Αυτήν τη στιγμή, η Βενεζουέλα περνάει, για πολλοστή φορά, μια νέα ένταση συγκρούσεων που ήδη μετράει 18 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Μετά το θάνατο του Τσάβεζ, ήταν θέμα χρόνου η εφαρμογή ενός αποφασιστικού σχεδίου ανατροπής της κυβέρνησης του νέου προέδρου Νικολάς Μαδούρο.
Μετά από τις δύο πρόσφατες εκλογές, προεδρικές και δημοτικές, οι δυο συνεχόμενες ήττες της αντιπολίτευσης απομάκρυναν τις δυνατότητες της για κατάκτηση της εξουσίας μέσω δημοκρατικών διαδικασιών. Πριν περίπου ένα χρόνο, ο Μαδούρο είχε κερδίσει τις εκλογές με ελάχιστη διαφορά. Αυτό έδωσε στην αντιπολίτευση μεγάλες προσδοκίες. Στο επόμενο διάστημα, ακολούθησε ένα σχέδιο που περιλάμβανε αμφισβήτηση της νομιμότητας του προέδρου, σαμποτάζ στο ηλεκτρικό σύστημα, τεχνητή έλλειψη βασικών προϊόντων, κτλ. Όλα αυτά με σκοπό την αποδυνάμωση της κυβέρνησης εν όψει των δημοτικών εκλογών (του περασμένου Δεκέμβρη, 2013) που παρουσιάστηκαν από την αντιπολίτευση σαν “δημοψήφισμα” με στόχο την πτώση του Μαδούρο.
Όμως η καθαρή νίκη της κυβερνητικής παράταξης σε 75% όλων των δήμων της χώρας, ξεγύμνωσε την εικόνα της αντιπολίτευσης αφαιρώντας της και τα τελευταία νομιμοφανή επιχειρήματα.
Η αντιπολίτευση βγάζει τη μάσκα του δημοκράτη
Αργά ή γρήγορα η αντιπολίτευση έπρεπε να δείξει τις πραγματικές της προθέσεις. Ο δρόμος μέσω εκλογών ήταν έτσι κι αλλιώς πολύ μακρύς: θα έπρεπε να περιμένουν 3 χρόνια για να καλέσουν σε δημοψήφισμα (όπως ορίζει το Σύνταγμα) και να γίνουν πάλι εκλογές σε περίπτωση που το αποτέλεσμα ήταν υπέρ της. Οπότε, για μια ακόμη φορά, όπως στο πραξικόπημα το 2002, οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης (υποστηριζόμενοι βέβαια από ξένα κέντρα, όπως τις ΗΠΑ) διαλέγουν το δρόμο του αίματος.
6 Φλεβάρη στην πολιτεία Τάτσιρα, κοντά στα σύνορα με την Κολομβία, μετά από συγκέντρωση φοιτητών, καταστρέφονται δημόσια κτήρια. Σε αυτά τα γεγονότα, σύμφωνα με την κυβέρνηση, εντοπίστηκαν παραστρατιωτικές ομάδες της γειτονικής χώρας ανάμεσα στα πλήθη. Η δράση παραστρατιωτικών ομάδων είναι παλιό φαινόμενο στα σύνορα, αλλά τελευταία έχουν επεκταθεί και σε άλλες περιοχές. Παρόλο που η κυβέρνηση κήρυξε την πολιτεία Τάτσιρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, τα ΜΜΕ μειώνουν τη σημασία του γεγονότος και προβάλουν μόνο την κατάσταση στην πρωτεύουσα.
12 Φλεβάρη, «Ημέρα της Νεολαίας» στη Βενεζουέλα, μπαίνει σε εφαρμογή το δεύτερο σκέλος του σχεδίου. Ο Λεοπόλδο Λόπεζ, καινούριος «ηγέτης-μαριονέτα», καλεί σε συγκεντρώσεις στο Καράκας με σκοπό να δημιουργήσει το χάος και να προκαλέσει την αντίδραση της κυβέρνησης. Οι συγκεντρώσεις κυριαρχούνται από το φοιτητικό στοιχείο και έχουν ως βασικό σύνθημα: Μαδούρο φύγε!
18 Φλεβάρη, μετά από έκδοση εντάλματος σύλληψης, παραδίδεται στις Αρχές ο Λεοπόλδο Λόπεζ μέσα από ένα «τηλεοπτικό show» και προβάλλεται σαν «ήρωας» και «πολιτικός κρατούμενος».
Διχασμός στη Δεξιά
Πρώτη φορά η αντιπολίτευση εμφανίζεται διχασμένη τόσο ξεκάθαρα. Κάνει εντύπωση η στάση που έχει κρατήσει ένα κομμάτι της. Για παράδειγμα ο βασικός ηγέτης της αντιπολίτευσης, Ενρίκε Καπρίλες, από την πρώτη στιγμή, πήρε αποστάσεις από τα φαινόμενα βίας καταγγέλλοντας ότι αυτός «δεν είναι ο δρόμος». Μια απλή ανάγνωση λεει ότι στην αντιπολίτευση, επειδή αποτελείται από διάφορα κόμματα, είναι φυσικό να «τρώγονται» μεταξύ τους, ειδικά σε περίπτωση που καταφέρουν να ανατρέψουν το Μαδούρο. Από την άλλη όμως η ύπαρξη μιας «ισορροπημένης Δεξιάς», διαφορετική από τη Δεξιά της βίας και από την καταστολή της κυβέρνησης, αξιοποιεί τη θεωρία των δυο άκρων σε “λατινοαμερικάνικη” εκδοχή.
Ο Καπρίλες που ήταν μέχρι χτες ο αγαπημένος «ηγέτης» της Δεξιάς, τώρα αποδοκιμάζεται από ένα κομμάτι οπαδών της αντιπολίτευσης – τον έχουν χαρακτηρίσει ακόμη και ως Τσαβίστα! Στα ΜΜΕ εμφανίζεται κριτικός κατά του Λόπεζ και της κυβέρνησης: αυτό δεν μπορεί παρά να εξυπηρετεί στο να παρουσιάζουν ότι υπάρχει μια Δεξιά με ακραίες μεθόδους που εκπροσωπείται από τον Λεοπόλδο Λόπεζ και μια άλλη Δεξιά, «ειρηνική» που θέλει την «ομαλότητα» της χώρας.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι δεν έχει γίνει ούτε μια συγκέντρωση για την απελευθέρωση του Λόπεζ.
Ο ρόλος των ΜΜΕ
Και εδώ φτάνουμε στο ρόλο των ΜΜΕ. Κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει ότι στο πραξικόπημα του 2002 τα κανάλια δείχνανε παιδικά και ντοκιμαντέρ. Από τότε, σε παγκόσμιο επίπεδο, η τεχνολογία στον τομέα της επικοινωνίας έχει εξελιχτεί και η κατάσταση έχει γίνει ακόμα χειρότερη. Στα χέρια του μεγάλου ιδιωτικού κεφαλαίου τα ΜΜΕ γίνονται όργανα ακραίας παραπληροφόρησης και προπαγάνδας χωρίς κανένα δημόσιο ή κοινωνικό έλεγχο. Η επιτυχία του μοντέλου αυτού βασίζεται στην ταχύτητα που μεταδίδονται οι ειδήσεις που θέλουν και στο «μπλοκάρισμα» ανεπιθύμητων πληροφοριών. Τα ΜΜΕ της Βενεζουέλας και τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων ασκούν καθημερινά έναν άγριο πόλεμο χωρίς προηγούμενο – έχουν βαλθεί να δημιουργήσουν την εικόνα ότι η κυβέρνηση δεν ελέγχει την κατάσταση, ότι η χώρα έχει μετατραπεί σε πεδίο μάχης και ότι είμαστε κοντά σε έναν εμφύλιο.
Κανάλια όπως το ισπανικό CNN και το ABC της Ισπανίας κάνουν λόγο για παραστρατιωτικές φιλοκυβερνητικές ομάδες, δημοσιεύουν ξεδιάντροπα μοντάζ με εικόνες από την Ουκρανία, Συρία, Αίγυπτο, και ότι μπορεί να φανταστεί κανείς, ενώ δεν λείπουν οι παραλληλισμοί με την κατάσταση στην Ουκρανία. Κάνουν λόγο για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρουσιάζουν επιλεκτικά τους θανάτους οπαδών της αντιπολίτευσης, ενώ προσπερνούν τους νεκρούς που ήταν μέλη του κόμματος του Τσάβεζ και καλούν για ανατροπή του Μαδούρο.
Την ίδια στιγμή που τα ΜΜΕ προωθούν μονταρισμένες εικόνες, αποσιωπούν τις μεγάλες συγκεντρώσεις υπέρ της κυβέρνησης, που σχεδόν σε καθημερινή βάση, πραγματοποιούνται σε όλη τη χώρα.
Τα social media παίζουν σημαντικό ρόλο στη μαζική κυκλοφορία προπαγάνδας κατά της κυβέρνησης. Προωθούν διαδικτυακές καμπάνιες και δηλώσεις «διασημοτήτων» και καλλιτεχνών από διάφορες χώρες προσπαθώντας γενικά να παρουσιάσουν ένα κλίμα διεθνούς καταδίκης.
Την ίδια στιγμή που τα ΜΜΕ παρουσιάζονται σαν θύμα της κυβερνητικής λογοκρισίας, το site της κρατικής τηλεόρασης (Venezolana de televisiσn) και το διαδικτυακό της σήμα δεν είναι πλέον προσβάσιμα από το εξωτερικό εδώ και πολλές μέρες. Το λινκ δεν εμφανίζεται καν στο μηχανισμό αναζήτησης στο google!
Θα μπορούσε να γραφτεί ολόκληρη πραγματεία για τις τακτικές που χρησιμοποιούν τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και το διαδίκτυο στη Βενεζουέλα.
Η στάση της κυβέρνησης
Αυτήν τη στιγμή, η πολιτεία Τάτσιρα παραμένει υπό τον έλεγχο οπλισμένων ομάδων της αντιπολίτευσης. Η κυβέρνηση, σε μια κίνηση αμηχανίας, λεει ότι θα απαντήσει στην κατάσταση αυτή με περισσότερο «σοσιαλισμό» αλλά την ίδια ώρα καλεί σε διάλογο την αντιπολίτευση, δηλαδή τους ίδιους πρωταγωνιστές του πραξικοπήματος του 2002 που σήμερα επιχειρούν να επαναλάβουν ακριβώς το ίδιο.
Από την αρχή της θητείας του, ο Μαδούρο έχει βάλει στο πρόγραμμα το «διάλογο» με την αντιπολίτευση και τους εκπροσώπους των βιομηχάνων – η αλήθεια είναι όμως ότι ο διάλογος, αν ποτέ προχωρήσει, θα σημαίνει συμβιβασμό ενάντια στα συμφέροντα των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων.
Ήδη αυτό έχει φανεί στην δεύτερη υποτίμηση του νομίσματος, μετά από την οποία μόνο κάποια προϊόντα βασικής ανάγκης παραμένουν διατιμημένα. Η ψευδαίσθηση ότι μια αριστερή κυβέρνηση μπορεί να κάνει διάλογο με τη Δεξιά για το καλό του λαού, το μόνο που κάνει είναι να θολώνει τα νερά. Δίνει μεν κάποια παράταση χρόνου στην κυβέρνηση αλλά χωρίς ουσιαστική προοπτική καθώς η εφαρμογή αντιλαϊκών μέτρων θα φέρει την απογοήτευση των υποστηρικτών της και τότε θα είναι αναπόφευκτη η ανατροπή της. Αυτό το ξέρει καλά η αντιπολίτευση και η κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Ήδη ο «διάλογος» γίνεται με το μαχαίρι στο λαιμό. Μετά τη συνάντηση που κάλεσε ο Μαδούρο, η παρευρισκόμενη αντιπολίτευση και ο πρόεδρος των βιομηχάνων έθεσαν το δικό τους αίτημα: ή κάνετε αυτό που σας λέμε, η κυβέρνηση δηλαδή συζητάει τις πολιτικές της με τους βιομήχανους και τους φοιτητές, ή θα συνεχίσουμε. Και το εννοούν όταν λένε πως δε θα σταματήσουν μέχρι να φύγει αυτή η κυβέρνηση. Αν δεν είναι τώρα, θα είναι πιο μετά.
Η Αριστερά σε όλη την Λατινική Αμερική δείχνει κουρασμένη και ανίκανη να προχωρήσει σε ουσιαστικές σοσιαλιστικές μεταρρυθμίσεις. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι είναι οι μόνοι που μπορούν να απαντήσουν σε αυτή τη συγκυρία με μαζικές κινητοποιήσεις και διεκδικώντας τον πλήρη έλεγχο στην παραγωγή τροφίμων, στις εταιρίες ηλεκτρικού ρεύματος και γενικά στους τομείς όπου η αντιπολίτευση δημιουργεί ελλείψεις.
Να κλείσουμε λέγοντας επίσης ότι ο λαός της Βενεζουέλας επί 15 χρόνια έχει δείξει ότι δεν είναι εύκολος στόχος…
