Με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία στις 25 Φλεβάρη δημιουργήθηκε ένα νέο προσφυγικό κύμα. Μέχρι την ώρα που το «Ξ» βρίσκεται στον δρόμο για το τυπογραφείο, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) περίπου 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα με τα πόδια, με αυτοκίνητο, λεωφορείο ή τρένο με κατεύθυνση τις γειτονικές χώρες όπως είναι η Πολωνία, η Ρουμανία, η Μολδαβία, η Ουγγαρία κ.α. Υπάρχουν επιπλέον γύρω στα 6,5 εκατομμύρια εσωτερικοί πρόσφυγες, που έχουν φύγει από τις εμπόλεμες ζώνες και έχουν μεταφερθεί σε άλλες ουκρανικές πόλεις.
O βασικός προορισμός των προσφύγων είναι η Πολωνία, με πάνω από 2 εκατομμύρια Ουκρανούς να έχουν εγκατασταθεί εκεί, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες συνεχίζουν να φεύγουν προς τα δυτικά. Ένα μεγάλο κύμα αλληλεγγύης έχει ξεσπάσει διεθνώς, προσφέροντας πολύτιμη βοήθεια στους Ουκρανούς πρόσφυγες. Σε όλη την Ευρώπη, δημιουργούνται δίκτυα συλλογής ειδών πρώτης ανάγκης αλλά και παροχής βοήθειας, από απλούς ανθρώπους που θέλουν να δείξουν με έμπρακτο τρόπο την αλληλεγγύη τους. Ταυτόχρονα, πολλοί ανοίγουν τα σπίτια τους προκειμένου να φιλοξενήσουν οικογένειες προσφύγων.
Κύμα αλληλεγγύης
Με την έναρξη της επίθεσης η πολωνική κυβέρνηση έδωσε εντολή να ανοίξουν οχτώ συνοριακά σημεία μεταξύ Πολωνίας και Ουκρανίας. Εκεί όμως οι Ουκρανοί πρόσφυγες ήρθαν αντιμέτωποι με τη χαοτική και γραφειοκρατική διαδικασία του πολωνικού κράτους προκειμένου να καταγραφούν ώστε να πάρουν στη συνέχεια κάποια βοήθεια.
Αυτός που τελικά φαίνεται να δίνει «ανάσα» στους πρόσφυγες είναι ο πολωνικός λαός που από την πρώτη στιγμή δημιούργησε με αυθόρμητο τρόπο σημεία συλλογής ειδών πρώτης ανάγκης. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, το 75% των Πολωνών εμπλέκεται σε αυτοσχέδιες ανθρωπιστικές προσπάθειες, προκειμένου να βοηθήσουν τους πρόσφυγες με κάποιον τρόπο.
Χαρακτηριστικό είναι ότι κοντά στα κρατικά κέντρα υποδοχής έχουν στηθεί αυτοσχέδια σημεία συλλογής ειδών. Μέσα σε λίγες μόνο μέρες οι αυτοσχέδιες εγκαταστάσεις είχαν γεμίσει με τρόφιμα, νερό, ρούχα, υπνόσακους, παπούτσια, κουβέρτες, πάνες και είδη υγιεινής.
Οι εικόνες από τον σταθμό Πρζέμισλ (Przemysl) στα πολωνο-ουκρανικά σύνορα είναι συγκινητικές, με πιο χαρακτηριστικές εκείνες με τα καροτσάκια μωρών που έχουν αφήσει Πολωνοί αλληλέγγυοι έξω από τον σταθμό.
Στο συνοριακό σημείο Ντόροχουσκ (Dorohusk), ομάδες Πολωνών παίρνουν τα αυτοκίνητά τους προκειμένου να μεταφέρουν τους Ουκρανούς πρόσφυγες στα μέρη που επιθυμούν κρατώντας πινακίδες από χαρτόνι στα ουκρανικά που ρωτούν: «Πού θέλετε να πάτε;». Το κύμα αλληλεγγύης όμως δεν εμφανίζεται μόνο στην Πολωνία.
Η Μολδαβία, μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης, έχει δεχτεί πάνω από 350.000 πρόσφυγες. Πολλοί εθελοντές υποδέχτηκαν τους πρόσφυγες στα σύνορα με ζεστό τσάι και ζεστά γεύματα. Στη συνέχεια βοήθησαν τους πρόσφυγες να βρουν καταφύγιο και οργάνωσαν τη μεταφορά όσων από αυτούς ήθελαν να συνεχίσουν το ταξίδι τους σε άλλη χώρα.
Στη Γερμανία και ειδικά στον σιδηροδρομικό σταθμό του Βερολίνου, πολλοί είναι αυτοί που περιμένουν στις αποβάθρες προκειμένου να φιλοξενήσουν πρόσφυγες από την Ουκρανία στα σπίτια τους. Κρατούν μάλιστα αυτοσχέδιες πινακίδες που αναγράφουν μέχρι πόσα άτομα μπορούν να φιλοξενήσουν και για πόσες εβδομάδες.
Η αλληλεγγύη του γερμανικού λαού, φαίνεται και από το γεγονός πως 300.000 Γερμανοί έχουν δηλώσει στις επίσημες αρχές ότι είναι διατεθειμένοι να φιλοξενήσουν πρόσφυγες στα σπίτια τους.
Η αλληλεγγύη απέναντι στην αντιμεταναστευτική πολιτική
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο τρόπος με τον οποίο οργανώθηκαν οι τοπικές κοινωνίες για να υποδεχτούν τις προσφυγικές ροές από την Ουκρανία είναι αξιοθαύμαστος. Είναι ανάλογος με τον τρόπο που οι Έλληνες εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα έδειξαν την αλληλεγγύη τους στους πρόσφυγες το 2015. Τότε, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις εκείνης της περιόδου, το 58% των Ελλήνων έχει εμπλακεί με κάποιον τρόπο στις προσπάθειες να βοηθηθούν οι πρόσφυγες, είτε προσφέροντας είδη, είτε συμμετέχοντας στις σχετικές εκστρατείες.
Σήμερα, στη νέα προσφυγική κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη, κάποιες κυβερνήσεις προσπαθούν να δείξουν ένα πιο «ευαίσθητο» προφίλ. Πολλές απ’ αυτές όμως πρωτοστατούσαν σε αντιμεταναστευτικές και ρατσιστικές πολιτικές τα προηγούμενα χρόνια.
Χαρακτηριστικά, η Πολωνία στις αρχές του χρόνου που διανύουμε αποφάσισε να χτίσει τείχος στα σύνορα με τη Λευκορωσία. Το τείχος έχει μήκος 186 χιλιόμετρα και το κόστος του υπολογίζεται στα 353 εκατομμύρια ευρώ.
Αντίστοιχα, στην Ουγγαρία το γεγονός ότι η κυβέρνηση Όρμπαν τα τελευταία χρόνια έχει μειώσει τα κέντρα υποδοχής προσφύγων έχει σαν αποτέλεσμα να μην μπορούν να βρεθούν λύσεις για τη διαμονή των Ουκρανών προσφύγων που φτάνουν στη χώρα.
Το ερώτημα είναι τι θα γίνει όταν οι κυβερνήσεις της ΕΕ σταματήσουν να νιώθουν αναγκασμένες να παρουσιάζουν ένα «ευαίσθητο» πρόσωπο απέναντι στους Ουκρανούς πρόσφυγες. Θα διασφαλίσουν τους πόρους για να καλύψουν τις μακροπρόθεσμες ανάγκες των προσφύγων (όπως για παράδειγμα στέγαση, θέσεις εργασίας, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κτλ) ή θα αφήσουν την κατάσταση να εξελιχθεί σε μια νέα ανθρωπιστική κρίση;
Δεν μπορούμε να είμαστε καθόλου αισιόδοξοι με δεδομένη την ιστορία της ΕΕ η οποία αντί να επενδύσει σε ένα πρόγραμμα υποδοχής των προσφύγων από τους πρόσφατους πολέμους στη Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν κλπ, επιλέγει να ξοδεύει δισεκατομμύρια ευρώ για να ενισχύσει την Ευρώπη-φρούριο.
Να κάνουμε την αλληλεγγύη σπίθα αντίστασης
Το κύμα αλληλεγγύης και συμπαράστασης που έχει ξεσπάσει στις ευρωπαϊκές κοινωνίες πρέπει να συνεχιστεί και να ενταθεί. Αυτή είναι και η καλύτερη απάντηση στην υποκριτική ευαισθησία που επιδεικνύει σε αυτή τη φάση η ΕΕ και οι κυβερνήσεις της απέναντι στους Ουκρανούς πρόσφυγες, όταν την ίδια στιγμή συνεχίζουν να πνίγονται άλλοι πρόσφυγες, όπως συμβαίνει στο Αιγαίο.
Οι εργαζόμενοι, η νεολαία και η Αριστερά στην Ευρώπη χρειάζεται να μπουν με αποφασιστικότητα σε αυτή τη μάχη προβάλλοντας την ανάγκη του κοινού αγώνα ανάμεσα σε ντόπιους και πρόσφυγες, προκειμένου να μπει ένα τέλος σε όλους τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και επεμβάσεις. Πολέμους και επεμβάσεις που για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του κεφαλαίου, βυθίζουν στην εξαθλίωση και τη δυστυχία ολόκληρους λαούς.
