Γιώργος Λυγουριώτης
Για πρώτη φορά θα λάβει χώρα τη Παρασκευή 25 Νοέμβρη στην Ελλάδα, η «Black Friday» (Μαύρη Παρασκευή). Πρόκειται για θεσμό που ξεκίνησε στην Αμερική, όπου θεωρείται η ημέρα εκκίνηση της αγοραστικής περιόδου των Χριστουγέννων και τα καταστήματα προσφέρουν ειδικές εκπτώσεις που διαρκούν 3 μέρες.
Συχνά συγκεντρώνονται εκατοντάδες άνθρωποι (και σε κάποιες περιπτώσεις χιλιάδες) από τα χαράματα έξω από τα πολυκαταστήματα, περιμένοντας να ανοίξουν οι πόρτες, και προσπαθώντας να μπουν όσο γίνεται νωρίτερα, για να προλάβουν τις προσφορές.
Ο Αντώνης Μακρής, πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικής Πωλήσεως δήλωσε στο «Έθνος»[1] για την ελληνική «Μαύρη Παρασκευή»:
«Η ”Black Friday” είναι μια λαμπρή ημέρα και μια γιορτή που επιβεβαιώνει κάθε χρόνο την καλή σχέση μεταξύ καταναλωτών και εμπόρων. Σαν τέτοια πρέπει να αντιμετωπιστεί και στη χώρα μας. Οι επιχειρήσεις θα γιορτάσουν αυτήν τη σχέση και θα προσφέρουν στους καταναλωτές καταπληκτικές τιμές, καταπληκτική ποικιλία προϊόντων και πολύ καλή εξυπηρέτηση».
Είναι όμως έτσι τα πράγματα όπως τα παρουσιάζει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικής Πωλήσεως;
Για κάποιους δεν είναι γιορτή
Το μόνο σίγουρο είναι πως τα «σπασμένα» της «Μαύρης Παρασκευής» θα τα πληρώσουν οι εργαζόμενοι στα καταστήματα. Είναι γνωστό ότι στα καταστήματα αυτά (Public, Πλαίσιο κ.α.) επικρατεί εργασιακός μεσαίωνας.
Οι εργαζόμενοι έχουν να αντιμετωπίσουν καθημερινά τους χαμηλούς μισθούς, την εντατικοποίηση, τις απλήρωτες υπερωρίες, την Κυριακάτικη δουλειά, τη μερική απασχόληση, τα ελαστικά ωράρια, την επισφάλεια. Σαν να μην φτάνουν όλα αυτά λοιπόν, τώρα έρχεται να προστεθεί ένα επιπλέον φορτίο, αυτό της εξαντλητικής εργασίας της «Μαύρης Παρασκευής» με τις «ορδές» των καταναλωτών.
Ψωνίζοντας… επί πτωμάτων
Δεν είναι λίγες οι φορές που η «Μαύρη Παρασκευή» δικαιολογεί το χρώμα της.
Πίσω από τις «υπερπροσφορές για λίγες ώρες» κρύβεται η παράνοια του «τρέχω να προλάβω» – σαν αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί στην Αμερική 7 θάνατοι και 98 τραυματισμοί.[2]
Το 2008 ένας εργαζόμενος της Wal-Mart στο Λονγκ Άιλαντ της Αμερικής έχασε τη ζωή του. 2.000 άτομα που είχαν στηθεί από τα ξημερώματα έξω από το πολυκατάστημα, έσπασαν τα στόρια 5 λεπτά πριν από την από το επίσημο άνοιγμα του καταστήματος και εισέβαλαν σε αυτό. Το αποτέλεσμα ήταν να ποδοπατηθεί το πλήθος και ανάμεσά τους ένας 34χρονος υπάλληλος του καταστήματος ο οποίος έχασε την ζωή του. Ακόμα κι όταν έφτασε η αστυνομία για να τον σώσει το πλήθος συνέχιζε να σπρώχνει και να ποδοπατείται.
Ταυτόχρονα, έχουν σημειωθεί δεκάδες περιστατικά όπου καταναλωτές διαπληκτίστηκαν ώστε να προμηθευτούν τα πολυπόθητα φτηνά προϊόντα. Μαχαιρώματα, πυροβολισμοί, τσακωμοί, σπρέι πιπεριού αποτελούν χαρακτηριστικές ειδήσεις της ημέρας.
Ποιος ευθύνεται για αυτή τη βαρβαρότητα;
Προφανώς κανένας δεν σχεδιάζει να πάει σ’ ένα πολυκατάστημα και να ποδοπατήσει μέχρι θανάτου έναν υπάλληλο. Όπως και κανένας δεν σχεδιάζει να ανταλλάξει γροθιές με έναν άλλο καταναλωτή. Οι περισσότεροι θα βρεθούν εκεί για να εξασφαλίσουν φτηνές αγορές (ειδικά ενόψει Χριστουγέννων) για τις οικογένειές τους.
Δεν μπορούμε όμως να φανταστούμε κάποιον πλούσιο να καταδέχεται να χάσει τον ύπνο του, για να ψωνίσει φτηνότερα. Θύματα αυτής της ιστορίας είναι φυσικά οι φτωχοί. Το γεγονός ότι άνθρωποι φτάνουν σε αυτό το σημείο, να γρονθοκοπούνται και να ποδοπατούνται για να αγοράσουν κάτι είναι αποτέλεσμα της οικονομικής στέρησης. Πίσω απ’ αυτό βρίσκεται το σκληρό πρόσωπο του καπιταλισμού. Το σύστημα που γεννά την ανεργία, τη πτώση των μισθών και των συνθηκών διαβίωσης και την έλλειψη βασικών αγαθών, είναι υπεύθυνο για αυτές τις εικόνες.
Kυριολεκτικά μαύρη
Η εμπειρία της «Μαύρης Παρασκευής» στην Αμερική είναι αποκαλυπτική. Κάθε χρόνο ο τζίρος του συγκεκριμένου τριημέρου ξεπερνά τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια.
Επομένως αν είναι κάτι που πρέπει να συμφωνήσουμε είναι αυτό: ότι οι μόνοι κερδισμένοι απ’ όλο αυτό θα είναι οι μεγάλες επιχειρήσεις κι ότι για τους εργαζόμενους η συγκεκριμένη μέρα θα είναι κυριολεκτικά μαύρη.
