Με αφορμή το γύρισμα του χρόνου αξίζει να θυμηθούμε ένα παλιό κείμενο του Τρότσκι, στο οποίο αντιπαραθέτει τα «επιχειρήματα» του «απαισιόδοξου» ενάντια στον «αισιόδοξο», γραμμένο το 1901.
Ο αισιόδοξος, βέβαια, δεν είναι άλλος από τον επαναστάτη σοσιαλιστή που παλεύει για μια άλλη κοινωνία που να σέβεται τον εργαζόμενο και τον άνθρωπο και να υπηρετεί το κοινωνικό σύνολο αντί για τα κέρδη των καπιταλιστών. Ο απαισιόδοξος δεν είναι άλλος από αυτόν που βλέπει την κατάσταση όπως είναι και λέει «τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει».
Η απαισιοδοξία είναι κυρίαρχο στοιχείο στην ελληνική κοινωνία σήμερα. Όλοι οι αγώνες των προηγούμενων χρόνων είχαν σαν αποτέλεσμα να καρπωθούν την κυβερνητική εξουσία άνθρωποι κατώτεροι των περιστάσεων, μεταλλαγμένοι πρώην αριστεροί που εφαρμόζουν τις πολιτικές των προκατόχων τους και προσπαθούν να τις ντύσουν με αριστερά τερτίπια.
Έτσι, όπως το ΚΚΕ (μαζί με τα αδελφά κόμματά του) ξεφτίλισε τον όρο «κομμουνισμός» και το ΠΑΣΟΚ τον όρο «σοσιαλισμός», κι αυτοί τώρα εξευτελίζουν τον όρο «αριστερά».
Η ιστορία όμως δεν πρόκειται να σταματήσει σ’ αυτούς – θα προχωρήσει. Θέλει βέβαια το χρόνο της. Το ελληνικό κίνημα έχει περάσει από χειρότερα, απείρως χειρότερα. Και στάθηκε, έκλεισε τις πληγές του και προχώρησε. Εξάλλου οι διεργασίες, όπως έχουμε γράψει και σε άλλα άρθρα και κείμενά μας, δεν είναι μόνο «εθνικές» – σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι διεθνείς και αναπόφευκτά θα υπάρχει αλληλεπίδραση. Την ώρα που το ελληνικό κίνημα είναι σε υποχώρηση αλλού σημειώνονται σημαντικές, ακόμα και αν συχνά είναι μικρές, νίκες και οι δυνάμεις της πραγματικής Αριστεράς, αυτής που είναι αποφασισμένη να αλλάξει αυτό τον κόσμο, ενισχύονται. Σ’ αυτή την πάλη οι οργανώσεις που συμμετέχουν ή συνεργάζονται με τη CWI είναι μπροστά σε μια σειρά χώρες – όπως την Ιρλανδία, τη Βρετανία, την Ισπανία και, πιθανά πάνω από όλα, τις ΗΠΑ.
Όταν ο Τρότσκι έγραφε το κείμενο που ακολουθεί είχαμε το γύρισμα του αιώνα – από τον 19ο αιώνα στον 20ο. Οι ελπίδες των επαναστατών του 19ου αιώνα δεν είχαν ευοδωθεί. Ο νέος αιώνας μπήκε, φέρνοντας μαζί του όχι «αισιοδοξία» αλλά «μίσος και φόνους, πείνα και αίμα».
Έτσι είναι ο καπιταλισμός – μίσος και φόνοι, πείνα και αίμα. Έτσι ήταν και έτσι θα είναι πάντα όσο θα υπάρχει. Η πάλη για την ανατροπή του θα συνεχιστεί ασταμάτητα! Δεν μπορεί να είναι αυτό το μέλλον του ανθρώπινου είδους!
Βέβαια ένας αιώνας είναι πολύς χρόνος και αυτό θα το χρησιμοποιήσει ο «απαισιόδοξος» για να ενισχύσει την απαισιοδοξία του: «τόσο καιρό τα ίδια λέτε, να, τίποτα δεν αλλάζει».
Είναι αλήθεια πως ένας αιώνας είναι πολύς χρόνος άμα μετρηθεί με τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής. Μπροστά στην ιστορία της ανθρωπότητας όμως δεν είναι παρά μια στιγμή. Η σκυτάλη περνά από γενιά σε γενιά. Και η κάθε γενιά έχει τη δυνατότητα να βγάλει συμπεράσματα από τις ήττες της προηγούμενης. Σ’ αυτό πρέπει να επενδύσουμε.
Στη σημερινή γενιά των νέων αγωνιστών που νοιώθουν τις δυσκολίες της σημερινής συγκυρίας, αξίζει να θυμίσουμε πως αυτές είναι πολύ μικρές σε σχέση με τις δυσκολίες της δεκαετίας του ’90, είναι ασήμαντες όταν συγκριθούν με τις συνθήκες στρατιωτικών καθεστώτων όπως της Χούντας των Συνταγματαρχών, δεν είναι τίποτα μπροστά στις δυσκολίες του ελληνικού εμφυλίου ή της κατάληψης της εξουσίας από τους φασίστες στην Ευρώπη στη δεκαετία του 30.
Ο «τροχός θα γυρίσει» όπως πάντα γύριζε!
Όσο όμως το κίνημα δεν καταφέρνει να κτίσει τους πολιτικούς φορείς που να είναι αντάξιοι των αγωνιστικών και επαναστατικών του παραδόσεων, ο κάθε τσαρλατάνος θα καλύπτει το κενό – είτε ονομάζεται Τσίπρας, είτε ονομάζεται Παπανδρέου κοκ. Γι’ αυτό μπροστά και στη νέα χρονιά το καθήκον είναι ένα: η πάλη για το χτίσιμο της Αριστεράς που να είναι αντάξια της μαχητικότητας και του ηρωισμού του ελληνικού εργατικού και λαϊκού κινήματος.
Καλή χρονιά, με καλούς αγώνες!
Ακολουθεί το κείμενο του Τρότσκι.
***
Όσο ζω ελπίζω! Εάν ήμουν κάποιο από τα ουράνια σώματα, θα κοίταζα εντελώς αδιάφορα αυτή την αξιοθρήνητη μπάλα από σκόνη και βρωμιά. Θα έλαμπα το ίδιο για το κακό και το καλό. Είμαι όμως άνθρωπος. Η παγκόσμια ιστορία, που για σένα απαθές παγώνι της επιστήμης, για σένα καταγραφέα της αιωνιότητας, μοιάζει μόνο μια ασήμαντη στιγμή στον απολογισμό του χρόνου, είναι για μένα τα πάντα. Όσο ανασαίνω, θα παλεύω για το μέλλον, αυτό το λαμπρό μέλλον, όπου ο άνθρωπος, ισχυρός και όμορφος, θα γίνει κυρίαρχος στην πορεία της ιστορίας και θα το οδηγήσει στον απεριόριστο ορίζοντα της ομορφιάς, της χαράς και της ευτυχίας.
Ο δέκατος ένατος αιώνας με πολλούς τρόπους ικανοποίησε αλλά με ακόμη περισσότερους ξεγέλασε τις ελπίδες του Αισιόδοξου. Τον ανάγκασε να μεταθέσει τις περισσότερες από τις ελπίδες του στον εικοστό αιώνα. Κάθε φορά που ο Αισιόδοξος αντιμετώπιζε κάτι φρικαλέο, αναφωνούσε: συμβαίνει κάτι τέτοιο στο κατώφλι του εικοστού αιώνα! Κάθε φορά που σχημάτιζε έξοχες εικόνες του αρμονικού μέλλοντος, τις τοποθετούσε στον εικοστό αιώνα.
Και τώρα ο αιώνας αυτός έχει έρθει!
Και τι έχει φέρει μαζί του;
Στη Γαλλία, το δηλητήριο του ρατσιστικού μίσους (υπόθεση Ντρέιφους). Στην Αυστρία, την εθνικιστική διαμάχη. Στη νότια Αφρική, την αγωνία ενός μικρού λαού που δολοφονείται από έναν κολοσσό (πόλεμος Μπόερ). Στο ίδιο το «ελεύθερο νησί», ύμνους θριάμβου για την νικήτρια απληστία των εθνικιστών μεροκαματιάρηδων, δραματικές «περιπλοκές» στην ανατολή, εξεγέρσεις πεινασμένων λαϊκών μαζών στην Ιταλία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία’
Μίσος και φόνους, πείνα και αίμα.
Φαίνεται σαν ο καινούριος αιώνας, αυτός ο γίγαντας που μόλις ήρθε, να θέλει από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης του να οδηγήσει τον Αισιόδοξο στην απόλυτη απαισιοδοξία και την αστική νιρβάνα.
Θάνατος στην Ουτοπία! Θάνατος στην πίστη! Θάνατος στην αγάπη! Θάνατος στην ελπίδα! Βροντοφωνάζει ο εικοστός αιώνας μέσα σε ομοβροντίες πυρός και στον θόρυβο των όπλων. Παραδόσου, αξιολύπητε ονειροπόλε. Είμαι εδώ, ο εικοστός αιώνας που τόσο καρτερούσες, ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΣΟΥ!
Όχι, του αντιμιλά ο θαρρετός Αισιόδοξος: ΕΣΥ, ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΟ ΤΟ ΠΑΡΟΝ!
