Την 1η Φλεβάρη ξεκίνησε τελικά η λειτουργία του ΕΟΠΑΕ (Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων), του νέου φορέα στον οποίο συγχωνεύονται όλα τα δημόσια και δωρεάν προγράμματα απεξάρτησης (ΚΕΘΕΑ, 18 Άνω, ΟΚΑΝΑ, Αργώ, κα). Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ο ΕΟΠΑΕ θα βελτιώσει το τοπίο και θα φέρει τον εκσυγχρονισμό σε έναν κρίσιμο και ευαίσθητο τομέα της κοινωνίας. Όπως έχουμε εξηγήσει, κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν αναμένεται να συμβεί, αλλά ήδη φαίνονται τα πρώτα καταστροφικά αποτελέσματα αυτής της πολιτικής (διαβάστε περισσότερα και στο άρθρο: Επιχείρηση διάλυσης της απεξάρτησης).
Για αυτές τις εξελίξεις το «Ξ» μίλησε με την Κατερίνα, πρώην χρήστρια αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών σε απεξάρτηση και μέλος της ανοιχτής κοινότητας «Αργώ». Τη συνέντευξη πήρε ο σ. Γιάννος Νικολάου.
- Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις με το νέο πλαίσιο λειτουργίας δομών απεξάρτησης κάτω από έναν ενιαίο φορέα;
Παρατηρούμε απίστευτη επιπολαιότητα και ανεξήγητη βιασύνη για την ολοκλήρωση του νομοσχεδίου. Σαν να μην έφτανε ο πρόχειρος σχεδιασμός του ίδιου του νόμου, οι ανύπαρκτες μελέτες και επιστημονικές τεκμηριώσεις, τώρα παίρνονται αποφάσεις στο πόδι δίχως πραγματική αντίληψη και γνώση της φιλοσοφίας ή των χώρων της κάθε δομής. Έχουν καταργήσει μέχρι και τα ονόματα των προγραμμάτων. Ονόματα που έχουν γράψει ιστορία εδώ και 40 χρόνια και έχουν σώσει ζωές. ΚΕΘΕΑ, Αργώ, Ιανός, 18 Άνω, Διάπλους. Σε εμάς τους άμεσα ωφελούμενους των προγραμμάτων, οι εξελίξεις δημιουργούν φοβερή ανασφάλεια για την συνέχεια της θεραπείας μας. Νιώθουμε την βιαιότητα του κατακερματισμού πολύ κοντά μας πλέον.
- Ποια είναι τα προβλήματα που δημιουργούνται και ποιες οι επιπτώσεις για τους θεραπευόμενους/μέλη της κοινότητας;
Το πρόβλημα της εξάρτησης είναι πολυπαραγοντικό και πολύπλοκο. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν η ιδιοσυγκρασία μας σε ένα πλαίσιο όπου θα μπορούμε να ταιριάξουμε. Κάθε δομή έχει την δική της θεραπευτική προσέγγιση. Διαφορετικές διαδικασίες εντός και εκτός θεραπείας, ενιαίες υπηρεσίες, επιστημονική και θεραπευτική λογική που ταιριάζει ατομικά στο πρόβλημα του εξαρτημένου. Είναι παράλογη η λογική της συγχώνευσης των δομών που έχει περάσει. Απειλείται ο στόχος μας. Αυτός της οριστικής μας απεξάρτησης. Στο άμεσο μέλλον ο πολίτης και πρώην χρήστης, θα έχει να παλέψει όχι μόνο με το θηρίο του εθισμού αλλά και με μία υπηρεσία που δεν θα ξέρει η ίδια πως να λειτουργήσει. Αντιμέτωπος με μια σύγχυση που θα τον οδηγήσει αναπόφευκτα σε ιδιωτικές δομές, εφόσον αυτές βέβαια νομιμοποιηθούν. Οι έχοντες χρήματα και μάλιστα αρκετά, ίσως και να σωθούν. Οι υπόλοιποι, πίσω στη κόλαση των ουσιών.
- Πως σχεδιάζετε να αντιδράσετε (εργαζόμενοι και μέλη στις δομές) και πως θα μπορούσε ο κόσμος να στηρίξει των αγώνα αυτό;
Οι εργαζόμενοι, για μας, δεν είναι μόνο συντονιστές ή ψυχολόγοι. Είναι οι συνοδοιπόροι στο πιο δύσκολο ταξίδι μας. Είναι αυτοί που καταδύονται μαζί μας στα πιο βαθιά σκοτάδια μας. Άμεσα συνδεδεμένοι με τα αποτελέσματα της θεραπείας μας. Από όλες τις δομές οι εργαζόμενοι συσπειρώνονται παρά τις διαφωνίες τους για να αντιδράσουν. Ο Υφυπουργός Υγείας Βαρτζόπουλος τους είχε καθησυχάσει, στην ουσία παραπλανήσει, πως δεν θα αλλάξει τίποτα σε σχέση με την λειτουργία των προγραμμάτων και τις θέσεις τους. Αυτή τη στιγμή είναι όλα στον αέρα.
Εμείς ως μέλη της ανοιχτής κοινότητας Αργώ, έχουμε ήδη ξεκινήσει τις διαδικασίες για μια ευρύτερη συζήτηση με μέλη άλλων προγραμμάτων έτσι ώστε οι αντιδράσεις μας να είναι μαζικές, πολυφωνικές. Θα χρησιμοποιήσουμε φυσικά και κάθε έννομο μέσο σε αυτή τη μάχη. Θα υπερασπιστούμε μέχρι τέλους το δικαίωμα της επιλογής μας στον θεραπευτικό σχεδιασμό που ταιριάζει εξατομικευμένα στον καθένα μας. Χρειαζόμαστε όμως τα κινήματα και τον κόσμο με το μέρος μας. Κοινοποιήσεις στα μέσα μαζικής δικτύωσης για την ευρύτατη ενημέρωση, και φυσικά τον πολίτη πλάι μας στους δρόμους, στις επερχόμενες κινητοποιήσεις.
- Πως θεωρείς ότι πρέπει να δουλεύει ένα σύστημα που να λειτουργεί ουσιαστικά υποστηρικτικά στα άτομα που παλεύουν να απεξαρτηθούν;
Η πολιτεία θα πρέπει να παρέχει πλουραλισμό στη θεραπεία, καθώς όλες οι θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι απαραίτητες. Ανοιχτές και κλειστές δομές, στεγνά προγράμματα [δηλ. χωρίς την χρήση υποκατάστατων], συμβουλευτικά κέντρα, ακόμα και προγράμματα στη λογική της υποκατάστασης έχουν σε κάποιες περιπτώσεις κάτι να προσφέρουν. Υπάρχουν πάντα περιθώρια βελτίωσης των υπηρεσιών, καθώς οι ελλείψεις είναι πολλές.
Ο τομέας της απεξάρτησης, χρειάζεται περισσότερους εργαζόμενους, προσλήψεις ειδικών θεραπευτών, αλλά και άλλων ειδικοτήτων, όπως κοινωνικών λειτουργών, γυμναστών, εικαστικών. Καινοτόμες και υλοποιήσιμες ιδέες ως προς τα θεραπευτικά εργαλεία του εξαρτημένου, όπως η θεραπεία μέσω των τεχνών, ζωοθεραπεία, ενίσχυση της αθλοπαιδείας και φυσικά ενίσχυση μέσω κονδυλίων των τμημάτων της επανένταξης. Δεύτερες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, προγράμματα ταχύρρυθμης εκμάθησης ξένων γλωσσών, χρήσης υπολογιστών και θέσεις στην αγορά εργασίας. Πολλά από τα αναφερόμενα υπάρχουν ήδη στην «Αργώ». Η ομάδα ποδοσφαίρου, που κατακτά μάλιστα και διακρίσεις κατά καιρούς, η θεατρική ομάδα «Exodus», η σχολική μονάδα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης εντός του ΨΝΘ, καθώς και το «ΒΙΟκοφινάκι» της ΚΟΙΝΣΕΠ, όπου απασχολούνται πρώην εξαρτημένοι.
Αυτοί οι τομείς χρειάζονται στήριξη και αντ’ αυτής είναι αντιμέτωποι με ένα αβέβαιο μέλλον. Ο πρώην εξαρτημένος πρέπει να επανενταχθεί στην κοινωνία και να νιώσει πάλι ικανό ενεργό μέλος της, κατέχοντας πλέον τις κοινωνικές δεξιότητες και ικανότητες που απαιτούνται σε ένα σύγχρονο κόσμο. Η απεξάρτηση είναι μια πράξη βαθιά πολιτική. Γι’ αυτό το κράτος συνειδητά, σε μόνιμη βάση, την υποβαθμίζει και τώρα την διαλύει. Είναι μια πράξη που έρχεται σε οριστική κόντρα με τα καρτέλ των ναρκωτικών, τη μαφία και το μαύρο χρήμα. Σε μια ευνομούμενη χώρα η γενναιότητα της απεξάρτησης θα ήταν όχι μόνο κάτι το επιθυμητό μα και αναγκαίο λόγω της κοινωνικής της διάστασης.
- Σ’ ευχαριστούμε πολύ Κατερίνα για τη συνέντευξη. Είμαστε μαζί σας σ’ αυτήν την πολύπλευρη μάχη!
