Αλεξάνδρα Κυπριανού
Μία από τις πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του 23ου κάμπινγκ του Antinazi Zone – YRE ήταν αυτή για το Bulling και τον Κοινωνικό Αποκλεισμό με ομιλήτριες τις ψυχολόγους Εύη Κατάκη και Αγγελική Συλλιγαρδάκη.
Στην αρχή της συζήτησης έγινε μια προσπάθεια αποσαφήνισης της έννοιας του bulling, τονίζοντας το σημαντικό ρόλο του περιβάλλοντος και του πλαισίου στο οποίο αυτό εκδηλώνεται. Η έννοια του bulling (εκφοβισμός-θυματοποίηση) και του κοινωνικού αποκλεισμού είναι έννοιες αλληλένδετες αλλά όχι ταυτόσημες. Ο εκφοβισμός μπορεί να οδηγήσει αφενός στον κοινωνικό αποκλεισμό και αφετέρου άτομα που είναι κοινωνικά αποκλεισμένα είναι πιο ευάλωτα στο να πέσουν θύματα εκφοβισμού. Στην ουσία λοιπόν μιλάμε για τη βία του δυνατού στον αδύνατο. Σε όλο αυτό δεν πρέπει να υποτιμούμε την καθοριστική σημασία του ρόλου των «παρατηρητών».
Στη συνέχεια έγινε εκτενής αναφορά στους μύθους που υπάρχουν γύρω από τον εκφοβισμό και στο πως η οικογένεια, το σχολείο και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον «γεννούν» τον εκφοβισμό, τη θυματοποίηση και τη παθητικότητα.
Ο εκφοβισμός δεν είναι σημερινό φαινόμενο και δεν περιορίζεται μόνο στη σχολική κοινότητα. Είναι ένα φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει αυξητική τάση αλλά είναι διαχρονικό, αφορά σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής μας και εκδηλώνεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους (λεκτικός, ψυχολογικός, σωματικός και διαδικτυακός εκφοβισμός).
Ήταν μια πολύ πλούσια συζήτηση με πολλές τοποθετήσεις και ερωτήσεις από γονείς, εκπαιδευτικούς, μαθητές, εργαζομένους και ανθρώπους πολλών ηλικιών. Τα κυριότερα συμπεράσματα που προέκυψαν από τη συζήτηση είναι ότι την εποχή της συρρίκνωσης των εργασιακών δικαιωμάτων, της λιτότητας και της ανεργίας όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αυθαιρεσία και την επιβολή της δύναμης του ισχυρού στον αδύναμο.
Για παράδειγμα στους εργασιακούς χώρους, οι εργαζόμενοι συχνά υφίσταται τον εκφοβισμό των εργοδοτών, αναγκάζονται να δουλεύουν με πενιχρούς μισθούς ή απλήρωτοι υπό την απειλή της απόλυσης με ένα νομικό πλαίσιο (ως εκούσιο αποτέλεσμα των μνημονιακών πολιτικών) που υπερασπίζει τους εργοδότες και έχει πλήρως ελαστικοποιήσει τις εργασιακές σχέσεις. Σε πολιτικό επίπεδο, η Χρυσή Αυγή, παρά το φιλολαϊκό της προσωπείο, οι φασιστικές απόψεις και πρακτικές της είναι διακριτές τόσο απέναντι στους μετανάστες όσο και σε οποιοδήποτε άλλον διαφοροποιείται (ξυλοδαρμοί, επιθέσεις, δολοφονία Π. Φύσσα). Ακόμα και η περίφημη Ευρωπαϊκή Ένωση της «αλληλεγγύης και των ανθρώπινων αξιών» αποτελεί ουσιαστικά μια ένωση που έχουν επιβληθεί οι ισχυροί (βάσει πολιτικών και οικονομικών συσχετισμών) οι οποίοι εκβιάζουν και τρομοκρατούν οποιοδήποτε κράτος μέλος προσπαθεί να διαφοροποιηθεί από τις παράνομες και καταχρηστικές νεοφιλελεύθερες πολιτικές της. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ελλάδας στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας και ειδικότερα τους τελευταίους έξι μήνες που η ελληνική κυβέρνηση και ο ελληνικός λαός συκοφαντήθηκε και εκβιάστηκε από τα υπόλοιπα κράτη μέλη.
Σε ένα τέτοιο λοιπόν πολιτικοοικονομικό πλαίσιο που οι κοινωνίες είναι στηριγμένες στον εκβιασμό και στον φόβο, καλούμαστε να δούμε κατάματα το φαινόμενο του εκφοβισμού και να βρούμε τρόπους αντιμετώπισης.
Δεν είναι εύκολο να δοθούν απαντήσεις, όμως η λύση δεν είναι στην ατομίκευση και στην εσωστρέφεια, δεδομένου ότι με αυτόν τον τρόπο θα αποφύγουμε να δούμε και να αντιμετωπίσουμε τις ουσιαστικές αιτίες. Οι ανεπάρκειες του ελληνικού θεσμικού πλαισίου και η παντελής έλλειψη κοινωνικού κράτους δυσχεραίνουν την κατάσταση, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο για την παρουσία ψυχολόγου και κοινωνικού λειτουργού στα σχολεία, δεν υπάρχουν επιμορφωτικά προγράμματα για τη σχολική κοινότητα παρά μόνο αποσπασματικά και σε πιλοτική βάση. Οι οικογένειες δεν έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν ή να απευθυνθούν σε κάποιο δημοτικό συμβουλευτικό κέντρο παρά μόνο ιδιωτικά.
Η κοινωνία χρειάζεται συλλογικές δομές για αυτό-οργάνωση και αλληλεγγύη στο χώρο του σχολείου, της τοπικής κοινωνίας, της δουλειάς.
Οι γονείς, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να έχουν χώρους να συζητάνε, να συνεργάζονται και να ενημερώνονται ώστε να μπορούν να παίρνουν αποφάσεις για το χαρακτήρα του σχολείου που θέλουνε και να μπορούν οι ίδιοι οι μαθητές να οργανωθούν ενάντια στον εκφοβισμό. Αντίστοιχοι χώροι μπορούν λειτουργήσουν και στις γειτονιές και στους εργασιακούς χώρους.
Τέλος, ο χώρος της Αριστεράς και σωματεία των εργαζομένων μπορούν να συνδράμουν σημαντικά σε αυτήν τη κατεύθυνση οργανώνοντας εκστρατείες για τη σημασία της αυτοοργάνωσης στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού στους χώρους που αυτός εκδηλώνεται.
