Κοιτώντας τον πίνακα των αποτελεσμάτων των Ευρωεκλογών και των εδρών στο νέο Ευρωκοινοβούλιο για να φτάσει κάποιος στην Αριστερά πρέπει να ξεκινήσει …από το τέλος.
Εκεί θα δει την Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά (GUE-NGL) με 5.19% και 39 έδρες, 13 λιγότερες από τις προηγούμενες ευρωεκλογές. Τίποτα δεν θυμίζει το τοπίο του 2014 όπου το σύνθημα ΣΥΡΙΖΑ–PODEMOS Venceremos έδινε τον τόνο των εξελίξεων καθώς μια σειρά νέοι αριστεροί σχηματισμοί σε μια σειρά χώρες είχαν ραγδαία άνοδο σε συνδυασμό με την πτώση του δικομματισμού.
Στις φετινές ευρωεκλογές τον τόνο έδωσαν συντηρητικοί εθνικιστικοί και ακροδεξιοί σχηματισμοί, με πιο εμβληματικές τις πρωτιές της Λεπέν στην Γαλλία, του Σαλβίνι στην Ιταλία, του Φάρατζ στην Βρετανία, του Καντίνσκι στην Πολωνία και του Όρμπαν στην Ουγγαρία.
Αυτό έχει οδηγήσει πολλούς σε απαισιόδοξα συμπεράσματα για «νεοσυντηρητικό χειμώνα» που θυμίζουν λίγο το αρχικό κλίμα σε ΗΠΑ και Βραζιλία μετά την εκλογή των Τραμπ και Μπολσονάρου.
Πίσω από την αρχική εικόνα τα πράγματα είναι πιο σύνθετα και αντιφατικά.
Πτώση των Χριστιανοδημοκρατών και των Σοσιαλδημοκρατών
Καταρχήν συνολικά στην ΕΕ οι Χριστιανοδημοκράτες (ΧΔ) και οι Σοσιαλδημοκράτες (ΣΔ) πήραν μαζί 43.5% και είχαν πτώση 75 εδρών, χάνοντας την απόλυτη πλειοψηφία που είχαν στο προηγούμενο Ευρωκοινοβούλιο. Παντού στην Ευρώπη, τα κόμματα του κατεστημένου χάνουν όλο και περισσότερο την αξιοπιστία τους, απορρίπτωνται από μαζικά στρώματα της κοινωνίας και πληρώνουν το τίμημα της εφαρμοζόμενης λιτότητας.
Στην Γερμανία οι ΧΔ χάνουν 7.4% των ψήφων και οι ΣΔ το 11.8%.
Στην Βρετανία οι Συντηρητικοί είχαν εκλογική πανωλεθρία όπου το κόμμα τους ήρθε 5ο με μόλις 9% όταν το 2014 είχε πάρει 23.31%, ενώ πτώση είχαν και οι Εργατικοί του Κόρμπιν.
Στην Γαλλία, κανένα από τα 3 κόμματα που βγήκαν πρώτα στις ευρωεκλογές δεν ανήκει στα δύο «παραδοσιακά» μπλοκ του ευρωκοινοβουλίου.
Στην Ιταλία η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία και η παραδοσιακή δεξιά είναι έτσι και αλλιώς πολύ χαμηλά.
Η ακροδεξιά δεν πέτυχε τον στόχο της
Η ακροδεξιά είχε επιτυχίες όχι όμως στο βαθμό που περίμενε και επιδίωκε. Από τις 3 ευρωομάδες των ακροδεξιών και των εθνικιστών, οι 2 είχαν άνοδο και η μία πτώση. Οι ευρωβουλευτές τους αυξήθηκαν και έφτασαν στο σύνολο τους το 1/4 της ευρωβουλής, αντί για το 1/3 που είχε βάλει στόχο ο Σαλβίνι, και δεν κατάφεραν να αναδειχτούν σε δεύτερη ή τρίτη δύναμη. Ενώ και η πανευρωπαϊκή συγκέντρωση 11 ακροδεξιών κομμάτων που οργάνωσε προεκλογικά ο Σαλβίνι στο Μιλάνο είχε πενιχρή συμμετοχή λίγων χιλιάδων.
Η Λεπέν ήρθε πρώτη αλλά με απώλεια 1.5% στα ποσοστά της από το 2014 παρά το νέο «λίφτινγκ» που έκανε στο κόμμα της.
Στην Αυστρία το FPO ήρθε τρίτο με απώλεια 2.2%.
Στην Ισπανία το Vox πήρε 6.5% ενώ ένα μήνα πριν είχε πάρει πάνω από 10% στις εθνικές εκλογές.
Στην Φιλανδία οι ακροδεξιοί Φιλανδοί έμειναν στάσιμοι με 13.3%.
Στην Ολλανδία το κόμμα του Τ. Μποντέ ήρθε τέταρτο με 11%, ενώ το κόμμα του Βίλντερς συρρικνώθηκε στο 4.1%.
Στην Ιταλία ο Σαλβίνι ήρθε βέβαια πρώτος με πάνω από 30% όταν στις δημοσκοπήσεις είχε φτάσει και το 37%.
Στην Γερμανία το ακροδεξιό Afd πήρε 11% έναντι 12.6 % που είχε πάρει στις εθνικές εκλογές του 2017.
Στην Ελλάδα η ναζιστική Χρυσή Αυγή έχασε 280.000 ψήφους, και πήρε ποσοστό 4.5% πέφτοντας στην 5η θέση από την 3η που κατείχε.
Στην Ουγγαρία το πάλαι ποτέ ναζιστικό Γιόμπικ έπεσε στο 6.5% όταν είχε πάρει 14.67% το 2014.
Παρά το γεγονός ότι η ακροδεξιά προσπαθεί να εμφανιστεί σαν κάτι «νέο», σε μαζικά στρώματα αποκαλύπτεται ότι όταν πάρουν την εξουσία, γινονται και αυτοί σαν τα «κανονικά» κόμματα του κατεστημένου. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το FPO της Αυστρίας μετά την αποκάλυψη του βίντεο που δείχνει στέλεχος του να διαπραγματεύεται οικονομική στήριξη ολιγαρχών με ανταλλαγή κρατικά συμβόλαια. Αυτή η κατανόηση κόβει σε ένα βαθμό τη δυναμική τους. Όλα αυτά βέβαια δεν σημαίνουν ότι η ακροδεξιά δεν είχε άνοδο και δεν αποτελεί κίνδυνο, δίνουν όμως μια πιο ισορροπημένη εικόνα των εξελίξεων.
Αποχή και πολιτικό κενό
Το 50.9% των ευρωπαίων πολιτών που συμμετείχε στις εκλογές είναι ανεβασμένο σε σχέση με το 42.6% του 2014 αλλά αποκαλύπτει ότι στην Ενωμένη καπιταλιστική Ευρώπη των 508 εκατομμυρίων και των 28 χωρών, 1 στους 2 πολίτες δεν πήγαν να ψηφίσουν…
Το πολιτικό κενό ποτέ δεν ήταν μεγαλύτερο. Η αρνητική ψήφος επίσης. Αυτοί που πήγαν να ψηφίσουν βασικά και στην πλειοψηφία τους πήγαν για να ψηφίσουν ενάντια σε κάποιον άλλο και κύρια ενάντια στα κόμματα που εφάρμοζαν λιτότητα.
Ενδεικτικά στην Βρετανία το κόμμα Brexit που έφτιαξε ο Φάραζ λίγο πριν τις εκλογές και αφού είχε παραιτηθεί από το προηγούμενο κόμμα του το UKIP αμέσως μετά το δημοψήφισμα για το Brexit, ήρθε πρώτο. Αυτό βασικά έγινε γιατί καταποντίστηκε η Μέι και έπεσαν 10 μονάδες οι Εργατικοί καθώς ο ηγέτης των Εργατικών Τ. Κόρμπιν με την θολή πολιτική του δεν κατάφερε να αξιοποιήσει την μαζική είσοδο εκατοντάδων χιλιάδων νέων μελών μετά την προσωρινή -και ως ένα βαθμό- αριστερή στροφή του κόμματος.
Οι Πράσινοι
Οι Πράσινοι είχαν άνοδο σε μια σειρά χώρες. Στην Γερμανία ήρθαν δεύτεροι, ανεβάζοντας το ποσοστό τους στο 20,5%. Στην Γαλλία κατακτούν την τρίτη θέση με 13,2%, στην Πορτογαλία φαίνεται ότι κατακτούν για πρώτη φορά έδρα στην Ευρωβουλή και στη Φινλανδία είναι για πρώτη φορά δεύτεροι. Περίπου το 1/3 των νέων έως 30 ετών υπολογίζεται ότι ψήφισαν το κόμμα των Πρασίνων στην Ε.Ε. των 28.
Και βέβαια οι Πράσινοι ούτε κάτι νέο είναι ούτε κάτι αληθινά ριζοσπαστικό. Πίσω από την ευαισθησία για το περιβάλλον κρύβουν την λογική τους για μια «πιο ορθή» διαχείριση του καπιταλιστικού συστήματος. Έχουν υποστηρίξει ιμπεριαλιστικές πολεμικές επεμβάσεις, και έχουν μπει σε κυβερνήσεις με δεξιούς και σοσιαλδημοκράτες εφαρμόζοντας λιτότητα και ιδιωτικοποιήσεις.
Πρόκειται για μια ακόμη εξέλιξη που βασικά έχει να κάνει με την αποτυχία της Αριστεράς να δώσει εναλλακτική λύση και πρόταση αλλά και την διαρκώς αυξανόμενη ευαισθησία που προκαλούν η κλιματική αλλαγή και οι ζοφερές επιστημονικές προβλέψεις για το περιβάλλον.
Προοπτικές
Η ΕΕ βρίσκεται στις παραμονές μιας νέας διεθνούς οικονομικής κρίσης. Πριν ξεσπάσει η νέα κρίση ήδη 113 εκατομμύρια Ευρωπαίοι βρίσκονται σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού.
Στην βάση τους οι Ευρωπαϊκές κοινωνίες βράζουν από οργή, πνίγονται στην απελπισία, αναζητούν κάθε πιθανή χαραμάδα για να εκφραστούν.
Σημαντικοί αγώνες έγιναν ή βρίσκονται σε εξέλιξη. Τα κίτρινα γιλέκα στην Γαλλία βρίσκονται σε κινητοποιήσεις εδώ και 6 μήνες. Σημαντικές και πολύ μαζικές αντιφασιστικές διαδηλώσεις έγιναν σε Γερμανία, Ιταλία, Αυστρία κα. Αγώνες για τα δικαιώματα των γυναικών και το περιβάλλον ξεσπούν σε κάθε μεριά της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Δυναμικές εργατικές και φοιτητικές κινητοποιήσεις είχαμε σε μια σειρά χώρες στα Βαλκάνια (Σερβία, Αλβανία, Ρουμανία κα).
Την προηγούμενη περίοδο το πολιτικό εκκρεμές της Ευρώπης ήταν στραμμένο στα αριστερά.
Το βασικό τέμπο των εξελίξεων κρατούσαν κόμματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα όπου τον πήρε το κίνημα από ένα κόμμα του 4% και τον εκτόξευσε σε λίγα χρόνια στο 36% και στην εξουσία. Κόμματα όπως το Μπλόκο στην Πορτογαλία, οι Ποδέμος στην Ισπανία κα, είχαν στα χέρια τους σημαντική δύναμη η οποία έγινε άμμος εξαιτίας των υποχωρήσεων και των συμβιβασμών με το κεφάλαιο και τους πολιτικούς του εκπροσώπους.
Έτσι φτάσαμε σε μια κατάσταση όπου οι κοινωνίες πασχίζουν απελπισμένα να βρουν πολιτικές λύσεις ψηφίζοντας ότι βρίσκουν πρόσφορο μπροστά τους. Ακροδεξιούς, Πράσινους, κωμικούς, κόμματα χυλό τύπου «5 Αστέρια» στην Ιταλία ή ξανά σοσιαλδημοκράτες όπως στην Ισπανία και την Πορτογαλία πρόσφατα.
Η νέα οικονομική κρίση που έρχεται στην Ευρώπη θα ασκήσει περαιτέρω πιέσεις και θα οξύνει τους ανταγωνισμούς μεταξύ των εθνικών κρατών. Στην μάχη μεταξύ των «παραδοσιακών» κομμάτων του κατεστημένου (που αντιπροσωπεύουν το «ευρωπαϊκό όραμα») και των νέων ακροδεξιών κομμάτων (που αντιπροσωπεύουν κομμάτια της αστικής τάξης που θέλουν αναδίπλωση στα εθνικά κράτη) οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα δεν πρέπει να πάρουν το μέρος κανενός. Είναι απόλυτη ανάγκη να προχωρήσει το χτίσιμο ανεξάρτητων φορεών της εργατικής τάξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να επανέλθει η αυτοπεποίθηση και η ελπίδα και προκειμένου να μην επιτρέψουμε τον εργασιακό μεσαίωνα και τους εθνικισμούς να καταστρέψουν τις ζωές μας.
