Ο Σεπτέμβριος του 2025 ήταν ένας σημαντικός μήνας για το κινεζικό καθεστώς. Την 1η Σεπτεμβρίου, η συνάντηση της Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) στην Τιαντζίν της Κίνας ολοκλήρωσε τις εργασίες της, και στις 3 Σεπτεμβρίου, το Πεκίνο φιλοξένησε μια τεράστια στρατιωτική παρέλαση για να σηματοδοτήσει την 80ή επέτειο από το τέλος του Δεύτερου Σινοϊαπωνικού Πολέμου και του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.
Αυτά τα δύο γεγονότα προσέλκυσαν μεγάλη διεθνή προσοχή, η οποία επικεντρώθηκε κυρίως στις γεωπολιτικές συμμαχίες που προσπαθεί να χτίσει η Κίνα. Η παρουσία του πρωθυπουργού της Ινδίας Ν. Μόντι μαζί με τον Β. Πούτιν στη σύνοδο κορυφής του SCO και η εμφάνιση του Σι με τον Κιμ Γιονγκ Ουν και τον Β. Πούτιν στο πλευρό του στη στρατιωτική παρέλαση, αποτέλεσαν επίδειξη δύναμης από την μεριά της Κίνας.
Ο χορός του δράκου και του ελέφαντα
Η Ινδία και η Κίνα βρίσκονται εδώ και καιρό σε αντιπαράθεση, καθώς ανταγωνίζονται για την κυριαρχία στην ίδια γεωγραφική περιοχή, αλλά ο πόλεμος στην Ουκρανία και στη συνέχεια η εκλογή του Τραμπ τις ανάγκασαν να συνεργαστούν. Οι δασμοί του Τραμπ φαίνεται να συνέβαλαν σε αυτό. Ο Σι, στην ομιλία του στη σύνοδο κορυφής της SCO, σημείωσε ότι:
«Ο χορός του δράκου και του ελέφαντα μαζί θα πρέπει να είναι η σωστή επιλογή τόσο για την Κίνα όσο και για την Ινδία». [Ο δράκος είναι το σύμβολο της Κίνας και ο ελέφαντας το σύμβολο της Ινδίας].
Προφανώς, αυτό δεν σημαίνει ότι οι δύο υπερδυνάμεις, η Ινδία και η Κίνα, θα ξεχάσουν τις διαφορές τους και θα εγκαταλείψουν τον σκληρό ανταγωνισμό, αλλά δείχνει σαφώς πώς οι πολιτικές του Τραμπ γυρίζουν τελικά μπούμερανγκ ενάντια στα συμφέροντα του παρακμάζοντος αμερικανικού καπιταλισμού. Ο λόγος είναι ότι δεν ζούμε πλέον στην εποχή της λεγόμενης «Pax Americana», αλλά σε έναν πολυπολικό κόσμο, στον οποίο οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν σκληρό ανταγωνισμό.
Ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης είναι κυρίως ένας οργανισμός πάνω σε θέματα ασφάλειας, που ιδρύθηκε το 2001 και αποτελείται σήμερα από 10 ευρασιατικές χώρες: Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Πακιστάν, Καζακστάν, Κιργιζιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Ιράν, Λευκορωσία. Στην πρόσφατη συνάντηση στην Τιαντζίν, παρευρέθηκαν άλλες 14 χώρες με τους αρχηγούς κρατών τους: Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Καμπότζη, Αίγυπτος, Μαλδίβες, Μιανμάρ, Βιετνάμ, Λάος, Ινδονησία, Μογγολία, Νεπάλ, Τουρκία, Τουρκμενιστάν, Μαλαισία. Πολλές από αυτές τις χώρες (και ορισμένες άλλες) έχουν το καθεστώς του παρατηρητή στον Οργανισμό.
Οι χώρες που συμμετείχαν στην πρόσφατη συνάντηση του SCO αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού και περίπου το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε όρους Ισοτιμίας Αγοραστικής Δύναμης. [1]
Στη Διακήρυξη της συνόδου κορυφής του SCO διαβάζουμε:
«Τα κράτη μέλη επιβεβαιώνουν τη δέσμευσή τους για τη διαμόρφωση ενός πιο αντιπροσωπευτικού, δημοκρατικού, δίκαιου και πολυπολικού κόσμου…»
«…επιβεβαίωσαν τη σημασία των πρωτοβουλιών για την προώθηση της συνεργασίας στην οικοδόμηση ενός νέου τύπου διεθνών σχέσεων στο πνεύμα του αμοιβαίου σεβασμού, της δικαιοσύνης, της ισότητας και της αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας…»
Αυτά είναι τα κύρια σημεία της δήλωσης, η οποία επικεντρώνεται στην ιδέα ότι η «παγκόσμια αρχιτεκτονική» χρειάζεται «μεταρρύθμιση». Για τα κράτη του SCO, μεταρρύθμιση σημαίνει να διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο στη λήψη αποφάσεων σε παγκόσμιο επίπεδο και στον «δίκαιο ανταγωνισμό». Το κείμενο είναι γεμάτο υποκριτικές εκκλήσεις για «την πρόληψη της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και της ξενοφοβίας, του επιθετικού εθνικισμού και των εθνοτικών και φυλετικών διακρίσεων» και για την «εξασφάλιση των δικαιωμάτων των γυναικών». Αυτές οι εκκλήσεις, που προέρχονται από τα καταπιεστικά καθεστώτα του Ιράν, της Ρωσίας, της Κίνας και της Ινδίας, δείχνουν ότι η χρήση τους είναι καθαρά προπαγανδιστική.
Διπλά υποκριτική γίνεται η Διακήρυξη στα σημεία που αναφέρονται στη Γάζα, όπου «επαναλαμβάνει τη βαθιά ανησυχία της…» για την «… καταστροφική ανθρωπιστική κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας». Ταυτόχρονα, αυτά τα καθεστώτα συνεχίζουν να πραγματοποιούν σημαντικές εμπορικές συναλλαγές με το Ισραήλ: το εμπόριο Κίνας/Χονγκ Κονγκ-Ισραήλ ανέρχεται σε σχεδόν 20 δις $ ετησίως, ενώ της Ινδίας και της Ρωσίας σε περίπου 4 δις $ η καθεμία. Αν αυτά τα καθεστώτα το ήθελαν, θα μπορούσαν πραγματικά να χτυπήσουν το Ισραήλ χρησιμοποιώντας οικονομικά μέτρα.
Ινδία: το μήλο της έριδος
Η Ινδία αποτελεί εδώ και καιρό το μήλο της έριδος μεταξύ του δυτικού ιμπεριαλιστικού μπλοκ και της αναδυόμενης συμμαχίας της Κίνας. Όπως αναφέρει το Reuters
«Πολλοί δυτικοί ηγέτες βλέπουν την Ινδία ως προπύργιο κατά της Κίνας. Ο φόβος τους για τη Λαϊκή Δημοκρατία υπερτερεί των ανησυχιών τους για τις αυταρχικές τάσεις του Ναρέντρα Μόντι».
Η Ινδία έχει καταστεί de facto ειδικός προσκεκλημένος στις συναντήσεις της G7 και έχει μια ειδική στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ μέσω της Quad (Αυστραλία, Ιαπωνία, Ινδία, ΗΠΑ). Στη συνάντηση του Φεβρουαρίου 2025 μεταξύ Τραμπ και Μόντι στο Λευκό Οίκο, ο Τραμπ δήλωσε:
«Υπάρχει πραγματικά ένας ιδιαίτερος δεσμός μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ινδίας, της παλαιότερης δημοκρατίας στον κόσμο και της μεγαλύτερης δημοκρατίας στον κόσμο…»,
ενώ ο Μόντι απάντησε:
«…το όραμά μας για μια ανεπτυγμένη Ινδία είναι να “κάνουμε την Ινδία ξανά μεγάλη” ή “MIGA”. Όταν η Αμερική και η Ινδία συνεργάζονται […] όταν είναι MAGA συν MIGA, γίνεται mega – μια mega συνεργασία για την ευημερία».
Αλλά την ίδια στιγμή που φλερτάρει με τους δυτικούς ιμπεριαλιστές, η Ινδία είναι επίσης μέλος των BRICS και του SCO μαζί με τη Ρωσία και την Κίνα. Διατηρεί τις επιλογές της ανοιχτές και έχει τις δικές της καπιταλιστικές φιλοδοξίες. Η συνάντηση Τραμπ-Μόντι φαινόταν να δίνει νέα ώθηση σχέσεις των δύο χωρών, αλλά στη συνέχεια ο Τραμπ την ανέκοψε επιβάλλοντας δασμούς 50% στις ινδικές εισαγωγές, με το αιτιολογικό ότι η Ινδία «βοηθά τη Ρωσία» στον πόλεμο της στην Ουκρανία, επειδή αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο. Αυτοί οι δασμοί θα μπορούσαν να μειώσουν το ΑΕΠ της Ινδίας κατά 0,5-0,6% σε ένα χρόνο, σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομικό σύμβουλο της Ινδίας.
Πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, η Ινδία αντιπροσώπευε λιγότερο από το 1% των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας, αλλά μέχρι το 2024 αυτό το ποσοστό είχε εκτιναχτεί στο 37%. Η Ινδία είναι πλέον ο δεύτερος μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού πετρελαίου μετά την Κίνα.
Ενώ οι τακτικές εκφοβισμού του Τραμπ έχουν αποδειχθεί επιτυχείς με τους παραδοσιακούς συμμάχους (βλ. εμπορικές συμφωνίες με το Ηνωμένο Βασίλειο, την ΕΕ, την Ιαπωνία και μερικούς άλλους), οι οποίοι έχουν υποκύψει στις πιέσεις του προκειμένου να διατηρήσουν καλές σχέσεις, δεν έχουν τα ίδια αποτελέσματα με άλλες χώρες.
Η εικόνα του Μόντι και του Πούτιν να μπαίνουν χέρι-χέρι στη σύνοδο κορυφής της SCO ήταν ένα χαστούκι για τον Τραμπ. Ήταν ένα σαφές μήνυμα από τον Ινδό πρωθυπουργό ότι δεν είναι διατεθειμένος να υποκύψει (τουλάχιστον χωρίς μάχη) στον εκβιασμό του Τραμπ. Ο Μόντι γνωρίζει καλά ότι, παρά τις απειλές του Τραμπ, η ΕΕ, η Νότια Κορέα και άλλοι σύμμαχοι των ΗΠΑ εξακολουθούν να αγοράζουν ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο χωρίς να επιβαρύνονται με αμερικανικούς δασμούς.
Ο Τραμπ προσπαθεί να επανακτήσει την παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ, εφαρμόζοντας μια διαφορετική τακτική από αυτή του Μπάιντεν: πιστεύει ότι μπορεί να βγει από το αδιέξοδο του αμερικανικού ιμπεριαλισμού εκφοβίζοντας εχθρούς και φίλους. Ωστόσο, οι πολιτικές του έχουν πολλές φορές αντίθετα αποτελέσματα – η ιδέα ότι μπορεί να επιτύχει ένα «αντίστροφο Κίσινγκερ»[2], δημιουργώντας ρήξεις μεταξύ Ρωσίας και Κίνας, δεν στέκει. Οι δασμοί, που είχαν ως στόχο να προσελκύσουν ξανά ασταθείς συμμάχους, όπως η Ινδία, τους ωθούν αντίθετα προς την αγκαλιά της Κίνας.
Η αλήθεια είναι ότι, καθώς οι «νέες» ιμπεριαλιστικές δυνάμεις γίνονται όλο και πιο πρόθυμες να διαδραματίσουν τον ενισχυμένο ρόλο τους και οι «παλιές» ιμπεριαλιστικές δυνάμεις αισθάνονται μια υπαρξιακή απειλή, και οι δύο θα γίνουν πιο επικίνδυνες, με αποτέλεσμα την αύξηση των πολέμων, του εθνικισμού, της στρατιωτικοποίησης, των εξοπλισμών, κλπ. Σε αυτές τις εποχές, η ανάγκη για μια ανεξάρτητη, ταξική, σοσιαλιστική εναλλακτική λύση, γίνεται επιτακτική.
