Του Τάκη Γιαννόπουλου
I. Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς: Πλήρης υποταγή στην καπιταλιστική ΕΕ
Στις 8-9 Μαΐου στη Ρώμη ιδρύθηκε το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς ( Κ.Ε.Α ) από 11 κόμματα εκ των οποίων τα 2 ( Γαλλικό ΚΚ και ΚΚ Βοημίας-Μοραβίας) θα αποφασίσουν για τη συμμετοχή τους μετά από εσωκομματικά συνέδρια.
Πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδρυση του ΚΕΑ έπαιξε η ιταλική Κομουνιστική Επανίδρυση και ο Φ.Μπερτινότι εξελέγη πρόεδρος από το ιδρυτικό συνέδριο. Η Κ.Ε πήρε αυτή την πρωτοβουλία σε μια εποχή που έχει ακολουθήσει μια ξεκάθαρη πορεία προς τα δεξιά, καθώς ετοιμάζεται να συμμετάσχει στο νέο κεντροαριστερό σχήμα υπό τον πρώην πρόεδρο της ΕΕ, Ρ. Πρόντι, στις επερχόμενες εκλογές στην Ιταλία.
Αλλά και τα υπόλοιπα κόμματα-στηρίγματα του εγχειρήματος χαρακτηρίζονται από την συμμετοχή τους σε κυβερνήσεις συνεργασίας σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο με τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, όπως η Ενωμένη Αριστερά στην Ισπανία με το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το ΚΚ στην Γαλλία με σοσιαλιστές και πράσινους και το γερμανικό PDS με τους σοσιαλδημοκράτες του Σρέντερ. Συνοψίζοντας: κόμματα που στις χώρες τους δίνουν χέρι βοήθειας ή ασκούν και τα ίδια πολιτικές λιτότητας, καταστολής και ρατσισμού και το μεγαλύτερο από αυτά (η Κ.Επ.) έχει αποφασίσει να συνεργαστεί με τον τ. Πρόεδρο της ΕΕ (Πρόντι) δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για τις στοχεύσεις και τις προοπτικές του ΚΕΑ. Και η δυναμική συμμετοχή του ΣYN πρέπει να διαλύει και τις τελευταίες αυταπάτες για την «αριστερή του στροφή»
Ευρωκομμουνιστικός εκσυγχρονισμός
Ο ευρωκομμουνισμός υπήρξε ένα ιδεολογικό ρεύμα στηριγμένο κατά κύριο λόγο στις θεωρητικές αναφορές του Α. Γκράμσι που προσπάθησε να διαφοροποιηθεί τόσο από τον σταλινισμό όσο και από τον επαναστατικό μαρξισμό. Στην πράξη κατέληξε συνοδοιπόρος του συστήματος με κορυφαίο παράδειγμα την συγκυβέρνηση του ιταλικού ΚΚ – που τότε ήταν το μεγαλύτερο ΚΚ στην Δύση – με τους Χριστιανοδημοκράτες την δεκαετία του 70.
Η έκφραση του εγχειρήματος στην Ελλάδα ήταν το ΚΚΕ Eσωτερικού και μετέπειτα ο ΣΥΝ που και αυτά κατέληξαν στην συγκυβέρνηση με ΠΑΣΟΚ-ΝΔ το 89 και στην συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ στις δημοτικές εκλογές του 98 και του 2002 και το κυριότερο στην ιδέα ότι πρέπει να στηριχτεί η ιμπεριαλιστική ΕΕ ενάντα στην ηγεμονία των ιμπεριαλιστικών ΗΠΑ που εκφράστηκε και στο τελευταίο συνέδριο του ΣΥΝ το 2003.
Στο συνέδριο του ΚΕΑ στη Ρώμη υπήρξαν μπόλικες αναφορές ενάντια στον σταλινισμό αλλά καμία τοποθέτηση για τις ιδέες του Μαρξ και του Λένιν (πόσο μάλλον του Τρότσκι).
Στην διακήρυξη της ΚΕΑ αναφέρεται ότι:
«…πρέπει να αποφύγουμε το παραδοσιακό μονοπάτι που ακολουθήθηκε τον 20ο αιώνα και που οδήγησε σε σημαντικά επιτεύγματα αλλά και σε μεγάλες ήττες και τραγωδίες για τις δυνάμεις που εμπνέονταν από τις επαναστατικές ιδέες…».
Εδώ στην πραγματικότητα τσουβαλιάζονται οι μαρξιστικές ιδέες με τον σταλινισμό προκειμένου να δικαιολογηθεί ιδεολογικά η άρνηση της πάλης για την ανατροπή του συστήματος και η υιοθέτηση του δρόμου των μεταρρυθμίσεων μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού.
Ομως αυτός ακριβώς ήταν ο δρόμος που διάλεξε η σοσιαλδημοκρατία με τα γνωστά αποτελέσματα. Πιο «παραδοσιακό μονοπάτι» από αυτό -που μέσω του ρεφορμισμού- οδηγεί στην υποταγή στο σύστημα, δεν υπάρχει. Και διόλου τυχαία στο κείμενο της ΚΕΑ δεν υπάρχει η παραμικρή – ούτε καν λεκτική – νύξη για τον σοσιαλισμό παρά μόνο γενικές διατυπώσεις που εύκολα θα μπορούσε να υιοθετήσει και η Σοσιαλιστική Διεθνής του Μπλερ, του Σρέντερ, του Γ. Παπανδρέου και κάποια εποχή και του Κλίντον…
Αποκαλυπτική διακήρυξη
«…Θέλουμε να οικοδομήσουμε μια άλλη Ευρώπη… αυτόνομη από την ηγεμονία των ΗΠΑ»
… «Η ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση πρέπει να επιλυθεί στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ»
… «Πρέπει να υπάρξει πίεση (στην Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα και στο Σύμφωνο Σταθερότητας) ώστε να εργαστούν για μια άλλη οικονομική και κοινωνική πολιτική»
… «Θέλουμε να δράσουμε ώστε οι εκλεγμένοι θεσμοί, το Ευρωπαικό Κοινοβούλιο, τα Εθνικά Κοινοβούλια και οι αντιπροσωπευτικές επιτροπές όπως η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και η Επιτροπή Περιφερειών, να αποκτήσουν περισσότερες αρμοδιότητες για δράση και έλεγχο…».
Ολες αυτές οι θέσεις, που καθόλου δεν συνιστούν αριστερή πολιτική, αποκαλύπτουν αφενός τα όρια των ηγετών της ΚΕΑ αλλά και τις προοπτικές των κομμάτων που την απαρτίζουν.
Συμμετοχή σε κεντροαριστερές κυβερνήσεις, υποταγή στις στρατηγικές επιλογές των αστικών τάξεων, διαρκείς εσωκομματικές συγκρούσεις, καθώς η βάση αυτών των κομμάτων, στην πλειοψηφία της τραυματισμένη από τον σταλινισμό και τον ευρωκομμουνισμό του παρελθόντος και – τα πιο νεαρά στρώματα ιδιαίτερα – γαλουχημένη πολιτικά στα σημερινά κοινωνικά κινήματα ενάντια στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση, θα τείνει να αντιδρά σ’ αυτές τις πολιτικές.
Και το κερασάκι
«Τα κόμματα και οι πολιτικές οργανώσεις αυτές (σημ. της ΕΑ) δημιουργούνται και λειτουργούν σύμφωνα με τις οδηγίες που έχει θέσει ο Κανονισμός του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου και το Συμβούλιο της ΕΕ για το καταστατικό και τη χρηματοδότηση των κομμάτων σε Ευρωπαικό επίπεδο». (Καταστατικό ΕΑ, άρθρο 6, παρ. 1)
Πιο αποκαλυπτική ομολογία για την πλήρη υποταγή του ΚΕΑ στην πολιτική, στους μηχανισμούς και τη χρηματοδότηση των 8.4 δισ. ευρώ της ΕΕ δεν μπορεί να υπάρξει.
II.Που βαδίζει η Ευρωπαϊκή Αντικαπιταλιστική Αριστερά;
Την περασμένη περίοδο μια σειρά κομμάτων και οργανώσεων που συμμετέχουν στις διαδικασίες της Ευρωπαικής Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (Ε.Α.Α) πέτυχαν αξιοσημείωτα εκλογικά ποσοστά και οργανωτική ανάπτυξη γεγονός που επέτρεψε να αναδειχτεί μια νέα αριστερά πέραν της παραδοσιακής, που φιλοδοξούσε να αποτελέσει την εναλλακτική λύση στο πολιτικό κενό που δημιουργούσε η ενσωμάτωση της σοσιαλδημοκρατίας στο σύστημα και η χρεωκοπία του σταλινισμού και των παραδοσιακών ΚΚ.
Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα η συμμαχία 2 οργανώσεων που μιλούν στο όνομα του τροτσκισμού στη Γαλλία της LCR και της LO που πήραν στις περιφερειακές εκλογές του 1998, 4.5%, στις προεδρικές του 2002, 10%, δηλ. 3 εκατομμύρια ψήφους και στις περιφερειακές του 2004, 5%, δηλ. 1 εκατομμύριο ψήφους.
Το SSP στη Σκοτία (Σοσιαλιστικό Κόμμα Σκοτίας) καταφέρνει σ’ όλη τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων, να εκλέγει δημοτικούς συμβούλους και βουλευτή και να φτάνει το 7.5% στις εκλογές.
Το Αριστερό Μπλοκ στην Πορτογαλία να παίρνει 2.8% σε εθνικό επίπεδο και το Ολλανδικό Σοσιαλιστικό Κόμμα πάνω από 5%.
Μέχρι πρότινος στις διαδικασίες της ΕΑΑ συμμετείχε σαν παρατηρητής και η Κομουνιστική Επανίδρυση που συγκεντρώνει σημαντικά ποσοστά από 5-8%.
Τέλος κόμματα και οργανώσεις που ανήκουν στην Επιτροπή για μια διεθνή των Εργαζομένων – CWI (στην οποία ανήκει και το ΞΕΚΙΝΗΜΑ) έχουν καταγράψει σημαντικές επιτυχίες στην Ευρώπη με την εκλογή βουλευτή από το Σοσιαλιστικό Κόμμα στην Ιρλανδία και δημοτικών συμβούλων σε Ιρλανδία, Βρεττανία, Σουηδία.
Σημαντικά εκλογικά αποτελέσματα αναμένουν φέτος τα τμήματα της CWI σε Γερμανία και Βέλγιο. Σημαντικές επιτυχίες έχει καταγράψει η CWI και εκτός Ευρώπης. Πρόσφατα, υποψήφιος της CWI πήρε 77.000 ψήφους, παρά τη νοθεία, στην πρωτεύουσα Λάγγος της Νιγηρίας και στην Ασία το Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα στη Σρι Λάνκα, ήρθε πρώτο σε ψήφους από τα κόμματα της αριστεράς στις πρόσφατες εκλογές.
Αυτές οι επιτυχίες, ειδικά στην Ευρώπη, έβαζαν αντικειμενικά τη βάση για ανάπτυξη ευρύτερων συνεργασιών, για κοινές εκλογικές καθόδους σε εθνικό και σε πανευρωπαικό επίπεδο. Η CWI ήταν ξεκάθαρα υπέρ μιας τέτοιας προοπτικής που να συνδύαζε ένα αντικαπιταλιστικό, σοσιαλιστικό και διεθνιστικό πρόγραμμα αιτημάτων με μαχητικές εκστρατείες δράσης για τα δικαιώματα των εργαζομένων, της νεολαίας.
Δεξιά στροφή
Ωστόσο για μια σειρά από οργανώσεις της ΕΑΑ οι επιτυχίες λειτούργησαν σαν αφετηρία για μια δεξιά στροφή στις θέσεις, τις προτάσεις και τη δράση τους. Η γαλλική Λίγκα στρέφεται προς ένα «πιο πλατύ και πλουραλιστικό κόμμα» μετά τις ευρωεκλογές, εννοώντας στην πράξη άμβλυνση των θέσεών της ώστε να συνεργαστεί με κομμάτια του σοσιαλιστικού κόμματος, των Πράσινων και του ΚΚΓ. Το SSP στο μανιφέστο του για τις Ευρωεκλογές αντικατέστησε τον στόχο της «σοσιαλιστικής Ευρώπης» με αυτόν της «κοινωνικής Ευρώπης», δεν έχει ούτε μία αναφορά στην εθνικοποίηση και τον έλεγχο των εργαζομένων στις μεγάλες επιχειρήσεις και καταλήγει στο αίτημα για ανεξάρτητη Σκοτία πάνω σε καπιταλιστική βάση που ουσιαστικά ταυτίζεται με το αίτημα του Σκοτσέζικου Εθνικιστικού Κόμματος.
Η Κομουνιστική Επανίδρυση ήδη αποχώρησε από την ΕΑΑ και παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο ΚΕΑ (δες σχετικό άρθρο) ενώ το Βρεττανικό RESPECT (Σεβασμός) με τη συμμετοχή του SWP (αντίστοιχο του ΣΕΚ στην Ελλάδα), που κατεβαίνει στις ευρωεκλογές με στόχο την εκλογή ευρωβουλευτή, έχει μια διακήρυξη που δεν λέει τίποτα διαφορετικό από αυτά που λένε τα κόμματα της ΚΕΑ, δεν έχει καμία αναφορά στον σοσιαλισμό και ο ηγέτης του Γκαλογουέι καλεί τα συνδικάτα «να παραμείνουν συνδεδεμένα» με το Εργατικό Κόμμα του Τ. Μπλερ.
Αυτές οι εξελίξεις αντικειμενικά βάζουν φρένο στις διαδικασίες για την ανάπτυξη της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Η λογική του «βάζω νερό στο κρασί για να πάρω περισσότερους ψήφους» δεν είναι η λογική των επαναστατών αλλά των ρεφορμιστών. Αν οι μάζες δουν ένα νερωμένο πρόγραμμα και δυσδιάκριτες διαφορές με τα παραδοσιακά κόμματα της αριστεράς, τότε θα προτιμήσουν να παραμείνουν σε αυτά έστω και με μισή καρδιά.
Ειδικά σε μια εποχή που η χρεωκοπία της σοσιαλδημοκρατίας και του σταλινισμού συναντιέται με την κεντροαριστερή λογική των κομμάτων του ΚΕΑ, το πεδίο δράσης για τις δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς είναι ανοικτό και η ευκαιρία σημαντική.
