Φιλοξενούμε στη στήλη «Συνεργασίες αναγνωστών, Απόψεις, Αναδημοσιεύσεις» κείμενο που έστειλε ο φίλος του Ξ, μέλος της της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Μαρξιστική Σκέψη» Χρήστος Κεφαλής.
Σε συγκέντρωση στην Πάτρα για την άντληση των υδρογονανθράκων του Πατραϊκού μίλησε στις 19/6 ο πρώην κομμουνιστής, πρώην αριστερός, πρώην υπουργός και νυν πουτινικός «απελευθερωτής» της χώρας Παναγιώτης Λαφαζάνης. Το θέμα μπορεί να φαντάζει αθώο αλλά δεν είναι. Η συγκέντρωση ήταν μια πρωτοβουλία ακροδεξιών στοιχείων στην περιοχή και ως τέτοια ενδεικτική των τρόπων που ο ακροδεξιός χώρος επιχειρεί να εκμεταλλευτεί καταστάσεις για να ψαρέψει ψήφους και να αποπροσανατολίσει, λανσάροντας εύκολες, απατηλές λύσεις για τα προβλήματα. Τοπικοί πολιτευτές που ποδηγετούν τον κόσμο και μοιράζουν ελπίδες, λόμπι που οικοδομούν πελατειακές σχέσεις, μαζεύονται κάτω από μια ακροδεξιά σκέπη με την ελπίδα να αποκτήσουν επιρροή και δύναμη μέσα από τέτοιους διαύλους.
Ενδεικτικά θα αναφέρουμε ότι η πρωτοβουλία για τη συγκέντρωση και τη σχετική «Επιτροπή Διεκδίκησης» πήρε ο Αλέκος Χρυσανθακόπουλος, παλιά βουλευτής του ΛΑΟΣ. Ο Χρυσανθακόπουλος ανακοίνωσε μάλιστα τελευταία την ίδρυση ενός νέου κόμματος στον ακροδεξιό χώρο, του «Δημοκρατικού Πατριωτικού Κινήματος», σπεύδοντας να βεβαιώσει ότι διαχωρίζεται από τα ναζιστικά στοιχεία. Στην ανακοίνωσή του γίνεται λόγος για τις «εθνομηδενιστικές, λαθρομεταναστολάγνες και ενδοτικές στα εθνικά θέματα ηγεσίες των ΚΙΝΑΛ και ΣΥΡΙΖΑ». Τονίζεται δε ότι «Θλιβόμαστε που ο σφετεριστής του πολιτικού χώρου- εθνικός μειοδότης Τσίπρας- ξεπούλησε το όνομα, την εθνότητα και την γλώσσα της Μακεδονίας στους αλλοεθνείς παραχαράκτες της ελληνικής ιστορίας… Η απόσταση μας από σοβινιστικές, ναζιστικές και φασιστικές αντιλήψεις και ταυτόχρονα από αναρχοεθνομηδενιστικές, σταλινικές και σοσιαλνεοφιλελεύθερες απόψεις, μας καθιστούν ενωτική δύναμη του Δημοκρατικού Πατριωτικού χώρου»[1].
Το πόσο αμφίβολη είναι η «απόσταση» από τις σοβινιστικές κ.ά. αντιλήψεις φαίνεται από το γεγονός ότι, όπως μας πληροφορεί η Ίσκρα, στη συγκέντρωση συμμετείχε και ο πρόεδρος του Πατριωτικού Συνδέσμου Ιωάννης Μαλταμπές. Το 2018 ο Μαλταμπές είχε οργανώσει μια σύσκεψη για τη συνένωση των δυνάμεων του «εθνικοπατριωτικού» χώρου μαζί με τον στρατηγό Συναδινό (πρόεδρο της Πατριωτικής Ριζοσπαστικής Ένωσης, παλιότερα ευρωβουλευτή της Χρυσής Αυγής), τον Εμμανουήλ Κώνστα (ΓΓ του Εθνικού Μετώπου, με πολλά στελέχη από ΕΝΕΚ, ΕΠΕΝ, ΛΑΟΣ και Χρυσή Αυγή), κ.ά. Καρπός αυτών των άοκνων προσπαθειών ήταν και η συνεργασία μεταξύ Εθνικού Μετώπου του Κώνστα, Πατριωτικού Συνδέσμου του Μαλταμπέ και Λιονταριών του Μιχάλη Χαραλαμπίδη. Το σχήμα κατέβηκε στις ευρωεκλογές του 2019, συγκεντρώνοντας ένα επιβλητικό 0,19%[2].
Αν, ωστόσο, αναφερθήκαμε στην ταυτότητα της εκδήλωσης στην Πάτρα, δεν ήταν για να στιγματίσουμε τη συμμετοχή του Λαφαζάνη, που έχει διαβεί τον Ρουβικώνα ανεπιστρεπτί από καιρό. Ήταν για να κάνουμε ένα ξεμπρόστιασμα, με αφορμή τα «Λιοντάρια» του εθνικιστικού χώρου, σε κάτι αριστερές «Κότες» που ακολούθησαν για χρόνια τον Λαφαζάνη και σήμερα τηρούν σιγή επί του θέματος, κακαρίζοντας αδιάφορα επί παντός άλλου επιστητού. Με αυτό δεν αναφερόμαστε τόσο στους λίγους που πήρε μαζί του ο Λαφαζάνης από τη ΛΑΕ. Αναφερόμαστε πρώτα και κύρια στα στελέχη της ΛΑΕ και ειδικά του Αριστερού Ρεύματος, που παρέμειναν στο χώρο και συνεχίζουν έκτοτε να διάγουν μια μακάρια ύπαρξη σαν να μη συνέβη τίποτα από το 2015 ως σήμερα που να απαιτεί μια σαφή τοποθέτησή τους για το τι πρεσβεύουν οι ίδιοι και πώς αποτιμούν την πορεία της ΛΑΕ.
Πραγματικά, θα ήταν δύσκολο να υποδείξει κανείς κάτι πιο εκτρωματικό από την πορεία που ακολούθησε η ΛΑΕ μετά το 2015, με απόλυτη ευθύνη του Λαφαζάνη. Με προσωπικές αυθαίρετες επιλογές ο Λαφαζάνης άνοιξε την Ίσκρα σε κάθε λογής φυντάνια του ακροδεξιού χώρου, που λανσάριζαν από εκεί τις θέσεις τους υπέρ του Πούτιν, του Τραμπ και της Λε Πεν, επιδιδόμενοι ταυτόχρονα σε ακροδεξιά, σκοταδιστικά κηρύγματα για το μακεδονικό και άλλα θέματα. Σε κατ’ ιδία συζητήσεις στελέχη του Αριστερού Ρεύματος ανέφεραν τότε ότι ο Λαφαζάνης δεν ανεχόταν παρεμβάσεις στην Ίσκρα, αποδίδοντας τα ακροδεξιά ανοίγματά της σε μια μέριμνα για «σφαιρική ενημέρωση». Με τον τρόπο αυτό όμως η Ίσκρα διεξήγαγε πολιτικό αγώνα και προπαγάνδα για τις απόψεις των Βελόπουλων, το αποτέλεσμα όντας ο εκτροχιασμός και η αποδυνάμωση της ΛΑΕ με την αποχώρηση ή περιθωριοποίηση όλων των αριστερών στοιχείων. Διόλου παράδοξα στις εκλογές του 2019 η ΛΑΕ καταποντίστηκε, αφού οι οπαδοί αυτών των απόψεων προτίμησαν πολύ λογικά να ψηφίσουν τον Βελόπουλο.
Θα φανεί εκπληκτικό, αλλά δεν υπάρχει ούτε μια ανακοίνωση της ΛΑΕ που να βγάζει έστω κάποια βασικά συμπεράσματα για τα αίτια της συντριβής της, το ρόλο του Λαφαζάνη, τις πολιτικές κατευθύνσεις που ακολουθήθηκαν, το τι πρέπει να αλλάξει από δω και πέρα. (Φυσικά δεν αναφερόμαστε εδώ σε γελοίες, αυτοδικαιωτικές δήθεν «αυτοκριτικές», όπως η Απόφαση του Αριστερού Ρεύματος μετά τις ευρωεκλογές του 2019, όπου η παραίτηση και αποχώρηση του Λαφαζάνη από τη ΛΑΕ για να περάσει πλέον ανοικτά στην αντίδραση χαρακτηριζόταν σαν «πράξη γενναιότητας» και εκτιμούνταν ότι «αντιστοιχείται με την θετική ιστορική διαδρομή του συντρόφου, ο οποίος αποτελεί μεγάλο και πολύτιμο κεφάλαιο για το χώρο μας και την Αριστερά γενικότερα»[3]). Το στοιχειώδες ερώτημα για το πώς συνέβη το Αριστερό Ρεύμα, που έπαιρνε περίπου το 1/3 των ψήφων στα κομματικά σώματα του ΣΥΡΙΖΑ, να περιοριστεί στο απόλυτο μηδέν σήμερα δεν τίθεται από κανέναν. Ακόμη χειρότερα, επί της ουσίας, οι ανακοινώσεις στο σάιτ της ΛΑΕ μετά το 2019 δείχνουν μια συνέχιση των αντιδραστικών και αδιέξοδων κατευθύνσεων που είχε επιβάλει ο Λαφαζάνης. Εθνικιστικές πολεμικές στη Συμφωνία των Πρεσπών, που σε τίποτα δεν διαφέρουν από εκείνες της ακροδεξιάς και, τώρα με τον πόλεμο στην Ουκρανία, κραυγές ενάντια στους αμερικανονατοϊκούς, χωρίς καμιά απολύτως αναφορά στο ρόλο του ρωσικού ιμπεριαλισμού – να το σήμα κατατεθέν της μετά το 2019 εικόνας τους.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ΛΑΕ
Ειδικά στο θέμα του πολέμου στην Ουκρανία η ΛΑΕ συμβαδίζει πλήρως με το φιλορωσισμό του Λαφαζάνη, παίρνοντας το μέρος της Ρωσίας. Χαρακτηριστικά, σε κομματική εκδήλωση στις 29/3/2022 οι ομιλητές ήταν φιλορώσοι σχολιαστές σαν τον ανταποκριτή του OPEN Θανάση Αυγερινό (που εκφωνεί στο συγκεκριμένο κανάλι τα ρωσικά ανακοινωθέντα), τον επίσης φιλορώσο Λεωνίδα Βατικιώτη, καθώς και τους Κώστα Ήσυχο και Δημήτρη Σαραφιανό, που υποστήριξαν εντελώς ταυτόσημες θέσεις και των οποίων δηλώσεις προβάλλονται ακόμη και από φιλορωσικά μέσα τύπου «Σπούτνικ».
Αλλά και στην αρθρογραφία στο σάιτ της Λαϊκής Ενότητας δεν βρίσκουμε κάτι άλλο. Σε ένα άρθρο του Λ. Μαγιάκη, μέλους της ΚΕ του Αριστερού Ρεύματος, δηλώνεται ότι «η τήρηση ίσων αποστάσεων» μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας συνιστά «μεγάλο λάθος». Στη συνέχεια, ο ίδιος παρουσιάζει τον πόλεμο του Πούτιν σαν μια πράξη αντίστασης της ρωσικής αστικής τάξης στον επεκτατισμό των Δυτικών:
«Στη σημερινή συγκυρία… αυτή η συγκεκριμένη, καπιταλιστική Ρωσία, προκαλεί ένα σοβαρό ρήγμα στην εικόνα της παγκόσμιας παντοδυναμίας των ΗΠΑ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Τριάντα και πλέον χρόνια από τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η «ρώσικη αρκούδα» επιβεβαιώνει τη θέση της ως μια παγκόσμια στρατιωτική υπερδύναμη. Και αυτό αποτελεί μια καμπή ιστορικής σημασίας.
Οι Αμερικανοί, με μακρύ χέρι “τους χρήσιμους ηλίθιους” του Κιέβου, από το 2014 και μετά, έβαλαν τον Βλαντιμίρ Πούτιν μπροστά σε μια δύσκολη επιλογή: να βοηθήσει το Ντονμπάς στρατιωτικά και να δημιουργήσει ένα διεθνές πρόβλημα ή να παρακολουθεί τους ρωσόφωνους του Ντονμπάς να συντρίβονται.
Να υποκύψει στα σχέδια και να αποδεχθεί την παντοδυναμία των Αμερικανονατοϊκών, να ενισχύσει την υπεροψία τους, που μετά από αυτό, θα προετοίμαζαν μεθοδικά το επόμενο χτύπημα μέσα στο ρωσικό έδαφος.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες η άποψη ότι ο πόλεμος αυτός είναι μια ενδοϊμπεριαλιστική διαφορά για το μοίρασμα νέων εδαφών και αγορών όπως ισχυρίζεται το ΚΚΕ είναι δογματική και ανιστόρητη.
Η ρώσικη αστική τάξη αποφάσισε να αντισταθεί στα σχέδια της περικύκλωσης της από τις ΗΠΑ, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, που πίστεψαν πως, ξεκινώντας από τη συντριβή του Ντονμπάς, θα μπορούσαν μελλοντικά σε βάθος χρόνου, να επαναλάβουν στη Ρωσία, τηρουμένων των αναλογιών, αυτά που έκαναν στο παρελθόν στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, τη Συρία, την Κούβα, τη Βενεζουέλα και αλλού…
Η απόφαση αυτή της Ρωσίας σε συνδυασμό και με τη στάση της Κίνας, αλλά και άλλων σημαντικών κρατών, σηματοδοτεί την ανάδυση ενός καινούργιου πολυπολικού, καπιταλιστικού βέβαια, κόσμου. Ενός κόσμου όμως που ανοίγει δρόμους και εν δυνάμει δημιουργεί προϋποθέσεις για την άσκηση μιας ανεξάρτητης, πολυδιάστατης, αμοιβαία επωφελούς, φιλειρηνικής, αντιιμπεριαλιστικής εξωτερικής πολιτικής, από όσους λαούς επιθυμούν να χειραφετηθούν από την ιμπεριαλιστική Δύση, με κατεύθυνση το σοσιαλισμό…
Αποτελεί λοιπόν μέγα και τραγικό λάθος η ευθυγράμμιση μας με τους “νατοϊκούς εταίρους” ή ακόμα και η τήρηση ίσων αποστάσεων σε αυτόν τον πόλεμο»[4].
Το άρθρο του Μαγιάκη δείχνει ανάγλυφα τη δουλική εξάρτηση των στελεχών της ΛΑΕ από τις θέσεις και την κληρονομιά του Λαφαζάνη αλλά και την πλήρη παρανόησή τους της πραγματικότητας και των ψευδαισθήσεών τους σχετικά με το ρόλο του ρωσικού ιμπεριαλισμού. Ας το πάρουμε σαν αφορμή για μερικά στοιχειώδη σχόλια και ερωτήματα.
Κατά πρώτο λόγο, ο Μαγιάκης μάς λέει παραπάνω τα ίδια ακριβώς πράγματα που διαλαλεί καθημερινά η Ίσκρα και που ουσιαστικά είναι αυτούσιο το αφήγημα του ρωσικού ιμπεριαλισμού, του καθεστώτος Πούτιν. Αν όμως ρίξουμε μια ματιά στην Ίσκρα για το ποιοι λανσάρουν αυτό το αφήγημα θα βρούμε ένα σωρό φασιστοειδή τύπου Γκρίφιν και Ντούγκιν, εξωραϊστές και οπαδούς των ναζί, ρατσιστές, αρνητές του Ολοκαυτώματος, ακροδεξιούς, λεπενιστές, συνομωσιολόγους, σκοταδιστές, κ.ά., ξένους και εγχώριους[5].
Ένα πρώτο ερώτημα εδώ λοιπόν προς τα στελέχη της ΛΑΕ είναι: Διαχωρίζουν τη θέση τους από όλο αυτό το συρφετό; Έχουν να πουν κάτι για αυτά τα φασιστοειδή στα οποία ο Λαφαζάνης είχε ανοίξει την Ίσκρα τουλάχιστον από το 2017, όταν ήταν επικεφαλής της ΛΑΕ; Η απάντηση στο ερώτημα είναι αρνητική. Και τότε και τώρα σιωπούσαν και σιωπούν κατά τον πιο εκκωφαντικό τρόπο. Δεν υπάρχει ούτε ένα άρθρο στελέχους της ΛΑΕ, είτε πριν το 2019 είτε μετά, που να αναφέρεται στον ακροδεξιό χαρακτήρα όλων αυτών των στοιχείων και να τα καταδικάζει. Αυτό, φυσικά, δεν μπορεί να οφείλεται σε άγνοια, γιατί η ταύτιση του Λαφαζάνη με τα ακροδεξιά στοιχεία και αφηγήματα έχει καταγγελθεί επανειλημμένα από δυνάμεις που αποχώρησαν από τη ΛΑΕ, όπως η Κομμουνιστική Τάση, η ΔΕΑ, τα στελέχη της ΛΑΕ στη Ροδόπη, καθώς και άλλες ομάδες όπως το Ξεκίνημα, κοκ. Είναι συνειδητή υπεκφυγή.
Κατά δεύτερο λόγο, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι καταδικάζουν φραστικά τους Γκρίφιν και τους Ντούγκιν, αυτό δεν αρκεί. Εδώ μπαίνουν ορισμένα παραπέρα ουσιώδη ζητήματα.
Οι ανά τον κόσμο νεοναζί και ακροδεξιοί παίρνουν το μέρος του Πούτιν, εμφανίζοντας τον ουκρανικό πόλεμο σαν μια νόμιμη άμυνα της Ρωσίας απέναντι στον επεκτατισμό των αμερικανονατοϊκών, κοκ. Ο λόγος που το κάνουν είναι γιατί εκτιμούν ότι η νίκη της Ρωσίας στον πόλεμο θα φέρει στον αφρό τη δική τους, ακροδεξιά πτέρυγα της αντίδρασης, βοηθώντας τη, με την ταυτόχρονη αξιοποίηση της κρίσης, κοκ, να παραμερίσει την μετριοπαθή, αστικοφιλελεύθερη πτέρυγα που είναι σήμερα στο τιμόνι. Οι Μαγιάκηδες αντίθετα μας λένε ότι η νίκη της Ρωσίας θα ανοίξει δρόμους και προϋποθέσεις για να χειραφετηθούν οι λαοί από την ιμπεριαλιστική Δύση, με κατεύθυνση το σοσιαλισμό.
Είναι σαφές ότι η στάση των φασιστοειδών και η στάση των «αριστερών» της ΛΑΕ, καθώς και οι εκατέρωθεν εκτιμήσεις που τις θεμελιώνουν, δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα σωστές. Εδώ δυο τινά μπορεί να συμβαίνουν. Ή οι ακροδεξιοί και τα φασιστοειδή όλου του κόσμου έχουν παραφρονήσει ομαδικά, έγιναν ξαφνικά οπαδοί της χειραφέτησης των λαών με κατεύθυνση το σοσιαλισμό και είναι τόσο ανόητοι που παρανοούν πλήρως τα αποτελέσματα της νίκης του Πούτιν στον πόλεμο. Ή τα στελέχη της ΛΑΕ, τυφλωμένα από την άρνηση να παραδεχτούν την ακραία κατάντια και τον ξεπεσμό στα οποία τους οδήγησε ο Λαφαζάνης παρανοούν το χαρακτήρα αυτών των δυνάμεων και των εξελίξεων που θα δρομολογήσει η επικράτησή τους. Το να παρανοούν όμως τέτοια θέματα σημαίνει ακριβώς να είναι κότες ή έστω στουρθοκάμηλοι…
Για να το κάνουμε πιο χειροπιαστό, ο Ντούγκιν, που έπλεκε στο παρελθόν το εγκώμιο της Χρυσής Αυγής ως της «γνήσια πατριωτικής δύναμης» στην Ελλάδα, βεβαιώνει τα εξής σε άρθρο του καταχωρημένο στην Ίσκρα: «Η Ρωσία δημιουργεί ένα παγκόσμιο πεδίο Αντίστασης. Η νίκη του παγκόσμιου πεδίου Αντίστασης θα ήταν νίκη για όλες τις εναλλακτικές δυνάμεις, τόσο δεξιές όσο κι αριστερές, και για όλους τους λαούς…»[6]
Ο Ντούγκιν βέβαια είναι ακροδεξιός και γι’ αυτό –το αίμα νερό δεν γίνεται– λέει ότι η νίκη της Ρωσίας θα είναι νίκη για τις ακροδεξιές δυνάμεις. Το άλλο όμως που βεβαιώνει, ακριβώς όπως ο Μαγιάκης, ότι θα είναι νίκη και για τις αριστερές δυνάμεις και τους λαούς, είναι τόσο σίγουρο ότι είναι αληθινό; Ή μήπως είναι στάχτη στα μάτια για να προλάβουν να έρθουν πρώτες οι ακροδεξιές δυνάμεις στον αφρό και να δείξουν μετά το πραγματικό πρόσωπό τους; Και μήπως η νίκη της Ρωσίας θα είναι ακριβώς το όχημα γι’ αυτές τις δυνάμεις; Όσοι αδυνατούν ακόμη και να διανοηθούν ότι οι Ντούγκιν μπορεί να έχουν ένα τέτοιο σκεπτικό, δεν είναι μόνο κότες, είναι και μπούφοι…
Ένα άλλο σημείο, απολύτως χαρακτηριστικό όχι μόνο στις αναλύσεις της ΛΑΕ αλλά και σε όλους όσους στην αριστερά παίρνουν το μέρος της Ρωσίας, είναι η πλήρης απουσία έστω και της παραμικρής αναφοράς στον ουκρανικό λαό. Στην Ουκρανία δεν υπάρχει σήμερα καμιά λαϊκή αντίσταση ενάντια στη ρωσική εισβολή· όχι, το μόνο που υπάρχει είναι ο επεκτατισμός των αμερικανονατοϊκών και οι νεοναζί του Κιέβου, τους οποίους κτυπά αντικειμενικά η Ρωσία.
Σε αυτό το αφήγημα οι «αριστεροί» της ΛΑΕ συμβαδίζουν πάλι με το ρωσικό ιμπεριαλισμό και με τους ακροδεξιούς υποστηρικτές του. Οι τελευταίοι όμως, όπως ο Α. Αποστολόπουλος, ένας από τους πρώτους ακροδεξιούς που προσέλκυσε η Ίσκρα, αφήνουν πότε-πότε να τους ξεφύγει καμιά αλήθεια. Ο Αποστολόπουλος κατακεραυνώνει σήμερα από το slpress και άλλα εθνικιστικά σάιτ τους «Ουκρανούς νεοναζί» του Ζελένσκι, προσπαθώντας να μας πείσει ότι αυτοί είναι πλέον οι μόνοι επικίνδυνοι φασίστες στον κόσμο, ενώ κατά τα άλλα η Λε Πεν έχει γίνει μια ακίνδυνη «Μαίρη Παναγιωταρά», που προσφέρει ένα «φασισμό με ζαχαρίνη». Ο ίδιος αυτός Αποστολόπουλος όμως αναγνωρίζει: «Οι Ουκρανοί πέραν των ναζί του Τάγματος Αζόφ, αντιστάθηκαν και αντιστέκονται στους Ρώσους. Είπαμε ότι τον εισβολέα δεν τον αγαπάει κανείς. Αλλά οι Ρώσοι είναι φύσει αδύνατον να χάσουν επειδή όσα και όποια όπλα και αν στείλει η Δύση στην Ουκρανία, η Ρωσία θα είναι η ισχυρή πλευρά και η Ουκρανία η αδύναμη σ’ αυτόν τον πόλεμο»[7].
Ας μας επιτραπεί και πάλι να ρωτήσουμε: Οι φωστήρες της ΛΑΕ, που είναι και «αριστεροί», οπαδοί του σοσιαλισμού, κοκ, έχουν να διαχωριστούν σε κάτι από τους Αποστολόπουλους με τους οποίους συνυπήρχαν στην Ίσκρα για χρόνια; Και όταν οι Αποστολόπουλοι, χυδαίοι συμφεροντολόγοι που πάνε πάντα με τους ισχυρούς, ομολογούν ότι εκτός από το Αζόφ πολεμά και ο ουκρανικός λαός, που όμως είναι, λένε, καταδικασμένος λόγω της αδυναμίας του, ποιος είναι ο τρόπος να διαχωριστούν οι πραγματικοί αριστεροί; Δεν είναι να σταθούν στο πλευρό της λαϊκής αντίστασης και να διακηρύξουν ότι μπορεί να νικήσει, πρώτα τη ρωσική εισβολή και μετά το τάγμα Αζόφ και τους αμερικανονατοϊκούς;
Ένα κρίσιμο σημείο στην προσέγγιση των «αριστερών» υποστηρικτών της Ρωσίας είναι η πλήρης παραίτηση από τη μαρξιστική ανάλυση, η απουσία του ταξικού στοιχείου στις εκτιμήσεις τους. Αναλύουν τον πόλεμο αποκλειστικά και μόνο από τη γεωπολιτική πλευρά: Οι αμερικανονατοϊκοί έχουν σήμερα την παγκόσμια υπεροχή· η Ρωσία και η Κίνα την υπονομεύουν· άρα η νίκη της Ρωσίας στον πόλεμο, χαλαρώνοντας τη διεθνή κυριαρχία των αμερικανονατοϊκών, βοηθά έμμεσα τους λαούς να αποσπαστούν πιο εύκολα από αυτή την ηγεμονία και να ανοίξουν το δρόμο για το σοσιαλισμό. Αν έβλεπαν την ταξική διάσταση, θα συνειδητοποιούσαν ότι οι δυτικοί, η ΕΕ, κοκ, ηγεμονεύονται από τη μετριοπαθή, φιλελεύθερη αντίδραση ενώ η πτέρυγα του Πούτιν που κυριαρχεί στη Ρωσία είναι μια εκδοχή του λεπενισμού. Η νίκη της Ρωσίας στον πόλεμο δεν θα βοηθήσει έτσι τους λαούς, αλλά μόνο τη λεπενική πτέρυγα να κυριαρχήσει και στην υπόλοιπη Ευρώπη και τις ΗΠΑ, το αποτέλεσμα όντας νέοι πόλεμοι σε ένα σύντομο διάστημα, ενώ τα κινήματα δεν θα έχουν προλάβει, ακόμη και υπό τους καλύτερους όρους, να αναπτύξουν τη δυναμική τους.
Με τον τρόπο που βάζουν το ζήτημα των συνεπειών της ρωσικής νίκης οι δημοσιολόγοι της ΛΑΕ αποδεικνύουν μόνο το μικροαστικό, γραφειοκρατικό χαρακτήρα της οπτικής τους. Πραγματικά, αν διακρίθηκαν για κάτι από τον καιρό του ΣΥΡΙΖΑ ακόμη όλοι αυτοί οι σχολιαστές και τα στελέχη της ΛΑΕ –και αυτό δεν είναι άσχετο με τις σταλινικές τους ρίζες από τις οποίες δεν μπόρεσαν ποτέ να απαλλαγούν– είναι η ικανότητά τους στους παρασκηνιακούς ελιγμούς των μηχανισμών και τις ριζοσπαστικές αερολογίες. Δεν μπόρεσαν ποτέ όμως να αποκτήσουν πραγματική επαφή με τον κόσμο, οικοδομώντας μια ζωντανή πολιτική οργάνωση, το αποτέλεσμα όντας να περιμένουν τώρα από τη νίκη του Πούτιν να επιφέρει όσα δεν αξιώθηκαν να εκπληρώσουν οι ίδιοι.
Στα κείμενά του για τη Γερμανία, ο Τρότσκι εκθέτει αυτή την ταξική, μικροαστική ρίζα στη λογική του σταλινισμού. Παραθέτει μερικές εκτιμήσεις του Ρέμελε, ενός από τα ηγετικά στελέχη του ΚΚ Γερμανίας, πάνω στο ότι την επαύριο της νίκης του Χίτλερ θα σχηματιζόταν το εργατικό ενιαίο μέτωπο και θα σάρωνε τη ναζιστική εξουσία, και σχολιάζει:
«Ο Ρέμελε σκέφτεται πέρα για πέρα όπως οι Γάλλοι μικροαστοί φρασεολόγοι του 19ου αιώνα που είχαν δείξει ολοκληρωτική ανικανότητα να οδηγήσουν τις μάζες, αλλά ήταν, αντίθετα, σίγουροι και πίστευαν ότι, όταν ο Λουδοβίκος Βοναπάρτης θα καθόταν στο σβέρκο της Δημοκρατίας, ο λαός θα σηκωνόταν αμέσως για να την υπερασπίσει και θα “σάρωνε τα πάντα”… Είμαστε οι νικητές της αύριον. Εκείνο που μας λείπει σήμερα είναι το ενιαίο μέτωπο. Θα μας το προσφέρει αύριο ο Χίτλερ όταν θα έρθει στην εξουσία. Μα αυτό σημαίνει ότι ο νικητής της αύριον θα είναι ο Χίτλερ και όχι ο Ρέμελε. Όμως τότε, φροντίστε να χαράξετε καλό μέσα στο μυαλό σας ετούτο: η στιγμή της νίκης των κομμουνιστών δεν θα έρθει τόσο γρήγορα»[8].
Τέτοιος είναι στην ουσία ο τρόπος σκέψης των στελεχών της ΛΑΕ. Αν οι ίδιοι δεν στάθηκαν ποτέ άξιοι να οργανώσουν τίποτα, αν έφεραν ένα κόμμα που ξεκίνησε από 25 βουλευτές μέσα σε 4 χρόνια στην ανυπαρξία, αν ελέω Λαφαζάνη έγιναν ουρές των ακροδεξιών· όλα αυτά θα διορθωθούν όταν ξεσηκωθεί ο λαός. Και πώς θα ξεσηκωθεί; Με τη νίκη του Πούτιν στον πόλεμο στην Ουκρανία, που θα δημιουργήσει καλύτερες συνθήκες για να αγωνιστούν οι λαοί! Μα αυτό ακριβώς σημαίνει, φίλτατοι, ότι ο νικητής της αύριον θα είναι ο Πούτιν και οι λεπενικοί, όχι οι λαοί. Και σημαίνει επίσης ότι όπως μέχρι τώρα, έτσι και σήμερα και αύριο εσείς δεν θα σταθείτε ικανοί να οργανώσετε τίποτα· θα είστε βαρίδια του κινήματος.
Δυο λόγια για τη διαμάχη Ρωσίας – αμερικανονατοϊκών
Οι Μαγιάκηδες μάς λένε ότι η Ρωσία, και μάλιστα η ρωσική αστική τάξη, αντιστέκεται στην περικύκλωση των αμερικανονατοϊκών, προστατεύει τους Ρωσόφωνους του Ντονμπάς, μεριμνά για τη δημιουργία ενός πολυπολικού κόσμου, κοκ. Πολύ ωραία, είμαστε έτοιμοι να τα δεχτούμε. Το ερώτημα είναι: Αν η ρωσική αστική τάξη εκπληρώνει ένα τέτοιο αντικειμενικά προοδευτικό έργο, γιατί κινητοποιεί σε υποστήριξή της όλο αυτό το συρφετό των Εσκομπάρ, των Ντούγκιν και των Γκρίφιν, των φασιστοειδών του UNZ και των Σεργκέιτσεφ; Ένα καλό έργο δεν θα έβρισκε τίποτα καλύτερους υπερασπιστές και εκφραστές;
Φυσικά η αστική τάξη είναι πάντα αστική τάξη και η ρωσική αστική τάξη δεν θα στηριζόταν σε μαρξιστές ή κομμουνιστές, αν υπήρχαν κάποιοι πραγματικοί τέτοιοι στη χώρα ή το εξωτερικό (όχι τα σταλινικά τσιράκια της τύπου Ζιουγκάνοφ, που είναι ψευδοκομμουνιστές αντιδραστικοί και σοβινιστές). Οπωσδήποτε όμως, αν διαδραμάτιζε ένα προοδευτικό ρόλο, θα τη στήριζαν γνήσιοι δημοκράτες, αντιιμπεριαλιστές, κοκ, στο στιλ ας πούμε του Τσόμσκι, που πάντα στο παρελθόν στιγμάτιζαν τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό για τις ανά τον κόσμο επεμβάσεις του. Γιατί δεν υπάρχει ούτε ένας τέτοιος; Γιατί το σύνολο των υποστηρικτών της Ρωσίας ανήκουν στην ίδια κατηγορία των φασιστοειδών που εκπροσωπούν οι Ντούγκιν, Γκρίφιν και σία;
Ο Τσόμσκι, στον οποίο αναφερθήκαμε, είναι ένας παλαίμαχος πολέμιος του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, που κατήγγειλε ανελέητα τις επεμβάσεις του στο Βιετνάμ, το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Αναφορικά με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όμως, πήρε θέση υπέρ της υπεράσπισης της ουκρανικής ανεξαρτησίας: «Νομίζω ότι η υποστήριξη στην προσπάθεια της Ουκρανίας να αμυνθεί είναι θεμιτή. Εάν είναι, φυσικά, πρέπει να κλιμακωθεί προσεκτικά, ώστε να βελτιώσει πραγματικά την κατάστασή τους και να μην κλιμακώσει τη σύγκρουση, για να οδηγήσει στην καταστροφή της Ουκρανίας». Αναφερόμενος στις ειρηνευτικές προτάσεις του Ζελένσκι δήλωσε: «Έχει καταστήσει αρκετά σαφές ότι ενδιαφέρεται για το αν η Ουκρανία θα επιβιώσει, αν οι Ουκρανοί θα επιβιώσουν, και ως εκ τούτου έχει υποβάλει μια σειρά από λογικές προτάσεις που θα μπορούσαν κάλλιστα να αποτελέσουν τη βάση για διαπραγμάτευση». Και η γνώμη του για τα συντελούμενα εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία ήταν ότι «Ο συντριπτικός όγκος των εγκλημάτων πολέμου, αυτά που θα έπρεπε να εξετάσουμε, διαπράττονται από τους Ρώσους. Αυτό δεν αμφισβητείται. Και είναι μεγάλα εγκλήματα πολέμου»[9].
Ο Τσόμσκι στιγματίζει φυσικά σε πολλά σημεία την υποκρισία των αμερικανονατοϊκών, λέει ότι οι ίδιες κυρώσεις που σήμερα επιβάλλονται στη Ρωσία θα έπρεπε να είχαν επιβληθεί στις ΗΠΑ για την εισβολή στο Ιράκ, ότι η αμερικάνικη πολιτική παράγει τέρατα, κοκ. Πουθενά όμως δεν έχει ούτε μια λέξη να πει έστω για μια «προοδευτική πλευρά» του πολέμου του Πούτιν, σαν αυτές που πετούν με την οκά οι Λαφαζάνηδες και οι Μαγιάκηδες. Αν υπάρχουν τέτοιες πλευρές γιατί δεν τις βλέπουν έντιμοι, συνεπείς και φωτισμένοι αντιιμπεριαλιστές όπως ο Τσόμσκι; Γιατί οι μόνοι που τις βλέπουν, πέρα από μερικά νεοσταλινικά βλακόμετρα στο χώρο της ελληνικής και διεθνούς αριστεράς, είναι οι Ντούγκιν και οι Γκρίφιν;
Αν η Ίσκρα προσφέρει μια υπηρεσία αναμεταδίδοντας σαν φερέφωνο την προπαγάνδα του καθεστώτος Πούτιν, είναι ότι φέρνοντας όλους μαζί τους ανά τον κόσμο απολογητές του, αποκαλύπτει, άθελά της, τι μέρη του λόγου είναι. Το 90% και άνω είναι είναι φασιστοειδή στο στιλ των Γκρίφιν και Ντούγκιν· είναι, σύμφωνα με τις δικές τους δηλώσεις, ρατσιστές και λευκοί σουπρεματιστές· είναι πογκρομιστές στο στιλ του Σεργκέιτσεφ, που εμφανίζουν τον ουκρανικό λαό ως υπαίτιο για τον υποτιθέμενο «ναζισμό» του Ζελένσκι· είναι ακραίοι συνωμοσιολόγοι στο ζήτημα της πανδημίας· είναι ασύστολοι ψευδολόγοι που γράφουν κατά παραγγελία ότι τους ζητηθεί για τις πολεμικές επιχειρήσεις, κοκ. Αν τα στελέχη της ΛΑΕ που παίρνουν το μέρος της Ρωσίας σέβονται τον εαυτό τους, έχουν υποχρέωση να απαντήσουν: Αμφισβητούν αυτή την εικόνα; Αν ναι, με ποια στοιχεία; Αν όχι, τότε πού στηρίζονται οι εκτιμήσεις τους για προοδευτικό δήθεν ρόλο της Ρωσίας;
Το ποιόν όλων αυτών των λακέδων υμνητών του Πούτιν και τα ερωτήματα που τίθενται για όσους θέλουν να τοποθετούνται στην αριστερά, θα γίνουν σαφέστερα ρίχνοντας μια ματιά σε μερικά ιδεολογήματά τους που δεν έχουμε εξετάσει στην αρθρογραφία μας ως τώρα.
Ένας από τους πιο τακτικούς αρθρογράφους της Ίσκρα είναι ο Πέπε Εσκομπάρ, ένας αντιδραστικός χαμαιλέοντας πρόθυμος να υποστηρίξει οτιδήποτε αρκεί να προσφέρει δημοσιότητα και να πληρώνει. Σε ένα άρθρο του αναλαμβάνει να παρουσιάσει τη σύγκρουση ανάμεσα στη Ρωσία και τους αμερικανονατοϊκούς σαν μια σύγκρουση δυο χριστιανισμών, του κοσμικού, παπικού χριστιανισμού της Δύσης, και του ορθόδοξου με κέντρο τη Ρωσία, του οποίου αποστολή είναι να θεμελιώσει την «Τρίτη Ρώμη». Αυτό το τελευταίο, υποστηρίζει, δεν είναι ικανοί, λόγω ιδιοσυγκρασίας, να το κατανοήσουν οι Δυτικοί, και εδώ θα βρεθεί η βαθύτερη πολιτιστική αιτία της αντιπαλότητας ανάμεσα στην ιδεαλιστική Ρωσία και την ωφελιμιστική Δύση:
«Η ίδια η φαινομενικά μονολιθική φιλελεύθερη Δύση δεν μπορεί επίσης να γίνει κατανοητή εάν ξεχάσουμε πώς, ιστορικά, η Ευρώπη είναι επίσης ένα δικέφαλο θηρίο: ΄Ενα κεφάλι μπορεί να εντοπιστεί από τον Κορονοϊό μέχρι την απαίσια μηχανή ευρωκρατών των Βρυξελλών· και το άλλο προέρχεται από την Αθήνα και τη Ρώμη, και μέσω Βυζαντίου/Κωνσταντινούπολης (η Δεύτερη Ρώμη) φτάνει μέχρι τη Μόσχα (την Τρίτη Ρώμη)… Οι Δυτικοευρωπαίοι από την πλευρά τους βλέπουν τους Ορθόδοξους και τους Χριστιανούς από την Ανατολή… ως σατράπες και ένα μάτσο λαθρέμποροι– ενώ οι Ορθόδοξοι θεωρούν τους Σταυροφόρους, τους Τευτονικούς σταυροφόρους και τους Ιησουίτες – σωστά, πρέπει να πούμε – ως βάρβαρους σφετεριστές επιδιδόμενους στην παγκόσμια κατάκτηση… Με την πτώση της ΕΣΣΔ, η Ρωσία βρέθηκε σε γεωπολιτική κατάσταση που αντιμετωπίστηκε για τελευταία φορά τον 17ο αιώνα. Η αργή και επίπονη ανοικοδόμηση είχε ως αιχμή του δόρατος δύο μέτωπα: την KGB – αργότερα FSB – και την ορθόδοξη εκκλησία. Η μεγαλύτερη αλληλεπίδραση μεταξύ του Ορθόδοξου κλήρου και του Κρεμλίνου πραγματοποιήθηκε από τον Πατριάρχη Κύριλλο – ο οποίος αργότερα έγινε υπουργός Θρησκευτικών Υποθέσεων του Πούτιν… Στη συνέχεια, η Ουκρανία βρίσκεται σε ρωσική τροχιά. Η ρωσική κυριαρχία επεκτείνεται μέχρι το 1764, όταν ο τελευταίος Ουκρανός hetman (αρχιστράτηγος) εκθρονίζεται επίσημα από την Αικατερίνη τη Μεγάλη: τότε είναι που η Ουκρανία γίνεται επαρχία της ρωσικής αυτοκρατορίας. Όπως κατέστησε σαφές ο Πούτιν αυτή την εβδομάδα: «Η Ρωσία δεν μπορεί να επιτρέψει τη δημιουργία αντιρωσικών εδαφών σε όλη τη χώρα». Η επιχείρηση Ζ θα περιλαμβάνει αναπόφευκτα την Οδησσό, που ιδρύθηκε το 1794 από την Αικατερίνη τη Μεγάλη… Η Οδησσός δεν είναι Ουκρανική: είναι αναπόσπαστο μέρος της ρωσικής ψυχής. Και σύντομα οι δοκιμασίες και οι δοκιμασίες της ιστορίας θα την κάνουν και πάλι: ως ανεξάρτητη δημοκρατία· ως μέρος μιας συνομοσπονδίας Novorossiya· ή συνδεδεμένη με τη Ρωσική Ομοσπονδία»[10].
Ότι όλα αυτά είναι μια μνημειώδης απάτη και απολογία για το ρωσικό ιμπεριαλισμό μετά βίας χρειάζεται να εξηγηθεί. Το ίδιο το σχήμα της «Τρίτης Ρώμης», σύμφωνα με το οποίο η Μόσχα είναι η διάδοχος της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης (της δεύτερης Ρώμης), ήταν μια επινόηση του κόμη Σουβάροφ, ιδεολογικού ταγού του τσαρισμού στο 19ο αιώνα και ενός από τους πρωτεργάτες της πανσλαβιστικής ιδεολογίας, με στόχο να καθοσιωθεί η «χιλιετής ύπαρξη» της τσαρικής αυτοκρατορίας ως φορέα μιας «αιώνιας αποστολής». Οι αναφορές στην προορισμένη να κυριαρχεί «ρωσική ψυχή» ήταν επίσης σήμα κατατεθέν των τσαρικών, ένα ανυψωτικό κλισέ για το μεγαλορωσικό σοβινισμό. Ο ίδιος ο Εσκομπάρ εκθέτει άθελά του την πραγματική αυτή προέλευση των ως άνω ιδεολογημάτων όταν τα συνδέει με τις μυστικές υπηρεσίες του Πούτιν και τη ρωσική ορθόδοξη εκκλησία, σε όλη την ιστορία της ένα δουλικό υποχείριο του τσαρισμού.
Πρέπει να είναι κανείς τελείως αφελής ή υποκριτής για να μην μπορεί να δει ότι οι Εσκομπάρ είναι ντελάληδες του ρωσικού ιμπεριαλισμού, ότι αυτό που εμφανίζουν ως «έλευση της Τρίτης Ρώμης» είναι στην πραγματικότητα το κτύπημα της μπότας του ρωσικού ιμπεριαλισμού πάνω στο έδαφος σήμερα της Ουκρανίας, αύριο κάποιας άλλης χώρας. Αν, λοιπόν, οι Μαγιάκηδες μας λένε ότι η Ουκρανία είναι ο «χρήσιμος ηλίθιος» της Δύσης, τότε εδώ τίθεται ένα ενοχλητικό ερώτημα για τους ίδιους. Τίθεται, δηλαδή, το ερώτημα μήπως τα στελέχη της ΛΑΕ με το ενδιάμεσο του Λαφαζάνη στάθηκαν και στέκονται οι «χρήσιμοι ηλίθιοι» των Εσκομπάρ (που η Ίσκρα τον σέρβιρε στους αναγνώστες της ήδη από το 2017) και του ρωσικού ιμπεριαλισμού. Φυσικά οι ίδιοι θα διαμαρτυρηθούν και θα αρνηθούν επίμονα ότι μπορεί να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Όμως αυτό δεν είναι καθόλου αυτονόητο, πρέπει να το αποδείξουν. Εμπρός, λοιπόν, ας κοπιάσουν αν μπορούν!
Ας πάρουμε όμως και ένα πιο πρόσφατο απόκτημα της Ίσκρα, τον Ηλία Παπαναστασίου. Ο Παπαναστασίου είναι ένας ακόμη πιο επιθετικός αντιδραστικός από τον Εσκομπάρ, αρθρογράφος στο ακροδεξιό «Ρεσάλτο». Στα άρθρα του ζωγραφίζει την εικόνα μια αιώνια βάρβαρης Δύσης, της οποίας τα κυρίαρχα αγγλοσαξωνικά και γερμανικά φύλα ήταν εκ φύσης ανίκανα να παράξουν πολιτισμό, ανιχνεύοντας στη «φύσει βαρβαρότητά» τους την προαιώνια πηγή του φασισμού. Στον αντίποδα, η Ρωσία και η Κίνα κατά τον ίδιο είναι οι προαιώνιες πηγές του πολιτισμού, ώστε ο σημερινός πόλεμος του Πούτιν να προβάλει εξαγνισμένος, ως μια αντίδραση στη βαρβαρότητα των Δυτικών:
«Οι στερημένοι πολιτισμού, μιλούν συνέχεια για “πολιτισμό” δηλαδή γι’ αυτό ακριβώς που τους λείπει. Και αν δεν σας αρκούν τα παραδείγματα των Έρουλων και Γότθων, δείτε τα αίσχη της Αποικιοκρατίας μόλις μερικές δεκαετίες πριν αλλά και τα «πολιτιστικά κατορθώματα» των Γότθων Γερμανών του Χίτλερ στο Νταχάου, Άουσβιτς, Τρεμπλίνκα κλπ. Μόλις οι Γερμανοί έγιναν κυρίαρχοι στην Ευρώπη – έως το 1942– “έβγαλαν” από τα εσώψυχά τους το “Αρχαίο Κτήνος” του Γότθου, τον παρανοϊκό Έρουλο που έπαιρνε ναρκωτικά πριν πολεμήσει, τον Βάνδαλο που ταυτίστηκε το όνομά του με τον Βανδαλισμό και αποτελεί προσβολή για τον Ανθρώπινο Πολιτισμό. Και να μην ξεχνάμε, οι Βάνδαλοι ήταν Γερμανικό φύλο. (Δεν μας διαφεύγουν οι “αλησμόνητοι” Αγγλοσάξονες, Βρεττανοί και Αμερικανοί, που εξόντωσαν εκατομμύρια ανθρώπων αιώνες τώρα, είτε στην Ινδία, είτε στο Βιετνάμ, είτε στην Κορέα). Και φυσικά, εάν πιστεύετε πως τα “τελευταία” 500–600 χρόνια αστικού πολιτισμού ήταν αρκετά για να “εξανθρωπίσουν” τους Γότθους και Βάνδαλους, μάλλον είστε υπεραισιόδοξοι. Δεκάδες εκατομμύρια Αφρικανών και Ασιατών εξοντώθηκαν από τους Αποικιοκράτες της Δ. Ευρώπης και κανένας δεν μπόρεσε να ξεπεράσει σε τελειότητα την οργάνωση “Μαζικών Εγκλημάτων” από τους Γερμανούς Ναζί, γνήσια τέκνα του Πολεμικού Θεού Botan των Αρχαίων Γότθων. Μπορεί οι Γερμανο/Αυστριακοί να γέννησαν έναν Μότσαρτ και έναν Μπετόβεν όμως τελικά αποδείχθηκε πως αυτό αφορούσε μια μορφωμένη και προνομιούχα Ελίτ Αριστοκρατών και όχι τον “βαθύ λαό”…
Η Αμερικανο/Ευρώπη, με δύναμη κρούσης τους Αμερικάνους, είναι αποφασισμένη να φτάσει έως το τέλος την αντιπαράθεση με τους αμφισβητίες της παντοδυναμίας της (Ρωσία και Κίνα κατά πρώτο λόγο αλλά και Ινδία, Βραζιλία, Ιράν κλπ.). Αυξάνονται οι πιθανότητες ενός τοπικού πυρηνικού πλήγματος που θα γενικευτεί πάραυτα σε όλο τον πλανήτη με άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης της πλειοψηφίας του ανθρωπίνου γένους. Η “Κουλτούρα του Θανάτου” μπορεί να μετεξελιχθεί σε “Κοινωνίες Θανάτου”, ερειπίων και δισεκατομμυρίων νεκρών. Αυτή η δυστοπική και ερεβώδης εξέλιξη πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα από τους λαούς και όλες τις κυβερνήσεις που αντιστέκονται στον πόλεμο. Συγκρούονται δυο κόσμοι, όπως στην αρχαιότητα, τον μεσαίωνα και την νεότερη περίοδο και η σύγκρουση έχει όνομα, συγκρούονται οι βάρβαροι Γότθοι με τους Ιστορικούς λαούς της Μεσογείου, Μεσοποταμίας και Ασίας (Έλληνες, Αιγύπτιοι, Ιρανοί, Ινδοί, Κινέζοι)»[11].
Αυτή είναι ακριβώς η ίδια φυλετική ερμηνεία της ιστορίας που πρέσβευαν οι ναζί αλλά με ανεστραμμένα πρόσημα. Ενώ οι ναζί εμφάνιζαν τους ευγενείς βόρειους και πρωτίστως Γερμανούς Αρίους ως τους φορείς του πολιτισμού που υποβλέπονταν και μολύνονταν από τις «κατώτερες σημιτικές φυλές», εδώ παίρνουμε τη διαβεβαίωση ότι οι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι και οι Κινέζοι είναι οι ανώτερες φυλές (στις οποίες ο Παπαναστασίου περιλαμβάνει αλλού και τους Ρώσους, πληροφορώντας μας πώς ο πρώτος ηγεμόνας τους Βλαδίμηρος ο Α΄ πήρε παλατιανή νύφη από το Βυζάντιο και για τον Μεγάλο Δούκα Νικόλαο και άλλους[12]) και οι Γερμανοσάξονες η κατώτερη.
Πέρα από τη γελοιότητα του πράγματος, η προφανής αντίρρηση είναι ότι οι Γερμανοί και οι Αγγλοσάξονες έχουν να επιδείξουν μεγάλα προοδευτικά κοινωνικά και ιδεολογικά κινήματα, καθώς και ένα πλήθος επιφανείς μορφές που συνεισέφεραν στον ανθρώπινο πολιτισμό, πολύ περισσότερο από τους δούκες του Παπαναστασίου. Ο πόλεμος των χωρικών δεν ήταν έργο των Γερμανών χωρικών και των ευγενών ηγετών τους όπως ο Μίντσερ και οι σύντροφοί του. Ο γερμανικός διαφωτισμός υπό τους Καντ, Φίχτε, Χέγκελ, Χάινε, Φόιερμπαχ και τόσους άλλους μεγάλους στοχαστές δεν εξέφρασε το πνεύμα του γερμανικού λαού σε μια ολόκληρη ιστορική εποχή; Ο Γκαίτε και ο Σίλερ, ο Μότσαρτ και ο Μπετόβεν, αργότερα οι Μαρξ και Ένγκελς δεν ήταν Γερμανοί; Η γερμανική σοσιαλδημοκρατία δεν ήταν για μια 30ετία το κέντρο των απελευθερωτικών αγώνων του προλεταριάτου; Η επανάσταση του Κρόμγουελ και το κίνημα των χαρτιστών δεν ήταν έργο του αγγλικού λαού; Κορυφαίες φυσιογνωμίες που σημάδευσαν με το έργο τους τον ανθρώπινο πολιτισμό, από τον Σαίξπηρ και τον Τόμας Μορ, τους Βρετανούς διαφωτιστές Μπέικον, Χιουμ, Πέιν, κ.ά., ως τους Βύρωνα, Γουόλτερ Σκοτ και Ντίκενς δεν ήταν Βρετανοί; Οι κορυφαίοι επιστήμονες αστοί οικονομολόγοι, ο Σμιθ και ο Ρικάρντο, δεν ήταν Βρετανοί, όπως και οι Νιούτον, Δαρβίνος και Μάξγουελ; Οι μεγάλοι πολιτικοί που καθοδήγησαν τον αγώνα για την ανεξαρτησία και την εξάλειψη της δουλείας στις ΗΠΑ, ο Τζέφερσον, ο Φραγκλίνος, ο Λίνκολν και τόσοι άλλοι, δεν ήταν βρετανικής καταγωγής Αμερικανοί; Οι μεγάλοι ρεαλιστές λογοτέχνες του 20ού αιώνα, Ο’Νιλ, Στάινμπεκ, Χέμινγουεϊ, Φόκνερ, δεν ήταν Αμερικανοί; Μπορεί όλα αυτά τα ιστορικά κινήματα και οι μορφές να ήταν απλές συμπτώσεις, και γιατί οι Αιγύπτιοι και οι Κινέζοι, τα διαχρονικά πρότυπα των «πολιτιστικά προικισμένων», δεν έχουν στην ίδια περίοδο να επιδείξουν κάτι ανάλογο; Ο Παπαναστασίου διαισθάνεται τη δυσκολία και μας λέει προκαταβολικά ότι ο Μότσαρτ και ο Μπετόβεν (οι μόνοι που αναφέρει) περιορίστηκαν σε έναν κύκλο αριστοκρατών, ενώ ο «βαθύς λαός» παρέμεινε βάρβαρος, όπως ήταν εκ φύσης. Έτσι πρέπει να συμπεράνουμε ότι η ρίζα του ναζισμού βρίσκεται στον «φύσει βανδαλισμό», την αναλλοίωτα βάρβαρη φύση των Γερμανών και των Αμερικανοδυτικών ως συνεχιστών τους στις μέρες μας.
Είναι αδύνατο να μη δει κανείς ότι το πνεύμα του Παπαναστασίου είναι το πνεύμα των Ρόζενμπεργκ, των ιδεολόγων του ναζισμού που προετοίμασαν τα Άουσβιτς. Είναι το πνεύμα των μανιασμένων μικροαστών που μισούν όχι το μεγάλο κεφάλαιο που εκμαυλίζει εκατομμύρια ανθρώπινες υπάρξεις και άνοιξε και ανοίγει το δρόμο στο ναζισμό, αλλά όλο τον κόσμο γενικά, όντας πρόθυμοι να πουληθούν στην άκρα αντίδραση και να συνεισφέρουν στα εγκλήματά της. Και όλοι αυτοί οι τύποι συσστρατεύονται σήμερα αδιάλειπτα με το ρωσικό ιμπεριαλισμό, φτιασιδώνοντας τα αχρεία έργα του μαζί με τους Εσκομπάρ σε «Τρίτες Ρώμες» και σε πολέμους ενάντια στη βαρβαρότητα.
Φυσικά, και οι Δυτικοί έχουν τα δικά τους απατηλά αφηγήματα περί ολοκληρωτισμού, κόκκινου και μαύρου φασισμού, κοκ. Τα σχήματα αυτά, που δεν αποτελούν έκφραση της «αμερικάνικης φύσης» αλλά της προσπάθειας του δυτικού κεφαλαίου να διαιωνίσει την κυριαρχία του, πατούν επιλεκτικά σε πραγματικά γεγονότα όπως τα σταλινικά εγκλήματα ώστε η ανασκευή τους να είναι πιο σύνθετη από τα φυλετικά παραληρήματα. Αλλά στον παραδοσιακό φιλελεύθερο Τύπο και τη φιλολογία, ας πούμε την Καθημερινή στη χώρα μας, τους New York Times και τη Washington Post στις ΗΠΑ, κ.ά., δεν θα βρούμε το αντίστοιχο των «θεωριών» των Εσκομπάρ, ότι η Νέα Υόρκη είναι η Τρίτη Ρώμη απέναντι στον εκ φύσης βάρβαρο «βαθύ ρωσικό λαό» και τα παρόμοια. Στην προπαγάνδα του καθεστώτος Πούτιν αντίθετα έχουν κεντρική θέση, όντας το κύριο «επιχείρημα» που προσφέρεται σε στήριξη του ισχυρισμού τους ότι πολεμούν ενάντια στους «Ουκρανούς νεοναζί».
Το ότι ο Λαφαζάνης αναρτά τέτοια άρθρα στην Ίσκρα είναι δείγμα της προδοσίας του, του ανοικτού, αναίσχυντου περάσματός του στην άκρα αντίδραση. Εδώ όμως μπαίνει ένα θέμα για τα στελέχη της ΛΑΕ, αν και πώς διαφοροποιούνται απέναντι στα φασιστοειδή. Το ότι υποκειμενικά, σε ιδιωτικές συζητήσεις, μπορεί να καταδικάσουν αυτές τις απόψεις και τους εκφραστές τους δεν έχει μεγάλη σημασία. Γεγονός παραμένει ότι συμπορεύτηκαν μαζί τους για μια ολόκληρη πενταετία, όταν τα λανσάριζε ο Λαφαζάνης από την Ίσκρα, και δεν εξέφρασαν ποτέ, ούτε τότε ούτε εκ των υστέρων, μια πραγματική, έμπρακτη καταδίκη. Και γεγονός παραμένει ότι συνεχίζουν να αναμασούν την αντιαμερικάνικη ρητορική των προηγούμενων δεκαετιών, όχι στο πλαίσιο ενός οποιουδήποτε πραγματικού αντιιμπεριαλιστικού αγώνα, αλλά μόνο και μόνο για να κρύβουν από τον εαυτό τους την υπηρεσία τους μέσω Λαφαζάνη στο ρωσικό ιμπεριαλισμό.
Αλλά και η καθημερινή ειδησεογραφία στην Ίσκρα σε κάνει να ξεράσεις. Σταχυολογούμε ενδεικτικά μερικές πρόσφατες αναρτήσεις προς τέρψη των στελεχών της ΛΑΕ.
Σε ανάρτηση για τις ΗΠΑ λανσάρεται ως «είδηση» ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν ενεργεί σαν «όργανο» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, παραχωρώντας του την εξουσία: «Foxnews-“Ο Τ.Μπάιντεν παραδίδει την εξουσία στο ΠΟΥ σε κάθε κοινωνική πτυχή”»[13]. Το Foxnews είναι, βέβαια, το ημιεπίσημο κανάλι του Τραμπ, και η παραπάνω «είδηση» υπογράφεται από τον Τάκερ Κάρλσον, έναν συνωμοσιολόγο, ακροδεξιό εθνικιστή και κρυπτο-ρατσιστή, πολέμιο των μεταναστών, σκοταδιστή πολέμιο του δικαιώματος της έκτρωσης, πολέμιο της απαγόρευσης της οπλοφορίας, κ.ά[14].
Το να λανσάρεις σαν σοβαρή «είδηση» την επίθεση ενός τέτοιου τύπου στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι το ίδιο σαν να προβάλλεις μια επίθεση των οπαδών της επίπεδης γης ενάντια στους καθηγητές γεωγραφίας, επειδή διδάσκουν τους μαθητές ότι η γη είναι η σφαιρική, παραδίδοντάς τους έτσι στην αθεΐα.
Σε άλλη ανάρτηση προβάλλονται οι ισχυρισμοί του καρδιολόγου Κ. Αρβανίτη, ενός εγχώριου αντιεμβολιαστή, ότι οι θάνατοι των εμβολιασμένων στην Ελλάδα είναι δεκαπλάσιοι από εκείνους των εμβολιασμένων: «“Βόμβα” Αρβανίτη: “Δεκαπλάσιοι μη Covid-19 θάνατοι σε εμβολιασμένους”!». Ένα άλλο άρθρο του ίδιου τύπου προβάλλεται με τον διαφωτιστικό τίτλο «Ουκρανία: Μια χώρα πόρνη των Αμερικανών φτηνά εξαγορασμένη». Και από κάτω υπάρχει μια φωτό με τον Πούτιν να δηλώνει: «Ποιος σας είπε ότι κάνω πόλεμο; Συλλήψεις κάνω για μια νέα Νυρεμβέργη»[15]
Ο Αρβανίτης είναι ένας από τους «ακτιβιστές» του εθνικιστικού χώρου, ιδρυτής το 2022 της κίνησης «ΣΥΝΕΠΕΙΑ», που βρίσκεται αυτό τον καιρό σε διαπραγματεύσεις με το ΕΠΑΜ του Καζάκη και το «Ελεύθεροι ξανά», ένα άλλο παρόμοιο «κίνημα». Οι ισχυρισμοί του έχουν εκτεθεί επανειλημμένα ως ψευδείς και παραπλανητικοί στο διαδίκτυο, με 27 σχετικά άρθρα στο Ellinika Hoaxes[16].
Η Ίσκρα έχει αναρτήσει δεκάδες και δεκάδες κείμενα όπου εκθειάζει τη ρωσική ορθόδοξη εκκλησία ως ένα κέντρο αντίστασης στους Δυτικούς, μεμφόμενη αντίστοιχα ως υποταγμένες τις δυτικές εκκλησίες, Βατικανό και Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Σε ένα από αυτά εξανίσταται που ο Πάπας αποκάλεσε τον Ρώσο Πατριάρχη Κύριλλο «παπαδοπαίδι του Πούτιν»: «Ο Πάπας αποκάλεσε προσβλητικά τον Κύριλλο “παπαδοπαίδι του Πούτιν”!». «Ο 75χρονος Κύριλλος», διαβάζουμε παραπέρα, «βλέπει τον πόλεμο σαν μια “ασπίδα” απέναντι στη Δύση που θεωρεί παρακμιακή, ιδίως όσον αφορά την αποδοχή της ομοφυλοφιλίας»[17].
Εμπρός, λοιπόν! Όλοι στο πλευρό του Κύριλλου, για να καταπολεμηθεί η αμαρτία και να αποκατασταθούν τα γνήσια χριστιανικά ήθη! Αυτή θα είναι η «νέα απελευθέρωση», που θα μας φέρει ο Λαφαζάνης!
Σε ένα άλλο κείμενο παρουσιάζεται σαν ιστορική εξέλιξη το συλλείτουργο που θα κάνουν ο πατριάρχης Σερβίας με τον αρχιεπίσκοπο Στέφανο, σε αντίδραση για την αναγνώριση αυτοκέφαλης μακεδονικής εκκλησίας από τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως:
«Κίνηση ματ από Πατριάρχη Σερβίας κατά “Μακεδονικής”Εκκλησίας-Συλλείτουργο με Αρχιεπίσκοπο Στέφανο. Δυστυχώς, κατά τραγικό τρόπο, ο Πατριάρχης Κων/πόλεως Βαρθολομαίος, πειθήνιος στους αμερικανονατοϊκούς, αναγνώρισε ως αυτοκέφαλη “Μακεδονική” Εκκλησία την Εκκλησία της γείτονος. Έντονη κινητικότητα υπάρχει από την πλευρά του Πατριαρχείο (sic!) Σερβίας, όσον αφορά το θέμα της ευχαριστιακής κοινωνίας με την λεγόμενη “Μακεδονική Εκκλησία – Αρχιεπισκοπή Αχρίδος”. Σύμφωνα με πληροφορίες ο Πατριάρχης Σερβίας και ο Αρχιεπίσκοπος Σκοπίων κ. Στέφανος, θα συλλειτουργήσουν την Πέμπτη 19 Μαϊου στον Ιερό Ναό του Αγίου Σάββα στο Βελιγράδι. Η Θεία Λειτουργία θα αρχίσει στις 09.00 και θα συλλειτουργήσουν όλοι οι Επισκόποι (sic!) και των δύο Εκκλησίων (sic!)»[18].
Θλίβεται κανείς με την κατάντια ενός πρώην αριστερού, που επαγγέλλεται τη «νέα απελευθέρωση» και παρουσιάζει ως «ιστορικές εξελίξεις» τα… συλλείτουργα. Πέρα όμως από την κατάντια του Λαφαζάνη, εδώ τίθεται πάλι ένα θέμα για τα στελέχη του Αριστερού Ρεύματος, που εκτιμούσαν ότι ο πρώην επικεφαλής της ΛΑΕ «αποτελεί μεγάλο και πολύτιμο κεφάλαιο για το χώρο μας και την Αριστερά γενικότερα». Τι προκύπτει σε σχέση με αυτό;
Ο Λαφαζάνης θα μπορούσε πράγματι να αποτελεί ένα κεφάλαιο για την αριστερά αν στην κρίσιμη περίοδο πριν και κυρίως μετά το 2015 είχε καταλάβει την ανάγκη για μαρξιστική θεμελίωση της πολιτικής και είχε παραδεχτεί τα σοβαρά κενά του σε αυτό τον τομέα. Αρνήθηκε όμως πεισματικά ως το τέλος να το κάνει και έφτασε στην έσχατη κατάντια. Δεν ήταν ο μόνος που το αρνήθηκε. Το αρνήθηκαν επίσης τα στελέχη της ΛΑΕ και του Αριστερού Ρεύματος, που πήραν τον ίδιο δρόμο, ακολουθώντας παθητικά τον Λαφαζάνη, έστω και όχι ως το τέλος.
Η κατάντια του Λαφαζάνη ήταν το αποτέλεσμα των κατευθύνσεων που επέβαλε στη ΛΑΕ από το 2015, έστω και αν η ολοκλήρωσή τους αναφορικά με τον ίδιο έγινε μετά την αποχώρησή του. Αν, λοιπόν, τα στελέχη της ΛΑΕ –και μάλιστα κάποιοι που παρουσιάζονται ως «μαρξιστές», στο στιλ των Τόλιου, Παπακωνσταντίνου, κ.ά.– παίρνουν στα σοβαρά τον εαυτό τους οφείλουν να πουν κάτι για το πώς σπαταλήθηκε και μηδενίστηκε το δικό τους κεφάλαιο. Διαφορετικά το μόνο που τους μένει είναι να πάνε και αυτοί στα συλλείτουργα να προσεύχονται υπέρ του Πούτιν μαζί με τον Λαφαζάνη.
Κότες όλων των χωρών, ενωθείτε!
Σε αντίθεση με τον Λαφαζάνη, τα στελέχη της ΛΑΕ θα μπορούσε και μπορεί, έστω εκ των υστέρων, να αλλάξουν πορεία. Αυτό όμως προϋποθέτει μια προηγούμενη αυτοκριτική από μέρους τους. Είναι δυστυχώς ένας δρόμος κλειστός γι’ αυτούς, γιατί δεν θέλουν να παραδεχτούν πόσο ντρόπιασαν τον εαυτό τους ακολουθώντας για χρόνια αδιαμαρτύρητα τις απάτες του Λαφαζάνη. Και το μόνο που μένει να δούμε είναι αν θα υπάρξουν κάποιες τιμητικές εξαιρέσεις.
Επιστρέφοντας στην αναλογία μας με τα ζωάκια, ο Λαφαζάνης είναι ένας κόκορας που εγκατέλειψε την κομμουνιστική και ευρύτερη αριστερά και λαλεί πλέον καμαρωτά στην αυλή του Πούτιν, πλάι στα λιοντάρια, ή μάλλον τις ύαινες και τις νυφίτσες του ρωσικού ιμπεριαλισμού. Τον κρατάνε σαν κράχτη όσο τους κάνει τη δουλειά τους, αλλά θα τον καταπιούν όταν έρθει η ώρα. Όσο για τα στελέχη που έμειναν στη ΛΑΕ, δεν είναι παρά κότες που θρηνούν σε όλους τους τόνους: «Κο-κο-κο, τι πάθαμε οι έρμες! Κο-κο-κο, έφυγε ο κόκοράς μας, το καμάρι μας, και ορφάνεψε το κοτέτσι μας! Κο-κο-κο, τι συμφορά μας!»
Αν πραγματικά τα στελέχη της ΛΑΕ ήθελαν τα λόγια τους να ανταποκρίνονται στα τωρινά έργα τους, θα κατέβαζαν από το σάιτ τους όλες τις περί ανέμων και υδάτων κομματικές ανακοινώσεις τους και θα έβαζαν αυτές τις δυο γραμμές. Γιατί τα πραγματικά έργα τους είναι αυτά.
Κάποτε, πριν 35-40 χρόνια, όταν ο γράφων έμενε σε ένα ερημικό τότε προάστιο, υπήρχε ένα κοτέτσι στο σπίτι. Ένα βράδυ μια αλεπού είχε κατασπαράξει τα περισσότερα κοτόπουλα, δυο όμως, η Τζουτζούκα και ο Κοκοράκος, είχαν καταφέρει να ξεφύγουν από τα αρπακτικά νύχια της. Από τότε σκαρφάλωναν τα βράδια και κοιμούνταν πάνω στα πεύκα.
Αν υπάρχουν κάποιοι έντιμοι αγωνιστές στη ΛΑΕ θα έπρεπε να εμπνευστούν από αυτές τις γενναίες, επαναστάτριες κότες, που είχαν βγει στο κλαρί για να γλιτώσουν από τις αλεπούδες. Τα στελέχη της ΛΑΕ όμως αποδεικνύονται κότες με τη χείριστη έννοια της λέξης. Οι κότες των Λαφαζάνηδων είναι ακριβώς οι χειρότερες κότες.
*Ο Χρήστος Κεφαλής είναι μέλος της ΣΕ της Μαρξιστικής Σκέψης.
[1] «Ο Αλέκος Χρυσανθακόπουλος ανακοίνωσε την ίδρυση νέου κόμματος – Θα κατέλθει στις εκλογές», https://tempo24.news/eidisi/309369/o-alekos-hrysanthakopoylos-anakoinose-tin-idrysi-neoy-kommatos-tha-katelthei-stis.
[2] Βλέπε «Ο Παν.Λαφαζάνης σε μεγάλη εκδήλωση στην Πάτρα για άντληση υδρογονανθράκων(Δευτέρα 16/9)», https://iskra.gr/o-pan-lafazanis-se-megali-ekdilosi-stin-patra-gia-antlisi-ydrogonanthrakondeftera-16-9/, https://www.androsfilm.gr/2019/05/15/ethniko-metopo-patriotikos-syndesmos-liontaria-mazi-stis-euroekloges-2019/, «Εθνικό Μέτωπο (Ελλάδα)», https://el.wikipedia.org/ και «Η αρχή έγινε!», https://eso-hellas.gr/2018/11/17/oloklirosi-1is-fasis-synantiseon-politikon-foreon/.
[3] Βλέπε «Το “Αριστερό Ρεύμα” με αυτοκριτική για τη πορεία της ΛΑΕ, δίνει το σύνθημα για νέα αρχή», https://ikariologos.gr/to-aristero-reyma-me-aytokritiki/.
[4] Λ. Μαγιάκης, «Πόλεμος στην Ουκρανία ΜΕΓΑΛΟ ΛΑΘΟΣ Η ΤΗΡΗΣΗ ΙΣΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ», https://laiki-enotita.gr/2022/04/19/polemos-stin-oukrania-megalo-lathos-i-tirisi-ison-apostaseon/.
[5] Βλέπε σχετικά Χρ. Κεφαλής, «Ο Λαφαζάνης, τα φασιστοειδή της Ίσκρα και ο πόλεμος στην Ουκρανία», ιδιαίτερα το κεφάλαιο «Φασιστοειδή όλων των χωρών, ενωθείτε υπό τη σκέπη της Ίσκρα!», https://xekinima.org/chr-kefalis-o-lafazanis-ta-fasistoeidi-tis-iskra-kai-o-polemos-stin-oykrania/.
[6] «Α.Ντούγκιν: Κάνουμε πόλεμο στην παγκοσμιοποίηση, στην μονοπολικότητα, στην αντιπαράδοση, στην Grand-Reset», https://iskra.gr/a-ntougkin-kanoume-polemo-stin-pagkosmiopoiisi-stin-monopolikotita-stin-antiparadosi-stin-grand-reset/.
[7] Βλέπε Α. Αποστολόπουλος, «Γαλλία: “Καλύτερα σκατά που ξέρεις, παρά διαμάντια που δεν ξέρεις”», https://slpress.gr/politiki/gallia-kalytera-quot-skata-quot-poy-xereis-para-quot-diamantia-quot-poy-den-xereis/ και «Γιατί οι νεοφιλελεύθερες ελίτ χρειάζονται το δεκανίκι της Ακροδεξιάς», https://slpress.gr/politiki/giati-oi-neofileleytheres-elit-chreiazontai-to-dekaniki-tis-akrodexias/ και «“Είμαστε με την καλή πλευρά της Ιστορίας”», https://slpress.gr/politiki/quot-eimaste-me-tin-kali-pleyra-tis-istorias-quot/.
[8] Λ. Τρότσκι, Και Τώρα;, εκδ. Πρωτοποριακή Βιβλιοθήκη, χ.χ., σελ. 52, 53.
[9] «NOAM CHOMSKY AND JEREMY SCAHILL ON THE RUSSIA-UKRAINE WAR, THE MEDIA, PROPAGANDA, AND ACCOUNTABILITY», https://theintercept.com/2022/04/14/russia-ukraine-noam-chomsky-jeremy-scahill/.
[10] Π. Εσκομπάρ, «Σύγκρουση χριστιανισμών-Γιατί η Ευρώπη δεν μπορεί να καταλάβει τη Ρωσία», https://iskra.gr/sygkrousi-christianismon-giati-i-evropi-den-borei-na-katalavei-ti-rosia/.
[11] Η. Παπαναστασίου, «Ρωσία/Κίνα–Από την υστερία εναντίον τους στη “Λατρεία του Θανάτου”», https://iskra.gr/rosia-kina-apo-tin-ysteria-enantion-tous-sti-latreia-tou-thanatou/.
[12] Η. Παπαναστασίου, «Ρωσία, 9 Μαΐου 1945 – Το μεγάλο χρέος», https://iskra.gr/rosia-9-maiou-1945-to-megalo-chreos/.
[13] Βλέπε https://iskra.gr/foxnews-o-t-bainten-paradidei-tin-exousia-sto-pou-se-kathe-koinoniki-ptychi/.
[14] Βλέπε «Tucker Carlson», https://en.wikipedia.org/wiki/Tucker_Carlson#Abortion_and_death_penalty.
[15] Βλέπε https://iskra.gr/%ce%b2%cf%8c%ce%bc%ce%b2%ce%b1-%ce%b1%cf%81%ce%b2%ce%b1%ce%bd%ce%af%cf%84%ce%b7-%ce%b4%ce%b5%ce%ba%ce%b1%cf%80%ce%bb%ce%ac%cf%83%ce%b9%ce%bf%ce%b9-%ce%bc%ce%b7-covid-19-%ce%b8%ce%ac/ και https://iskra.gr/oukrania-mia-chora-porni-ton-amerikanon-ftina-exagorasmeni/.
[16] Βλέπε https://www.ellinikahoaxes.gr/tag/konstantinos-arvanitis/.
[17] Βλέπε σχετικά, https://iskra.gr/o-papas-apokalese-prosvlitika-ton-kyrillo-papadopaidi-tou-poutin/.
[18] Βλέπε https://iskra.gr/kinisi-mat-apo-ton-patriarchi-servias-sylleitourgo-me-ton-archiepiskopo-stefano/.
