Από κάθε γωνιά της Γης στο Μπελέμ
Το παρακάτω κείμενο αποτελεί κοινή ανακοίνωση του Internationalist Standpoint (της διεθνούς πρωτοβουλίας στην οποία συμμετέχει το Ξεκίνημα) και της ομάδας Colectivo Recomeço (στο Μπελέμ) σχετικά με τη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα COP30 (10-21 Νοέμβρη, Μπελέμ, Βραζιλία). Μοιράζεται στις διεθνείς διαδηλώσεις και την αντι-σύνοδο που διοργανώνονται αυτές τις μέρες.
Γιατί είμαστε εδώ;
Η κλιματική κρίση επιταχύνεται. Οι σημερινή κατάσταση μας οδηγεί σε αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά +2,6 – 2,8 °C σε σχέση με την εποχή πριν τη βιομηχανική επανάσταση. Αν επιτρέψουμε να συμβεί αυτό, θα οδηγηθούμε στην απόλυτη καταστροφή. Τα δάση καίγονται, οι ωκεανοί θερμαίνονται, είδη φυτών και ζώων εξαφανίζονται. Η ανισότητα βαθαίνει καθώς πλημμύρες, ξηρασίες και καταιγίδες καταστρέφουν τους πιο φτωχούς, που είναι και αυτοί που φέρουν τη μικρότερη ευθύνη. Κι όμως, οι ισχυρές ελίτ του πλανήτη συνεχίζουν σαν να μη συμβαίνει τίποτα!
Η COP30 πραγματοποιείται στο Μπελέμ — στην καρδιά του Αμαζονίου, που αποτελεί σύμβολο τόσο της καταστροφής, όσο και της αντίστασης. Ερχόμαστε εδώ από κάθε ήπειρο για να απαιτήσουμε πραγματική δράση: όχι αγοραπωλησίες δικαιωμάτων ρύπων, όχι «πράσινο ξέπλυμα», αλλά αλλαγή του συστήματος.
Οι πραγματικές ρίζες της κρίσης
- Ο καπιταλισμός επεκτείνει την αγορά των ορυκτών καυσίμων, που σημαίνει επέκταση της εξόρυξης πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα, την ίδια ώρα που ο πλανήτης καίγεται. Η αποψίλωση των δασών και η αρπαγή της γης καταστρέφουν τις ιθαγενικές περιοχές για το κέρδος των αγροβιομηχανιών και των εξορυκτικών εταιριών.
- Η λεγόμενη «ενεργειακή μετάβαση» σε ανανεώσιμες πηγές, υπηρετεί πλήρως επιχειρηματικά συμφέροντα: πυρηνική ενέργεια, τεράστια φράγματα, γιγάντια αιολικά πάρκα που συχνά αντικαθιστούν δάση, και εξόρυξη μετάλλων παρουσιάζονται πλέον ως απάντηση στην κλιματική κρίση.
- Τα πλαστικά και τα απόβλητα πνίγουν τον πλανήτη, ενώ η ανακύκλωση παραμένει παραμύθι που πουλάνε οι εταιρείες για να χτίζουν «πράσινο» προφίλ.
- Τα μονοπώλια της αγροβιομηχανίας επιβάλλουν τοξικές μονοκαλλιέργειες και βιομηχανικής κλίμακας κτηνοτροφία, εκμεταλλευόμενα τις πηγές νερού, το έδαφος και την ανθρώπινη εργασία.
Δεν πρόκειται για φυσική καταστροφή — είναι μια κοινωνική και οικονομική τάξη βασισμένη στο κέρδος, τον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση. Αυτή είναι η φύση του καπιταλισμού.
Γιατί οι COP καταλήγουν σε φιάσκο;
Εδώ και τρεις δεκαετίες, οι ετήσιες Διασκέψεις του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP) αποτυγχάνουν να σταματήσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη. Για την ακρίβεια έχουν καταντήσει ανέκδοτο. Κάθε σύνοδος επαναλαμβάνει το ίδιο μοτίβο: «μεγάλες» υποσχέσεις, αόριστη γλώσσα, καμία δεσμευτική απόφαση, και νέα παραθυράκια για τις εταιρείες. Από την COP26 στη Γλασκώβη ως την COP27 στην Αίγυπτο, την COP28 στο Ντουμπάι και την COP29 στο Μπακού, όλες ακολούθησαν την ίδια γραμμή: η COP26 αντικατέστησε τις πραγματικές μειώσεις εκπομπών με «αντισταθμιστικά μέτρα», η COP27 ανακοίνωσε ένα «Ταμείο Απωλειών και Ζημιών» χωρίς χρηματοδότηση, και η COP28 -με οικοδεσπότη τον διευθυντή της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας- αρνήθηκε να καταργήσει τα ορυκτά καύσιμα, μιλώντας απλώς για «σταδιακή μετάβαση» στην απεξάρτηση από αυτά. Εν τω μεταξύ, οι προηγούμενες σύνοδοι σε Κατάρ και Σαουδική Αραβία πραγματοποιήθηκαν σε συνθήκες φίμωσης κάθε διαφωνίας, χάρη στα τοπικά καθεστώτα που εκτός των άλλων υπηρετούν το λόμπι των ορυκτών καυσίμων.
Οι διασκέψεις αυτές λειτουργούν ως διπλωματικό θέατρο, προστατεύοντας τα εταιρικά συμφέροντα και την ενεργειακή ελίτ, ενώ φιμώνουν τις φωνές των κοινοτήτων που πλήττονται από ξηρασίες, πλημμύρες και εκτοπισμό. Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη συμφωνιών, είναι ότι το ίδιο το σύστημα που καταλήγει σε αυτές τις συμφωνίες είναι χτισμένο πάνω στο κέρδος.
Στη Βραζιλία, μπορούμε να δούμε αυτές τις αντιφάσεις σε όλη τους την έκταση. Ο πρόεδρος Λούλα, ο οποίος μέσα στη σύνοδο τονίζει ότι είναι ενάντια στη χρήση ορυκτών καυσίμων, στην πράξη κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση και μόλις ενέκρινε σχέδια έρευνας και εξόρυξης πετρελαίου στην ακτή του Αμαζονίου, θέτοντας σε κίνδυνο ολόκληρο το οικοσύστημα της περιοχής. Η κυβέρνηση της πολιτείας του Πάρα (επαρχία της Βραζιλίας στην οποία βρίσκεται το Μπελέμ) συνδέεται άμεσα με την αγροβιομηχανία, τον οικονομικό τομέα που καταστρέφει περισσότερο από κάθε τι τον Αμαζόνιο και εμποδίζει οποιαδήποτε πολιτική που προτείνεται για την προστασία του δάσους και του περιβάλλοντος. Αυτό πρέπει να είναι απόλυτα σαφές, διότι, όπως συνήθιζε να λέει ο περιβαλλοντικός ακτιβιστής Τσίκο Μέντες, «η οικολογία χωρίς ταξική πάλη είναι κηπουρική». Σε αυτό το πλαίσιο, η βραζιλιάνικη κυβέρνηση πρέπει να ανταποκριθεί στο ιστορικό αίτημα των αυτοχθόνων πληθυσμών για την εγγύηση της οριοθέτησης των εδαφών τους, προκειμένου να αποφευχθεί η περιβαλλοντική υποβάθμιση και να διασφαλιστεί η κυριαρχία τους πάνω σε αυτά.
Δεν μπορούμε να διαπραγματευτούμε με αυτούς που κερδίζουν καίγοντας τον πλανήτη.
Η δική μας εναλλακτική: κλιματική δικαιοσύνη και δημοκρατικός σοσιαλιστικός σχεδιασμός
Για να αντιμετωπίσουμε πραγματικά την κλιματική κρίση, χρειάζεται πλήρης μετασχηματισμός του τρόπου που παραγωγής, διανομής των προϊόντων και τελικά της ζωής μας:
- Δημόσιες, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στα χέρια και τον έλεγχο της κοινωνίας, όχι στον ιδιωτικοποιημένο «πράσινο καπιταλισμό».
- Τερματισμός της εξόρυξης και χρήσης ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής ενέργειας· επενδύσεις σε μικρής κλίμακας, τοπικές μονάδες αιολικής, ηλιακής, γεωθερμικής και παλιρροϊκής ενέργειας, προσαρμοσμένες στις ανάγκες και τις δυνατότητες κάθε περιοχής.
- Προστασία των δασών, των ποταμών, των ωκεανών· αποκατάσταση των κατεστραμμένων οικοσυστημάτων μέσω δημόσιων προγραμμάτων και με μαζικές προσλήψεις στον τομέα της προστασίας και της φροντίδας του περιβάλλοντος.
- Απαγόρευση των πλαστικών μίας χρήσης και της διαχείρισης των απορριμμάτων από ιδιωτικά συμφέροντα· μια συνολική πολιτική με στόχο την πλήρη κατάργηση των πλαστικών που παράγονται από υδρογονάνθρακες.
- Αντικατάσταση της αγροβιομηχανίας από την αγρο-οικολογία και διατροφική ανεξαρτησία όλων των περιοχών του πλανήτη — οι σπόροι, το νερό και η γη να βρίσκονται στα χέρια των λαών και να αξιοποιούνται με δημοκρατικές διαδικασίες και έλεγχο.
- Δημιουργία βιώσιμων μεταφορών και προϊόντων σχεδιασμένων για να έχουν μακρά διάρκεια ζωής, όχι στην «προγραμματισμένη αχρήστευση».
- Σύνδεση των περιβαλλοντικών αγώνων με τους αγώνες για τα δικαιώματα των εργαζομένων, τον φεμινισμό, τον αντιρατσισμό και τους αγώνες ενάντια στην αποικιακή εκμετάλλευση.
Παγκόσμια αλληλεγγύη, όχι στους εθνικισμούς
Από τον Αμαζόνιο έως την Αφρική, από τη Μεσόγειο έως τη Νότια Ασία, οι αγώνες μας είναι κοινοί. Το μέλλον του πλανήτη δεν μπορεί να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης από τις πλούσιες ελίτ πίσω από κλειστές πόρτες. Πρέπει να αποφασίζεται από τα κινήματα, την εργατική τάξη, τα μαχητικά συνδικάτα, τη νεολαία, τα κινήματα αγροτών και ακτημόνων, τους ιθαγενείς λαούς, τις φεμινιστικές και σοσιαλιστικές οργανώσεις, τους επιστήμονες και τους καλλιτέχνες — ενωμένους πέρα από τα εθνικά σύνορα.
Παλεύουμε για:
- Άμεσο, δεσμευτικό σχέδιο για την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.
- Απαγόρευση των πλαστικών μίας χρήσης και του «πράσινου ξεπλύματος» των επιχειρήσεων.
- Απαγόρευση της πυρηνικής ενέργειας και της εξόρυξης μεταλλευμάτων που καταστρέφουν τοπικές κοινότητες.
- Διαγραφή του οικολογικού χρέους που του «παγκόσμιου Νότου» προς τον Βορρά.
- Δημόσιες επενδύσεις σε τοπικές μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και δημιουργία «πράσινων» θέσεων εργασίας.
- Προστασία του Αμαζονίου και όλων των τροπικών δασών· υπεράσπιση της κυριαρχίας των ιθαγενών λαών.
- Δημοκρατικό έλεγχο από την κοινωνία και τις τοπικές κοινότητες πάνω στην τροφή, την ενέργεια και το νερό.
- Όχι στους πολέμους για πετρέλαιο, φυσικό αέριο ή κρίσιμα ορυκτά.
- Φορολόγηση των πλουσίων. Αγώνας για να μην υπάρχουν πια δισεκατομμυριούχοι.
- Εθνικοποίηση των βασικών βιομηχανιών ενέργειας υπό τον δημοκρατικό έλεγχο και διαχείριση των εργαζομένων και του λαού.
- Διεθνή αλληλεγγύη και αγώνα για έναν σοσιαλιστικό, φεμινιστικό, οικολογικό και δημοκρατικό κόσμο.
Ένας άλλος κόσμος μπορεί να γεννηθεί
Από κάθε απεργία, κάθε κατάληψη, κάθε αναδασωμένη κοιλάδα, κάθε κλιματικό κάμπινγκ, φυτρώνει το μέλλον. Από κάθε γωνιά της Γης στο Μπελέμ — φέρνουμε τη φωνή της ζωής, της δικαιοσύνης και της συλλογικής δύναμης.
Να αλλάξουμε το σύστημα, όχι το κλίμα!
