Πολιτική Κατάσταση
1. Η περίοδος που διανύουμε χαρακτηρίζεται από την ολομέτωπη και σκληρή επίθεση της αστικής τάξης ενάντια στους εργαζόμενους από τη μια. Και από την άλλη από την αδυναμία της εργατικής τάξης να αμυνθεί με ένα συγκεκριμένο τρόπο και να δώσει μια προοπτική στον αγώνα της που να κατευθύνεται στην ανατροπή των πολιτικών του κεφαλαίου.
2. Η ΝΔ κέρδισε με σχετική ευκολία τις εκλογές του 2004 βασισμένη, καταρχήν στη φθορά του ΠΑΣΟΚ αλλά και σε προεκλογικές υποσχέσεις που δημιούργησαν προσδοκίες σε κάποιο κόσμο ότι ‘έρχονται καλύτερες ημέρες’. Αμέσως μετά του Ολυμπιακούς άρχισε να μιλά για την ανάγκη μιας ‘ήπιας προσαρμογής’ που στην πράξη αποδείχθηκε μια πολύ σκληρή επίθεση ενάντια στους εργαζόμενους, ανάλογη με αυτή της περιόδου 1990 – 1993 της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Οι μηδενικές αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, η αύξηση των έμμεσων φόρων και του ΦΠΑ, η αρχή της κατάργησης της μονιμότητας στο δημόσιο που άρχισε με τον ΟΤΕ, το χτύπημα των ασφαλιστικών δικαιωμάτων στις τράπεζες, η ουσιαστική κατάργηση του 8ώρου και η μείωση του κόστους των υπερωριών αποτελούν ουσιαστικά το πρώτο πακέτο μέτρων που η ΝΔ πέρασε την προηγούμενη περίοδο. Ακολουθούν το ξεπούλημα των δημόσιων επιχειρήσεων (ΔΕΗ, ΕΛΤΑ, ΕΥΔΑΠ, ΟΑ) και το συνολικό άνοιγμα του ασφαλιστικού που επί της ουσίας θα αφορά το χτύπημα των συντάξεων και την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης.
3. Σε λιγότερο από 2 χρόνια η κυβέρνηση της ΝΔ κατάφερε να εξαφανίσει το ύφος ‘σεμνότητας και ταπεινότητας’ που είχε προβάλει από την αρχή ο Καραμανλής. Μέχρι σήμερα 2 βουλευτές, ένας υφυπουργός και πολλά ανώτερα στελέχη και διευθυντές δημοσίων οργανισμών, διορισμένων από τη ΝΔ όταν έγινε κυβέρνηση, έχουν παραιτηθεί ‘για λόγους ευθιξίας’ όταν το όνομά τους συνδέθηκε με τη διαφθορά και τη διαπλοκή. Οι εσωκομματικές κόντρες, ενόψει και δημοτικών εκλογών, αποκαλύπτουν τη σχέση στελεχών του κόμματος με τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα (Στοίχημα και Κόκκαλης), την εξάρτηση από την εκκλησία (εκκλησιαστικά ΑΕΙ) και τα μεγάλα ΜΜΕ, το ρόλο που παίζουν στη διατήρηση της κρατικής διαφθοράς (παραδικαστικά κυκλώματα). Συνολικά η ΝΔ και ο Καραμανλής, που αρχικά προέβαλλαν το προφίλ της ‘αδιάφθορης’ παράταξης που θα βάλει τέλος στη διαπλοκή, θα ‘επανιδρύσει’ το κράτος και θα συγκρουστεί με τους ‘νταβατζήδες’, ταυτίζονται όλο και περισσότερο στη συνείδηση του κόσμου με τη διαφθορά και με τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρηματιών.
4. Η επίθεση της κυβέρνησης της ΝΔ ενάντια στους εργαζόμενους υποτίθεται ότι βασίζεται σε μια απαραίτητη φάση προσαρμογής που χρειάζεται η ελληνική οικονομία προκειμένου τα πράγματα να πάνε πολύ καλύτερα στο μέλλον για όλους μας. Ουσιαστικά όμως τέτοιου είδους ‘φάσεις προσαρμογής’ και ‘εθνικοί στόχοι’ είναι η καραμέλα κάθε κυβέρνησης που προσπαθεί να νομιμοποιήσει τις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζει. Οι ‘εθνικοί στόχοι’ της ΕΕ αρχικά, του ευρώ αργότερα, της ‘Ελλάδας του 2000’ και των Ολυμπιακών Αγώνων τελευταία, καθώς και η επίφαση της ‘φάσης προσαρμογής’ όταν το κάθε κόμμα διαδεχόταν το προηγούμενο στην εξουσία, χρησιμοποιήθηκαν από τις κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ όλα τα προηγούμενα χρόνια για αυτό το λόγο.
5. Η ουσία της επίθεσης βρίσκεται από τη μια στη φάση που βρίσκεται ο ελληνικός καπιταλισμός. Μετά από μια περίοδο οικονομικής ευφορίας και ανάπτυξης, η οποία βασιζόταν σχεδόν αποκλειστικά στα χρήματα των ΚΠΣ (κοινοτικών πλαισίων στήριξης) και τα δημόσια έργα ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων, αναγκάζεται τώρα να προσγειωθεί στην πραγματικότητα. Και από την άλλη στη διεθνή οικονομική και πολιτική κατάσταση. Σε συνθήκες διεθνούς οικονομικής στασιμότητας οι αστικές τάξεις ακόμα και των πιο ισχυρών οικονομιών (Γερμανία) εφαρμόζουν τις πιο άγριες πολιτικές λιτότητας. Η ελληνική αστική τάξη δεν θα μπορούσε να μείνει πίσω σε αυτό.
6. Η κυβέρνηση της ΝΔ και ο Καραμανλής παρουσιάζονται ενθουσιασμένοι σχεδόν που, παρά τη σκληρότητά τους, όλα τα μέτρα που ήθελαν πέρασαν ουσιαστικά ‘αναίμακτα’, χωρίς δηλαδή σημαντικές αντιδράσεις και μεγάλες κοινωνικές συγκρούσεις (ο Καραμανλής δεν είναι ο ‘μισητός’ πρωθυπουργός που είχε γίνει ο Μητσοτάκης την περίοδο 90 – 93). Και είναι γεγονός ότι οι κινητοποιήσεις που έγιναν σε διάφορους κλάδους, όπως στις τράπεζες, τον ΟΤΕ, στους αγρότες, στα μεγάλα εργοστάσια που έκλεισαν, ήταν απομονωμένοι, ασύνδετοι μεταξύ τους, χωρίς να έχουν μια πολιτική προοπτική που να δίνει απάντηση στην επίθεση της κυβέρνησης. Αυτό το γεγονός δε σημαίνει συμφωνία με τα μέτρα που περνάει η ΝΔ. Οι κινητοποιήσεις των εργαζόμενων στους δημόσιους οργανισμούς που ξεπουλιούνται, των χιλιάδων συμβασιούχων, των απολυμένων από τα εργοστάσια της βορείου Ελλάδας που έκλεισαν έδειξαν δύο πράγματα. Πρώτον τη συσσωρευμένη οργή που υπάρχει στην ελληνική κοινωνία ως αποτέλεσμα των αδιεξόδων στα οποία έχουν οδηγήσει οι πολιτικές της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Και δεύτερον, την αδυναμία αυτής της οργής να εκφραστεί με ένα συγκεκριμένο τρόπο και να δώσει την προοπτική της ανατροπής των πολιτικών του κεφαλαίου.
7. Την περίοδο 1990 – 1993 ήταν οι συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ κυρίως που, κάτω από την πίεση της κοινωνίας και των εργαζομένων, μπήκαν μπροστά στις κινητοποιήσεις των εργαζομένων. Έτσι η υπεράσπιση των εργατικών κατακτήσεων συνδέθηκε με την ανατροπή της κυβέρνησης της ΝΔ και την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, με αποτέλεσμα κάθε αγώνας και κάθε εργατική κινητοποίηση να έχει έναν ορατό στόχο και μια συγκεκριμένη προοπτική. Σήμερα κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.
ΠΑΣΟΚ
8. Πλέον το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να παίξει κανένα τέτοιο ρόλο. Οι πολιτικές που εφάρμοσε όλη την τελευταία δεκαετία ήταν ανοιχτά νεοφιλελεύθερες. Σκληρή λιτότητα, ξεπούλημα δημοσίων οργανισμών, χτύπημα της δημόσιας παιδείας και υγείας, σκάνδαλα και διαπλοκή με τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Όπως αναλύσαμε σε προηγούμενα κείμενα, το ΠΑΣΟΚ έχει αστικοποιηθεί, δηλαδή είναι καθαρά ένα κόμμα του κεφαλαίου σε αντίθεση με το παρελθόν που προσπαθούσε να εξισορροπήσει ανάμεσα στα αντικρουόμενα συμφέροντα εργατικής και αστικής τάξης – παρότι στο τέλος κατέληγε να στηρίζει βέβαια τα συμφέροντα της αστικής.
9. Η σημερινή ηγεσία του ΠΑΣΟΚ επιβεβαιώνει με τον καλύτερο τρόπο κάτι τέτοιο. Ο Γ. Παπανδρέου και το επιτελείο του σε καμία περίπτωση δεν μπόρεσαν να διαφοροποιηθούν από τις πολιτικές που εφαρμόζει η ΝΔ, σε καμιά εργατική κινητοποίηση δεν επιχείρησαν να κάνουν προτάσεις που να κινούνται στην κατεύθυνση της υπεράσπισης των εργαζομένων. Στον ΟΤΕ οι συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ ήταν αυτοί που πούλησαν ωμά και κυνικά τη μονιμότητα στο δημόσιο τομέα. Στη ΓΣΕΕ, η ηγεσία της, που είναι στην ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, ήταν αυτή που ουσιαστικά συναίνεσε στην κατάργηση του 8ώρου. Για αυτό το λόγο μεγάλα τμήματα της αστικής τάξης στήριξαν το ΠΑΣΟΚ σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις λόγω του μεγαλύτερου ελέγχου που ασκεί στα περισσότερα συνδικάτα.
10. Ο βαθμός της αστικοποίησης του ΠΑΣΟΚ και των οργανωμένων φορέων του (νεολαία, ΠΑΣΠ, ΠΑΣΚΕ) είναι τέτοιος που δεν θα του επιτρέψει να γυρίσει στις παλιές παραδόσεις του.
11. Ο ένας λόγος έχει να κάνει με το ίδιο το κόμμα, τις θέσεις του και την ανυπαρξία του σε οποιοδήποτε κοινωνικό αγώνα. Γιατί ακόμα και αν ο Γ Παπανδρέου φαίνεται εντελώς ανεπαρκής, δεν είναι αυτή καθεαυτή η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ που το προσδιορίζει ως κόμμα της αστικής τάξης. Ακόμα και αν αλλάξει η ηγεσία του το επόμενο διάστημα, που δεν είναι απίθανο, δεν θα σημάνει κάποια ουσιαστική αλλαγή στη φύση του κόμματος.
12. Ο άλλος λόγος είναι η ταύτιση του ΠΑΣΟΚ στη συνείδηση της κοινωνίας με τη ΝΔ και η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης πλέον των εργαζομένων προς αυτό. Ακόμα και στο ενδεχόμενο μεγάλων κοινωνικών εκρήξεων οι πιο σοβαροί και προχωρημένοι εργαζόμενοι δεν θα ψάξουν τους ηγέτες τους ανάμεσα στους συνδικαλιστές και τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Η τεράστια έλλειψη εμπιστοσύνης της κοινωνίας προς το ΠΑΣΟΚ προέρχεται τόσο από τις πολιτικές που εφάρμοσε ως κυβέρνηση, όσο και από το ανοικτό και ξεκάθαρο ξεπούλημα των αγώνων από τους συνδικαλιστές του.
Η αριστερά
13. Στα συνεδριακά κείμενα του 1999 και του 2003 γράφαμε: «Αυτοί που διαμαρτύρονται περισσότερο για το ‘δικομματισμό’, δηλαδή τα κόμματα της αριστεράς, είναι αυτοί που σε τελευταία ανάλυση είναι υπεύθυνοι για τη συντήρησή του. Το μαζικό κίνημα δεν μπορεί να δει πως θα σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος των ατέρμονων επιθέσεων και των αντεργατικών κυβερνήσεων. Η συνολική εικόνα είναι, έτσι, αντιφατική. Από τη μια αγανάκτηση και οργή, από την άλλη αδιέξοδο και απογοήτευση, συνδυασμένα. Τέτοιες περιπλοκές στις εξελίξεις δεν αποτελούν έκπληξη για του μαρξιστές. Χρειάζεται χρόνος, μετά από ιστορικής σημασίας πισωγυρίσματα του κινήματος, όπως τη χρεοκοπία και κατάρρευση των παραδοσιακών ηγεσιών του κινήματος, ‘κομμουνιστών’ και ‘σοσιαλιστών’, για να μπορέσει το κίνημα να ‘ξανασταθεί’ στα πόδια του, να ανασυστήσει τις ταξικές του οργανώσεις και να ξαναμπεί επιθετικά στη μάχη για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Αυτό ισχύει όσο και αν από αντικειμενικής άποψης ο καπιταλισμός είναι υπερώριμος για την ανατροπή του. Γιατί όπως εξήγησε ο Μαρξ από την εποχή του, δεν υπάρχει αυτόματη σχέση ανάμεσα στις αντικειμενικές ανάγκες και τη συνείδηση του μαζικού κινήματος, η συνείδηση κατά κανόνα υστερεί».
14. Παρά το μέγεθος της επίθεσης της αστικής τάξης ο δικομματισμός παραμένει ισχυρός και τα ποσοστά της αριστεράς στάσιμα. Παρά την οργή και την αγανάκτηση που υπάρχει στα εργατικά και νεολαιίστικα στρώματα, τα επίσημα κόμματα της αριστεράς εμφανίζουν στασιμότητα ή το πολύ οριακή άνοδο. Αυτό, αν και ακούγεται παράδοξο για την περίοδο που διανύουμε όπου ανοίγουν μια σειρά ζητήματα προνομιακά για το χώρο της αριστεράς, εξηγείται από τη φύση τόσο του ΚΚΕ όσο και του ΣΥΝ.
ΚΚΕ
15. Το ΚΚΕ από τη δεκαετία του 90 και μετά κατάφερε να ξαναχτίσει τις δυνάμεις του που είχαν υποστεί σοβαρό πλήγμα από την κατάρρευση του σταλινισμού. Την προηγούμενη περίοδο κατάφερε να σταθεροποιήσει την απήχησή του στην κοινωνία στα ποσοστά του 6% με 7% και να καθιερωθεί ως το μεγαλύτερο κόμμα της αριστεράς. Σε περιόδους όπως η σημερινή, περιόδους επίθεσης του κεφαλαίου στα δικαιώματα και τις κατακτήσεις των εργαζομένων, το ΚΚΕ φαίνεται να ξεπερνά τα ποσοστά αυτά οριακά (σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις). Αυτό έχει να κάνει με τις αντικειμενικές συνθήκες αφενός και αφετέρου με το κενό που υπάρχει στα αριστερά του πολιτικού σκηνικού. Οι ρίζες του ΚΚΕ στην ελληνική κοινωνία, το γεγονός ότι στηρίζεται σε παραδοσιακά ταξικά στρώματα και η αντικαπιταλιστική φρασεολογία που χρησιμοποιεί του επιτρέπουν να κερδίζει, έστω και οριακά, μεγαλύτερη υποστήριξη κατά καιρούς.
16. Ωστόσο, το ΚΚΕ δεν υπάρχει περίπτωση να ξαναφθάσει να έχει την ισχύ που είχε τις δεκαετίες του 1970 και 1980 και πολύ περισσότερο να αποτελέσει το βασικό, μαζικό κόμμα της εργατικής τάξης που θα ανατρέψει το πολιτικό σκηνικό. Οι ψήφοι που παίρνει στις δημοτικές εκλογές και τις ευρωεκλογές και του επιτρέπουν κατά καιρούς να εμφανίζει υψηλότερα ποσοστά, είναι ψήφοι διαμαρτυρίας με ευκαιριακό και προσωρινό χαρακτήρα. Δεν αποτελούν δηλαδή ψήφους ταύτισης με την πολιτική και την ιδεολογία του κόμματος. Η αδυναμία του ΚΚΕ να αναπτυχθεί και να κερδίσει μαζική επιρροή στην εργατική τάξη και τη νεολαία έχουν να κάνουν με το χαρακτήρα του κόμματος που παραμένει σταλινικό.
17. Καταρχήν είναι το ζήτημα της δημοκρατίας που κρατάει μακριά τα πιο πρωτοπόρα κομμάτια των εργαζομένων και της νεολαίας από σταλινικά κόμματα όπως το ΚΚΕ. Το ζήτημα της δημοκρατίας δεν αφορά μόνο την εσωτερική λειτουργία του κόμματος αλλά και τη στάση του απέναντι στο κίνημα. Η αντιδημοκρατική στάση απέναντι στο κίνημα είναι κάτι οργανικό στο σταλινισμό, ο οποίος δεν αντέχει στην πολιτική κριτική και δεν έχει εμπιστοσύνη στο ίδιο το κίνημα για να παίρνει τις αποφάσεις του με ένα δημοκρατικό τρόπο. Αυτό φαίνεται τόσο στα διάφορα ‘συντονιστικά’ που κάνει το ΚΚΕ σε μαθητές και φοιτητές, αλλά και στη συνδικαλιστική του παρουσία και στον τρόπο λειτουργίας του ΠΑΜΕ.
18. Από την άλλη η καιροσκοπική τακτική του ΚΚΕ στα ζητήματα των συνεργασιών και της παρέμβασής του στο εργατικό και νεολαιίστικο κίνημα το απομακρύνει και από τους εργαζόμενους και από τη νεολαία. Οι χωριστές συγκεντρώσεις, η διοργάνωση κομματικών συλλαλητηρίων, τα κομματικά συντονιστικά, η δημιουργία του ΠΑΜΕ και η εξέλιξή του ως το κομματικό σωματείο του ΚΚΕ μπορεί να συσπειρώνουν τα κομματικά μέλη και το στενό περίγυρο του κόμματος, οδηγούν όμως στην όλο και μεγαλύτερη περιχαράκωση του ΚΚΕ γύρω από τον εαυτό του. Η αδυναμία του γίνεται ξεκάθαρη όταν την ίδια ώρα που καλεί σε δικές του συγκεντρώσεις στο όνομα της ‘καθαρότητας’ και της ‘καμιάς επαφής με τους ξεπουλημένους της ΓΣΕΕ’, αναγκάζεται να συμμετέχει στις απεργίες που καλούν τα επίσημα συνδικάτα (όταν προσπάθησε το Νοέμβρη του 2004 να καλέσει σε γενική απεργία ως ΠΑΜΕ απέτυχε παταγωδώς).
19. Τέλος είναι το μοντέλο που υποστηρίζει το ΚΚΕ σαν την εναλλακτική σοσιαλιστική κοινωνία. Η πλειονότητα των μαχητών του νεολαιίστικου και εργατικού κινήματος έχει σήμερα ισχυρά αντισταλινικά χαρακτηριστικά – απορρίπτει δηλαδή το μοντέλο του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, του μονοκομματισμού και της δικτατορίας των γραφειοκρατών στο όνομα δήθεν της εργατικής τάξης.
20. Η απήχηση του ΚΚΕ σήμερα αποτελεί λίγο πολύ και τα όριά του. Το ΚΚΕ δεν μπορεί να αποτελέσει μαζική διέξοδο για τους εργαζόμενους και τη νεολαία. Οι συνεργασίες στο όνομα του «μετώπου» αφορούν κινήσεις, κόμματα και προσωπικότητες χωρίς μαζικό αντίκτυπο. Το ΚΚΕ επιμένει στο Αντιιμπεριαλιστικό, Αντιμονοπωλιακό, κλπ, Μέτωπό του, το οποίο εδώ και μια δεκαετία καθόρισε σαν κεντρική στρατηγική του, παρά την παταγώδη αποτυχία του στόχου αυτού.
21. Το ΠΑΜΕ δεν έχει προχωρήσει σε ουσιαστικά βήματα από τη ώρα που δημιουργήθηκε. Παρόλο που είχε ως στόχο τη δημιουργία ενός εργατικού μετώπου που θα περιλαμβάνει και άλλους πλην του ΚΚΕ, όχι μόνο δεν το πέτυχε αλλά αντίθετα βλέπουμε σήμερα στελέχη του, που υποτίθεται έδιναν την εικόνα του μετώπου, να αποχωρούν από αυτό (μέλη της Κομμουνιστικής Ανανέωσης, του ΔΗΚΚΙ κα).
22. Το γεγονός ότι η δική μας οργάνωση εντάσσει στις γραμμές της αρκετά πρώην μέλη της ΚΝΕ, οι διαγραφές για τις οποίες μαθαίνουμε μελών και ομάδων της ΚΝΕ στο Πάντειο και την Κομοτηνή, η αδυναμία των τελευταίων προφεστιβαλικών εκδηλώσεων, κυρίως στην περιφέρεια, να προσελκύσουν μεγαλύτερα κομμάτια της νεολαίας, κλπ, δείχνουν ότι στη νεολαία του ΚΚΕ αναπτύσσονται διεργασίες που στο μέλλον θα προετοιμάσουν νέες συγκρούσεις στο εσωτερικό του κόμματος.
23. Όλα αυτά βέβαια καθόλου δε σημαίνουν ότι σε μια σύντομη περίοδο το ΚΚΕ θα απομαζικοποιηθεί και θα συρρικνωθεί. Κι αυτό έχει να κάνει με τις παραδόσεις του, με το μηχανισμό που έχει κατορθώσει να φτιάξει όλα αυτά τα χρόνια και κυρίως με το γεγονός ότι αποτελεί το κύριο εργατικό κόμμα της αριστεράς χωρίς να υπάρχει κάποια ουσιαστική αντιπολίτευση, με μαζική απήχηση, στα αριστερά του.
24. Ωστόσο, η χρεοκοπία της τακτικής του ΚΚΕ, η αδυναμία του να απευθυνθεί σε πλατύτερα κομμάτια της κοινωνίας και της νεολαίας ειδικότερα, ο σταλινισμός του που είναι απορριπτέος για τα πιο πρωτοπόρα κομμάτια των νέων θα σπρώχνουν όλο και περισσότερους στην αναζήτηση άλλων αριστερών ιδεών και με αυτή την έννοια θα δημιουργείται το έδαφος για την ανάπτυξη των δικών μας δυνάμεων.
Συνασπισμός
25. Ο ΣΥΝ παραμένει ένα ρεφορμιστικό κόμμα που εκφράζει τα πιο ψηλά εισοδηματικά στρώματα της εργατικής τάξης και μικροαστικά στοιχεία.
26. Μπορεί να φαίνεται αρκετά ελκυστικός σε κομμάτια της νεολαίας (και κυρίως της φοιτητικής) και αυτό έχει να κάνει με το προφίλ του ‘ανοικτού’ και ‘ευαίσθητου’ κόμματος σε μια σειρά κοινωνικά ζητήματα (εκκλησία, ομοφυλοφιλία, ρατσισμός κλπ). Ωστόσο, είναι εμφανής η αδυναμία του να πάρει σαφή θέση σε συγκεκριμένα ταξικά ζητήματα και κυρίως σε ότι αφορά τους εργατικούς αγώνες. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι δεν παίζει κανένα ρόλο στους ταξικούς αγώνες.
27. Οι αντιφάσεις του δεν θα του επιτρέψουν να αναπτυχθεί και να αποκτήσει απήχηση σε μεγαλύτερα κομμάτια της κοινωνίας. Και επομένως δεν αναμένεται να ξεπεράσει κατά πολύ τα ποσοστά της απήχησης που είχε μέχρι σήμερα.
28. Την ίδια ώρα που υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι του, κυρίως η νεολαία, που κινείται αρκετά αριστερά, που καταδικάζει την κεντροαριστερά (διαφωνεί σε κυβερνητική συνεργασία με ΠΑΣΟΚ) και που υποστηρίζει την ‘αριστερή’ στροφή του ΣΥΝ προς το σχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ μαζί με οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, οι κεντρικές επιλογές του κόμματος δεν κινούνται στην ίδια κατεύθυνση. Η ένταξη του ΣΥΝ στο Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς το οποίο αποτελείται από τους κατεξοχήν εκφραστές της κεντροαριστεράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και η συνεργασία με την ΠΑΣΚΕ στο συνδικαλιστικό κίνημα, αποτελούν τα πιο κτυπητά παραδείγματα. Και βέβαια το γεγονός πως ένα μεγάλο κομμάτι της ηγεσίας του κόμματος όλο και πιο απροκάλυπτα επιζητά συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ τώρα που το τελευταίο δεν είναι στην κυβέρνηση, είτε σε επίπεδο δήμων είτε και για μελλοντικές κυβερνητικές συνεργασίες, δείχνει πόσο αντιφατική είναι η κατάσταση στο εσωτερικό του κόμματος.
29. Ο ΣΥΝ στην πραγματικότητα αποτελείται από πολλά ρεύματα και τάσεις καθώς και από στελέχη που λειτουργούν λίγο έως πολύ ‘αυτόνομα’. Ουσιαστικά όμως δύο τάσεις κυριαρχούν. Αυτή γύρω από το Αριστερό Ρεύμα που απορρίπτει την κεντροαριστερά και προωθεί τη συμμετοχή του κόμματος στο Φόρουμ και το ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτή γύρω από τους Ανανεωτικούς (Παπαγιαννάκης, Χατζησωκράτης…) οι οποίοι έχουν σαφή τοποθέτηση υπέρ της συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και διαφοροποιούνται από το υπόλοιπο κόμμα δημόσια, ουσιαστικά σε όλα τα βασικά ζητήματα που προκύπτουν.
30. Αυτή τη στιγμή είναι το Αριστερό Ρεύμα το οποίο φαίνεται ενισχυμένο στο εσωτερικό του κόμματος. Ωστόσο, είναι εντελώς συγκεχυμένο ιδεολογικά πράγμα που ενισχύει την αντιφατικότητα του ΣΥΝ. Τα μέλη και τα στελέχη που εντάσσονται σε αυτό δεν έχουν μια συγκεκριμένη πολιτική και ιδεολογική ταυτότητα και ως εκ τούτου δεν έχουν μια συγκεκριμένη πολιτική πρόταση ούτε για το κόμμα τους (τι κόμμα θέλουν και πως θα το κάνουν) ούτε για την κοινωνία. Την ίδια στιγμή για παράδειγμα που το ΑΡ καταδικάζει την κεντροαριστερά, τοποθετείται ξεκάθαρα υπέρ του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς στο οποίο συμμετέχουν κόμματα που έκαναν συγκυβέρνηση με τη σοσιαλδημοκρατία.
31. Η συνύπαρξη δύο ρευμάτων στο ΣΥΝ με τόσο διαφορετικές κατευθύνσεις κανονικά θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μήνυμα διάσπασης. Αυτό αποκαλύπτουν οι τεράστιες διαφορές των δύο βασικών ρευμάτων. Αυτό επιβεβαιώνουν και οι τελευταίες εξελίξεις για την επιλογή της υποψηφιότητας για το δήμο της Αθήνας. Οι αρχικές σκέψεις για τον Παπαγιαννάκη συνάντησαν την αντίδραση του ΑΡ και των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ. Και η πρόταση του Αλαβάνου για τον Τσίπρα συνάντησε την οργισμένη αντίδραση των Ανανεωτικών που επιχειρηματολογούν υπέρ του Παπαγιαννάκη με βάση τη διεισδυτικότητά του στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Και αυτό παρόλο που ο Τσίπρας σε καμιά στιγμή της πορείας του δεν ταυτίστηκε με την αριστερά του κόμματος. Αντίθετα θεωρείτο ότι άνηκε στο στενό περιβάλλον του πρώην προέδρου του Συν Κωνσταντόπουλου.
32. Αυτό που κρατάει το ΣΥΝ ενωμένο είναι η αδυναμία της καθεμιάς τάσης να παίξει έναν ανεξάρτητο ρόλο και τελικά να επιβιώσει μόνη της. Οι μεν Ανανεωτικοί φοβούνται προς το παρόν την πλήρη ενσωμάτωση στο ΠΑΣΟΚ και καταλαβαίνουν ότι ως ανεξάρτητη κίνηση θα είχαν το μέλλον του Μπίστη και της ΑΕΚΑ. Οι δε του ΑΡ διστάζουν να έρθουν σε μια απευθείας σύγκρουση με τους κεντροαριστερούς του κόμματος γιατί δεν έχουν καμιά εμπιστοσύνη στις δικές τους δυνάμεις ότι μπορούν να υπάρξουν ανεξάρτητα από τους πρώτους.
33. Για αυτό και όλες οι βασικές πολιτικές επιλογές του κόμματος τελικά κινούνται στη λογική του συμβιβασμού μεταξύ των δύο τάσεων. Πάνω σε μια τέτοια λογική κινήθηκε ο ΣΥΝ με την επιλογή του Α. Αλαβάνου στην ηγεσία του κόμματος, ο οποίος δεν ανήκε ποτέ σε καμιά από τις δύο τάσεις. Η επιλογή του δε σηματοδοτεί μια γενικότερη αλλαγή για το κόμμα. Ο Αλαβάνος, αν και με λίγο πιο αριστερό προφίλ από αυτό του Κωνσταντόπουλου, επιλέχθηκε για την ηγεσία του κόμματος ουσιαστικά για να παίξει το ρόλο που πιο πριν έπαιζε ο προκάτοχός του. Το ρόλο δηλαδή του ισορροπιστή μεταξύ των δύο ρευμάτων, το ρόλο εκείνου που θα βρίσκει το μέσο όρο των δύο απόψεων.
ΣΥΡΙΖΑ
34. Η δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ ήταν μια επιλογή της ηγεσίας του ΣΥΝ στα πλαίσια μιας εμπειρικής στροφής προς τα αριστερά. Μερικά χρόνια πριν είχε προηγηθεί μια επίσης εμπειρική στροφή του ΣΥΝ προς τα δεξιά, που τον οδήγησε και εκτός βουλής στις εκλογές του 1996. Η απουσία καθαρού προγράμματος και προσανατολισμού, οι συγκεχυμένες ιδεολογικές αναφορές του κόμματος, οι εσωτερικές του αντιφάσεις, όλα αυτά καθιστούν τον ΣΥΝ ευάλωτο πότε στις πιέσεις που δέχεται από το κίνημα, πότε στις πιέσεις που δέχεται από την αστική τάξη. Την τελευταία περίοδο οι αντικειμενικές συνθήκες έσπρωξαν το ΣΥΝ αριστερά, ενισχύθηκε το αριστερό Ρεύμα και αυτό άνοιξε το δρόμο για τη συνεργασία με δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς και τελικά για τη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ.
35. Στις συζητήσεις για τη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχαν, εκτός απ’ τον ΣΥΝ, η ΔΕΑ, η ΚΟΕ, η ΚΕΔΑ και η ΑΚΟΑ. Τελικά όλοι οι πιο πάνω πλην της ΚΟΕ συμμετείχαν στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ στις βουλευτικές. Η οργάνωσή μας σωστά διαχώρισε από τη θέση της και αρνήθηκε να μπει στο ΣΥΡΙΖΑ.
36. Καταγγείλαμε κατ’ αρχήν το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ που ήταν ξεκάθαρα ένα πρόγραμμα δεξιό ρεφορμιστικό. Ήταν ένα πρόγραμμα τόσο γενικό και ρευστό που θα μπορούσαν να υπογράψουν ακόμα και ηγετικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Ουσιαστικά οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ έβαζαν την υπογραφή τους στο πρόγραμμα του Συνασπισμού.
37. Καταγγείλαμε επίσης το γεγονός ότι οι όροι συνεργασίας του ΣΥΡΙΖΑ καθορίζονταν από το Συνασπισμό σε τέτοιο βαθμό που ουσιαστικά ‘εξαφάνιζε’ τις υπόλοιπες δυνάμεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο ΣΥΡΙΖΑ να εμφανίζεται στην κοινωνία ως ο ΣΥΝ και ‘κάποιοι άλλοι γύρω από αυτόν’. Αυτοί οι λόγοι έκαναν και την οργάνωση να εκτιμήσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μπορέσει να αποκτήσει δυναμική στην κοινωνία και να ελκύσει μαζικά κομμάτια των εργαζομένων και της κοινωνίας.
38. Το ότι δεν συνεργαστήκαμε με το ΣΥΡΙΖΑ δε σημαίνει ότι από θέση αρχής δεν συνεργαζόμαστε με ρεφορμιστικά κόμματα όπως ο Συνασπισμός. Η οργάνωση θα μπορούσε να εξετάσει τη συμμετοχή της σε ρεφορμιστικούς σχηματισμούς που θα αποκτούσαν δυναμική στην κοινωνία. Αυτά τα σημεία αναπτύσσονται πιο αναλυτικά στο κείμενο για τα «καθήκοντα».
39. Η εξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ πολύ γρήγορα επιβεβαίωσε την ανάλυση της οργ. Ο ΣΥΡΙΖΑ μόλις και μετά βίας κατάφερε να μπει στη βουλή, ο ΣΥΝ αρνήθηκε να εκπληρώσει τις συμφωνημένες από πριν υποχρεώσεις του απέναντι στις άλλες οργανώσεις (να υπάρχει εκπρόσωπος των υπόλοιπων στη Βουλή), η ΔΕΑ είχε δύο διασπάσεις, η ΚΟΕ πέρασε σοβαρά εσωτερικά προβλήματα, το ίδιο και οι ΑΚΟΑ, ΚΕΔΑ και γενικά το εγχείρημα ουσιαστικά κατέρρευσε. Το αποτέλεσμα ήταν λίγους μήνες μετά ο ΣΥΝ να κατέβει ως ΣΥΝ και όχι ως ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές και όλοι να είναι δυσαρεστημένοι.
40. Σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ τυπικά υπάρχει και λειτουργεί, ουσιαστικά όμως έχει πέσει σε τέλμα. Οι οργανώσεις που τον στήριξαν σέρνονται πίσω από το Συνασπισμό ο οποίος καθορίζει την πολιτική του ανεξάρτητα από αυτές. Η ΔΕΑ, η ΚΟΕ και πλέον το Κόκκινο δεν έχουν βγάλει συμπεράσματα από αυτή την εμπειρία και επιμένουν σε μια συνεργασία με το ΣΥΝ και για το επόμενο διάστημα. Όσες προσπάθειες και να γίνουν για την ανασύσταση του ΣΥΡΙΖΑ, αυτός δεν θα μπορέσει να αποκτήσει ουσιαστικά μεγαλύτερη εκλογική απήχηση απ’ αυτή που είχε πριν ο ΣΥΝ και να αποκτήσει έτσι σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις.
Φόρουμ
41. Το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ βρίσκεται επίσης σε ένα τέλμα. Η ανάπτυξη και η απήχηση που βρήκε στην περίοδο του αντιπολεμικού κινήματος υποχώρησε σημαντικά με την πτώση του κινήματος. Σήμερα τα περισσότερα τοπικά φόρουμ υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν καθόλου. Αλλά ακόμα και στις περιπτώσεις που λειτουργούν στοιχειωδώς αποτελούνται κατά κύριο λόγο από τα μέλη των οργανώσεων που το απαρτίζουν (ΣΥΡΙΖΑ + δίκτυο, 2 ΟΚΔΕ, Ξ).
42. Εμείς συμμετέχουμε στο Φόρουμ γιατί αποτελεί ένα μέτωπο οργανώσεων που μπορεί και συντονίζει τη δράση τους πάνω στα ζητήματα στα οποία συμφωνούν. Μας βοηθά να έχουμε μια καλή σχέση με τις υπόλοιπες οργανώσεις και να συνεργαζόμαστε σε συγκεκριμένα ζητήματα που προκύπτουν (αντιφασιστική αντισυγκέντρωση πρόσφατα, αντιρατσιστικά συλλαλητήρια). Και επίσης γιατί στο ενδεχόμενο εμφάνισης ενός νέου αντιπολεμικού ή αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος μπορεί να αποκτήσει ξανά κάποια δυναμική. Το Φόρουμ ωστόσο, δεν μπορεί να παίξει το ρόλο ενός πολιτικού συνασπισμού που να παρεμβαίνει σε ότι ζήτημα προκύπτει. Και αυτό γιατί οι εσωτερικές του αντιφάσεις, και κυρίως η παρουσία του ΣΥΝ, δεν θα του επιτρέψουν να βγαίνει με μια ενιαία θέση σε ζητήματα όπως τα εργασιακά, τα εκπαιδευτικά, το κυπριακό κοκ.
Η υπόλοιπη εξωκοινοβουλευτική αριστερά
43. Οι δυνάμεις που κινούνται γύρω από το ΜΕΡΑ παραμένουν στάσιμες ή και φθίνουσες. Η κατάσταση στο ΝΑΡ φαίνεται όλο και χειρότερη αν σκεφτεί κανείς ότι ακόμα και το προγραμματισμένο για την προηγούμενη άνοιξη συνέδριό του αναβλήθηκε για άλλη μια φορά. Οι τελευταίες κινητοποιήσεις στη ΔΕΘ και η απόπειρα ξεχωριστής συγκέντρωσης των δυνάμεων του ΜΕΡΑ αποκάλυψαν ξανά το σεχταρισμό του χώρου και την περιθωριοποίησή του από το εργατικό κίνημα.
44. Σε περιόδους ύφεσης του κινήματος ο σεχταρισμός τέτοιων δυνάμεων δεν φαίνεται τόσο κτυπητός. Όσο όμως οι αντικειμενικές συνθήκες σπρώχνουν το κίνημα προς τα εμπρός οι δυνάμεις αυτές θα τείνουν να περιθωριοποιούνται όλο και περισσότερο.
45. Αυτό δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό με τα ΕΑΑΚ. Στο φοιτητικό χώρο, που έχει από τη φύση του μικροαστικά χαρακτηριστικά, τα ΕΑΑΚ κρατάνε ως ένα βαθμό σταθερή την εκλογική απήχησή τους, με μικρές μειώσεις στα ποσοστά τους, αν και έχουν εμφανώς μειωμένη παρουσία σε σχέση με το παρελθόν. Αυτό έχει να κάνει με την απουσία άλλων μαζικών αριστερών παρατάξεων, με τις παραδόσεις τους στο χώρο της αριστεράς καθώς και με το αντί – ΚΝΕ συναίσθημα που χαρακτηρίζει μια μεγάλη μάζα αριστερών φοιτητών που αναζητούν ριζοσπαστικές λύσεις.
46. Οι δυνάμεις του παραδοσιακού μαοϊκού χώρου (εκτός ΚΟΕ, που αναφέρεται στο χώρο του Φόρουμ), ΚΚΕ-μλ και μλ-ΚΚΕ, παραμένουν στάσιμες ή και φθίνουσες. Έχουν μικρή παρουσία στους φοιτητικούς χώρους αλλά έχουν αξιοσημείωτη, σε σχέση με τις δυνάμεις της αριστεράς, παρουσία στο χώρο των εκπαιδευτικών, όπως και σε μερικούς δήμους (πχ Βύρωνα). Σε κεντρικό επίπεδο χαρακτηριστικό τους είναι οι ξεχωριστές συγκεντρώσεις και η αντίληψη του «οι μόνοι συνεπείς εμείς». Όπως ο σταλινισμός έτσι και ο μαοϊσμός έχουν ξεπεραστεί ιστορικά και δεν μπορούν να εμπνεύσουν τη νέα γενιά εργαζομένων.
47. Το ΣΕΚ εξακολουθεί να έχει τη σχιζοφρενική τακτική που όλοι ξέρουμε. Από το σεχταρισμό και τη σούπερ επαναστατικότητα από τη δεκαετίας του 90 μέχρι τις αρχές του 2000 («Μία μόνο λύση, επανάσταση») πέρασε στον οπορτουνισμό και στην άρνηση ουσιαστικά της υπεράσπισης του σοσιαλιστικού, επαναστατικού προγράμματος. Και αυτό είναι ξεκάθαρο τόσο στα διεθνή τμήματά του (Γερμανία, Αγγλία) όσο και στην Ελλάδα (Αντικαπιταλιστική Συμμαχία).
ΛΑΟΣ – ακροδεξιά
48. Η εμφάνιση του ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη και η τάση καθιέρωσής του στο πολιτικό σκηνικό αποτελεί έναν σοβαρό κίνδυνο. Η άκρα δεξιά, που πάντα υπήρχε στην Ελλάδα αλλά ήταν ενσωματωμένη στη ΝΔ, εμφανίζεται σαν ανεξάρτητο πολιτικό κόμμα. Η λαϊκιστική ρητορική του Καρατζαφέρη βασίζεται πάνω στα κοινωνικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας. Χρησιμοποιώντας ‘αριστερά’ συνθήματα για τα κοινωνικά ζητήματα, πολύ αντί-ιμπεριαλισμό, εθνικό και θρησκευτικό συναίσθημα, αποτελεί μια απειλή για το κίνημα.
49. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος από την άκρα δεξιά, για την επόμενη περίοδο, προέρχεται από την ενίσχυση φασιστικών συμμοριών όπως είναι η Χρυσή Αυγή, οι οποίες στηρίζονται στο ρατσισμό που αναπτύσσεται ενάντια στους μετανάστες, ιδιαίτερα τους Αλβανούς. Η Χρυσή Αυγή είχε αρκετά έντονη δραστηριότητα τα τελευταία χρόνια βασιζόμενη ακριβώς στην αποδοχή τέτοιων αντιλήψεων από κομμάτια της νεολαίας. Πρέπει βέβαια να πούμε πως η αποτυχία της Χ Α να οργανώσει το πανευρωπαϊκό κάμπινγκ που επεχείρησε τον Σεπτέμβρη του 2005 αποτελεί ένα ισχυρό πλήγμα στην προσπάθεια τους να καθιερωθούν και να δυναμώσουν.
50. Το κόμμα του Καρατζαφέρη δεν είναι ένα φασιστικό κόμμα. Περισσότερο χαρακτηριστική φασιστική οργάνωση στην Ελλάδα είναι η Χρυσή Αυγή, η οποία οργανώνει ένοπλες επιθέσεις σε αριστερούς, μετανάστες, αντιεξουσιαστές, κλπ. Και για αυτό μιλάμε για κλείσιμο των γραφείων της. Το ΛΑΟΣ δεν είναι ένα φασιστικό αλλά ένα λαϊκιστικό, ακροδεξιό. Η μάχη που δίνουμε είναι καταρχήν πολιτική και αφορά τη διάδοση των δικών μας απόψεων σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην βρίσκουν έδαφος οι απόψεις της ακροδεξιάς.
Προοπτικές
51. Αυτή τη στιγμή η ΝΔ φαίνεται αρκετά ισχυρή στις δημοσκοπήσεις παρόλο το μέγεθος της επίθεσης ενάντια στους εργαζόμενους. Διατηρεί το προβάδισμα απέναντι στο ΠΑΣΟΚ και αυτό έχει να κάνει με την πλήρη αστικοποίηση του ΠΑΣΟΚ και την ταύτισή του με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφάρμοσε ως κυβέρνηση.
52. Η οργάνωση πρέπει να είναι προετοιμασμένη για το ενδεχόμενο στις επόμενες βουλευτικές εκλογές η κοινωνία να ψηφίσει το ΠΑΣΟΚ ως μια μορφή επιλογής του ‘μικρότερου κακού’ και ως ψήφου διαμαρτυρίας απέναντι στην επίθεση της ΝΔ. Το να κερδίσει το ΠΑΣΟΚ δεν είναι απίθανο, όμως αυτό δεν θα σηματοδοτεί νέες αυταπάτες για το ρόλο που μπορεί να παίξει, μια και στη συνείδηση του κόσμου είναι ταυτισμένο σε μεγάλο βαθμό με τη ΝΔ.
53. Η εναλλαγή στην εξουσία δεν πρόκειται να σηματοδοτήσει αλλαγή στους συσχετισμούς στην ταξική πάλη. Οι αντικειμενικές συνθήκες (απανωτά χτυπήματα της αστικής τάξης ενάντια στην εργατική τάξη) είναι αυτές που θα τείνουν να αλλάζουν τους συσχετισμούς και όσο αυτό προχωράει θα αποκαλύπτει τη χρεοκοπία των επίσημων κομμάτων της αριστεράς.
54. Το ΚΚΕ δεν μπόρεσε στο παρελθόν να απαντήσει στο πολιτικό κενό της αριστεράς και δεν θα μπορέσει ούτε και τώρα. Ο ΣΥΝ το ίδιο. Τα όρια του ΣΥΡΙΖΑ φάνηκαν πολύ λίγο μετά τη δημιουργία του. Οι περίοδοι ‘ανασυγκρότησης’ και τελμάτωσης του ΣΥΡΙΖΑ θα καθορίζονται από τις συγκρούσεις στο εσωτερικό του ΣΥΝ αλλά τελικά, δεν θα μπορέσει να αποτελέσει την απάντηση στο κενό της αριστεράς όπως ήταν ο διακηρυγμένος στόχος των ιδρυτών του.
55. Οι αλλαγές στη συνείδηση των εργαζομένων και της νεολαίας μόνο προσωρινά θα κατευθύνονται στα μεγάλα κόμματα της αριστεράς. Όλο και περισσότεροι θα βγάζουν συμπεράσματα από την εξέλιξη των δύο κομμάτων. Οι όλο και μεγαλύτερες επιθέσεις ενάντια στις κατακτήσεις και τα δικαιώματα των εργαζομένων και της νεολαίας, σε συνδυασμό με τη χρεοκοπία των επίσημων κομμάτων της αριστεράς, θα δημιουργούν το κλίμα για την αναζήτηση νέων, πραγματικά ριζοσπαστικών, δηλαδή επαναστατικών ιδεών και θα καλλιεργείται το έδαφος για την ανάπτυξη των δικών μας δυνάμεων.
