Με χτεσινό μας ρεπορτάζ ενημερώσαμε για το διήμερο συζητήσεων και διαλόγου της Αριστεράς που οργάνωσε στο Ισραήλ ο «Σοσιαλιστικός Αγώνας» (η αντίστοιχη οργάνωση του «Ξ»). Στη συνέχεια παραθέτουμε την ομιλία του συντρόφου Γιάννου Νικολάου ο οποίος αντιπροσώπευσε το «Ξ» σ’ αυτή τη συνάντηση, σχετικά με τα διδάγματα από την ελληνική εμπειρία συνολικά και πιο ειδικά την άνοδο και την υποταγή του ΣΥΡΙΖΑ.
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Ευχαριστώ για την πρόσκληση.
Είναι πολύ ενδιαφέρον και νομίζω πολύ επιτυχημένο το 2ήμερο «Σοσιαλισμός 2015». Θέλω κατ’ αρχήν να σας μεταφέρω την αλληλεγγύη και τους συντροφικούς χαιρετισμούς απ’ τους συντρόφους και τις συντρόφισσες του Ξεκινήματος. Πρέπει να ξέρετε πως παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και ειδικά στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη. Οι εξελίξεις με την άνοδο της Ισλαμικής τρομοκρατίας που είναι κατ’ ευθείαν αποτέλεσμα των στρατιωτικών και πολιτικών παρεμβάσεων των μεγάλων δυνάμεων δείχνουν σε τι ακραία επικίνδυνες συνθήκες έχει φέρει την διεθνή κοινότητα ο ιμπεριαλισμός και το καπιταλιστικό σύστημα. Οι Αραβικές επαναστάσεις έστειλαν ένα σπουδαίο μήνυμα ελπίδας και προοπτικής που όμως δεν μπόρεσε να ευοδωθεί. Από την άλλη στη χώρα σας, το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, όποτε πραγματοποιείται μια αντιπολεμική ή εργατική κινητοποίηση, ένας κοινωνικός αγώνας, τον προβάλλουμε με έντονο τρόπο καθώς μόνο μέσα απ’ αυτό τον δρόμο βλέπουμε την ελπίδα για να υπάρξει μια πραγματική αλλαγή σε αυτόν τον τόπο και την ευρύτερη περιοχή.
η προδοσία της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ
Η πολιτική κατάσταση που αντιμετωπίζουμε σήμερα στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Μετά από 7 χρόνια λιτότητας, περικοπών, αντεργατικών πολιτικών από όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις, το ΔΝΤ και την Τρόικα, έχουμε μια «αριστερή» κυβέρνηση η οποία εκλέχτηκε για να ανατρέψει αυτές τις πολιτικές, αλλά μέσα σε λίγους μήνες πρόδωσε τις ελπίδες του κόσμου και μετατράπηκε στον καλύτερο σύμμαχο της Τρόικα και της άρχουσας τάξης.
Θα προσπαθήσω να εξηγήσω κάτω από ποιες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες συνέβη αυτή η προδοσία, ποιοι είναι οι βασικοί λόγοι για τη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ και ποιο είναι το πρόγραμμα με το οποίο παλεύει το «Ξ» και άλλοι μαρξιστές στην Ελλάδα, ως εναλλακτική πολιτική απέναντι στη λιτότητα και την κρίση του καπιταλισμού.
ο διεθνισμός κερδίζει έδαφος
Νομίζω πως έχετε παρακολουθήσει τις εξελίξεις στην Ελλάδα και τους αγώνες του ελληνικού εργατικού κινήματος, το οποίο δημιούργησε την ελπίδα σε εκατομμύρια εργαζόμενους διεθνώς ότι μπορεί να σπάσει, ως ένα τουλάχιστο βαθμό, τα δεσμά της λιτότητας.
Η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα στην Ελλάδα παρακολουθούν με αγωνία τις εξελίξεις τόσο στην Ευρώπη όσο και διεθνώς, ελπίζοντας στην υποστήριξη και αναζητώντας κοινούς αγώνες απέναντι στην κοινή επίθεση που δεχόμαστε. Ο διεθνισμός έχει κερδίσει σημαντικό έδαφος την προηγούμενη περίοδο τόσο στην Ελλάδα όσο, εκτιμούμε, και διεθνώς. Οι εργαζόμενοι παρακολουθούν τους αγώνες από χώρα σε χώρα προσπαθώντας να βγάλουν τα συμπεράσματα και η «Επιτροπή για μια Εργατική Διεθνή», η CWI, παλεύει για να διαδώσει την εμπειρία να αντλήσει τα συμπεράσματα σε διεθνές επίπεδο και να οργανώσει νέους αγώνες.
διεθνή διδάγματα από την ελληνική εμπειρία
Υπάρχουν πολύτιμα διδάγματα από την ελληνική εμπειρία, από τους εργατικούς και κοινωνικούς αγώνες, αλλά και εξίσου σημαντικά πολιτικά «μαθήματα».
Γιατί η εργατική τάξη στην Ελλάδα προσπάθησε να φτιάξει ένα κόμμα, ένα εργαλείο ενάντια στην άρχουσα τάξη – τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αυτό το κόμμα πέρασε σχεδόν αμέσως στο στρατόπεδο του αντιπάλου. Η εμπειρία από τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει πυξίδα για την εργατική τάξη διεθνώς, να βγάλει τα συμπεράσματα του «τι πήγε στραβά», και ιδιαίτερα οι εργαζόμενοι στην Αγγλία με την άνοδο του Κόρμπιν στην ηγεσία των Εργατικών, αλλά και στις ΗΠΑ με τον ενθουσιασμό που υπάρχει γύρω από την εκστρατεία του Μπέρνι Σάντερς.
αγώνες και πρωτοβουλίες από τα κάτω
Μιλώντας για τους εργατικούς αγώνες στην Ελλάδα, είναι σχεδόν αδύνατο να σκεφτεί κανείς τι άλλο θα μπορούσε να κάνει η εργατική τάξη από μόνη της, χωρίς ηγεσία, στον αγώνα της ενάντια στην Τρόικα. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι μεγάλοι αγώνες των προηγούμενων ετών πάντα επιβάλλονταν στις ηγεσίες των συνδικάτων –οι οποίες έπαιζαν τον ρόλο του απεργοσπάστη.
Ένα άλλο «εμπόδιο» του κινήματος ήταν η ηγεσία του ΚΚΕ, το οποίο μπορεί στα λόγια να στήριζε τις απεργίες, αλλά στην πραγματικότητα διασπούσε τον αγώνα και στην πράξη σαμπόταρε κάθε κινητοποίηση που δεν ήλεγχε.
Όλοι οι μεγάλοι αγώνες του ελληνικού μαζικού κινήματος έγιναν παρά τα όρια της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία ναι μεν δεν ήταν αντίθετη στους αγώνες αλλά την ίδια στιγμή ούτε προκάλεσε την ανάπτυξή τους, ούτε τους έδωσε κάποια κατεύθυνση.
Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες οργανώθηκαν περίπου 40 Γενικές Απεργίες, είχαμε κλαδικούς αγώνες που κράτησαν για μήνες, καταλήψεις που διήρκησαν εβδομάδες, κινητοποιήσεις που έφτασαν τις 800.000 κόσμο στο κέντρο της Αθήνας, μεγάλα κινήματα όπως το «Δεν Πληρώνω» ή τους «Αγανακτισμένους», πολύ σημαντικά παραδείγματα εργατικού ελέγχου και διαχείρισης, όπως της ΕΡΤ. Αγώνες με αυθορμητισμό, μεγάλη αποφασιστικότητα και αυτοθυσία.
Αλλά αυτά τα κινήματα ηττήθηκαν.
ο παράγοντας «ηγεσία»
Θα θέλαμε να μας εξηγήσουν όλοι όσοι «προσκυνούν» τις αναρχικές ιδέες σχετικά με τον αυθορμητισμό του κινήματος όλοι αυτοί που αρνούνται το ρόλο των πολιτικών φορέων και των κομμάτων, το ρόλο μιας δημοκρατικά αναδειγμένης και κάτω από τον έλεγχο των εργατικών και λαϊκών μαζών ηγεσίας, τι άλλο θα μπορούσε να κάνει το εργατικό κίνημα αυθόρμητα για να εξασφαλίσει τη νίκη; Τι σημαίνει το «δε χρειαζόμαστε ηγεσία, αυτό που χρειαζόμαστε είναι ο αυθορμητισμός της βάσης»;
Γιατί, στην Ελλάδα είδαμε την πρωτοβουλία της βάσης της κοινωνίας να κάνει τα πάντα, ότι είναι δυνατό να φανταστεί κανείς, αλλά το μαζικό κίνημα δεν κατάφερε να νικήσει! Και ο λόγος για αυτό είναι ένας και μοναδικός: δεν υπήρχε η κατάλληλη ηγεσία, η οποία βέβαια να ελέγχεται δημοκρατικά από τη βάση και από το μαζικό κίνημα, για να σχεδιάσει τον αγώνα, να τον οργανώσει και να του δώσει κατεύθυνση και προοπτική με βάση ένα εναλλακτικό πολιτικό πρόγραμμα. Ένα πρόγραμμα εξόδου από την κρίση του συστήματος, ενάντια στην ελληνική άρχουσα τάξη και την Τρόικα.
Αναζητώντας λύση στο «πρόβλημα της ηγεσίας» οι ελληνικές μάζες στράφηκαν σε ένα μικρό κόμμα που για δεκαετίες βρίσκονταν γύρω στο 3-4%, τον ΣΥΡΙΖΑ, και τον μετέτρεψαν σε μαζική δύναμη έτσι ώστε να αποτελέσει «όπλο» ενάντια στον ταξικό εχθρό.
αφέλεια
Ο Τσίπρας υποσχέθηκε να σταματήσει τη λιτότητα, υποσχέθηκε παροχή δωρεάν παιδείας και υγείας για όλους, να βάλει την οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης, βασικό μισθό στα προ κρίσης επίπεδα, το σταμάτημα των ιδιωτικοποιήσεων και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Τα υποσχέθηκε όλα αυτά χωρίς να έχει πρόθεση να «αγγίξει» τον καπιταλισμό και μέσα από «αμοιβαία επωφελείς διαπραγματεύσεις» με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ. Μέσα από «αμοιβαία επωφελείς διαπραγματεύσεις» με την άρχουσα τάξη, με τον ταξικό εχθρό…
«Θα αλλάξουμε την Ελλάδα χτίζοντας ένα μέτωπο των χωρών του ευρωπαϊκού νότου (εννοώντας τις κυβερνήσεις) και θα υποχρεώσουμε τη Μέρκελ και το γερμανικό ιμπεριαλισμό να υποχωρήσουν», συνήθιζε να λέει.
Πόσο αφελής!
Είχαμε πολλές φορές, σαν «Ξ», την ευκαιρία να συζητήσουμε με τμήματα της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ καθώς και με τον ίδιο τον Τσίπρα και έχουμε γράψει αμέτρητα άρθρα όπου εξηγούσαμε ότι ήταν παράνοια να πιστεύει κανείς ότι μια αριστερή κυβέρνηση στην Ελλάδα θα μπορούσε να επιβάλει στον γερμανικό ιμπεριαλισμό τις πολιτικές που θα ακολουθήσει στην ΕΕ.
Τονίσαμε ότι ήταν βέβαιο πως αν μια αριστερή κυβέρνηση προχωρούσε στην εφαρμογή ενός προγράμματος σαν κι αυτό που υποσχέθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ (το οποίο δεν ήταν καθόλου ένα επαναστατικό πρόγραμμα, αλλά απλά ένα «μαλακό», ρεφορμιστικό) τότε η ΕΕ θα έδιωχνε την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης.
Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αρνούνταν να ακούσει οτιδήποτε αντέκρουε τους αφελείς και ανόητους ισχυρισμούς τους. Ήταν πεισμένοι ότι αποκλείεται η Ελλάδα να πετάγονταν εκτός ευρώ.
Και ποιο το αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης; Πλήρης συνθηκολόγηση, 3ο Μνημόνιο με την Τρόικα, νέες επιθέσεις και το μεγαλύτερο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που ούτε η Νέα Δημοκρατία δεν κατάφερε να εφαρμόσει.
πως δικαιολογούν την προδοσία αρχών θέσεων και υποσχέσεων;
Τι λέει ο Τσίπρας για να δικαιολογήσει τη στάση τους; «Βάλαμε τα δυνατά μας. Παλέψαμε. Αλλά ήταν πολύ σκληροί μαζί μας. Μας εκβίασαν.»
Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να δικαιολογήσει την αφέλειά τους, το ότι ποτέ δεν κατανόησαν ότι προφανώς θα εκβιάζονταν και προφανώς, από τη στιγμή που η ΕΚΤ ελέγχει το νόμισμα της χώρας, η ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη θα πίεζε και θα στραγγάλιζε την οικονομία και θα έκλεινε τις τράπεζες – πράγμα που συνέβη.
Η αλήθεια είναι ότι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ποτέ δεν κατανόησε την ταξική πάλη, ποτέ δεν κατανόησε τον χαρακτήρα του καπιταλισμού και τον ταξικό χαρακτήρα της ΕΕ. Αλλά αυτό που είναι ακόμα πιο εξοργιστικό είναι η προσπάθειά τους να ρίξουν το φταίξιμο στο λαό, έτσι ώστε να καλύψουν τη δειλία τους.
Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει ότι «ποτέ δεν έλαβαν την εντολή για ρήξη με την ΕΕ από τον ελληνικό λαό»… Τότε ποιο ήταν το νόημα του δημοψηφίσματος της 5ης Ιούλη;
Τότε με αφορμή το δημοψήφισμα ζήσαμε μια καταπληκτική εβδομάδα. Ήταν σαν να ήμασταν αντιμέτωποι με μια συνομωσία των αστών όλου του πλανήτη εναντίων της ελληνικής εργατικής τάξης. Οι άρχουσες τάξεις παγκοσμίως από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ μέχρι και την Κίνα απευθύνονταν στους Έλληνες εργαζόμενους και τους προειδοποίησαν:
«Μην τολμήσετε να ψηφίσετε ενάντια στη θέλησή μας. Μην τολμήσετε να ψηφίσετε ΟΧΙ. Γιατί θα σας καταστρέψουμε».
Η απειλή αυτή ήταν ουσιαστική. Η εκστρατεία που είδαμε από πλευράς ελληνικής άρχουσας τάξης και των αστικών ΜΜΕ δεν είχε προηγούμενο. Ήταν ένας βομβαρδισμός λεπτό προς λεπτό με την απειλή:
«Αν ψηφίσετε ΟΧΙ η Ελλάδα θα βγει εκτός ευρωζώνης κι αυτό θα είναι η απόλυτη καταστροφή»
Και οι Έλληνες εργαζόμενοι και λαϊκά στρώματα απάντησαν όπως ξέρουν με βάση τις ταξικές τους παραδόσεις. Στην ουσία, όσο και αν προσπαθούν να παραποιήσουν την ετυμηγορία της 5ης Ιούλη, ο ελληνικός λαός είπε:
«Θέλετε πόλεμο; Είμαστε έτοιμοι!»
61,5% ψήφισαν ΟΧΙ! Ήταν μια κολοσσιαία νίκη για τους εργαζόμενους! 85% ψήφισαν ΟΧΙ στις εργατικές περιοχές των μεγάλων πόλεων! 85%…! Και όμως ο Τσίπρας έλεγε ότι δεν είχε «εντολή» να έρθει σε ρήξη με την ΕΕ! Το έλεγε αυτό για να καλύψει τη δική του ατολμία και δειλία – που ποτέ δεν τόλμησε να διανοηθεί τη ρήξη ο ίδιος και που, κατ’ επέκταση, ποτέ δεν τόλμησε να ζητήσει από το ελληνικό λαό την εντολή για να προχωρήσει σε ρήξη!
Πόσο μεγάλη προσβολή για το ελληνικό εργατικό κίνημα να δηλώνει ο «επικεφαλής» της Αριστεράς ότι ο ελληνικός λαός δεν ήταν έτοιμος για ρήξη!
διδάγματα από τις ήττες
Εμείς, όμως, οι μαρξιστές, οι υπερασπιστές του επιστημονικού-επαναστατικού σοσιαλισμού, θα χτίσουμε πάνω στις αγωνιστικές παραδόσεις και στα διδάγματα από την εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο δρόμος για την κοινωνική αλλαγή δεν είναι μια ευθεία γραμμή. Θα έχουμε υποχωρήσεις, ήττες, ακόμα μεγαλύτερες ήττες. Ας θυμηθούμε την επανάσταση του 1905 στη Ρωσία. Η ρωσική εργατική τάξη και οι Μπολσεβίκοι χρειάστηκαν 12 χρόνια μέχρι τη μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917. Η περίοδος στην οποία έχουμε μπει θα είναι μια περίοδος που προσφέρεται για σκέψη και εξαγωγή συμπερασμάτων πάνω στην εμπειρία της προηγούμενης περιόδου.
Οι κλασσικοί του Μαρξισμού συνήθιζαν να λένε ότι «πολλές φορές ένα κίνημα μαθαίνει περισσότερο από τις ήττες του παρά από μια νίκη» και πάνω σε αυτό θα δουλέψουμε την επόμενη περίοδο στην Ελλάδα.
το πρόγραμμα
Έχοντας πει όλα τα παραπάνω, ίσως το επόμενο μεγάλο ερώτημα που γεννιέται στον καθένα είναι το: «τι θα μπορούσε να έχει κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ;» και «με ποιο πρόγραμμα παλεύει η Μαρξιστική αριστερά σήμερα στην Ελλάδα;».
Όταν ο Τσίπρας ακόμα «διαπραγματεύονταν» με την Τρόικα, εξηγούσαμε ότι στον εκβιασμό των Βρυξελλών ότι θα επιβάλουν στη χώρα οικονομική ασφυξία και έξοδο από το ευρώ, η απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης όφειλε να ήταν ότι το ευρώ δεν είναι μονόδρομος και να προετοιμάσει την ελληνική κοινωνία για έξοδο από την Ευρωζώνη.
Ο καθένας γνωρίζει στην Ελλάδα ότι πάνω από το 90% των ευρώ που δίνει η Τρόικα στην Ελλάδα επιστρέφεται στους πιστωτές της. Οπότε η απάντηση θα έπρεπε να ήταν, από την πρώτη στιγμή των «διαπραγματεύσεων», απλή:
«από τη στιγμή που δεν μας δίνετε τα ευρώ που χρειάζονται για την αποπληρωμή του χρέους, τότε δεν θα προχωρήσουμε στην αποπληρωμή των δόσεων».
Η απάντηση στην κρίση, αυτή που η μαρξιστική Αριστερά υποστηρίζει με σταθερότητα, είναι μόνο μία, η ακόλουθη:
δεν πληρώνουμε το χρέος τους,
- θα προχωρήσουμε στην εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, που σημαίνει ότι θα περάσει στα χέρια της κοινωνίας και των εργαζομένων,
- θα εθνικοποιήσουμε τις επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας,
- θα εφαρμόσουμε εργατικό και κοινωνικό έλεγχο και διαχείριση, που σημαίνει δημοκρατία στην παραγωγή και τέλος στη διαφθορά και την κλεψιά,
- θα βάλουμε τέλος στα παιχνίδια των κερδοσκόπων με έλεγχο στην κίνηση κεφαλαίων και με κρατικό έλεγχο του εμπορίου,
- θα προσαρμόσουμε το σχεδιασμό της οικονομίας στις ανάγκες των εργαζομένων και των μαζών και θα χτίσουμε δημοκρατικές δομές στην κοινωνία, μέσω συνελεύσεων βάσης στους χώρους εργασίας και στις τοπικές κοινωνίες, έτσι ώστε να ελέγχουμε τις αποφάσεις που καθορίζουν τις ζωές μας.
Αυτή είναι η μοναδική απάντηση στις απειλές του Σόιμπλε του Ντράγκι και των υπόλοιπων «γκάγκστερ» στο διευθυντήριο των Βρυξελών. Την ίδια στιγμή θα πρέπει να αναζητήσουμε τους πραγματικούς συμμάχους μας, τους οποίους δε θα τους βρούμε στις κυβερνήσεις της Ευρώπης αλλά στις εργατικές μάζες και στις ανερχόμενες δυνάμεις της Αριστεράς στην Ευρώπη και διεθνώς.
Κάπως έτσι μοιάζει ένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα και το οποίο αποτελεί τη μόνη λύση από εργατική σκοπιά απέναντι στην καπιταλιστική κρίση.
γραφειοκρατικές ηγεσίες
Στη χθεσινή συζήτηση για τους αγώνες των Αιθιόπων μεταναστών, υπήρξε μια σημαντική αντιπαράθεση γύρα από το ζήτημα της ηγεσίας του κινήματος. Επίσης, στη συζήτηση για τους εργατικούς αγώνες, διάφοροι συνδικαλιστές περιέγραψαν τον γραφειοκρατικό ρόλο που παίζει η ηγεσία των συνδικάτων τους.
Το ζήτημα της ηγεσίας του κινήματος είναι από τα πιο σημαντικά που έχει να αντιμετωπίσει το κίνημα και η Αριστερά. Κάθε κίνημα, είτε είναι νεολαιίστικο, είτε εργατικό, είτε κοινωνικό, αναπόφευκτα έχει κάποιου είδους ηγεσία. Οπότε το πραγματικό ερώτημα είναι: η ηγεσία αυτή είναι εκλεγμένη και ελεγχόμενη από το μαζικό κίνημα; Είναι ικανή να εκπληρώσει τα καθήκοντά της; Θα οδηγήσει το κίνημα σε νίκη;
τι ηγεσία χρειαζόμαστε;
Οι εργαζόμενοι και το μαζικό κίνημα χρειάζονται πολιτική ηγεσία έτσι ώστε να πετύχουν νίκες απέναντι στην άρχουσα τάξη, αλλά όχι οποιαδήποτε ηγεσία. Δεν έχουμε ανάγκη από ρεφορμιστικές ηγεσίες που νομίζουν ότι μπορούν να δώσουν μια διέξοδο μέσω «αμοιβαία επωφελών διαπραγματεύσεων» με τον ταξικό εχθρό. Αλλά μια ηγεσία που κατανοεί την ταξική πάλη και είναι έτοιμη να δώσει τη μάχη μέχρι το τέλος, με άλλα λόγια μια επαναστατική ηγεσία.
Η έλλειψη επαναστατικής ηγεσίας δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο. Όπως είχε εξηγήσει ο Λέων Τρότσκι αρκετές δεκαετίες νωρίτερα στο Μεταβατικό Πρόγραμμα: «Η ιστορική κρίση της ανθρωπότητας έχει αναχθεί σε κρίση της επαναστατικής ηγεσίας».
Ο ρεφορμισμός είναι εκτεθειμένος στην Ελλάδα, μπροστά στα μάτια χιλιάδων εργαζομένων. Ο Τσίπρας μπορεί να κέρδισε τις εκλογές του Σεπτέμβρη, αλλά το κατάφερε επειδή τις κάλεσε πριν προλάβει ο κόσμος να συνειδητοποιήσει τις επιπτώσεις των νέων περικοπών στη ζωή του. Σαν αποτέλεσμα καταγράφηκε η μεγαλύτερη αποχή στη σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Συνοψίζοντας, η Ελλάδα παρέχει ένα πολύτιμο πολιτικό μάθημα: ο ρεφορμισμός σημαίνει συνθηκολόγηση και προδοσία. Το άσχημο κλίμα και η απογοήτευση που επικρατεί στον κόσμο, ως αποτέλεσμα της προδοσίας του ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα διαρκέσει χρόνια. Νέα κύματα εργατικών αγώνων θα έρθουν στο προσκήνιο την επόμενη περίοδο. Η εργατική τάξη στην Ελλάδα δεν έχει πει ακόμα την τελευταία λέξη…
Ευχαριστώ.
