Στις 09/12/09 αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος (ΥΠΕΚΑ) το νέο νομοσχέδιο (ν/σ) για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) στην Ελλάδα1. Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο σκανδαλώδες, τόσο από περιβαλλοντική όσο και από οικονομική και κοινωνική σκοπιά.
Οι ΑΠΕ στο έλεος των νόμων της αγοράς
Σύμφωνα με το ν/σ, μέχρι το 2020 στην Ελλάδα το 20% της ακαθάριστης ενέργειας θα πρέπει να παράγεται από ΑΠΕ. Αυτό που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι κατ’ αρχήν το ποσοστό αυτό είναι ανεπαρκές για να μειωθούν ουσιαστικά οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της Ελλάδας και δεύτερο, ότι ακόμα και αυτός ο ανεπαρκής στόχος είναι αμφίβολο αν θα επιτευχθεί. Το ΥΠΕΚΑ δεν παρουσιάζει κανένα συγκεκριμένο σχέδιο που να εξηγεί: πόσες ΜWh (μεγαβατώρες) ενέργειας θα πρέπει να παραχθούν από ΑΠΕ, τι είδους ΑΠΕ θα χρησιμοποιηθούν, σε ποια σημεία της Ελλάδας θα δημιουργηθούν και ποιοι θα τις εγκαταστήσουν!
Η απουσία ενός συγκεκριμένου σχεδίου για την ανάπτυξη των ΑΠΕ οφείλεται στο γεγονός ότι το ΥΠΕΚΑ δεν αναθέτει το έργο στη ΔΕΗ, αλλά καλεί επιχειρήσεις και ιδιώτες να επενδύσουν σε αυτές. Ένας δημόσιος φορέας όπως η ΔΕΗ, θα είχε τη δυνατότητα (αν υπήρχε βέβαια πολιτική βούληση) να παρουσιάσει ένα συγκεκριμένο σχέδιο ανάπτυξης των ΑΠΕ στο οποίο:
– τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ θα αντικαθιστούσαν συγκεκριμένες μονάδες που χρησιμοποιούν σήμερα ορυκτά καύσιμα – μετεκπαιδεύοντας και όχι απολύοντας τους εργαζόμενους σε αυτές.
– οι ΑΠΕ θα αναπτυσσόταν στη βάση όχι κερδοσκοπικών αλλά επιστημονικών και κοινωνικών κριτηρίων (π.χ. διαλέγοντας τη σωστή ΑΠΕ για την κάθε περιοχή της Ελλάδας και ορίζοντας χαμηλές τιμές για το «πράσινο» ηλεκτρικό ρεύμα εφόσον η «πρώτη ύλη», δηλαδή ο ήλιος, ο αέρας κοκ είναι δωρεάν)
Η κυβέρνηση όμως επιλέγει να αναθέσει τη ανάπτυξη των ΑΠΕ στους ιδιώτες και τις «μαγικές» δυνάμεις της αγοράς …
Τι είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέγειας (ΑΠΕ)
Από την ακτινοβολία του ήλιου, τον αέρα, τη θερμότητα στα βαθύτερα στρώματα της γης και άλλες φυσικές πηγές, μπορεί με τη βοήθεια νέων τεχνολογιών (π.χ. φωτοβολταϊκά πάρκα, αιολικά πάρκα, εγκαταστάσεις γεωθερμίας κοκ) να παραχθεί ενέργεια. Η ενέργεια αυτή είναι «καθαρή» ή «πράσινη», με την έννοια ότι κατά την παραγωγή της, στην ατμόσφαιρα δεν εκλύονται (ή εκλύονται ελάχιστα) αέρια του θερμοκηπίου – που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη. Οι πηγές γι’ αυτή την «πράσινη» ενέργεια ονομάζονται ανανεώσιμες, καθώς «δεν εξαντλούνται ποτέ» – σ’ αντίθεση με το πετρέλαιο, το λιγνίτη, ή το φυσικό αέριο, ο ήλιος, ο αέρας κοκ, δεν μπορούν να «στερέψουν».
Καταστροφή του περιβάλλοντος στο όνομα της προστασίας του
Το νέο ν/σ δίνει τη δυνατότητα τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ να εγκατασταθούν σε δάση, αιγιαλούς, περιοχές Natura 2000, περιοχές «απόλυτης προστασίας της φύσης», στον πυθμένα της θάλασσας κοκ. Έτσι ο κάθε ιδιώτης μπορεί στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος να το … καταστρέψει.
Το δίλημμα που θα θέσει το ΥΠΕΚΑ είναι το εξής: τι είναι πιο αποτελεσματικό στη μάχη ενάντια στην υπερθέρμανση του πλανήτη; Ένα δάσος, μια λίμνη, μια περιοχή Natura ή ένα φωτοβολταϊκό, αιολικό, γεωθερμικό κοκ. πάρκο;
Πρόκειται για ένα ψεύτικο δίλημμα! Ας πάρουμε για παράδειγμα την περίπτωση των δασών. Τα δάση δεσμεύουν CO2 και άλλα αέρια του θερμοκηπίου. Οι ΑΠΕ από την άλλη παράγουν ενέργεια εκπέμποντας ελάχιστα ή μηδενικά αέρια του θερμοκηπίου. Η λογική προσέγγιση δεν είναι να διαλέξουμε είτε τα δάση είτε τις ΑΠΕ, αλλά να διαλέξουμε και τα δυο, με τον εξής απλό τρόπο: οι εγκαταστάσεις των ΑΠΕ να μην χωροθετηθούν στα δάση, αλλά σε άλλες εκτάσεις.
Υποτίθεται βέβαια πως για να αποφευχθούν οι μεγάλες περιβαλλοντικές καταστροφές, για κάθε σταθμό παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ θα έχει συνταχθεί μια μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ). Πόσο αξιόπιστες θα είναι αυτές οι ΜΠΕ όταν την ευθύνη σύνταξής τους θα την έχουν οι ίδιες εταιρίες που αναλαμβάνουν τη δημιουργία σταθμών παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ και όταν σύμφωνα με το ν/σ , το μόνο που θα πρέπει να αποδείξουν είναι ότι η καταστροφή που θα προκαλέσουν… δεν θα είναι ανεπανόρθωτη!
Περιβαλλοντικά εγκλήματα και αύξηση της τιμής του ρεύματος
Για να επενδύσει το ιδιωτικό κεφάλαιο στις ΑΠΕ, η κυβέρνηση τους δίνει «κίνητρα» …
Η δημόσια γη παραχωρείται δωρεάν σε όποιον ιδιώτη θέλει να εγκαταστήσει σε αυτήν μια μονάδα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ (η μονάδα θα ανήκει βέβαια στον ιδιώτη και όχι στο δημόσιο). Ποια είναι η δημόσια γη; Τα δάση, ο αιγιαλός, ο πυθμένας της θάλασσας, οι περιοχές Natura 2000, οι περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης κοκ. Έτσι ο κάθε ιδιώτης θα μπορεί να αποψιλώσει π.χ. ένα κομμάτι δάσους για να δημιουργήσει στη θέση του μια επιχείρηση ΑΠΕ, καθώς και όλα τα συνοδευτικά έργα (δρόμους πρόσβασης, υποσταθμούς, εγκαταστάσεις για το προσωπικό κ.α.). Αξίζει να σημειωθεί ότι στο νομοσχέδιο δεν τίθεται κανένα όριο στον αριθμό των σταθμών ΑΠΕ που μπορούν να εγκατασταθούν σε μια περιοχή ? δηλαδή μπορεί σε ένα δάσος να εγκατασταθούν 2, 3, ή και 13 σταθμοί ΑΠΕ και έτσι να καταστραφεί ένα τεράστιο κομμάτι του.
Η δημιουργία ιδιωτικών επιχειρήσεων ΑΠΕ επιδοτείται από το κράτος κατά 40%, ενώ στη συνέχεια οι ιδιώτες θα πουλούν το ρεύμα στη ΔΕΗ σε τιμές που ξεπερνούν μέχρι και 10 φορές την τιμή με την οποία η ΔΕΗ πουλά το ρεύμα στους καταναλωτές2! Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Η ΔΕΗ θα κινδυνεύει με χρεοκοπία, κατά συνέπεια η πώλησή του εναπομείναντος δημόσιου τμήματός της θα είναι «επιβεβλημένη», η αγορά ενέργειας θα «απελευθερωθεί» πλήρως ενώ η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος για τους καταναλωτές θα αυξάνεται διαρκώς.
Τέλος, το ν/σ, συμπεριλαμβάνει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας τις «ενεργειακές καλλιέργειες» (καλλιέργειες για την παραγωγή βιοκαυσίμων) και τους μεγάλους υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Για λόγους έλλειψης χώρου να αναφέρουμε εδώ μόνο πως οι μεγάλοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί θεωρούνται εδώ και χρόνια ακόμα και από την Ε.Ε. και τον ΟΗΕ καταστροφικοί για το περιβάλλον3, ενώ οι ενεργειακές καλλιέργειες πέρα από τις καταστροφικές περιβαλλοντικές συνέπειες (απαιτούν μεγάλες ποσότητες φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων που μολύνουν το έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα, προκαλούν ερημοποίηση των εδαφών, κ.α.4) οδηγούν στην αύξηση της τιμής των τροφίμων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα γι’ αυτό είναι η κατακόρυφη άνοδος της τιμής των βασικών τροφίμων το 2008 που οδήγησε σε εξεγέρσεις πεινασμένων σε 31 χώρες του τρίτου κόσμου (Αϊτή, Αφρική κοκ) και προήλθε σε μεγάλο βαθμό από τη μετατροπή μεγάλων εκτάσεων καλλιεργειών που παρήγαγαν τρόφιμα σε καλλιέργειες για βιοκαύσιμα.
ΑΠΕ για το λαό και όχι για το κεφάλαιο το ιδιωτικό
Αναπτύσσοντας τις ΑΠΕ στα δάση, τους αιγιαλούς, τις προστατευόμενες περιοχές κοκ …
… ονομάζοντας ΑΠΕ, πηγές και διαδικασίες παραγωγής ενέργειας που όχι μόνο δεν προστατεύουν αλλά καταστρέφουν το περιβάλλον …
… εκτινάσσοντας την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στα ύψη, στο όνομα της «προστασίας» του περιβάλλοντος και μετατρέποντας τις ΑΠΕ σε εχθρό των λαϊκών στρωμάτων …
…το Υπουργείο «καίει» ένα από τα πιο σημαντικά όπλα που έχουμε αυτή τη στιγμή για να σταματήσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη και να βάλουμε φρένο στις κλιματικές αλλαγές.
Γι αυτό διεκδικούμε:
Αποφασιστική στροφή στις ΑΠΕ. Συγκεκριμένα πλάνα με στόχο το συντομότερο δυνατό να έχουμε τον συντριπτικό όγκο της ενέργειας της χώρας από σταθμούς ΑΠΕ.
Οι καλλιέργειες για την παραγωγή βιοκαυσίμων και οι μεγάλοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί να σταματήσουν να συγκαταλέγονται στις ΑΠΕ.
Κανένας σταθμός ΑΠΕ να μην δημιουργηθεί σε δάσος, προστατευόμενη περιοχή ή ευαίσθητο οικοσύστημα.
Έξω τα ιδιωτικά συμφέροντα από τις ΑΠΕ. Η ευθύνη γι’ αυτούς να ανήκει αποκλειστικά σε μια δημόσια ΔΕΗ, με αποφασιστική συμμετοχή των εργαζομένων και της κοινωνίας στον έλεγχο και τη διαχείριση.
_____
1 Σχέδιο Νόμου: «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», 9/12/2009, www.minenv.gr
2Το 2008 η ΔΕΗ πούλαγε το ρεύμα 50,95 ευρώ/MWh στις βιομηχανίες και 88,34 ευρώ/MWh στους οικιακούς καταναλωτές. Οι τιμές με τις οποίες η ΔΕΗ είναι νομικά υποχρεωμένη να αγοράζει το ρεύμα από τους ιδιώτες που έχουν έναν σταθμό παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ ξεκινούν από τα 87,84 /MWh και φτάνουν μέχρι 507,14 /MWh ανάλογα με τον τύπο και τη χωροθέτηση της ΑΠΕ.
3 π.χ. Food and Argiculture Organization (FAO) of the United Nations: ?Crops and Drops?, 2002 (http://www.fao.org/docrep/005/Y3918E/y3918e00.htm) & European Environment Agency (EEA) ?Reservoirs and Dams? http://www.eea.europa.eu/themes/water/european-waters/reservoirs-and-dams
4 biotechwatch.gr: «Βιοκαύσιμα: Όταν η θεραπεία γίνεται χειρότερη της ασθένειας» (http://biotechwatch.gr/agrofuels2)
