Από το blog του "Ξ" Ζωγραφου
Ποιος κάνει την ανακύκλωση του μετάλλου στην Ελλάδα; Η απάντηση βρίσκεται στις φαβέλες της Αθήνας. 10 λεπτά με τα πόδια από την Ακρόπολη. Εκεί ζουν οι «παρίες» της Ελλάδας.
«Από τα τρία εκατομμύρια τόνους χάλυβα που παράγονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα, πάνω από τη μισή ποσότητα μαζεύεται από τους δρόμους των πόλεων και κυρίως της Αθήνας», λέει ο Χρήστος Καρακέπελης, δημιουργός του ντοκυμαντέρ «Πρώτη ύλη». Και συμπληρώνει:
«Δεν συμφέρει τις βιομηχανίες να κάνουν εξορύξεις για να παίρνουν πρώτη ύλη. Τα σύγχρονα ορυχεία είναι οι πόλεις και φλέβες χρυσού έχουν γίνει οι σκουπιδοτενεκέδες και τα σκουπίδια τους. Αυτή την αναγκαία αλλά απαξιωμένη δουλειά της συγκομιδής απ’ τα σκουπίδια την κάνουν σήμερα αποκλειστικά οι Τσιγγάνοι».
«Είμαστε σαν τα γαϊδούρια. Εμείς δουλεύουμε, άλλοι πλουτίζουν»
Λόγια ενός Ρομά στο ντοκυμαντέρ
###YOUTUBEVIDEO###
Σ’ ένα άλλο σημείο του ντοκυμαντέρ, ο Γκόγκος, ένα πιτσιρίκι ηλικίας δημοτικού λέει:
«Όταν είμαι μέσα στην πόλη νιώθω φτωχός. Κάτι με κάνει λυπημένο. Δεν υπάρχει μέρος να σταθώ. Στο μαχαλά είναι αλλιώς».
«Το ελληνικό κράτος έχει συγκεκριμένες δεσμεύσεις απέναντι στην Ε.Ε σε σχέση με την ανακύκλωση. Υπάρχουν στόχοι που πρέπει να “πιάνει” και ελέγχεται κατά διαστήματα για το τι κάνει σε αυτόν τον τομέα. Οι στόχοι πάνε μια χαρά και όταν έρχονται απεσταλμένοι από τις Βρυξέλλες για επιτόπιους ελέγχους, οι κρατικοί λειτουργοί τους συνοδεύουν σε μία, δύο πρότυπες μονάδες ανακύκλωσης. Εκεί βλέπουν τους εργαζόμενους να δουλεύουν με μάσκες και ειδικές στολές, βλέπουν χώρους καθαρούς σαν φαρμακεία, ορθό διαχωρισμό υλικών κ.λ.π. Φεύγουν ικανοποιημένοι. Δε νομίζω ότι τους πηγαίνουν σε μάντρες σαν αυτή του Ταύρου που κινηματογραφήσαμε και που είναι ακριβώς δίπλα σε ένα δημοτικό σχολείο. Ούτε τους ενημερώνουν για το πώς και από ποιους συλλέγονται τα ανακυκλώσιμα υλικά. Ούτε τους δείχνουν το κουτί από nescafe που παίζει το ρόλο ταμείου και στο οποίο βουτάει μέσα το χέρι ο μαντράς και πληρώνει τους τσιγγάνους με όσα ευρώ τύχει να πιάσει».
«Το σκραπ, τα παλιοσίδερα δηλαδή, είναι χρηματιστηριακό είδος πια […] οι Τσιγγάνοι παραδίνουν το υλικό σε μικρές μάντρες, αυτές το μεταπουλούν σε μεγαλύτερες και στη συνέχεια φορτηγά των μεγάλων προμηθευτών της βιομηχανίας το παίρνουν και το πηγαίνουν στα χυτήρια. Ένα μεγάλο μέρος του σκραπ που τροφοδοτεί την ελληνική βιομηχανία έρχεται από τη διάλυση μεγαλοβιομηχανιών, κυρίως από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Όλη αυτή η βαριά βιομηχανία που έχει καταστραφεί προσφέρει ένα τεράστιο τονάζ μετάλλου, το οποίο διαχειρίστηκε η μαφία κι άρχισε να προμηθεύει όλες τις μεγάλες βιομηχανίες σιδήρου της Ευρώπης. Το υπόλοιπο το μαζεύουν οι loser και οι παρίες από τα σκουπίδια, τις αποψιλώσεις βιοτεχνιών, τον πεταμένο οικιακό εξοπλισμό, τα παλιά αυτοκίνητα, όλα τα άχρηστα μέταλλα του αστικού τοπίου. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί ότι ο Τσιγγάνος που περνάει κάτω απ’ την πόρτα του συνδέεται αλυσιδωτά με έναν κόσμο που μπορεί να φτάνει μέχρι την Κίνα, σε ένα σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον. Οι παραγκουπόλεις και όλη αυτή η στρατιά των ανθρώπων που αποτελούν το λούμπεν προλεταριάτο και ασχολούνται με την περισυλλογή μετάλλων υπάρχουν επειδή συμφέρουν το σύστημα. Στην Ελλάδα οι ρακοσυλλέκτες και οι μικροέμποροι υπολογίζονται γύρω στους 80- 100.000. Είναι μια μικρή πόλη και, αν σταματήσουν για μια εβδομάδα να μαζεύουν τα μέταλλα, θα καταρρεύσει η εθνική οικονομία. Αν ήταν κοινωνικά οργανωμένοι, δηλαδή, και μπορούσαν να σταματήσουν τη δουλειά για ένα μήνα, θα παρέλυε η βιομηχανία και θα δημιουργούνταν χρηματιστηριακή κρίση σε όλο το real estate γιατί θα ανέβαινε κατακόρυφα η τιμή της μπετόβεργας. Θα υπήρχε δραστική αλλαγή στο τοπίο»
Χρήστος Καρακέπελης.
Οι συλλέκτες του σκραπ κάνουν μια δουλειά που θα έπρεπε να κάνουν ο δήμος και το κράτος. Κι’ όμως η αστυνομία τους κυνηγάει διαρκώς, ενώ η δουλειά τους δεν αποτιμάται βέβαια σε καμία περιβαλλοντική μελέτη…
«Τέτοιες παραγκουπόλεις με διαφορετικά ονόματα για κάθε χώρα υπάρχουν παντού στον κόσμο. Υπάρχουν έξω από το Παρίσι με Tσιγγάνους ή με Άραβες στο Defence, στη Βαρκελώνη, έξω από το Μοναστήρι στα Σκόπια με ανθρώπους που μαζεύουν χαρτόκουτες. Στην Ελλάδα έχουν στηθεί εταιρείες με ευρωπαϊκά κονδύλια που λυμαίνονται το πεδίο δράσης μετά τη συγκομιδή των σκουπιδιών, αλλά τη βρόμικη δουλειά την έχουν κάνει πριν οι ρακοσυλλέκτες. Αυτοί συγκεντρώνουν την πρώτη ύλη, οι επόμενοι δεν κάνουν παρά την εύκολη επεξεργασία. Το μάζεμα των σκουπιδιών το κάνει ο Τσιγγάνος και όχι μόνο αυτός, όλοι οι παρίες. Τώρα στο επάγγελμα έχουν μπει και Τούρκοι και Κούρδοι, Ιρανοί, όλοι οι άνθρωποι που δεν έχουν άλλο τρόπο να βιοποριστούν. Με πολύ μικρό κόστος μεταφορικού μέσου -που είναι ένα τρίκυκλο, έτσι κι αλλιώς μεταχειρισμένο, αυτοσχέδιο σχεδόν- βγαίνουν στους δρόμους. Αυτό δεν υπάρχει σε καμιά οικονομική διεργασία, δεν κόβονται τιμολόγια, δεν υπάρχουν αποδείξεις, κινείται ζεστό, μαύρο χρήμα το οποίο όμως δεν κινείται μόνο στα κατώτερα στρώματα, το ίδιο γίνεται και στη συνέχεια, στη μεταπρατική διαδικασία. Από τον μικρότερο μαντρά στον μεγαλύτερο, δηλαδή, πάλι δεν κόβονται τιμολόγια, υπάρχουν τυπικά χαρτιά, ενώ στη συνέχεια υπάρχει ένας τζίρος εκατομμυρίων που φτάνει μέχρι τη χαλυβουργία. Μιλάμε για τεράστιο μέγεθος και τεράστιο άνοιγμα της ψαλίδας από την ώρα που θα βγει ο συλλέκτης στο δρόμο, στις άθλιες συνθήκες για να μαζέψει μέταλλο, μέχρι το χάλυβα που παράγεται στο χυτήριο και αυτή τη στιγμή οικοδομεί μεγάλες πόλεις σε διάφορα μέρη του κόσμου. Όλη αυτή η κατάσταση, ενώ παράγει πλούτο και υπεραξία κι ένα σωρό ενδιάμεσες εργασίες που έχουν να κάνουν με την επεξεργασία των μετάλλων -ανακυκλώνοντας ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές-, το κάνει με τρόπο που είναι εντελώς μαύρος. Μιλάμε για μαύρη ανακύκλωση κυριολεκτικά και καθόλου “πράσινη”. Υπάρχουν εταιρείες όπως η ΕΚΑΝ που έχει εργάτες μόνο μετανάστες κι ό,τι δεν μπορεί να το επεξεργαστεί εδώ το στέλνει στον Τρίτο Κόσμο, σε πιο φτηνά χέρια, στο Πακιστάν, στην Ινδία, στη Σιγκαπούρη, κυρίως ό,τι περιέχει τοξικά: π.χ. τα πάνελ και τα φούνελ από καθοδικές λυχνίες των παλιών τηλεοράσεων που περιέχουν μόλυβδο σε ποσοστό 40%. Οι χώρες του Τρίτου Κόσμου κάνουν τη βρόμικη δουλειά για να έρθει στη συνέχεια στους Ευρωπαίους καθαρή ύλη».
Χρήστος Καρακέπελης.
