Μία από τις πιο τρομακτικές πτυχές της γενοκτονίας στην Γάζα αφορά την αξιοποίηση συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) από τον ισραηλινό στρατό. Συστήματα που φαίνονται βγαλμένα από σενάρια επιστημονικής φαντασίας, αξιοποιούνται από τις υπηρεσίες πληροφοριών του ισραηλινού στρατού για την εύρεση στόχων, αδιαφορώντας για τις ζωές και την ασφάλεια των αμάχων. Αυτά τα συστήματα δεν θα ήταν εφικτό να λειτουργήσουν χωρίς την αρωγή των ΗΠΑ αλλά και διάφορων τεχνολογικών κολοσσών.
Ένα από τα συστήματα που χρησιμοποιήθηκε ευρέως, ειδικά στα πρώτα στάδια του πολέμου, είναι το Lavender. Κατασκευασμένο από την επίλεκτη ομάδα πληροφοριών του IDF, Unit8200, είναι ένα σύστημα ΤΝ του οποίου η δουλειά είναι να παράγει λίστες με πιθανούς στόχους βασιζόμενο στις πληροφορίες που του παρέχονται. Αυτές ποικίλουν από συστήματα αναγνώρισης προσώπου προσδεδεμένα σε drones, μέχρι τηλεφωνικές συνομιλίες και ποστ σε social media. Πρόκειται δηλαδή για μια τεράστια βάση δεδομένων μαζικής παρακολούθησης.
Το Lavender μαθαίνει να εντοπίζει τα χαρακτηριστικά μαχητών της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ και μετά να αντιστοιχίζει αυτά τα χαρακτηριστικά στον γενικό πληθυσμό. Με απλά λόγια, αν τα δεδομένα που υπάρχουν για οποιονδήποτε Παλαιστίνιο παρουσιάζουν υψηλή συσχέτιση με αυτά του μέσου μαχητή της Χαμάς, αυτομάτως αυτός στοχοποιείται από το σύστημα. Το πόσο υψηλή πρέπει να ναι η συσχέτιση για να καταγραφεί ένα στόχος, καθορίζεται από το χειριστή του συστήματος.
Σύμφωνα με τα όσα αποκάλυψε η αναφορά του ισραηλινό-παλαιστινιακού περιοδικού +972 ασκήθηκαν πιέσεις προκειμένου η συσχέτιση που απαιτείται να είναι χαμηλή, ώστε να προκύψουν περισσότεροι στόχοι για βομβαρδισμό. Η ίδια αναφορά αποκαλύπτει και μια σειρά ακόμη φρικιαστικές πρακτικές.
Τυπικά, συστήματα όπως το Lavender πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο επικουρικά και υπό ανθρώπινη επίβλεψη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένας «πιθανός στόχος» που θα εντοπίσει το σύστημα, πρέπει να ελεγχθεί εξονυχιστικά από άνθρωπο για το αν όντως πρόκειται για μαχητή της Χαμάς ή άλλης οργάνωσης. Αυτού του είδους η διαδικασία παραβλέφθηκε εντελώς από τις ισραηλινές δυνάμεις, οι οποίες ενέκριναν στόχους μέσα σε μόλις 20 δευτερόλεπτα, διασταυρώνοντας μόνο το αν πρόκειται για άντρα και όχι γυναίκα. Όλα αυτά, ενώ τους ήταν γνωστό ότι σύστημα κάνει λάθος στο 10% των περιπτώσεων! Σε συνδυασμό με τις μειωμένες απαιτήσεις ως προς τη συσχέτιση, αυτό σημαίνει ότι χιλιάδες αθώοι, άμαχοι Παλαιστίνιοι στοχοποιήθηκαν και βομβαρδίστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες!
Επιπλέον, οι περισσότεροι «στόχοι» δέχονταν επίθεση μέσα στα ίδια τους τα σπίτια, με αποτέλεσμα να σκοτώνεται μαζί τους τόσο η οικογένειά, όσο και οι γείτονές τους. Αυτό συνέβαινε καθώς ήταν πιο εύκολο για τον ισραηλινό στρατό να τους εντοπίσουν όταν βρίσκονταν σπίτι. Μέσα από το σύστημα με την εξοργιστική ονομασία «Where’s Daddy», ο ισραηλινός στρατός παρακολουθούσε πότε ένας «στόχος» έμπαινε στο σπίτι του και έδινε έγκριση για τον βομβαρδισμό του. Πολλές φορές δε, λόγω καθυστερήσεων εκτέλεσης της επιχείρησης ή ανακριβειών στα συστήματα, οι «στόχοι» δεν βρίσκονταν καν στο σπίτι την ώρα του βομβαρδισμού.
Ακόμη, προκειμένου να εξοικονομήσουν οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις πυρομαχικά, χρησιμοποιούσαν τις λεγόμενες «χαζές» βόμβες, που έχουν πολύ μικρότερη ακρίβεια έναντι των «έξυπνων» βομβών ακριβείας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των νεκρών αμάχων. Αύξηση η οποία ήταν παρεπόμενο της συνολικότερης χαλάρωσης των κανόνων εμπλοκής.
Ενώ στο παρελθόν δεν επιτρέπονταν «παράπλευρες απώλειες» όταν επρόκειτο για χαμηλόβαθμους αξιωματούχους της Χαμάς, μετά την 7η Οκτώβρη του 2023 άρχισαν να επιτρέπονται. Για υψηλόβαθμους αξιωματούχους οι επιτρεπτές απώλειες πολλές φορές ξεπερνούσαν τις 100. Δηλαδή οι επίσημες οδηγίες του IDF ήταν ότι επιτρέπεται η δολοφονία εκατοντάδων αμάχων για να χτυπήσουν ένα μόνο στέλεχος της Χαμάς! Για να βάλουμε αυτό τον αριθμό σε κλίμακα, σε αιματηρούς πολέμους όπως αυτός του Ιρακ, ο αμερικάνικος στρατός επέτρεπε το πολύ 15 «παράπλευρες απώλειες».
Η εμπλοκή των ΗΠΑ και της Big Tech
Η τεχνογνωσία γύρω από τέτοια συστήματα δεν ήρθε ουρανοκατέβατη στο Ισραήλ. Η αμερικάνικη εταιρεία Palantir, διαβόητη για τα συστήματα αυτόματης στόχευσης που κατασκευάζει, είναι στρατηγικός του συνέταιρος. Αν και δεν αναφέρεται ρητά στην αναφορά του +972, το Lavender μοιάζει με συστήματα όπως αυτά που κατασκευάζει η Palantir. Εξάλλου, από την έναρξη του πολέμου δηλώνει τη στήριξη της στο Ισραήλ, ενώ ο επικεφαλής της στο Ηνωμένο Βασίλειο, Λούις Μόσλεϊ (εγγονός του Άγγλου φασίστα Όσβαλντ Μόσλεϊ), είχε δηλώσει για την πώληση λογισμικού στον IDF ότι: «Είμαστε πολύ περήφανοι για τη δουλειά που κάνουμε στο Ισραήλ».
Πανίσχυρο λογισμικό εξόρυξης δεδομένων όπως αυτό της Palantir καθιστά λειτουργικά τέτοια συστήματα αυτόματης στόχευσης του Ισραήλ. Αντίστοιχα συστήματα κατασκευής της Palantir, χρησιμοποιούνται και στην Ουκρανία.
Αυτή τη στιγμή η Palantir αναπτύσσει ένα ακόμη πιο ισχυρό σύστημα με τίτλο TITAN (Tactical Intelligence Targeting System). Αν και αναπτύσσεται για τον αμερικάνικο στρατό, υπάρχουν σοβαρές υποψίες ότι έχει ήδη δοκιμαστεί στην Γάζα. Ούτως ή άλλως μόνο με πραγματικές δοκιμές μπορεί να μετρηθεί η ακρίβεια και η ταχύτητα τέτοιων συστημάτων.
Η «επιτυχία» τους εξαρτάται σε καταλυτικό βαθμό από τα δεδομένα που το τροφοδοτούν. Στην περίπτωση του Ισραήλ, βασικός πάροχος τέτοιων δεδομένων είναι οι ΗΠΑ. Όπως αποκάλυψε ο Ε. Σνόουντεν το 2013, η υπηρεσία ασφαλείας των ΗΠΑ (NSA) παρείχε κρυφά στην ισραηλινή κυβέρνηση πρόσβαση στις προσωπικές επικοινωνίες (τηλεφωνήματα, email, κα) Παλαιστινίων που ζούσαν στις ΗΠΑ με τους συγγενείς τους στην Παλαιστίνη. Ακόμα και σήμερα αυτά τα δεδομένα χρησιμοποιούνται για να «εκπαιδευτούν» τα όπλα της γενοκτονίας.
Η λίστα των εταιρειών τεχνολογίας που παρέχουν άμεση συνδρομή στις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ δεν σταματά στην Palantir. Microsoft, Google και Amazon νοικιάζουν μέσω των πλαφτορμών τους στο Ισραήλ την υλική υποδομή που χρειάζεται για να επεξεργαστεί και να αποθηκεύσει τα δεδομένα που συλλέγει.
Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με έρευνα του Guardian, η Microsoft παρείχε στο Ισραήλ την πλατφόρμα Azure ώστε να αποθηκεύονται όλες οι επικοινωνίες Παλαιστινίων που αυτό υποκλέπτει, μέχρι να τερματίσει τη συνεργασία τον περασμένο Σεπτέμβρη εξαιτίας των διεθνών αντιδράσεων. Για όσο διάστημα διήρκησε ωστόσο, η συνεργασία αυτή πολλαπλασίασε τις κατασκοπευτικές ικανότητες του Ισραήλ και του επέτρεψε να διευρύνει τη μαζική παρακολούθηση των Παλαιστινίων.
Επιπλέον, η Google και η Amazon συμμετέχουν στο Project Nimbus. Πρόκειται για ένα συμβόλαιο αξίας 1,2 δις δολαρίων με σκοπό την παροχή υπολογιστικών υποδομών και εργαλείων ΤΝ. Μεταξύ αυτών, εργαλεία αναγνώρισης προσώπου, ανάλυσης συναισθήματος και προληπτικής αστυνόμευσης. Πρόκειται για ένα πανοπτικό που σκοπό έχει να παρακολουθεί κάθε πτυχή της ζωής των Παλαιστινίων.
Για τον ρόλο της Τεχνητής Νοημοσύνης
Αν μπορούμε να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα σε σχέση με την ΤΝ από τα παραπάνω, αυτό είναι ο βαθμός επικινδυνότητας που έχει όταν χρησιμοποιείται ως όπλο. Αυτή η επικινδυνότητα ωστόσο δεν προκύπτει εγγενώς από την ίδια την ΤΝ. Δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας δυσλειτουργίας ή παρανόησης για το πώς λειτουργεί. Δεν είναι κάποια υποτίμηση των δυνατοτήτων της. Αυτά τα συστήματα χρησιμοποιούνται ενώ είναι γνωστό και το περιθώριο λάθους τους, και οι ατέλειες στον σχεδιασμό τους και οι συνέπειες της χαλάρωσης των κριτηρίων επιλογής που τους τίθενται.
Η επιλογή να αγνοηθούν ή όχι τα παραπάνω είναι ανθρώπινη. Άνθρωποι καθορίζουν τα δεδομένα εκπαίδευσης, τις κατηγορίες ταξινόμησης, την ελαστικότητα του μοντέλου και εν τέλει άνθρωποι παίρνουν την απόφαση να σκοτώσουν. Ο ρόλος της ΤΝ εδώ είναι αφενός να χρησιμοποιηθεί για να επιταχύνει τη σφαγή κι αφετέρου να μασκαρέψει τον κυνισμό και την αδιαφορία για την ανθρώπινη ζωή πίσω από την «ουδετερότητα» της μηχανής. Εν τέλει, όλες οι συνέπειες από τη χρήση της είναι αποτέλεσμα πολιτικής βούλησης.
Αγώνας ενάντια στους τεχνολογικούς κολοσσούς
Είναι φανερό πως οι μεγάλοι τεχνολογικοί κολοσσοί έχουν στενή συνεργασία με τον IDF και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού. Όπως και πολλές άλλες εταιρείες σε άλλους κλάδους, όχι μόνο δεν διέκοψαν τις συναλλαγές με το Ισραήλ, αλλά βρήκαν στον πόλεμο μία ακόμη ευκαιρία πλουτισμού.
Ο μόνος τρόπος να μπει ένα φρένο στη συμμαχία αυτών των εταιρειών με την πολεμική μηχανή του Ισραήλ είναι μέσα από τον αγώνα των ίδιων τους των εργαζομένων σε συνδυασμό με την κατακραυγή από τους καταναλωτές τους. Ήδη υπάρχουν φωνές που καταγγέλλουν τα όσα γίνονται. Σε εταιρείες όπως η Google και η Amazon έχουν πραγματοποιηθεί κινητοποιήσεις ενάντια στη συνεργασία με τον ισραηλινό στρατό. Μάλιστα η Google, την άνοιξη του 2024 απέλυσε δεκάδες εργαζόμενους που συμμετείχαν σε τέτοιες κινητοποιήσεις.
Αν αυτές οι φωνές πληθύνουν, οργανωθούν και προχωρήσουν σε απεργιακές κινητοποιήσεις, οι καπιταλιστές της τεχνολογίας θα δεχτούν μεγάλο πλήγμα. Το αντιπολεμικό κίνημα πρέπει να στοχοποιήσει εταιρείες που συνεργάζονται με το κράτος του Ισραήλ και να προσπαθήσει να οργανώσει τους εργαζομένους τους για να μπλοκάρει τις υπηρεσίες και τα προϊόντα που κάνουν εφικτό τον διαρκή πόλεμο κατά των παλαιστινιακών λαϊκών μαζών.
Οι μαζικοί αγώνες των εργαζομένων είναι ο μόνος τρόπος να πιεστούν πραγματικά τόσο οι μεγάλες εταιρείες, όσο και οι δυτικές κυβερνήσεις να διακόψουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ και να πιέσουν πραγματικά για το τέλος του πολέμου.
