επιχειρεί να καταργήσει το δίχτυ ασφαλείας που υπάρχει αυτή τη στιγμή για χιλιάδες ευάλωτους συμπολίτες μας. Ο πληθυσμός αυτός, με βάση τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν σήμερα, σίγουρα θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Όπως και η εξάρτηση από τις νέες ουσίες αλλά οι νέες μορφές εξαρτήσεων (τζόγος, ιντερνέτ, κτλ).
Όλοι μαζί, πρέπει να απαιτήσουμε:
Απόσυρση τώρα του νομοσχεδίου
Παραμονή όλων των δομών απεξάρτησής στο ΕΣΥ, η απεξάρτηση να παραμείνει αποκλειστικά δημόσια και εντελώς δωρεάν με ευθύνη του κράτους
Καμία κατάργηση δομής και διασφάλιση της δυνατότητας να επιλέγει ο ενδιαφερόμενος ελευθέρα το θεραπευτικό πρόγραμμα που του ταιριάζει με βάση την ξεχωριστή του ιστορία και αντίληψη
Η πολιτική για τα ναρκωτικά δεν μπορεί να αποφασίζεται από υπουργούς μιας κυβέρνησης εξαρτημένης από οικονομικά συμφέροντα. Οι εργαζόμενοι και οι επιστήμονες στο πεδίο πρέπει να έχουν τον καθοριστικό ρόλο σε τέτοιες αποφάσεις, με βάση τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού που εξυπηρετείται από αυτές τις δομές, με επιστημονικά κριτήρια που λαμβάνουν υπόψιν τα νέα δεδομένα όσον αφορά τις εξαρτήσεις, τις νέες ουσίες, τις νέες εξαρτήσεις, την νέα δύσκολη κοινωνική εποχή που διανύουμε
Ο αγώνας ενάντια στην διάλυση του μοντέλου απεξάρτησης πρέπει να συνδεθεί με τον αγώνα ενάντια στην διάλυση της δημόσιας δωρεάν υγείας
