Για τη σημασία και την άμεση ανάγκη ενός πανεκπαιδευτικού μετώπου

Αντώνης Δημάκης, μεταδιδακτορικός ερευνητής, μέλος του ΣΕΡΕΤΕ

Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή ενός αγώνα για δημόσιο, ελεύθερο και δωρεάν πανεπιστήμιο. Πολλοί συγκρίνουν τον αγώνα σήμερα με όσα έγινα με το κίνημα ενάντια στην προσπάθεια αναθεώρησης του Άρθρου 16 του Συντάγματος και το Νόμο Πλαίσιο το 2006-7¹. Ένας βασικός λόγος που οι κινητοποιήσεις τότε είχαν μερική μόνο επιτυχία, είναι ότι δεν κατόρθωσαν να δημιουργήσουν, να πείσουν, να σχεδιάσουν με βάση την αναγνώριση της βαρύτητας ενός πανεκπαιδευτικού μετώπου. Πανεκπαιδευτικό μέτωπο σημαίνει ότι όλοι όσοι εμπλέκονται με τη διαδικασία της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες χρειάζεται να είναι μέρος του αγώνα με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, συντονισμένα και ανοιχτά.

Στην παρούσα συγκυρία ένα σημαντικό μέρος των καθηγητών στα ΑΕΙ της χώρας συντάσσεται με τους αγώνες των φοιτητών και των φοιτητριών τους. Το κάνουν όχι απλά από αλληλεγγύη, αλλά τονίζοντας το ότι είναι και η δική τους θέση που απειλείται, γιατί η ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση σημαίνει περεταίρω εμπορευματοποίηση της δημόσιας εκπαίδευσης, ακόμα περισσότερη εργασιακή επισφάλεια και ανισότητα, καταβαράθρωση της χρηματοδότησης του δημόσιου πανεπιστημίου και της έρευνας, καταστρατήγηση της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της παραγωγής νέας επιστημονικής γνώσης². 

Ο Σύλλογος Μελών ΔΕΠ Παντείου, μέσω του ΔΣ, δημοσιοποιεί ένα ψήφισμα που θέτει τα αιτήματα των πανεπιστημιακών δασκάλων και τα ενώνει με αυτά όλων όσων χρειάζονται μια δημόσια και δωρεάν παιδεία³. Δεν το κάνει υπερασπιζόμενος το πανεπιστήμιο ως έχει, αλλά τονίζοντας τις διαστάσεις πάνω στις οποίες χρειάζονται αλλαγές ώστε να εξασφαλιστεί πραγματικά η δέσμευση της πολιτείας για δημόσια και ποιοτική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και άλλοι σύλλογοι μελών ΔΕΠ, καθώς επίσης και οι αποφάσεις του πρόσφατου 16^ου συνεδρίου της ΠΟΣΔΕΠ, η οποία ομόφωνα αποφάσισε απεργία για τις 8 Φεβρουαρίου και καλεί στο πανελλαδικό συλλαλητήριο που θα γίνει στην Αθήνα⁴. Η απεργία αυτή δημιουργεί εμπόδια στην προσπάθεια επιβολής της κυβέρνησης στον τρόπο λειτουργίας των πανεπιστημίων και στην προσπάθεια της να επιβάλλει τη διεξαγωγή διαδικτυακής εξεταστικής. Για αυτό και πρέπει να ακολουθηθεί από νέες κινητοποιήσεις. 

Τα παραπάνω συμβάλλουν στο να ζωντανεύσει και να γίνει κατανοητό το αίτημα για πανεκπαιδευτικό μέτωπο στην πράξη και στη δράση, αυξάνουν την πίεση στην κυβέρνηση, αλλά θέτουν και το ζήτημα της κλιμάκωσης. Για αυτό είναι σημαντικό να μην δαιμονοποιεί κανείς συλλήβδην τους πανεπιστημιακούς δασκάλους (όπως αυτοαποκαλούνται εκείνοι οι καθηγητές που συντάσσονται με τον αγώνα των φοιτητών) ως ‘κατεστημένο’, όσο σοβαροί λόγοι και αν υπάρχουν. Πράγματι σε πολλές περιπτώσεις ο αντιδραστικός ρόλος που παίζουν και η κακομεταχείριση των φοιτητών και φοιτητριών, καθώς διατηρούν αναντίρρητα μια θέση εξουσίας απέναντί τους, είναι παραπάνω από προφανής. Το τσουβάλιασμα αυτό όμως μπορεί να δημιουργεί διάσπαση και σύγχυση στις γραμμές των φοιτητών που έχουν διάθεση να παλέψουν, αλλά και στα σωματεία που απεργούν μαζί τους, όπως το ΣΕΡΕΤΕ⁵. 

Στην τελευταία συνέλευση του ΣΕΡΕΤΕ, στις 3 Φλεβάρη, υπήρχε προβληματισμός γύρω από το αν καλούμε και γιατί τους καθηγητές σε δράση ή αν και υπό ποιες προϋποθέσεις δεχόμαστε να δράσουν μαζί μας. Τελικά, κυριάρχησε η θέση ότι οι καθηγητές εξαιρούνται από το κάλεσμα που πρέπει να γίνεται σε άλλα σωματεία του πανεπιστημιακού, και όχι μόνο, χώρου και μόνο ως μονάδες ή σύλλογοι, οι οποίοι συμφωνούν με το πλαίσιο του ΣΕΡΕΤΕ, μπορούν να συμμετέχουν σε κοινές δράσεις και εκδηλώσεις. Αυτό καθιστά τη συμπόρευση με εκείνους που δεν ταυτίζονται με ένα μέρος της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς πρακτικά αδύνατη. Έτσι όμως κοιτάμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος, αναπαράγουμε ένα ευρύ και πολύ βολικό και για την κυβέρνηση κοινωνικό στερεότυπο για τους ‘βολεμένους μεγαλοκαθηγητές’, και ενώ γνωρίζουμε το καθεστώς εργασίας αλλά και τις συγκρούσεις εντός του πανεπιστημίου, καταλήγουμε να αποκρύπτουμε ότι δεν είναι όλοι το ίδιο. 

Δεν υποστηρίζεται εδώ ότι τα μέλη ΔΕΠ είναι η ατμομηχανή του αγώνα που δίνεται. Είναι όμως μέρος ενός πανεκπαιδευτικού μετώπου. Μπορεί κανείς να δρα μαζί με το τμήμα των καθηγητών που συντάσσονται ενάντια στην πολιτική κυβέρνησης και κεφαλαίου για ιδιωτικά πανεπιστήμια και ταυτόχρονα να καταγγέλλει το τμήμα εκείνο που νομιμοποιεί και υποστηρίζει την πολιτική αυτή. Αλλιώς τι νόημα έχει να καλεί κανείς σωματεία και συλλόγους σε δράση και απεργιακές κινητοποιήσεις; Γιατί να καλείς τα σωματεία των υπόλοιπων εργαζομένων στα πανεπιστήμια – αλλά και των καθηγητών στα σχολεία – και όχι των μελών ΔΕΠ; Οι καθηγητές των σχολείων δεν συντάσσονται ομόφωνα με τον αγώνα των φοιτητών, αλλά εκεί δε φαίνεται αυτό να είναι ζήτημα. Αντιστρέφοντας το επιχείρημα του καθηγητικού κατεστημένου και της άρνησης αναγνώρισης ότι είναι ένας χώρος υπό πίεση και με σοβαρές ρωγμές, είναι σα να θεωρούμε ότι όλα τα άλλα σωματεία συμφωνούν μαζί μας και για αυτό τα καλούμε. Αν όμως τα καλούμε επειδή είναι εργαζόμενοι των οποίων τα αιτήματα και ο αγώνας συνδέεται με το μέλλον του δημόσιου πανεπιστημίου, το κάλεσμα πρέπει να αφορά όλα τα σωματεία και τους συλλόγους. 

Κάθε άλλη τακτική ουσιαστικά αποδυναμώνει το κίνημα και την προοπτική ενός πανεκπαιδευτικού καταρχήν και πανεργατικού στη συνέχεια μετώπου. Η ενότητα στη δράση μπορεί να προσφέρει μια πειστική απάντηση, η οποία δεν θα είναι μόνο ένα (καταρχήν θεμελιώδες) ΟΧΙ στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, αλλά μια ολοκληρωμένη πρόταση για το τι δημόσιο πανεπιστήμιο θέλουμε στα πλαίσια των αναγκών της κοινωνίας και πως θα το κερδίσουμε.

1. xekinima.org: Το «κίνημα του άρθρου 16» – Τι έγινε το καλοκαίρι του 2006 και τον χειμώνα του 2007; 
2. thepressproject.gr: Ακαδημαϊκός καπιταλισμός, ιδιωτικά πανεπιστήμια και η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων πανεπιστημίων
3. syldep.panteion.gr: Ελεύθερο Πανεπιστήμιο είναι αυτό που δεν εκβιάζεται
4. posdep.gr
5. Πανελλαδικό Σωματείο Εργαζομένων στην Έρευνα και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση