Ο Μάης του 1968 στη Γαλλία ήταν ένα συγκλονιστικό γεγονός. Οι μετασεισμικές του δονήσεις κράτησαν για χρόνια, διαπέρασαν όλη τη δεκαετία του 1970 και φτάνουν ακόμα και μέχρι τις μέρες μας. Οι κορυφαίες στιγμές του είναι πολλές – και βέβαια η σημαντικότερη όλων είναι η μετάβαση του κινήματος από τη φοιτητική διαμαρτυρία στη γενική απεργία διαρκείας της γαλλικής εργατικής τάξης.
Αυτή, η γενική απεργία διαρκείας με τις μαζικές καταλήψεις εργοστασίων και τις επιτροπές βάσης, ήταν που έκανε το γαλλικό Μάη να είναι ο γαλλικός Μάης που ξέρουμε, κόντρα στις προσπάθειες συσκοτισμού του από τα μέσα προπαγάνδας της άρχουσας τάξης και πολλούς μπουρδολόγους «ριζοσπάστες» αριστερούς διανοούμενους. Με αυτό το δεδομένο όμως και μέσα σ’ αυτό το γενικό υπόβαθρο ξεχωρίζουν δυο συγκλονιστικά στιγμιότυπα που έλαβαν χώρα, αμφότερα, στις τελευταίες τέσσερις μέρες του Μάη, ανάμεσα στις 27 και τις 30 του μήνα!
- Η «εξαφάνιση» του Ντε Γκωλ για ένα περίπου 24ωρο, στις 29 Μάη, για να επισκεφθεί τις στρατοπεδευμένες στο Μπάντεν Μπάντεν της Γερμανίας γαλλικές μονάδες και να ζητήσει υποστήριξη.
- Η γενική συνέλευση των 40-50 χιλιάδων ατόμων που καλέστηκε στο Παρίσι, στις 27 Μάη, σαν απάντηση στη συμφωνία του ΚΚΓ και των ηγεσιών των συνδικάτων με τους εργοδότες και την κυβέρνηση. Σ’ αυτή την συνέλευση ασκήθηκε, και πολύ σωστά έντονη κριτική στο ΚΚΓ και στα συνδικάτα αλλά δεν κατατέθηκαν προτάσεις για το πώς να προχωρήσει το κίνημα.
Η εξαφάνιση του Ντε Γκωλ
Ας σταθούμε κατ’ αρχήν στο γεγονός, ότι ένας από τους ισχυρότερους ανθρώπους στον πλανήτη εξαφανίζεται από το «φλεγόμενο» Παρίσι για να πάει στο Μπάντεν Μπάντεν της Γερμανίας και να συνομιλήσει με την στρατιωτική ηγεσία των 70.000 περίπου ανδρών που βρίσκονται στρατοπεδευμένοι εκεί.
Το θέμα της συζήτησης με τους εκεί στρατηγούς ήταν το εξής: αν αυτοί θα προσφέρουν στήριξη και κάλυψη στην κυβέρνηση του Ντε Γκώλ στην περίπτωση που ανατραπούν από το επαναστατικό κύμα που έχει σαρώσει τη χώρα. Με άλλα λόγια αν θα κάνουν πραξικόπημα για να αποκαταστήσουν την κυβέρνηση σε περίπτωση ανατροπής της. Οι στρατηγοί υπόσχονται στήριξη και ο Ντε Γκωλ γυρνάει στο Παρίσι με αυτοπεποίθηση και μπαίνει στην αντεπίθεση!
Είχε προηγηθεί συνάντηση του Ντε Γκωλ με τους επικεφαλής των 300.000 ενόπλων στρατιωτών και αστυνομικών στο Παρίσι. Ο Ντε Γκωλ τους πρότεινε να κτυπήσουν το κίνημα αλλά αυτοί του απάντησαν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν αυτοκτονία: οι στρατιώτες και οι αστυνομικοί θα συναδελφώνονταν με τους απεργούς εργαζόμενους και τη νεολαία και θα στρεφόντουσαν εναντίον της κυβέρνησης.
Αυτό το συμβάν από μόνο του δείχνει με γλαφυρό τρόπο το πόσο προχωρημένη ήταν η προ-επαναστατική κατάσταση στην οποία βρισκόταν η χώρα: Πάνω από 10 εκατομμύρια εργαζόμενοι σε απεργία διαρκείας – την πιο μεγάλη απεργία διαρκείας στην παγκόσμια ιστορία. Τα εργοστάσια, τα πανεπιστήμια, τα λύκεια, τα πάντα (από τους χώρους των καλλιτεχνών μέχρι τους δικαστικούς λειτουργούς) σε κατάληψη με χιλιάδες επιτροπές και συνελεύσεις βάσης να συζητάνε πως θα είναι η ζωή στη νέα κοινωνία που θεωρούν δεδομένο ότι έρχεται.
Η άρχουσα τάξη βλέπει με πανικό το χρόνο της να τελειώνει, κατανοώντας πως τα σώματα ασφαλείας δεν είναι αξιόπιστα και έτσι κι αλλιώς δεν μπορούν να συγκρατήσουν το επαναστατικό κύμα. Οι εργαζόμενοι, τα μεσαία στρώματα, η νεολαία, απορρίπτουν το σύστημα – όμως δεν ξέρουν πώς ακριβώς θα το ανατρέψουν και με τι να το αντικαταστήσουν. Ο Ντε Γκολ, δηλώνει απελπισμένος. Χαρακτηριστική είναι μια φράση του που έμεινε στην ιστορία: «Μόνο ο θεός μπορεί να σώσει τη Γαλλία».
Δεν χρειαζόταν κανένας θεός όμως για να σωθεί η Γαλλία του κεφαλαίου και της αστικής τάξης. Υπήρχε το κομμουνιστικό κόμμα Γαλλίας. Η μόνη δύναμη που «δεν έβλεπε» καμία επαναστατική δυνατότητα στον ορίζοντα ήταν το ΚΚΓ (και η Γενική Συνομοσπονδία Εργαζομένων, CGT, την οποία έλεγχε) που έκανε ότι ήταν δυνατό για να κλείσει το κίνημα, αποσπώντας μόνο κάποιες παραχωρήσεις από τους εργοδότες.
Μετά από διαπραγματεύσεις δύο ημερών η ηγεσία των συνδικάτων μαζί με τους βιομήχανους και την κυβέρνηση καταλήγουν σε συμφωνία για μισθολογικές αυξήσεις. Το ΚΚΓ μιλά για νίκη και καλεί τους εργαζόμενους να γυρίσουν στη δουλειά τους.
Το πόσο ώριμη ήταν η κατάσταση για επαναστατική ανατροπή αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η προτάσεις των συνδικάτων απορρίπτονται μαζικά από τις γενικές συνελεύσεις των εργαζομένων!
Κι αυτό παρότι η συμφωνία προνοούσε, ανάμεσα σε άλλες παροχές, 35% αύξηση στο βασικό μισθό. Το πολιτικό κενό που υπάρχει από τις 27 Μάη, μετά από την απόρριψη της συμφωνίας από την εργατική και τη νεολαιίστικη βάση, είναι εκκωφαντικό!
Η συνέλευση 50.000 στις 27 Μάη
Σ’ αυτές τις συνθήκες, το ίδιο βράδυ της 27ης Μάη, καλείται γενική συνέλευση των επαναστατημένων εργαζομένων και νεολαίας στο Στάδιο Σαρλετί. Οι συμμετέχοντες υπολογίζονται στις 50.000.
Το ΚΚΓ (που κυριαρχεί στην Αριστερά και τα συνδικάτα με 500.000 μέλη) καλεί τα μέλη του να μην συμμετάσχουν σ’ αυτή.
Οι επικεφαλής του φοιτητικού κινήματος (με πιο επιφανή τον αναρχικό φοιτητή Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ) αυτή την πιο κρίσιμη ώρα, όταν χρειάζεται απελπιστικά μια πρόταση για το πώς να προχωρήσει το κίνημα, μιλούν πολύ ώρα για τη «φαντασία στην εξουσία» (το πιο φημισμένο, πιθανά, σύνθημα του Μάη του ’68) αλλά δεν βρίσκουν λέξη να πουν για την εργατική τάξη στην εξουσία… Κατακεραυνώνουν το ΚΚΓ για την πισώπλατη μαχαιριά που επεφύλασσε στο κίνημα, αλλά δεν έχουν τίποτα να προτείνουν για το πώς να προχωρήσει το κίνημα, της νεολαίας μαζί με την εργατική βάση, μετά την προδοσία των κορυφών.
- Κι όμως αυτό που χρειάζεται το κίνημα σ’ αυτές τις συνθήκες είναι (ναι, κριτική στους πουλημένους αριστερούς και συνδικαλιστές ηγέτες, αλλά πάνω απ’ όλα) πώς να προχωρήσει μπροστά. Πώς να αντιμετωπίσει την πισώπλατη μαχαιριά και να συνεχίσει στο δρόμο της νίκης. Και οι απαντήσεις σ’ αυτό το ερώτημα δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολες (εξάλλου υπάρχει το παράδειγμα των Μπολσεβίκων που το 1917 απάντησαν ακριβώς σ’ αυτό το ερώτημα):
- Καμία υποχώρηση, απόρριψη της συμφωνίας των εργοδοτών-συνδικάτων-κυβέρνησης και συνέχιση του απεργιακού κινήματος, με στόχο τη πτώση της κυβέρνησης.
- Σύνδεση και συντονισμός των επιτροπών και των συνελεύσεων βάσης και άνοιγμα στους φαντάρους και τη βάση των σωμάτων ασφαλείας για να δημιουργήσουν τις δικές τους επιτροπές βάσης, όπως είχαν ήδη ξεκινήσει να κάνουν.
- Κάλεσμα των συνελεύσεων και επιτροπών βάσης να εκλέξουν αντιπροσώπους σε ένα εργατικό-νεολαιίστικο-λαϊκό κοινοβούλιο με απόλυτα δημοκρατικές διαδικασίες και δικαίωμα ανάκλησης των αντιπροσώπων.
- Πέρασμα της εξουσίας στο εργατικό κοινοβούλιο, τη νέα μορφή πολιτικής εξουσίας που γεννούσε ο Μάης, ακριβώς όπως έγινε στη Ρωσία το 1917 όταν οι Μπολσεβίκοι έριξαν το σύνθημα «όλη η εξουσία στα Σοβιέτ».
Η ηγεσία του ΚΚΓ συνειδητά σαμπόταρε τον εκπληκτικό Μάη του 68. Και η αναρχική και μικροαστική ηγεσία του φοιτητικού κινήματος αποδείχτηκε εντελώς ανεπαρκής για να δώσει διέξοδο. Με παρόμοιο τρόπο οι Σοσιαλιστές της εποχής, όπως ο μετέπειτα πρόεδρος Φρανσουά_Μιτεράν έβλεπαν με τρόμο το κίνημα που απειλούσε τα θεμέλια του καπιταλισμού και αναζητούσαν τρόπους να το υποσκάψουν.
Συμπέρασμα
Οι Σταλινικοί ηγέτες του ΚΚΓ ήξεραν τι έκαναν. Με ένα «στρατό» 500.000 μελών επεδίωκαν με τον πιο συνειδητό (και φρενιασμένο) τρόπο να εμποδίσουν το κίνημα να φτάσει μέχρι την τελική νίκη, την ανατροπή του καπιταλισμού και την εργατική εξουσία.
Είχαν τους λόγους τους: αν η Γαλλία προχωρούσε στην εργατική εξουσία και το σοσιαλισμό, οι μέρες της σταλινικής γραφειοκρατίας της Σοβιετικής Ένωσης ήταν μετρημένες. Στη Γαλλία δεν υπήρχε καμία πιθανότητα η εξουσία να περάσει σε ένα μονοκομματικό, παρανοϊκό καθεστώς όπως το διαμόρφωσε ο Στάλιν μετά το θάνατο του Λένιν. Μια δημοκρατική σοσιαλιστική επαναστατική Γαλλία θα έδινε το παράδειγμα και το πρότυπο για τα σοβιετικά λαϊκά στρώματα να απαλλαγούν από τη γραφειοκρατία.
Η κατάσταση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν έτσι κι αλλιώς κάθε άλλο παρά σταθερή: τη στιγμή που εξελισσόταν ο γαλλικός Μάης αναπτύσσονταν παράλληλα οι διεργασίες της Άνοιξης της Πράγας. Είχαν προηγηθεί οι μαζικές εξεγέρσεις ενάντια στη σταλινική γραφειοκρατία στην Ουγγαρία το 1956 και στην Ανατολική Γερμανία το ’53. Δύο χρόνια μετά, το 1970, ακολούθησε η Πολωνία…
Μπροστά στην προδοσία των Σταλινικών, από την άλλη, το «αυθόρμητο» του κινήματος έδειξε τα όριά του. Οι λάτρεις του αυθόρμητου, αυτοί που απορρίπτουν την ύπαρξη ενός επαναστατικού φορέα σαν προϋπόθεση για να νικήσει ένα επαναστατικό κίνημα, δεν έχουν βγάλει κανένα συμπέρασμα από τον Μάη. Αναρχικοί και μεγάλα τμήματα της μικροαστικής-ριζοσπαστικής Αριστεράς συνεχίζουν να πιπιλάνε την καραμέλα του «όχι σε κόμματα», «όχι σε μηχανισμούς» στο όνομα δήθεν της δημοκρατίας…
Όμως, αυτό που έλειπε από το Γαλλικό Μάη, το μόνο που έλειπε, ήταν μια πολιτική δύναμη που να θέλει τη νίκη και να ξέρει πώς να την πετύχει και να την κρατήσει. Που να έχει ένα επαρκή αριθμό μερικών χιλιάδων αγωνιστών μέσα στους διάφορους χώρους. Που να θέτει εκεί τις προτάσεις για μια νικηφόρα έκβαση του αγώνα. Που να προτείνει την εκλογή αντιπροσώπων για μια συνέλευση που να εκπροσωπεί τη βάση, κατ’ αρχήν του Παρισιού και μετά όλης της Γαλλίας. Που να θέσει μπροστά στο κίνημα και τις συνελεύσεις του το στόχο της κατάληψης της εξουσίας και να το επιδιώξει με πρακτικό τρόπο.
Χρειαζόταν με άλλα λόγια ένας επαναστατικός πολιτικός φορέας. Ένα επαναστατικό κόμμα –όσο κι αν η λέξεις αυτές ξενίζουν τους αναρχικούς και μικροαστούς ριζοσπάστες– είναι ο απόλυτος όρος για τη νίκη. Χωρίς αυτόν, η ήττα είναι προδικασμένη!
Ο γαλλικός Μάης μπορούσε να νικήσει. Στην πραγματικότητα ήταν μια ανάσα από το να νικήσει. Αν νικούσε θα είχε αλλάξει το πρόσωπο του πλανήτη, τη ροή της ιστορίας!
Το 1968 ήταν μια χρονιά γεμάτη επανάσταση σε παγκόσμια βάση… Την επόμενη χρονιά ο Μάης επεκτάθηκε στην Ιταλία… Δυο χρόνια μετά είχαμε την ήττα και την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Βιετνάμ κάτω από την πίεση ενός μεγαλειώδους κινήματος στις ΗΠΑ και διεθνώς! Το 1972 είχαμε την ιστορική απεργία των βρετανών ανθρακωρύχων μέσα σε ένα γενικευμένο κλίμα απεργιακού πυρετού (η απεργία επαναλήφθηκε το 1974 και έριξε την κυβέρνηση των Συντηρητικών). Το 1973 είχαμε το Πολυτεχνείο στην Ελλάδα. Την επόμενη χρονιά είχαμε την επανάσταση στην Πορτογαλία και την πτώση της Χούντας στην Ελλάδα. Την επόμενη χρονιά είχαμε τη πτώση της δικτατορίας του Φράνκο στην Ισπανία… Η σειρά των επαναστατικών γεγονότων είναι πολύ μεγάλη για να απαριθμηθεί. Στα χρόνια που ακολούθησαν το Μάη ο «αέρας» μύριζε επανάσταση, η δεκαετία του ’70, συνολικά, ήταν μια επαναστατική δεκαετία.
Αν νικούσε ο Μάης, θα είχε αλλάξει το πρόσωπο της γης γιατί θα άνοιγε το δρόμο για νίκες σε μια σειρά χώρες. Όσοι, σήμερα, στις γραμμές της Αριστεράς, βλέπουν το Μάη με «χαζοχαρούμενο» τρόπο και «ρομαντική νοσταλγία», προσφέρουν τη χειρότερη υπηρεσία! Γιατί για το ότι δεν νίκησε ο Μάης, υπάρχουν ευθύνες! Το γεγονός ότι χάθηκε μια τέτοια ιστορική ευκαιρία πρέπει να μας γεμίζει με θυμό! Ο Μάης προσφέρει συμπεράσματα για το μέλλον κι όχι «ρομαντικές αναπολήσεις» – το καθήκον μας είναι να τα αντλήσουμε, με σοβαρότητα και σε βάθος, για να προετοιμαστούμε για το μέλλον, γιατί θα έρθουν κι άλλα μεγάλα αντίστοιχα γεγονότα, αυτό είναι σίγουρο!
