Διανύουμε ήδη την 4η εβδομάδα του αναγεννημένου κινήματος «Black Lives Matter» (Οι ζωές των μαύρων έχουν σημασία) στις ΗΠΑ, ενός κινήματος που έχει χαρακτηριστικά εξέγερσης και έχει βγάλει στους δρόμους εκατομμύρια ανθρώπων, ειδικά μαύρους/ες και νεολαία, αλλά και κόσμο όλων των «χρωμάτων» και ηλικιών. Το κίνημα έχει πάρει πολύ μεγάλη έκταση αφού έχει κινητοποιήσει κόσμο σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ αλλά έχει πάρει και διεθνιστικά χαρακτηριστικά με πορείες και μαζικές κινητοποιήσεις να οργανώνονται σε χώρες της Ευρώπης, στην Αυστραλία αλλά και σε χώρες της Αφρικής!
Το κίνημα αυτό έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του το 2014, σχεδόν 6 χρόνια πριν, με αφορμή τη δολοφονία του Michael Brown Jr, ενός 18χρονου μαύρου από αστυνομικό στο Φέργκιουσον της πολιτείας Μισούρι. Οι μαζικές πορείες και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας που πραγματοποιήθηκαν τόσο στο Φέργκιουσον όσο και σε άλλες πόλεις των ΗΠΑ, αποτέλεσαν την αρχή του κινήματος Black Lives Matter (BLM) ενάντια στην αστυνομική βία και δολοφονίες μαύρων πολιτών αλλά και συνολικότερα ενάντια στις διακρίσεις που υφίσταται ο μαύρος πληθυσμός στις ΗΠΑ.
Το κίνημα τότε, κέρδισε κάποιες μικρές νίκες, όπως τον εξοπλισμό της αστυνομίας με φορητές κάμερες ώστε να καταγράφεται η συμπεριφορά των αστυνομικών και άλλες μεταρρυθμίσεις στην αστυνομία, αλλά όπως φάνηκε και με τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, οι νίκες αυτές δεν ήταν αρκετές ούτε για να σταματήσουν τις δολοφονίες και τις αυθαιρεσίες των αστυνομικών, ούτε για να αλλάξουν συνολικά τις ζωές των μαύρων.
Παράλληλα η ατιμωρησία των αστυνομικών που δολοφονούν μαύρους πολίτες, αποτελεί τον βασικό κανόνα. Με το κίνημα να βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη στις ΗΠΑ, αξίζει να δούμε τα γεγονότα του τότε, τις δυσκολίες που συνάντησε το κίνημα στο να πετύχει ουσιαστικές αλλαγές και τις προοπτικές του σήμερα.
Μπαράκ Ομπάμα: Η ελπίδα που έσβησε γρήγορα
Όταν ο Μπαράκ Ομπάμα έβαλε υποψηφιότητα για Πρόεδρος των ΗΠΑ με συνθήματά του την «Αλλαγή» και την «Ελπίδα», γέννησε μεγάλες προσδοκίες σε σημαντικά τμήματα του πληθυσμού πως ως ο πρώτος μαύρος πρόεδρος των ΗΠΑ θα αμβλύνει τις διακρίσεις, θα εκπροσωπήσει, ως ένα τουλάχιστον βαθμό, τα συμφέροντα των καταπιεσμένων και θα φέρει την πολυπόθητη αλλαγή στις ζωές όχι μόνο των μαύρων, αλλά συνολικότερα των εργαζομένων, των φτωχών, των μεταναστών κλπ.
Η ελπίδα αυτή σύντομα έσβησε. Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ξέσπασε η οικονομική κρίση με πολύ σοβαρές συνέπειες για την εργατική τάξη. Οι κατασχέσεις σπιτιών, όσων δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στα ληστρικά δάνεια των τραπεζών, χτύπησαν ιδιαίτερα τις μαύρες οικογένειες. Το βιοτικό επίπεδο και οι μισθοί βρέθηκαν σε καθοδική πορεία, ρίχνοντας στη φτώχεια μεγάλο κομμάτι της εργατικής τάξης.
Μαζικά κινήματα γεννήθηκαν, όπως το κίνημα «Occupy», όμως η κοινωνία είδε τον Ομπάμα να επιλέγει να σώσει τις τράπεζες και την άρχουσα τάξη και όχι τις κατοικίες και το βιοτικό επίπεδο των φτωχών.
Το 2014, το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα των νοικοκυριών στο Φέργκιουσον ήταν περίπου 21.000 δολάρια. Το 2012, περίπου ένας στους τέσσερις κατοίκους ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας.
Την ίδια ώρα, η αστυνομική αυθαιρεσία και η βία κατά των μαύρων ήταν στο απόγειό της: Οι μαύροι άνδρες ηλικίας μεταξύ 15 και 34, ήταν 5 φορές πιο πιθανό να πυροβοληθούν από την αστυνομία από ότι οι λευκοί άνδρες της ίδιας ηλικίας.
Έτσι, η απογοήτευση της κοινωνίας από τις φρούδες ελπίδες που γέννησε ο Ομπάμα για αλλαγή, η φτώχεια και η αστυνομική αυθαιρεσία δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα. Η δολοφονία του Michael Brown Jr, αποτέλεσε την αφορμή για να γεννηθεί το κίνημα BLM, το οποίο εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα. Κάθε νέα δολοφονία μαύρου, έβγαζε ξανά και μαζικά κόσμο στους δρόμους, σε καταλήψεις δρόμων και εμπορικών κέντρων αλλά και αστυνομικών τμημάτων.
Απογοήτευση και απόγνωση
Η αποτυχία να κατακτήσει ουσιαστικές αλλαγές στα βασικά ζητήματα της αστυνόμευσης και της ποινικής δικαιοσύνης υπήρξε ένα σοβαρό εμπόδιο για το κίνημα BLM. Παράλληλα, η εκλογή του Τραμπ και το αντιδραστικό καθεστώς του, κατέστησαν σαφές ότι κάθε αντίθεση προς την επιβολή του νόμου θα αντιμετωπιστεί με σκληρή καταστολή.
Ένα παράδειγμα είναι η ψήφιση του νομοσχεδίου «Blue Lives Matter» (Οι ζωές των «μπλε» έχουν σημασία, παραπέμποντας στο χρώμα της στολής των αστυνομικών) από το Κογκρέσο το 2018, το οποίο μετέτρεπε την επίθεση στην αστυνομία σε ομοσπονδιακό έγκλημα μίσους. Ο νόμος αυτός ενισχύει τη δυνατότητα των αστυνομικών να χρησιμοποιούν τη δικαιολογία πως απειλούνται από μαύρους νέους, ή να προσποιούνται ότι δέχονται επίθεση , ώστε να απαλλάσσονται από τη δολοφονία ή τη βία κατά των μαύρων.
Παράλληλα, τα τελευταία πέντε χρόνια, αρκετοί ακτιβιστές από το Φέργκιουσον βρέθηκαν νεκροί «μυστηριωδώς» με τραύματα από μια σφαίρα στο κεφάλι τους. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συνέβαλαν στη διάθεση της απογοήτευσης και της απελπισίας.
Σε καμία περίπτωση όμως αυτό δε σημαίνει πως το κίνημα δεν άφησε σοβαρές παρακαταθήκες για το μέλλον.
Αφενός αποτέλεσε βασικό σημείο-σταθμό για τη συνείδηση της αμερικάνικης κοινωνίας και στη ριζοσπαστικοποίησή της, ειδικά της νεολαίας.
Στην αρχή του κινήματος, περίπου 20% του λευκού πληθυσμού θεωρούσε ότι ο ρατσισμός αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα στην Αμερική, δύο χρονιά αργότερα όμως, το ποσοστό αυτό εκτοξεύθηκε στο 47%. Την ίδια περίοδο, μία έρευνα ανέφερε πως 1 στους 10 πρωτοετείς στα κολλέγια αναμενόταν να συμμετέχει σε μια διαδήλωση μέσα στη χρονιά, αριθμός που έφτανε στο 1 στους 6 μαύρους και Λατίνους φοιτητές.
Αφετέρου, άφησε για το σημερινό κίνημα μία σειρά από συμπεράσματα και εμπειρίες, έτσι ώστε να έχει περισσότερες πιθανότητες να κερδίσει ουσιαστικές αλλαγές.
Ανάγκη για την οργάνωση του κινήματος
Το γεγονός πως σήμερα οργανώνονται μαζικές διαμαρτυρίες σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ, είναι ένα από τα στοιχεία που αποδεικνύουν τις δυνατότητες του κινήματος. Κάτι που έλειψε την προηγούμενη περίοδο και είναι απαραίτητο σήμερα, είναι η οργάνωση και ο πανεθνικός συντονισμός, ώστε να αναπτυχθεί το κίνημα, να επεξεργαστεί τα αιτήματα του και να οργανώσει από κοινού την τακτική και τη στρατηγική του.
Το γενικό σύνθημα «Black Lives Matter» αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία αναπτύχθηκε το κίνημα, όμως τα αιτήματα πρέπει να γίνουν πιο συγκεκριμένα και να πάνε ένα βήμα παραπέρα από την καταγγελία της αστυνομικής βίας και των δολοφονιών. Να αναδείξουν τις διαφορετικές μορφές διακρίσεων που υφίστανται οι μαύροι, οι λατίνοι κοκ, όπως η φτώχεια, ο αποκλεισμός από την ανώτατη εκπαίδευση και τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης κοκ.
Για να υιοθετηθούν και να κατακτηθούν αιτήματα όπως η αύξηση του βασικού μισθού, η δημόσια και δωρεάν παιδεία και υγεία κα, είναι απαραίτητη η αποφασιστική εμπλοκή της εργατικής τάξης στο κίνημα. Αυτό μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα στην εξέλιξη του κινήματος, καθώς οι εργαζόμενοι έχουν τη δύναμη μέσω απεργιακών και άλλων κινητοποιήσεων να «χτυπήσουν» εκεί που πραγματικά «πονάει» το κατεστημένο, δηλαδή να απειλήσουν τα κέρδη τους. Έχουν όμως και τη δύναμη να παίξουν αποφασιστικό ρόλο στο κίνημα, όπως είδαμε με το παράδειγμα των οδηγών λεωφορείων στη Μιννεάπολη οι οποίοι αρνήθηκαν να συνδράμουν στο έργο της αστυνομίας.
Την ίδια ώρα, οι λευκοί εργαζόμενοι έρχονται πολύ συχνά αντιμέτωποι με τις ίδιες δυσκολίες του ιδιωτικού και πανάκριβου συστήματος Υγείας, των διδάκτρων και των φοιτητικών δανείων για να σπουδάσουν, της φτώχειας και της ανεργίας, ειδικά αν λάβουμε υπόψη πως λόγω του κορονοϊού στις ΗΠΑ έχουν χαθεί ήδη πάνω από 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.
Έτσι, τα παραπάνω αιτήματα αφορούν συνολικά την εργατική τάξη των ΗΠΑ και η σύνδεση του κινήματος των μαύρων με τους λευκούς της εργατικής τάξης είναι απαραίτητη.
Ο Malcolm X είχε πει πως:
«Το σύστημα δεν μπορεί να παράγει ελευθερία για τους Αφροαμερικάνους. Αυτό είναι αδύνατον γι αυτό το οικονομικό σύστημα, γι’ αυτό το πολιτικό σύστημα, γι’ αυτό το κοινωνικό σύστημα, για το σύστημα, τελεία και παύλα».
Συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε μέσα από την πορεία του στους αγώνες για τα δικαιώματα των μαύρων, που είναι απαραίτητο και για τις νέες γενιές αγωνιστών σήμερα.
Η οποιαδήποτε νίκη καταφέρει το σημερινό κίνημα θα είναι σημαντική για το ίδιο αλλά και για τις ζωές των μαύρων στις ΗΠΑ. Την ίδια ώρα όμως, η ανάγκη για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος που ζει από τις διακρίσεις και τον κατακερματισμό της εργατικής τάξης και το χτίσιμο μίας σοσιαλιστικής κοινωνίας αποτελούν μονόδρομο για να δοθεί ένα τέλος στον ρατσισμό, τις διακρίσεις και την εκμετάλλευση.
