Η επανεμφάνιση του Αλέξη Τσίπρα στο πολιτικό προσκήνιο είναι γεγονός. Πατώντας πάνω στην κρίση όλων των κομμάτων της λεγόμενης «κεντροαριστεράς» (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, Κίνημα Δημοκρατίας, Νέα Αριστερά) και στη φθορά της ΝΔ, κάνει μια προσπάθεια να παρουσιαστεί σαν ο μόνος που μπορεί να αντιπαρατεθεί στον Μητσοτάκη. Τι είδους «απάντηση» μπορεί όμως να δώσει ο Τσίπρας;
Μπαγκάζια
Ο Α. Τσίπρας έγινε πρόεδρος του Συνασπισμού το 2008 και το 2009 του ΣΥΡΙΖΑ. Τότε, τέθηκε στην ηγεσία ενός πολιτικού φορέα που έφερε το όνομα της ριζοσπαστικής Αριστεράς πάνω στο κύμα που είχε δημιουργήσει η ανοδική πορεία των κινημάτων εθνικά και διεθνώς. Αντιπαγκοσμιοποιητικό, αντιπολεμικό, κοινωνικά φόρουμ, φοιτητικό κίνημα 2007, εξέγερση του Δεκέμβρη 2008, κοκ. Στη συνέχεια, ήρθε η κρίση και τα Μνημόνια που έδωσαν στον ΣΥΡΙΖΑ την ευκαιρία να αναδειχτεί σαν το βασικό αντιπολιτευτικό κόμμα και να διεκδικήσει την κυβέρνηση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να πάρει την κυβέρνηση το 2015 με βασική δέσμευση την κατάργηση της λιτότητας. Αυτό ήταν που κινητοποίησε εκατομμύρια ανθρώπους να ψηφίσουν και να στηρίξουν αυτό το κόμμα, παρά τις επιφυλάξεις τους. Η συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ οδήγησε σε απογοήτευση όλον αυτό τον κόσμο.
Σήμερα, ο Τσίπρας υπερασπίζεται την κωλοτούμπα του δημοψηφίσματος του 2015. Στην πρόσφατη συνέντευξη του στην Le Monde είπε:
«Ήταν ένας τρόπος, μέσω μιας μορφής δραματοποίησης να επιτύχω παραχωρήσεις από τους πιστωτές. Και το πετύχαμε εν μέρει, η Ελλάδα μπόρεσε να αναδιαρθρώσει το δημόσιο χρέος της, γεγονός που της επέτρεψε να βγει από το διεθνές πρόγραμμα τον Αύγουστο του 2018…»
«Πιστεύω ότι η Ελλάδα χρειαζόταν δημοσιονομική εξισορρόπηση εκείνη την εποχή, όπως και η Γαλλία σήμερα»
Τέλος, μέσω της περιγραφής που κάνει δίνει και την προοπτική που βλέπει:
«Η Ελλάδα οδηγήθηκε στην κρίση για τρεις βασικούς λόγους: δυσλειτουργικό παραγωγικό μοντέλο, γενικευμένη διαφθορά και πελατειακό κράτος. Η κρίση αυτή ήταν μια σύγχρονη Οδύσσεια για τον ελληνικό λαό. Όπως η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη μετά από ένα μακρύ και δύσκολο ταξίδι, η έξοδος από τα διεθνή οικονομικά προγράμματα το 2018 σηματοδοτεί την είσοδο της Ελλάδας σε μια νέα εποχή. Ωστόσο, η συντηρητική κυβέρνηση δεν εκμεταλλεύτηκε τις ευκαιρίες…»
Τι μας λέει ο Τσίπρας εδώ; Ότι το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι οι «δυσλειτουργίες» του συστήματος, και ότι η Οδύσσεια μας τελείωσε όταν βγήκαμε στις αγορές, μόνο που η «αδύναμη» ΝΔ δεν το εκμεταλλεύτηκε.
Διαπιστευτήρια
Ο Τσίπρας φροντίζει να διαλύσει κάθε αυταπάτη ότι έχει οποιαδήποτε σχέση με τις «ριζοσπαστικές τρέλες» του παρελθόντος. Αποστασιοποιείται από το «αριστεροχώρι» όπως υποτιμητικά έχει αποκαλέσει τον χώρο της Αριστεράς.
Ενώ προφανώς κάποια τμήματα του κατεστημένου τον θεωρούν λιγότερο καλή επιλογή από τη σιγουριά της ΝΔ, υπάρχουν άλλα τμήματα του βλέπουν ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει εναλλακτική διακυβέρνηση και τον προωθούν συνειδητά. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο Β. Μαρινάκης και τα μέσα που έχει στην ιδιοκτησία του (in.gr κτλ).
Εξάλλου, ξέρουν ότι έχει δώσει διαπιστευτήρια πως θα κρατήσει ακέραιους τους βασικούς πυλώνες της πολιτικής σταθερότητας του συστήματος.
Στην εξωτερική πολιτική ήταν αυτός που προώθησε τον άξονα με Κύπρο και Ισραήλ, ενώ είχε χαρακτηρίσει τον Τραμπ «διαβολικά καλό»!
Στην οικονομική πολιτική, ήταν αυτός που αποδέχτηκε όλο το Μνημονιακό πλαίσιο και τις δεσμεύσεις της ΕΕ. Η Ελλάδα σήμερα είναι δεμένη με τα δεσμά της αποπληρωμής του χρέους ως το 2060. Έχει ξεπουλήσει κάθε στοιχείο εθνικής περιουσίας στο εγχώριο και διεθνές κεφάλαιο (λιμάνια, τραίνα, αεροδρόμια, τράπεζες κοκ).
Επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ του 2015 είχε από πίσω του ένα κόμμα και μια βάση που σε ένα βαθμό πίεζε για την εφαρμογή κάποιων προοδευτικών πολιτικών. Ο Τσίπρας του 2025 είναι απαλλαγμένος από τέτοιες πιέσεις και εμφανίζεται ως υπερκομματικός. Έτσι και αλλιώς, αυτός οδήγησε τον ΣΥΡΙΖΑ στη διαλυτική κρίση που πέρασε με τον Κασσελάκη και έχει δώσει δείγματα ότι θεωρεί τις όποιες εσωκομματικές διαδικασίες κουρελόχαρτα.
Δημοκρατικός καπιταλισμός;
Ο Τσίπρας σε συνέντευξη του στους New York Times δήλωσε ότι:
«πρέπει να αγωνιστούμε όχι για έναν δημοκρατικό σοσιαλισμό, αλλά για έναν δημοκρατικό καπιταλισμό».
Θα ήταν χρήσιμο να αναφέρει ο Αλέξης σε ποια χώρα υπάρχει σήμερα το μοντέλο του δημοκρατικού καπιταλισμού που οραματίζεται.
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάτι τέτοιο πουθενά στον πλανήτη. Στην ιστορία του όλη ο καπιταλισμός άνθισε πάνω στα ερείπια της φεουδαρχίας, φέρνοντας μια νέα κυρίαρχη τάξη, την αστική, στη θέση της παλιάς. Οι περίοδοι αστικού εκδημοκρατισμού γρήγορα παραχώρησαν τη θέση τους στη στυγνή καπιταλιστική εκμετάλλευση και τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς. Χώρες όπως η Ελλάδα δεν γνώρισαν καν έστω και για λίγο κάποια χρόνια ευημερίας και δημοκρατίας από την εποχή της ανεξαρτησίας της μέχρι τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το μεταπολεμικό boom, η επικράτηση κευνσιανών πολιτικών από τις σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις, είχαν να κάνουν με τις συγκεκριμένες συνθήκες που δημιουργήθηκαν με το τέλος του 2ου ΠΠ και τον φόβο των καπιταλιστών από την απώλεια του ελέγχου μεγάλου τμήματος του πλανήτη από τα σταλινικά καθεστώτα της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, την κινέζικη επανάσταση και τις επαναστάσεις στις αποικίες.
Ήταν μια εξαίρεση στον κανόνα προτού επανέλθει η καπιταλιστική κανονικότητα των σημερινών πολλαπλών κρίσεων (οικονομική, γεωπολιτική, περιβαλλοντική κα) που καθιστά αστεία κάθε υποψία δημοκρατικότητας στο εσωτερικό της.
Που οδηγεί η λογική του «μικρότερου κακού»;
Είναι γεγονός ότι ο κατακερματισμός και η πολιτική αδυναμία της Αριστεράς εθνικά και διεθνώς να καλύψουν το τεράστιο σημερινό πολιτικό κενό, ενισχύει το φαινόμενο της ανόδου της ακροδεξιάς. Ταυτόχρονα, σε κάποιες περιπτώσεις οδηγεί στην επανεμφάνιση συμβιβασμένων πολιτικών τύπου Τσίπρα, στη λογική του «μικρότερου κακού».
Ο Τσίπρας αποτελεί μια επιλογή ενός τμήματος του κεφαλαίου που βλέπει το κεφάλαιο Μητσοτάκη να καίγεται και να χρειάζεται ανανέωση. Κάνει προσπάθεια για αναστήλωση ενός νέου τύπου δικομματισμού που θα διασφαλίζει την αποφυγή δυσάρεστων για το σύστημα εκπλήξεων στο μέλλον.
Η λογική όμως του μικρότερου κακού είναι δοκιμασμένη.
Στις ΗΠΑ ο Τζο Μπάιντεν και η πολιτική των Δημοκρατικών άνοιξαν τον δρόμο για την επιστροφή του Ντ. Τραμπ. Ο Λούλα στην Βραζιλία άνοιξε τον δρόμο για την επικράτηση του ακροδεξιού Μπολσονάρου. Στην γειτονική Ιταλία κεντροαριστερές και κεντροδεξιές κυβερνήσεις οδήγησαν στη νίκη της Τζ. Μελόνι.
Αλλά δεν χρειάζεται να πάμε μακριά. Το 2010-2015 είχαμε την κατάρρευση επί της ουσίας του μέχρι τότε δικομματισμού. Πως ανέκαμψε η ΝΔ και κερδίζει όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις τα τελευταία 7 χρόνια; Ήταν οι συνέπειες της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, και φυσικά του ίδιου του Τσίπρα, που οδήγησαν στην επάνοδο της δεξιάς και της ακροδεξιάς.
Τελικά το ερώτημα για τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα δεν πρέπει να είναι το τι θα κάνει ο Τσίπρας αλλά τι πρέπει να κάνουμε εμείς, για τα δικά μας ταξικά συμφέροντα.
Και αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δημιουργήσουμε τη δική μας σοβαρή και ορατή εναλλακτική αντικαπιταλιστική Αριστερά. Με ενωτικούς και μαζικούς όρους, που θα χτιστεί πάνω στη βάση και την εμπειρία των εργατικών, λαϊκών και κοινωνικών κινημάτων. Που θα παίρνει οξυγόνο από τις ιστορικές κινητοποιήσεις όπως η γενική απεργία της 28ης Φλεβάρη για τα Τέμπη και θα υπενθυμίζει την αστείρευτη δύναμη του μαζικού κινήματος και του όπλου της απεργίας. Που θα αξιοποιεί το πετυχημένο παράδειγμα των πολύ καλών αποτελεσμάτων σε μια σειρά δήμους στις δημοτικές εκλογές του 2023, των σχημάτων συνεργασίας της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς.
Με δημοκρατική λειτουργία στο εσωτερικό της που θα διασφαλίζει την ισότιμη συμμετοχή οργανωμένων δυνάμεων και ανένταχτων αγωνιστών-στριών.
Με διεθνιστικό σοσιαλιστικό πρόγραμμα και στόχο την ανατροπή της σημερινής καπιταλιστικής δυστοπίας.
Η ενωτική πρωτοβουλία των 5 οργανώσεων της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (Αναμέτρηση, Μετάβαση, ΔΕΑ, ΑΠΟ, Ξεκίνημα) κινείται σε αυτή την κατεύθυνση.
